Azərbaycanın müdafiə sənayesi davamlı olaraq güclənir və modernləşir

Tarixdən hər bir kəsə məlumdur ki, Azərbaycan ilk müstəqilliyini XX əsrin əvvələrində əldə etmişdir. Lakin bu müstəqilliyin ömrü uzun sürməmişdir. Şərqdə ilk demokrtik respublika olan Azərbaycan 23 aydan sonra müstəqilliyini itirmişdir. 1991-ci ildə öz müstəqilliyini ikinci dəfə əldə etmiş Azərbaycan yenidən bu təhlükə ilə qarşılaşdı. Ölkədə anarxiya, xaos, özbaşınalıq hökm sürməyə başladı. Belə bir vəziyyətdə xalq çıxış yolunu Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsində gördü. Xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə gələn Heydər Əliyev müstəqilliyini itirmə təhlükəsi ilə qarşı-qarşıya duran Azərbaycanın xilaskarına çevrildi. Onun böyük qətiyyəti və iradəsi sayəsində Azərbaycanın müstəqilliyi qorunub saxlanıldı, ölkədə sabitlik təmin edildi, qanunsuz silahlı birləşmələr tərksilah edildi, atəşkəsə nail olundu, iqtisadiyyat dirçəldildi, bu sahədə çox dəyərli təşəbbüslər irəli sürüldü, ölkənin strateji inkişafı haqqında düzgün seçim edildi, güclü dövlətin möhkəm özülü qoyuldu.

Bütün bu illər ərzində əsl rəhbər kimi məhz Heydər Əliyev Azərbaycan həqiqətlərini qətiyyətlə bütün dünyaya tanıda bilmişdir. Azərbaycan yalnız Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra özünün geosiyasi imkanlarını gerçəkləşdirməyi bacarmışdır. Onun siyasi zəkası sayəsində Azərbaycanın beynəlxalq aləmdən təcrid olunmaq təhlükəsi arxada qalmışdır. Heydər Əliyev dövlət başçısı kimi Azərbaycanın ən çətin anlarında onu xilas etmək üçün misilsiz fədakarlıqlar göstərmiş, ölkəsini bəlalardan qurtarmağı bacarmışdır.

Siyasi uzaqgörənliyə sahib olan Heydər Əliyev qısa müddət ərzində ölkədə daxili sabitliyin yaradılmasına nail oldu. Respublikanın müharibə vəziyyətində olması nəzərə alınaraq ordu quruculuğu istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirildi. Ordunun mərkəzləşdirilmiş maddi-texniki təminatı əvvəlki illərlə müqayisədə xeyli yaxşılaşdırıldı. Silahlı Qüvvələrə tələb olunan silah, hərbi texnika, döyüş sursatı, arxa xidmət əmlakı və digər maddi vasitələrin istehsal olunması üçün sifarişlərin respublikanın müdafiə sənayesi müəssisələrinə verilməsi ölkə iqtisadiyyatının inkişafına da şərait yaratdı.

Azərbaycanda hərbi sənaye kompleksinin əsası ulu öndər Heydər Əliyevin 1969-cu ildə Azərbaycan Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinın birinci katibi seçildikdən sonra qoyulmuşdur. Kecmiş SSRİ-nin hərbi sənaye kompleksi ücün fəaliyyət göstərən, hazırda Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tabeliyində olan müəssisələr SSRİ-nin dağılmasından sonra bir sıra ciddi problemlərlə rastlaşdılar. Belə ki, mövcud xammal və satış bazarının itirilməsi, qarşılıqlı əlaqələrin kəsilməsi, regionda qeyri-sabitlik və digər problemlər müəssisələrin tənəzzülə uğramasına səbəb olmuşdur. Əsasən müdafiə təyinatlı məmulatların istehsalı üzrə ixtisaslaşmış bu müəssisələrin fəaliyyətlərini bərpa etmək və respublikada müdafiə sənayesi kompleksinin inkişafına nail olmaq məqsədilə 1993-cü ildə Dövlət Xüsusi Maşınqayırma və Konversiya Komitəsi yaradıldı. 2003-cü ildə ordumuzun hərbi-texniki bazasını gücləndirmək və bu sahədə kənardan asılılığı azaltmaq məqsədilə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən "Azərbaycan Respublikası müdafiə sənayesi müəssisələrinin 2003-2005-ci illərdə inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi respublikanın müdafiə sənayesinin inkişafına təkan verdi.

Bu məqsədyönlü siyasət Heydər Əliyevin siyasi kursunu davam etdirən respublika Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən bu gün də uğurla həyata keçirilir. Möhtərəm Prezident İlham Əliyevin ardıcıl və düşünülmüş fəaliyyəti nəticəsində ölkəmiz inkişaf tempinə görə regionda lider dövlətə çevrilib. Bu gün Azərbaycanın iştirakı olmadan regionda hər hansı layihənin həyata keçirilməsi mümkünsüz olmuşdur.

Sevindirici haldır ki, bütün dünyanı maliyyə böhranı bürüdüyü bir dövrdə respublikamızın intensiv inkişafı davam etmiş, dövlət büdcəsinin həcmi 15 dəfə artmış, ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi 9,1 faizə enmiş, iri sosial layihələr müvəffəqiyyətlə həyata keçirilmişdir. Bu uğurlu siyasətin təntənəsi olaraq, müstəqilliyimizin 20 illiyi ərəfəsində xalqımızın tarixi nailiyyətə imza atması - Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasına qeyri-daimi üzv seçilməsi ölkəmizin beynəlxalq aləmdə böyük şöhrətə malik olduğunu sübut etmişdir.

Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra həyata keçirilən mühüm tədbirlərdən biri də ölkənin müdafiəsini təmin edən ordunun hərbi texniki bazasının gücləndirilməsi və bu sahədə kənardan asılılığın azaldılması məqsədilə Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin yaradılması olmuşdur.

Hazırkı siyasi vəziyyəti göz önünə gətirməklə, 2005-ci ildə Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin yaradılması ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti tərəfindən imzalanmış sərəncamın nə qədər düzgün olduğunun bir daha şahidi oluruq.

Nazirlik yarandığı gündən qarşıya qoyulmuş əsas məqsəd tabeçiliyə verilmiş istehsal müəssisələrinin yenidən qurularaq istifadəyə verilməsi olmuşdur. Ötən müddət ərzində nazirliyin bir sıra müəssisəsi əsaslı tikinti və yenidənqurmadan sonra isifadəyə verilmişdir: "İqlim", "Dalğa" elmi istehsalat müəssisələrinin, "Telemexanika", "Peyk", "Alov", elektron hesablayıcı maşınlar və "Radioquraşdırma", Şirvan "Araz" zavodlarının, "İqlim" Elmi İstehsalat Müəssisəsi və "Telemexanika" zavodunda yeni istehsal sexləri, eləcə də, Elmi-Tədqiqat İnstitutu. Təkcə bu il nazirliyin "Şərq" İstehsalat Birliyinin "AZAD Systems Co." Müəssisəsi, "Cihaz" İstehsalat Birliyinin "Sənayecihaz" Elmi İstehsalat Müəssisəsi, Bakı "Cihazqayırma" zavodu, Optika-Mexanika İstehsalat Birliyinin Xaçmaz "Kondensator" zavodunun əsaslı tikintisindən və yenidən qurulmasından sonra açılışı olmuşdur.

2007-2011-ci illər ərzində müdafiə təyinatlı məmulatların yaradılması və istehsalının mənimsənilməsi məqsədilə nazirliyin tabeli birlik və müəssisələrində aparılan tikinti və yenidənqurma işləri nəticəsində 40-dan artıq yeni istehsal sahəsi yaradılmışdır. Bunlardan 10-u 2011-ci ildə istifadəyə verilmişdir. Böyük fəxr və iftixar hissi ilə bildirirəm ki, həmin obyektlərdən 15-nin açılışında ölkə Prezidenti, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev şəxsən iştirak etmiş, özünün xeyir-duasını və dəyərli tövsiyələrini vermişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, 6 il ərzində Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tabeliyində olan müəssisələrin maşın və avadanlıq parkının yeniləşdirilməsi məqsədilə elmin və texniki tərəqqinin bütün imkanlarını özündə cəmləyən dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin qabaqcıl şirkət və firmalarından mürəkkəb əməliyyatları həyata keçirən onlarla texnoloji avadanlıq, 1300-dən çox müxtəlif növ dəzgah, cihaz, alət və tərtibatlar alınıb quraşdırılmışdır.

Nazirliyin müəssisələrində yaradılan yeni istehsalat sahələri Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrini müasir tələblərə cavab verən müdafiə təyinatlı məmulatlarla və xalq təsərrüfatını maşınqayırma, cihazqayırma, elektrotexnika, rabitə sahələrində istifadə olunan avadanlıq və ehtiyat hissələri ilə təmin etmək üçün tam gücü ilə fəaliyyət göstərir. Bunun nəticəsidr ki, 2011-ci ildə istehsal olunmuş müdafiə təyinatlı məmulatların həcmi 2007-ci illə müqayisədə 23 dəfədən çox artmışdır. Yaradılma proqramı üzrə 2007-ci illə müqayisədə yerinə yetirilmiş mövzuların sayı 5,5 dəfədən çox artmışdır.

Bu gün "Matador" və "Marauder" tipli zirehli transportyorların, "Aerostar" və "Orbiter-2M" tipli pilotsuz uçuş aparatlarının birgə istehsalı, NATO standartlarına uyğun müasir tipli tapançaların istehsalı, hazırda Silahlı Qüvvələrdə istifadə edilən keçmiş SSRİ istehsalı olan müxtəlif tıpli zirehli döyüş maşınlarının müasir tələblərə uyğun təkmilləşdirilməsi işləri uğurla həyata keçirilir. Hazırda Müdafiə Sənayesi Nazirliyi aviasiya, naviqasiya, cihazqayırma və digər istiqamətlər üzrə dünyanın inkişaf etmiş 20-dən çox dövlətinin firma və şirkəti ilə sıx əməkdaşlıq edir. Birmənalı şəkildə qeyd etmək lazımdır ki, əməkdaşlıq sahəsində əldə olunmuş bu uğurlar ölkə Prezidenti İlham Əliyevin apardığı xarici siyasətin nəticəsidir.

Ölkə başçısı İlham Əliyevin tapşırığı ilə 2009-cu ildən başlayaraq nazirliyin müəssisələrində istehsal olunan müdafiə təyinatlı məmulatların beynəlxalq müdafiə sənayesi sərgilərində nümayiş etdirilməsi artıq ənənəyə çevrilmişdir. Sevindirici haldır ki, iştirak etdiyimiz sərgilərdə nümayiş olunan məmulatların çeşidləri durmadan artır.

2009-cu ildə Türkiyədə təşkil olunan "IDEF-2009" sərgisində 27 adda müdafiə təyinatlı məmulatla təmsil olunan Müdafiə Sənayesi Nazirlyi bir neçə gün öncə Küveytdə keçirilən "Körfəz Müdafiə və Aerospeys" sərgisində 97 adda müdafiə təyinatlı məmulat nümayiş etdirdi. Bu sərgi Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin istehsal etdiyi məmulatlarla qatıldığı sayca yeddinci sərgi idi. Bundan öncə nazirlik "IDEF-2009", "SOFEX-2010", "MSPO", "AAD-2010", "IDEX-2011" və "IDEF-2011" sərgilərində təmsil olunmuşdur. Sərgilər zamanı bir çox ölkələrin nümayəndə heyətləri ilə görüşlər keçirilmiş və qarşılıqlı əməkdaşlığa dair razılıqlar əldə olunmuşdur. Həmin ölkələrin şirkətləri ilə bir sıra yeni layihələrin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın qabaqcıl şirkətlərinin qatıldığı sərgilərdə nümayiş olunan Azərbaycan istehsallı məmulatlar, xüsusi ilə "İstiqlal" snayper tüfəngi xarici ölkə nümayəndələri tərəfindən xüsusi maraqla qarşılanır. Bütün bunlar Azərbaycanın müdafiə sənayesinin inkişafının bariz nümunəsidir.

2011-ci ilin ilkin nəticələrinə görə nazirlik üzrə istehsal olunan müdafiə təyinatlı məmulatların həcmi ötən illə müqayisədə 2,5 dəfə artmış, çeşidlərinin sayı isə 650-yə çatdırılmışdır. İstehsalı mənimsənilən müdafiə təyinatlı məhsullar arasında uzaq məsafəli minaatanları, snayper tüfəngini, əl qumbaraatanını, müxtəlif növ tank əleyhinə minaları, optik nişangahları, aviasiya təlim və döyüş bombalarını, maskalanma torunu, müxtəlif döyüş sursatlarını, zirehli texnikalar üçün tırtıl dəstlərini və s. məmulatları göstərmək olar. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ən müasir tökmə prosesi ilə həyata keçirilən zirehli maşınların tırtıllarının və müxtəlif çaplı minaların gövdələrinin hazırlanması uğurla sınaqdan çıxmış və istehsalına başlanmışdır. Bu tökmə prosesi ölkə iqtisadiyyatının digər sahələrinə də öz töhfələrini verəcəkdir.

Hazırda, nazirliyin müəssisələrində müdafiə təyinatlı məmulatların istehsalı ilə yanaşı, mövcud istehsal bazasından istifadə etməklə mülki məhsulların yeni növlərinin mənimsənilməsi istiqamətində də məqsədyönlü işlər aparılır. Məhz onun nəticəsidir ki, 2007-ci illə müqayisədə 2011-ci ildə mülki məmulatların istehsal həcmi 1,8 dəfədən çox artmışdır. Ötən illə müqayisədə isə 14 faiz artım əldə olunmuşdur. İstehsal edilən məhsulların çeşid sayı 400-ü ötmüşdür. Onların arasında fontan armaturları, fontan siyirtmələri, terminalda qazın qəbulu, tənzimlənmə və ölçmə qovşaqlarının avtomatlaşdırılmış məlumat-nəzarət sistemləri, 9 növ tibb avadanlığı, 2 növ ov tüfəngi, müxtəlif növ mebel dəstləri, liftlərin təmiri üçün idarə pultları, gəmilərin təmiri üçün ehtiyat hissələri, traktorlar üçün tırtıllar, 1 və 2 yaruslu çarpayılar, səyyar yemək termosları, smart kartla işləyən qaz sayğacları, rəqəmsal işıqforlar, müxtəlif güclü akkumulyator batareyaları, müxtəlif laylı çap lövhələri, rəqəmsal televiziya yayımı üçün dekoderlər və s. var.

Ötən ildən etibarən nazirliyin müəssisələrində istehsal olunan mülki məhsulların da beynəlxalq sərgilərdə nümayişinə başlanılmışdır. 2010-cu ilin noyabr ayında Özbəkistanda keçirilən beynəlxalq sərgidə 59 adda mülki məhsul nümayiş etdirilmişdir. Bu ilin sentyabrında dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünə həsr olunmuş milli sərgidə nazirlik xüsusi stendlə təmsil olunmuşdur. Burada nazirliyin müəssisələrində istehsal edilən 400 adda mülki və ikili təyinatlı məhsullar barədə ətraflı məlumat verilmişdir.

Müdafiə Sənayesi Nazirliyi qarşısında duran prioritet məsələlərdən biri də sahənin ixtisaslı kadrlarla təmin edilməsidir. Bu məqsədlə müdafiə sənayesi üzrə mütəxəssis hazırlanması üçün müvafiq fakültənin açılması ilə bağlı respublika hökuməti tərəfindən qərar qəbul edilmişdir. Hazırda Azərbaycan Texniki Universitetində fakültənin yaradılması və növbəti tədris ilindən başlayaraq müvafiq ixtisaslar üzrə bakalavr və magistr pillələri üzrə tələbə qəbulunun həyata keçirilməsi üçün tədbirlər görülür.

Ölkə Prezidentinin sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında Kosmik sənayenin yaradılması və inkişafı üzrə Dövlət Proqramı" Yerin kosmosdan tədqiqi sahəsində perspektiv istiqamətləri müəyyənləşdirməklə, ölkədə bilavasitə kosmik texnika və texnologiyaların yaradılması və aerokosmik məlumatlardan istifadə etməklə müxtəlif tətbiqi məsələlərin həlli ilə məşğul olan nazirliyin Milli Aerokosmik Agentliyinin texniki tərəqqisi üçün yeni imkanlar yaratmışdır. Belə ki dövlət proqramında kosmik sənayenin yaradılması və telekommunikasiya peyklərinin istismarı ilə əlaqədar sahənin lazım olan cihaz və avadanlıqlarla, həmçinin ehtiyat hissələri ilə təminatında gələcəkdə Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin müəssisələrinin istehsal imkanlarından və MAKA-nın texniki bazasından istifadə etmək nəzərdə tutulmuşdur. Bu istiqamətdə məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilməkdədir.

Nazirliyin tabeliyində olan Elmi-Tədqiqat İnstitutunun əsas fəaliyyəti ökənin müdafiə qabiliyyətinin artırılması istiqamətində məmulatların yaradılması və təkmilləşdirilməsi sahəsində, elmi-tədqiqat, təcrübi-konstruktor işlərinin aparılması, müdafiə təyinatlı məmulatların istehsalının mənimsənilməsi ilə yanaşı, yeni texnologiyaların, hərbi-texniki sahədə olan yeniliklərin əldə edilərək müəssisələrdə tətbiqinə lazımi kömək göstərməkdir.

Ötən müddət ərzində nazirliyin kollektivinin sosial-məişət problemlərinin həlli istiqamətində də bir sıra məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilmişdir. Belə ki, işçilərin maddi rifah halının yaxşılaşdırılması məqsədilə orta aylıq əməkhaqqı ilbəil artırılaraq 323 manata çatdırılmışdır. Bundan əlavə, ötən illərdə olduğu kimi, istirahətlərinin mənalı təşkili məqsədilə nazirliyin işçiləri respublikanın müxtəlif istirahət mərkəzlərinə göndərilmiş, müalicəyə ehtiyacı olanlar isə sanatoriya putyovkaları ilə təmin edilmişdir. Nəticədə cari ildə istirahət və müalicə olunanların sayı 2008-ci illə müqayisədə 4 dəfədən çox artmışdır. Müəssisələrin əksəriyyətində yeməkxanaların fəaliyyəti bərpa olunmuş və bu ildən başlayaraq həmin müəssisələrin hesabına fəhlələrə pulsuz yemək verilməsinə başlanılmışdır.

Vətəndaşların müraciətlərinin asanlaşdırılması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Dövlət orqanlarında elektron xidmət göstərilməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında" fərmanına müvafiq olaraq cari ilin sentyabr ayından etibarən nazirliyin veb saytında "onlayn müraciət" bölməsi yaradılmışdır.

Respublikanın müdafiə sənayesinin inkişafında əldə olunmuş bu uğurlar Prezident İlham Əliyevin ölkənin sənaye infrastrukturunun yenidən qurulması istiqamətində həyata keçirdiyi kompleks tədbirlərin nəticəsidir. Gələn ilin DMS proqramında nəzərdə tutulan məmulatların istehsal həcmi cari illə müqayisədə böyük artımla proqnozlaşdırılmışdır. Yeni layihələr əsasında bir sıra müdafiə təyinatlı məmulatların istehsalı və yığımı üzrə sahələrin yaradılması nəzərdə tutulur.

Respublikanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması istiqamətində daim öz kəskin mövqeyini nümayiş etdirən ölkə başçısı cənab İlham Əliyev dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümünə həsr olunmuş yubiley tədbirindəki nitqində qeyd etmişdir: "Azərbaycan ərazi bütövlüyünü, suverenliyini bərpa etməlidir. Azərbaycan vətəndaşları öz ata-baba torpaqlarına qayıtmalıdırlar və qayıdacaqlar. Mən buna şübhə etmirəm. Bunu etmək üçün biz daha da güclü olmalıyıq və biz güclü oluruq. İqtisadi sahədə, hərbi sahədə, bütün başqa sahələrdə Azərbaycanın potensialı Ermənistandan bir neçə dəfə üstündür, daha da üstün olmalıdır". Biz Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin kollektivi olaraq, ölkə başçısını əmin edirik ki, bu sahədə üzərimizə düşən bütün məsul və şərəfli vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gələcəyik.

Gündən-günə inkişaf edən Azərbaycanın müdafiə sənayesi barədə bu gün, 17 dekabr - müdafiə sənayesi işçilərinin peşə bayramı günü danışmaq daha xoşdur. Respublika Prezidenti İlham Əliyevin 10 noyabr 2009-cu il tarixli sərəncamı ilə müdafiə sənayesi işçilərinə bəxş edilmiş bu bayram artıq 3-cü ildir ki, geniş şəkildə qeyd edilir. Hər bir müdafiə sənayesi işçisi bu sərəncamı Azərbaycanın müdafiə sənayesinin inkişafına verilən yüksək qiymət kimi dəyərləndirir. Məhz bu diqqətin nəticəsidir ki, hər il "Müdafiə Sənayesi Nazirliyi işçilərinin peşə bayramı günü" ərəfəsində nazirliyin bir qurup əməkdaşı respublika Prezidentinin müvafiq sərəmcamları ilə fəxri adlara layiq görülür, medallarla təltif olunurlar.

Ölkə rəhbərliyinin diqqət və qayğısını hiss edən Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin kollektivi bundan sonra da öz fəaliyyətində ümummilli lider Heydər Əliyevin ideyalarını rəhbər tutan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ordumuzun yeni növ silah, hərbi texnika və döyüş sursatları ilə təmin edilməsi üçün bütün qüvvəsini səfərbər edəcəkdir.

Yavər CAMALOV,

müdafiə sənayesi naziri

Azərbaycan.-2011.-17 dekabr.-S.3.