İdmanın inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindəndir

Sovet dövründə idmançılarımızın beynəlxalq arenalarda çox da fərqlənmələrinə imkan yox idi. Buna baxmayaraq, Azərbaycanda bütöv bir idman ənənəsi formalaşmışdı. İstər fərdi, istərsə də kollektiv idman növlərində fərqlənən idmançılarımız dünya və İttifaq miqyasında tanınırdılar. Dövlət müstəqilliyinin ilk illərində ölkənin düşdüyü böhranlı vəziyyət idmandan da yan ötmədi. Diqqətsizlik və laqeyd münasibət idman qurğularının dağılmasına, tanınmış idmançıların başqa dövlətlərin bayraqları altında beynəlxalq yarışlarda iştirakına, ölkənin idman potensialının məhvinə gətirib çıxarmışdı.

Özünü bütün sahələrdə qabarıq göstərən siyasi-iqtisadi böhran səbəbindən idman siyasəti tamamilə diqqətdən kənarda qalmışdı. Hələ sovet dövründə qazandığı müvəffəqiyyətlərlə məşhurlaşmış adlı-sanlı, perspektivli idmançıların böyük əksəriyyəti dözülməz şərait ucbatından ölkəni tərk etmək məcburiyyətində qalmışdı. İdmana tarixən marağın güclü olduğu Azərbaycanda yaranmış belə acınacaqlı vəziyyət gənclərin qeyri-sağlam həyat tərzinə, zərərli vərdişlərə aludəçiliyinə, bir sözlə, mənəvi aşınmasına səbəb olur, müharibə şəraitində yaşayan məmləkətdə fərariliyin çoxalmasına rəvac verirdi.

1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra ölkədə idmana münasibət kökündən dəyişdi. İdmanın inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən birinə çevrildi. Çox qısa zamanda həyata keçirilən mühüm tədbirlərin nəticəsi olaraq idmançılarımız tədricən möhtəşəm qələbələrə imza atdılar. 1996-cı il Atlanta Olimpiadasına 23 nəfər idmançı ilə qatılan Azərbaycanın 197 ölkə arasında 61-ci yeri tutması idmanımızın beynəlxalq Olimpiya hərəkatında ilk nailiyyəti idi. Ulu öndər idmançıların cəmiyyət həyatında rolunun artması, özlərinə layiqli yer tutması üçün qayğısını əsirgəmirdi. Dövlətin idman siyasətini həyata keçirmək üçün 1994-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyevin fərmanı ilə Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldı. Bu mənada 1994-cü ili respublikanın idman həyatında dönüş ili adlandırmaq olar. 1995-ci il martın 5-də dövlət başçısı yeni bir fərman imzaladı. Fərmana əsasən, əhali arasında sağlam həyat tərzini təbliğ etmək və bədən tərbiyəsinin maddi-texniki bazasını təkmilləşdirmək, bu sahədə ümumxalq yardımını təşkil etmək, gənclərin idmana marağını artırmaq və ölkə idmanının beynəlxalq miqyasa çıxmasına real zəmin yaratmaq üçün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Fond yaradıldı.

Ulu öndər Heydər Əliyev idmanın kütləviliyinə nail olmaq, bədən tərbiyəsi və idmanı geniş coğrafi məkanda inkişaf və təbliğ etdirmək, yüksək nailiyyətlər qazanmaq və dünya şöhrətli idmançılar hazırlamaq üçün bu sahə ilə birbaşa məşğul olan qurumlar qarşısında konkret vəzifələr qoymuşdu. İdmanın inkişafı üçün həyata keçirilməli olan əsas tədbirlər sırasına mövcud idman bazalarının, stadionların, meydança və zalların qorunması, bərpası və təyinatı üzrə istifadəsinin təmin edilməsi, yeni idman qurğularının inşası, zəruri avadanlıqla təchizatı, idman klublarının açılması, mütəxəssislərin yetişdirilməsi, ölkə birinciliklərinin və digər yarışların keçirilməsi, idmançıların beynəlxalq yarışlarda iştirakının təmin edilməsi, yüksək nəticələr qazananlara diqqət və qayğı göstərilməsi, ölkədə beynəlxalq yarışların keçirilməsi, uşaq və yeniyetmələrin daha geniş miqyasda idmana cəlb olunması daxil edilmişdi. Qısa müddət ərzində həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində idmançılarımız tədricən möhtəşəm qələbələrə imza atdılar və üçrəngli bayrağımız beynəlxalq arenalarda dalğalanmağa başladı.

Ulu öndər Heydər Əliyevin idman sahəsində həyata keçirdiyi siyasət 1997-ci ildən yeni mərhələyə qədəm qoydu. Rəhbərlik etdiyi sahələrdə uğurlar qazanan cənab İlham Əliyevin Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti seçilməsi idman sahəsində həyata keçirilən dövlət siyasətinin yeni şəraitdə gerçəkləşməsinə böyük imkanlar açdı. İdmançılara dövlət qayğısı ilə yanaşı, idmanın maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində mühüm işlərə start verildi. 2000-ci ildən etibarən bölgələrdə müasir tipli olimpiya idman kompleksləri tikilib istifadəyə verilməyə başladı.

Cənab İlham Əliyevin MOK-un prezidenti seçilməsindən sonra Azərbaycan beynəlxalq Olimpiya hərəkatına daha fəal qoşularaq öz idman potensialını nümayiş etdirdi. Buna 2000-ci il Sidney Olimpiya Oyunlarını misal göstərmək olar. Ölkəmiz iki qızıl və bir bürünc medalla 199 ölkə arasında 34-cü yeri tutdu. MOK həm də ölkədə beynəlxalq yarışların əsas təşkilatçılarından biri oldu. MOK prezidentinin müraciəti ilə 1999-cu ildə boks üzrə yeniyetmələr arasında Avropa çempionatı ilk dəfə Azərbaycanda keçirildi. Bu turnirin yüksək səviyyədə təşkil olunması və keçirilməsi Beynəlxalq Həvəskar Boks Assosiasiyasının diqqətini cəlb etdi və yeniyetmələr arasında boks üzrə ilk dünya çempionatının 2001-ci ildə Bakıda keçirilməsi barədə qərar qəbul olundu.

Bakı 2002-ci ilin martında qadın voleybol komandaları arasında Avropa top-komanda kubokunun final mərhələsinə ev sahibliyi etdi. Final mərhələsi yarışlarının keçirilməsində MOK-un böyük rolu oldu. Buna görə MOK-un prezidenti cənab İlham Əliyev Avropa Voleybol Konfederasiyasının xüsusi mükafatı ilə təltif edildi.

2002-ci ilin mayında yaşlılar arasında sərbəst güləş üzrə 45-ci Avropa çempionatına da Bakı ev sahibliyi etdi. Onun da təşkilində MOK-un müstəsna rolu oldu. Çempionat dövründə paytaxtımıza gəlmiş qonaqlar Bakıda daha böyük miqyaslı yarışların keçirilməsinə hər cür imkanın olduğunu dönə-dönə qeyd etdilər.

Cənab İlham Əliyev Azərbaycanın Prezidenti seçildikdən sonra da idmanın inkişafını diqqətdə saxlayır, ölkənin idman imicinin yüksəlməsinə çalışır. Ötən səkkiz ildə Azərbaycan beynəlxalq Olimpiya hərəkatında ciddi tərəfdaşa çevrilmişdir. 2004-cü il Afina və 2008-ci il Pekin Olimpiya oyunlarında qazanılmış uğurlar bunu deməyə əsas verir. Ölkəmiz Afina Olimpiadasında bir qızıl və 4 bürünc medalla 202 iştirakçı dövlət arasında 37-ci yeri tutdu. 2008-ci il Pekin Olimpiadasında isə komandamız qədim idman ənənələrinə malik ölkə olduğunu bir daha bütün dünya qarşısında nümayiş etdirdi. İdmançılarımız bir qızıl, iki gümüş və dörd bürünc medal qazanmaqla komanda hesabında 39-cu yeri tutdular.

Prezident İlham Əliyevin ölkənin kompleks inkişafını nəzərdə tutan siyasi xəttinin konturları həm də idman infrastrukturunun möhkəmləndirilməsi, genişləndirilməsi, yeniləşdirilməsi və bu sahənin inkişafına xidmət edən digər tədbirlərlə müşayiət olunur. Dövlət başçısı ölkənin hər bölgəsində idmanla məşğul olmaq üçün müasir tələblərə cavab verən idman infrastrukturunun formalaşdırılmasını mühüm vəzifələrdən biri kimi müəyyənləşdirmişdir. Ötən illərdə Gəncə, Naxçıvan, Şəki, Quba, Şamaxı, Lənkəran, Qazax, Bərdə, Bakının Maştağa kəndi və digər bölgələrdə 31 olimpiya idman kompleksi tikilmişdir. Hətta cəbhə xəttinin bir neçə kilometrliyində, Ağdamın Quzanlı qəsəbəsində möhtəşəm idman qurğusu idmançıların istifadəsinə verilmişdir. Prezidentin bölgələrə hər səfəri ya idman komplekslərinin açılışı, ya da təməlinin qoyulması ilə əlamətdar olur.

Fərəhli haldır ki, dövlət başçısı bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı naminə bir sıra sərəncam və fərmanlar imzalamışdır. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə 2006-cı il yanvarın 30-da Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi ləğv edilərək Gənclər və İdman Nazirliyi yaradılmışdır. 2004-cü ildə "Azərbaycan Respublikasında 2004-2008-ci illər ərzində bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı" Dövlət Proqramı qəbul edilmişdir. Respublika Prezidentinin 4 mart 2005-ci il tarixli fərmanı ilə "Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi" fəxri adı və "Bədən tərbiyəsi və idman günü" təsis edilmiş, 10 oktyabr 2005-ci il tarixli fərmanı ilə "Azərbaycan Respublikasında 2005-2015-ci illərdə futbolun inkişafına dair Dövlət Proqramı" təsdiq edilmişdir.

Ölkəmizin qısa müddətdə idman sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlər Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin və Avropa Olimpiya Komitəsinin rəhbərliyinin diqqətindən yayınmamışdır. Məhz beynəlxalq idman təşkilatlarının istəyi ilə Azərbaycanda onlarla olimpiya lisenziyalı beynəlxalq turnirlər, mötəbər yarışlar, dünya və Avropa çempionatları keçirilmişdir. Prezident İlham Əliyevin Olimpiya oyunları və Bakıda keçirilən beynəlxalq turnirlər zamanı idmançılarımızın çıxışlarını birbaşa zalda izləməsi isə onlara göstərilən ən böyük mənəvi dəstəkdir.

2009-cu il Azərbaycanda idmanın inkişafı, ölkəmizin beynəlxalq Olimpiya hərəkatında öz yerini daha da möhkəmləndirməsi baxımından əlamətdar olmuşdur. 2009-cu il Olimpiya oyunlarından keçən birinci il idi. Adətən, Olimpiya oyunlarından sonra idmançılarda müəyyən mənada arxayınçılıq yaranır. Eyni zamanda istirahətə daha çox üstünlük verilir. Buna baxmayaraq, idmançılarımız dünya və Avropa çempionatlarında ölkəmizi layiqincə təmsil etmiş, gözəl nəticələr göstərmişlər. Buna misal olaraq idmançılarımızın Ermənistanda cüdo üzrə Avropa, Serbiyada şahmat üzrə Avropa, Finlandiyada güləş üzrə dünya, Litvada güləş üzrə Avropa, Bakıda bədii gimnastika üzrə Avropa və Kanadada avarçəkmə üzrə dünya çempionatlarındakı nəticələrini göstərmək olar.

Şahmat üzrə milli komanda Serbiyada Avropa çempionu oldu. Komandamızın üzvlərindən Vüqar Həşimov, Teymur Rəcəbov, Şəhriyar Məmmədyarov, Qədir Hüseynov və Rauf Məmmədov rəqiblərini üstələyərək qızıl medallara layiq görüldülər. Bu qələbə komanda idmanı növlərində Azərbaycanın ilk ciddi uğuru kimi tarixə düşdü. Şahmatçılarımızın qələbəsi həm də Azərbaycanın intellektual potensialının göstəricisidir.

Ermənistanda keçirilən gənc cüdoçuların Avropa çempionatında iştirak edən 5 idmançımızın hamısı fəxri kürsüyə yüksəldi. Elmar Qasımov isə bütün rəqiblərinə qalib gələrək İrəvanda himnimizi səsləndirdi.

Danimarkanın Herninq şəhərində keçirilən yunan-Roma güləşi üzrə dünya çempionatında olimpiya çempionu Fərid Mansurov birinci yerə çıxaraq ikiqat dünya çempionu adını qazandı. Ümumiyyətlə, həmin il güləşçilərimiz dünya miqyasında komanda hesabında birinci oldular. Bu isə böyük nailiyyətdir. Nəzərə alsaq ki, dünyada güləş çox populyar idman növüdür və yarışlarda 100-dən artıq ölkəni təmsil edən idmançılar iştirak edirdi, bu, həqiqətən, tarixi qələbədir.

Kanadada keçirilən avarçəkmə üzrə dünya çempionatında Azərbaycan komandası uğurla çıxış etdi. Demyanenko qızıl, Sergey Bezuqlıy-Maksim Prokopenko cütlüyü gümüş və bürünc medallar qazandılar. Beləliklə, ilk dəfə olaraq Azərbaycan idmançıları avarçəkmə idman növü üzrə də tarixi nailiyyətlərə imza atmışlar.

2010-cu ildə də idmançılarımız dünya və qitə miqyaslı yarışlarda uğurlu çıxışlarını davam etdirdilər. Aprelin 13-18-də Bakıda güləş üzrə Avropa çempionatı keçirildi. Turnirə 36 ölkədən 383 güləşçi qatılmışdı. Milli komandamız qitə birinciliyində 21 pəhləvanla təmsil olunmuşdu. Sərbəst, yunan-Roma və qadın güləşçilərimiz 10 medal qazandılar ki, onun 7-si qızıl, 2-si gümüş, 1-i isə bürünc idi. Qızıl medalları sərbəst güləşdə Mahmud Məhəmmədov, Cəbrayıl Həsənov, Xetaq Qazyumov, qadın güləşində Sona Əhmədli, Nadejda Sementsova, yunan-Roma güləşində isə Elçin Əliyev və Həsən Əliyev qazandılar. Yunan-Roma güləşində Elvin Mürsəliyev və sərbəst güləşdə Şərif Şərifov "gümüş", Çamsulvara Çamsulvarayev "bürünc" nəticə göstərdilər.

Pəhləvanlarımızın bu nailiyyəti bir daha sübut etdi ki, ölkədə güləş məktəbi öz gözəl ənənələrini qoruyub saxlayır və ona görə də bu qələbələr təsadüfi xarakter daşımır, güləş idmanın ən populyar növlərindən biri olaraq qalır. Güləşçilərin qazandıqları uğurları cənab Prezident İlham Əliyev də yüksək dəyərləndirmişdir. Dövlət başçısı çempionatdan sonra qitə birinciliyinin qalibi olmuş idmançıları, onların məşqçilərini və Milli Güləş Federasiyasının rəhbərliyini qəbul etmiş, qazanılmış böyük qələbə münasibətilə onları ürəkdən təbrik etmişdir: "Bu, doğrudan da, böyük uğurdur, böyük qələbədir, Avropa çempionatında 10 medal qazanmaq böyük nailiyyətdir. Artıq bir neçə ildir ki, güləşçilərimiz Avropa və dünya çempionatlarından böyük qələbələrlə Vətənə qayıdırlar. Bu gün Azərbaycan güləşçiləri dünya miqyasında ən güclülərin sırasındadırlar."

Ötən il aprelin 25-dən mayın 4-dək Bakıda gənclər arasında boks üzrə dünya çempionatı keçirildi. Birincilikdə 96 ölkədən 500 idmançı iştirak edirdi. Bu turnir Sinqapurda keçiriləcək Yeniyetmələrin I Yay Olimpiya Oyunlarına vəsiqə qazanmaq üçün yeganə lisenziyalı turnir idi. Boksçularımız dünya birinciliyində yüksək nəticə göstərdilər. Onlardan Salman Əlizadə və Şaban Şahpələngov qızıl medala layiq görüldülər. Adını mükafatçılar sırasına yazdıran digər həmyerlimiz isə çempionatı üçüncü yerdə başa vurmuş Elvin İsayev idi. Hər üç boksçu Sinqapur Olimpiadasına lisenziya qazandı. Çempionatın yekunlarına görə aktivində iki qızıl və bir bürünc medal olan komandamız ikinci yeri tutdu.

Həmin il iyunun 5-12-də Rusiyanın paytaxtı Moskvada boks üzrə Avropa çempionatı keçirildi. Boksçularımızdan 48 kq çəki dərəcəsində mübarizə aparan Elvin Məmişzadə ikinci yerin sahibi oldu. O, finala kimi Rusiya komandasının üzvü David Ayrapetyan və Ermənistan təmsilçisi Hovanes Danielyan üzərində qələbə qazanmışdı. Elvin yarımfinalda Danielyanı 8:1 hesabı ilə məğlub etmişdi.

İyulun 16-18-də Bakı yeni bir idman həyəcanı yaşadı. Heydər Əliyev adına İdman-Konsert Kompleksində ümummilli liderin xatirəsinə həsr olunmuş güləş üzrə "Qızıl Qran Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsi keçirildi. Dünyanın 35 ölkəsindən 350-yə yaxın idmançının iştirak etdiyi turnirdə güləşçilərimizdən Cəbrayıl Həsənov, Nauruz Temrezov və Xetaq Qazyumov qızıl, Emin Əzizov, Cəmaləddin Maqomedov gümüş, Çamsulvara Çamsulvarayev, Şərif Şərifov, Regina Yarova və Əli İsayev bürünc medal qazandılar.

Keçən ilin avqustu ölkəmiz üçün daha əlamətdar oldu. Həmin ayın 14-26-da Sinqapurda Yeniyetmələrin I Yay Olimpiya Oyunları keçirildi. Milli komandamızın heyətində güləşçilərdən Murad Bazarov, Elman Muxtarov, Patimat Baqometova, Əli Maqomedabirov, ağır atlet Nicat Rəhimov qızıl, boksçular Salman Əlizadə və Elvin İsayev gümüş, güləşçi Kənan Quliyev isə bürünc medala yiyələndilər.

204 ölkədən 3600 idmançının qatıldığı turnir Azərbaycan yığması üçün uğurlu oldu. Belə ki, Olimpiadada 12 nəfərlə iştirak edən komandamız medal qazanan ölkələrin siyahısında 11-ci yeri tutaraq ABŞ, Almaniya, Böyük Britaniya və digər ölkələri geridə qoydu. Yeri gəlmişkən, yığmamız keçmiş SSRİ ölkələrindən yalnız Rusiya və Ukraynadan geri qaldı. Komandamız Avropa ölkələri arasında 6-cı nəticəni göstərdi.

Prezident İlham Əliyev Olimpiadada yüksək nəticə göstərmiş idmançıları, onların məşqçilərini və idman mütəxəssislərini qəbul edərkən demişdir: "Bu, həqiqətən, böyük qələbədir, Azərbaycan idmanının təntənəsidir. Bu, həqiqətən, böyük və tarixi nailiyyətdir. Azərbaycan artıq dünyanın aparıcı idman ölkələrinin sırasındadır. Bu qələbə onu göstərir ki, Azərbaycanda idmanın inkişafı üçün çox böyük işlər görülmüşdür. Hər bir Olimpiya oyunları idman sahəsində tarixi bir mərhələdir. Bu oyunlar isə yeniyetmələrin birinci oyunlarıdır. Siz artıq öz adlarınızı bu şanlı tarixə yazdırmısınız".

Sentyabrın 6-12-də güləşçilərimizin yeni qələbə sədaları Moskvadan gəldi. Rusiyanın paytaxtında sərbəst, qadın və yunan-Roma güləşi üzrə böyüklər arasında dünya çempionatı keçirildi. Uğurlu çıxışları ilə yadda qalan idmançılarımız 2 qızıl, 2 gümüş və 3 bürünc medal qazandılar. Yunan-Roma güləşində Həsən Əliyev və sərbəst güləşçilərdən Xetaq Qazyumov çempionatı qızıl medalla başa vurdular. Yuliya Ratkeviç və Toğrul Əsgərov gümüş, Vitali Rəhimov, Zəlimxan Hüseynov və Cəbrayıl Həsənov bürünc medala layiq görüldülər. Ümumi komanda hesabında sərbəst güləş üzrə yığmamız ikinci, yunan-Roma güləşi üzrə üçüncü oldu.

Cari ilin birinci yarısında da idmançılarımız mühüm nailiyyətlər əldə etmişlər. Onlar beynəlxalq yarışlarda 68 olimpiya idman növü üzrə 103 medal qazanmışlar. Bu medalların 24-ü qızıl, 30-u gümüş, 49-u bürüncdür.

Ölkədə komanda idman növlərinə də diqqət artır. Bunlardan biri də ən populyar idman növü olan futboldur. Hazırda ölkə futbolunun inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. Milli çempionatda mübarizə aparan komandaların maddi-texniki bazası xeyli yaxşılaşdırılmışdır. Təkcə paytaxtda deyil, bölgələrdə də yeni-yeni stadionlar inşa edilir. Cari ilin iyun ayında Mərdəkan qəsəbəsində "Dalğa Arena" stadionu, sentyabrda "Bakı" futbol klubunun yeni təlim-məşq bazası istifadəyə verilmişdir.

Ölkə futbolunun 100 illik yubileyinin qeyd olunduğu gün idmanımızın tarixində əlamətdar gün kimi yadda qaldı. Həmin gün paytaxtda möhtəşəm stadionun - Bakı Olimpiya stadionunun təməli qoyuldu. Prezident İlham Əliyevin iştirak etdiyi tədbir dövlətin idmana qayğı və dəstəyinin əyani təzahürü idi.

İki-üç il ərzində tikilib istifadəyə veriləcək stadion ölkədə ən böyük, ən müasir futbol arenası olacaq. 65 min tamaşaçı üçün nəzərdə tutulan və bütün beynəlxalq standartlara cavab verən Olimpiya stadionu nəinki Azərbaycanın, həm də Cənubi Qafqazın ən möhtəşəm stadionu olacaq. Yeni stadionda müxtəlif funksiyalı tribunalar, qaçış zolağı və s. olacaq. Tikinti işləri Beynəlxalq Tikinti Standartına (İBC), UEFA və FİFA standartlarına, eləcə də Azərbaycanın inşaat normativlərinə uyğun olaraq aparılacaq. Stadionun təməlqoyma mərasimində FİFA və UEFA-nın prezidentlərinin iştirak etməsi də təqdirəlayiq hal idi. Preizdent İlham Əliyev təməlqoyma mərasimində demişdir: "Stadionun tikilməsi bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan dövləti futbolun inkişafına dəstəyini əsirgəmir. Bundan sonra da çalışacağıq ki, biz addımlarımızla futbolun inkişafına töhfə verək. Ancaq əlbəttə ki, bizim ictimaiyyət və futbol azarkeşləri futbolçularımızdan yaxşı nəticələr, gözəl qollar və qələbələr gözləyirlər. Bu bizim haqlı istəyimizdir. Ümid edirəm ki, görülən və bundan sonra görüləcək işlər, xüsusilə gənc futbolçularımızın yetişdirilməsi, seleksiya işinin düzgün təşkili nəticəsində futbolçularımız bizə futbol sevincini bəxş edəcəklər".

Bu gün uğurlu idman siyasətinin nəticəsi olaraq Azərbaycan dünya idman ictimaiyyəti tərəfindən ciddi tərəfdaş, idmançılarımız isə əsas rəqib kimi qəbul olunurlar. Eyni zamanda Azərbaycan beynəlxalq miqyaslı turnirlərə ev sahibliyi edərək idman ölkəsi kimi tanınır.

Azərbaycan.-2011.-18 dekabr.-S.3.