Qədim və müasir Zeyvə

Naxçıvan-Sədərək magistral yolunun kənarında yerləşən Zeyvə kəndində yeni sosial obyektlərin istifadəyə verilməsi onun sakinlərinə sevinc bəxş edib. Çünki bu gün ölkədə, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikasında aparılan genişmiqyaslı quruculuq tədbirlərindən onlara da pay düşüb.

Burada tikilib istifadəyə verilən təhsil ocağının görkəmi arxitektura və memarlıq cəhətdən digər kəndlərdəki məktəblərdən fərqlənir. Binanın fasad hissəsində işlənən dekorativ travertin üzlüklər, rəngli şüşələr tikiliyə xüsusi gözəllik verir. Başlıcası isə müasir layihə əsasında inşa olunan bu məktəb binası üçmərtəbəlidir. O, kənddə ən uca bina hesab olunur.

Əslində, məktəb üçmərtəbəli olmaya da bilərdi. Çünki bu gün təhsil ocağında cəmi 337 şagird oxuyur, onlar üçün də ikimərtəbəli bina kifayət edərdi. Rayonun digər kəndlərində tikilən məktəb binalarının əksəriyyəti də elə bu hündürlükdədir. Zeyvədə isə üçmərtəbəli, 612 şagird yerlik təhsil ocağı tikilib. Görünür, yerli hakimiyyət orqanları inşaat işlərinə başlanmazdan əvvəl kəndin gələcək inkişaf perspektivlərini nəzərə alıblar. Onlar çalışıblar ki, yaxın iyirmi-otuz il ərzində burada yeni sinif otaqlarının, yaxud əlavə korpusun tikilməsinə ehtiyac olmasın. İnşası "Gəmiqaya" MMC tərəfindən aparılan obyektdə tikinti-quraşdırma işləri beş aya, həm də yüksək keyfiyyətlə başa çatdırılıb.

Ötən ilin son günlərində kənddə bayram təntənəsi yaşanıb. Həmin gün burada iki sosial obyektin açılış mərasimi keçirilib. Onlardan biri yeni təhsil ocağı olub. Hamı yeni obyektin istifadəyə verilməsi münasibətilə kənd sakinlərini təbrik edib, pedaqoji kollektivə uğurlar arzulayıb. Ümumiyyətlə, bu kənddə tikinti-quruculuq tədbirləri kompleks şəkildə həyata keçirilib, nəticədə o, muxtar respublikanın abad, gözəl və yaraşıqlı yaşayış məntəqələri sırasına daxil olub.

Üçmərtəbəli məktəb binasında 34 sinif otağı, zəngin əyani vəsaitlərlə təmin olunmuş fənn kabinələri, laboratoriyalar, kitabxana, idman zalı, yeməkxana müəllim və şagirdlərin ixtiyarına verilib. Yeniyetmə və gənclərin müasir informasiya texnologiyalarına yiyələnməsi üçün iki kompüter otağı yaradılıb. Hər bir otaqda 11 kompüter internetə qoşulub. İki elektron lövhəli sinif otağı da tədrisin yüksək səviyyədə aparılmasına imkan yaradır. Məktəbin kitabxanasında kataloq işi kompüterləşib.

Şagirdlərin sağlamlığı daim diqqətdə saxlanılır. Onların fiziki tərbiyəsi üçün müxtəlif qurğularla zəngin olan idman zalı yaradılıb. Burada mini-futbol, voleybol, basketbol yarışlarının keçirilməsi üçün şərait var. Məktəb müasir istilik sistemi ilə təmin olunub.

Zeyvə kənd orta məktəbi rayonun qabaqcıl təhsil müəssisələrindən biridir. Ötən il məktəbi bitirən 35 məzundan 7-si ali məktəb tələbələri sırasına daxil olub. Onlardan üç nəfəri test imtahanlarında yüksək nəticələr əldə edib. Bünyamin Babayev yüksək balla Azərbaycan Tibb Universitetinə, Əhliman Həsənov və Ceyran Qasımova Naxçıvan Dövlət Universitetinə daxil olublar. Üç məzun isə orta ixtisas məktəblərinə qəbul edilib.

Məktəbdə təcrübəli müəllimlər çoxdur. Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi Gültəkin Həsənova inişil "İlin ən yaxşı müəllimi" müsabiqəsinin qaliblərindən biri olub, ölkə başçısının sərəncamı ilə birdəfəlik beş min manat məbləğində pulla mükafatlandırılıb. Məhərrəm Rəhimov, Əhliman Həsənov, Ceyran Qasımova, Dünyamir Hüseynli də rayonda təcrübəli pedaqoqlar kimi tanınıblar.

2800 nəfərdən çox sakini olan Zeyvə əhalisinin sayına görə qonşuluqda yerləşən Düdəngə, Mahmudkənd, Maxta, Dəmirçi, Cəlilkənd ilə müqayisədə kiçik kənddir. Əsas məşğuliyyət sahələri əkinçilik və heyvandarlıqla bağlıdır. Bu sahələrin inkişafı üçün geniş imkanlar var. Ümumi torpaq sahəsinin cəmi 450 hektarı suvarılır. Digər sahələrdən isə örüş kimi istifadə edilir. Burada torpağın dilini mükəmməl bilən, ondan yaxşı qazanc əldə etməyi bacaran insanlar az deyil. Belələrindən söhbət düşəndə Qadir Rzayev, Zaur Əliyev, Emin Hüseynov, Bəylər Əhmədov kimi fərdi təsərrüfat sahiblərinin adları birincilər sırasında çəkilir.

Düz beş il bundan əvvələ qədər kənd ayrı bir ərazi icra nümayəndəliyinin tərkibində olub. Bu mənada gözdən bir qədər uzaq düşüb. Son illərdə isə ərazi icra nümayəndəliyi, bələdiyyə yaradılıb. Kənddə insanların üzləşdikləri sosial-iqtisasdi problemlərin həllinə həsaslıqla yanaşılıb.

Ötən əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycanda aparılan quruculuq tədbirlərindən bu yaşayış məntəqəsinə də pay düşüb. 320 şagirdlik orta məktəb binası tikilib. Sonralar kənddəki məscid binasına əl gəzdirilib. Amma həllini tapmayan sosial problemlər də az olmayıb. Uzun illər boyu kənddə kitabxana, klub, tibb məntəqəsi, poct şöbəsi yararsız binalarda, taxta fin "evcik"lərdə yerləşib. Baytar məntəqəsi üçün heç yer də tapılmayıb. Bu səbəbdən xidmətin adi səviyyəsindən danışmaq əbəs sayılıb. Sakinlər isə ehtiyaclarını ödəmək üçün daha çox rayon mərkəzinə üz tutublar. "Kənd mərkəzi" adlı yeni təyinatlı obyektin inşası isə bu çətinlikləri, problemləri yerində həll edib. Mərkəz kəndə yeni mədəniyyət gətirməklə bərabər insanların düşüncə və təfəkkürlərində də yeniliklər yaradıb.

Geniş ərazidə inşa olunmuş, ikimərtəbəli binada kənddə fəaliyyət göstərən dövlət qurum və təşkilatları - ərazi icra nümayəndəliyi, YAP-ın ərazi ilk təşkilatı, klub, kitabxana, poct şöbəsi, ATS, baytarlıq məntəqəsi, sahə polis müvəkkili, eləcə də yerli özünü idarəetmə orqanı olan bələdiyyə bir yerə toplaşıb. Yeni təyinatlı obyektdə 20 iş otağı yaradılıb. Onlardan 7-si icra nümayəndəliyi ilə yerli bələdiyyənin ixtiyarına verilib. Digər qurumların hər biri üçün də normal iş şəraiti yaradılıb. Otaqlar lazımi avadanlıq və mebel dəstləri ilə təmin olunub. 50 nəfərlik iclas salonundan isə buradakı təşkilatların hamısı istifadə edəcək.

"Kənd mərkəzi"nin yaradılmasının bir əhəmiyyəti də ondan ibarətdir ki, indiyədək bu təşkilatlar ayrı-ayrılıqda üzləşdikləri problemlərin, çətinliklərin birlikdə həllini tapıblar. Bu səbəbdən də qış mövsümünün sərt şaxtalı günlərində də əmək ahəngi pozulmur. Çünki istilik məsələsi mərkəzləşlmiş formada həll olunub. Bu işlə məşğul olmaq da ərazi icra nümayəndəliyinin səlahiyyətinə aid edilir.

Son vaxtlar istifadəyə verilən obyektlərdən biri həkim ambulatoriyasıdır. Müasir layihə əsasında inşa olunan və iki mərtəbədən ibarət binada insanlara yüksək səviyyədə xidmət göstərmək üçün burada çalışan terapevt, pediatr, stomatoloq və ginekoloqlara normal şərait yaradılıb. İki çarpayılıq palata, peyvənd və doğuş otaqları onların ixtiyarına verilib. Kabinet və otaqlar müasir tibb avadanlıqları ilə təmin olunub. Burada 11 həkim və orta tibb işçisi insanların sağlamlıqları keşiyində dayanır.

Xidmət mərkəzində isə ticarət və məişət sahələri cəmləşib. Burada qadın gözəllik salonu, kişi bərbərxanası, ət dükanı, ərzaq, sənaye və təsərrüfat malları mağazaları fəaliyyət göstərir. Mərkəzdə 9 nəfər işlə təmin olunub.

Ötən il Şərur rayonunda həyata keçirilən genişmiqyaslı quruculuq-abadlıq tədbirləri sayəsində yeniləşən, gözəlləşən, yaraşıqlı və abad yaşayış məntəqələrindən biri də Zeyvə kəndi olub. Burada tikinti-quruculuq tədbirləri kompleks şəkildə aparılıb. Kənd yollarında, elektrik və su təsərrüfatlarında aparılan əsaslı təmir və yenidənqurma tədbirlərinə də böyük həcmdə maliyyə vəsaitləri xərclənib. Bu sahədə daxili imkanlardan və ehtiyat mənbələrindən bacarıqla istifadə olunub. Zeyvə və Düdəngə kəndlərini əhatə etməklə 2,5 kilometr uzunluğunda yola asfalt salınıb. Naxçıvan-Sədərək magistral yolunun kənd ərazisindən keçən hissəsində 1200 metr uzunluğunda qoruyucu divarların tikilməsi də sakinlərin ürəyincə olub.

Ən təqdirəlayiq hal isə kənd sakinlərinin quruculuq tədbirlərində fəal iştirak etmələri olub.

Sonda isə onu da qeyd edək ki, Zeyvə kəndi qədim tarixə və mədəniyyətə malik yurd yerlərimizdən biridir. Kənd ərazisində yerləşən və erkən dəmir dövrünə aid edilən arxeoloji abidədə eramızdan əvvəl ikinci minilliyin sonu və birinci minilliyin əvvəllərinə aid maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar olunub. Digər bir qədim yaşayış yerindən isə orta əsrlərə aid arxeoloji tapıntılar - qara rəngli çölmək parçaları, boyalı və boyasiz keramika materialları tapılıb.

O ki qaldı Zeyvə sözünün mənasına, o, ərəb dilindəki zaviyyə sözündən olub, "hücrə", "ibadətgah", "künc", "bucaq", "guşə" mənalarında işlədilib. Deyilənə görə, Səfəvilər dövründə ruhanilər cəmiyyətin imtijazlı zümrələrindən hesab olunduqlarından Zeyvə adlı məntəqələr də kənarda, ömürlərini ibadətlə keçirən ruhanilər üçün salınmış yaşayış məntəqələri olub. Bir vaxtlar məmləkətimizdə Zeyvə adında ondan artıq kəndin olması və 18-ci əsrin əvvəllərinə aid sənədlərdə bu yaşayış yerinin Əhmədpaşa zaviyyəsi kimi qeydə alınması da deyilənləri təsdiqləyir.

Məmməd MƏMMƏDOV,

Azərbaycan.- 2011.-5 fevral.- S. 6.