Düşünülmüş, sürətli və davamlı inkişaf

"Hər bir ölkə üçün onun ordusu çox vacib bir atributdur, çox önəmli bir rəmzdir. O cümlədən Azərbaycan üçün. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, Azərbaycan hələ də müharibə şəraitində yaşayır, orduya diqqət daim yüksək səviyyədə olmalıdır. Bu gün Azərbaycanın ordusu Cənubi Qafqazda ən güclü ordudur. Biz bu hərbi üstünlüyü əldə etmişik və gərək bunu möhkəmləndirək. Bu üstünlük daha da böyük olmalıdır və biz buna da nail olacağıq. Bu münaqişəni həll etmək üçün, işğala son qoymaq üçün həm siyasi-diplomatik səylər göstərilməlidir, həm də düşmən bilməlidir ki, Azərbaycan Ordusu istənilən vaxtda öz doğma torpaqlarını azad edə bilər və lazım olan vaxtda bütün gücümüzü səfərbər edərək biz buna nail olacağıq".

İlham ƏLİYEV

Güclü dövlətin qüdrətli ordusu

Hər bir xalqı dünyada tanıdan, məşhurlaşdıran, aparıcı söz sahibinə çevirən həm də onun ordusu, Silahlı Qüvvələridir. Tarixən hər bir millət ordusuna güvənmiş, onu milli qürur və fəxarət ünvanı saymışdır. Qüdrətli ordusu olan dövlət nəinki maraq və mənafeyini layiqincə qoruya bilmiş, eyni zamanda dünya siyasətinə əsaslı təsir imkanları əldə etmişdir. Əsrlər boyu qonşu dövlətlərlə dinc yanaşı yaşamağın, sülh və barışın, sabitliyin tərəfdarı olan Azərbaycan xalqının da özünümüdafiə əzmi, döyüş rəşadəti, qəsbkarlara qarşı mübarizə ruhu daim yüksək olmuşdur. Xalqımız öz taleyini hər zaman güvəndiyi nizami orduya, cəsur, mübariz sərkərdələrə, vətənpərvər döyüşçülərə etibar etmişdir. Nizami ordu bu gün də Azərbaycan dövlətinin mövcudluğunun əsas təminatlarından birinə çevrilməklə, ona dünya miqyasında maraq və mənafeyini, milli təhlükəsizliyini lazımi səviyyədə qorumaq, müstəqil siyasət yeritmək imkanı yaradır.

Azərbaycanın güclü hərb ənənələri olsa da, müstəqillik qazandıqdan sonra ölkəmiz bu sahədə ciddi böhranla üzləşmişdi. Ölkədəki naşı və yarıtmaz hakimiyyətlərin üzündən ordu quruculuğu yönümündə heç bir ciddi addım atılmamış, Silahlı Qüvvələr ayrı-ayrı siyasi qrupların əlində hakimiyyət uğrunda mübarizə alətinə çevrilmişdi. Nizami orduya malik olmayan Azərbaycan hərc-mərclik və xaos burulğanında ərazisinin 20 faizini itirmək məcburiyyətində qalmışdı.

1993-cü ilin iyununda - son dərəcə mürəkkəb bir dövrdə xalqın təkidli tələbi ilə respublika rəhbərliyinə qayıdan ümummilli lider Heydər Əliyev ictimai-siyasi sabitliyi təmin etməklə, vətəndaş qarşıdurmasını aradan qaldırmaqla, respublikanı parçalanmaq təhlükəsindən hifz etməklə sözün əsl mənasında milli qurtuluşu təmin etmişdir. Ulu öndərin Ali Sovetin sədri seçildiyi 15 iyun tarixinin sonradan Milli Qurtuluş Günü elan edilməsi və hər il əlamətdar gün kimi qeyd olunması da məhz bu reallığa əsaslanır. Böyük strateq Heydər Əliyev dövlət başçısı seçildikdən sonra Azərbaycanın perspektiv inkişaf prioritetlərini düzgün müəyyənləşdirərək sivil Qərb dəyərlərinin cəmiyyətdə tam mənimsənilməsinə, demokratik dəyərlərin daha möhkəm intişar tapmasına, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının etibarlı təminatına xüsusi diqqətlə yanaşmışdır.

Belə mürəkkəb şəraitdə Heydər Əliyevin qarşısında eyni zamanda dövlətçiliyin qorunub saxlanması ilə yanaşı, cəbhə bölgəsində üzləşdiyimiz hərbi uğursuzluqları aradan qaldırmaq, düşmənə qarşı mütəşəkkil müqaviməti təşkil etmək, iqtisadi, siyasi, mənəvi və psixoloji cəhətdən ağır durumda olan bir ölkədə ordu quruculuğuna başlamaq kimi çətin vəzifə dayanırdı. Daxili sabitlik üçün potensial təhlükə mənbəyi sayılan qanunsuz silahlı qruplaşmaların - hərbi müxalifətin zərərsizləşdirilməsi ümummilli liderin üzərinə düşən məsuliyyət yükünü bir qədər də artırır, onun kifayət qədər riskli və qətiyyətli addımlar atmasını zəruri edirdi. Yaranmış acınacaqlı durumda bu taleyüklü problemlərin həllinə paralel yanaşmaya, bütün sahələrdə köklü islahatların aparılmasına ehtiyac yaranmışdı. Cəhbə bölgəsində vəziyyətin stabilləşməsinə nail olmadan xarici investorları ölkəyə cəlb etmək, iri neft şirkətlərilə müqavilələr imzalamaq, iqtisadi böhran və tənəzzül mərhələsini adlamaq mümkün deyildi. Belə bir şəraitdə vəzifə səlahiyyətlərinin icrasına başlayan Heydər Əliyev qısa müddətdə həlledici uğurlara imza atmaqla, peşəkar idarəçi və xarizmatik lider olduğunu bir daha təsdiqləmişdir.

1993-cü il noyabrın 2-də Azərbaycan dövlət televiziyası və radiosu ilə xalqa müraciət edən Heydər Əliyev ictimai ruh düşkünlüyünün qarşısını almış, hamını bir nəfər kimi düşmənə qarşı mübarizədə fəal iştirak etməyə çağırmışdır. Ulu öndər Heydər Əliyev müraciətində təkcə hərbi uğursuzluqların səbəblərini deyil, həm də vəziyyətdən çıxış yollarını göstərmişdir. Eyni zamanda, keçmiş hakimiyyətin dövründə Qarabağ məsələsindən çirkin siyasi məqsədlər üçün istifadə edildiyini, ordunun hakimiyyət uğrunda qeyri-qanuni mübarizəyə qoşulduğunu təəssüflə vurğulamışdır: "Ordunu bir gündə, bir ayda, üç ayda yaratmaq mümkün deyil. Ancaq iki-üç il müddətində ordu yaratmaq, Azərbaycanın etibarlı müdafiəsini təşkil etmək olardı. Təəssüf ki, bu fürsətlər əldən verilib".

Ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqa müraciətindən sonra qəlbində vətən sevgisi olan, respublikamızdan kənarda hərbi xidmət keçən peşəkar zabitlərin, kadrların Azərbaycana axını başlanmışdı. Bu müraciət ictimaiyyətin ayrı-ayrı kateqoriyaları tərəfindən dəstəklənmiş, vətəndaşlar, eləcə də ayrı-ayrı təşkilat və müəssisələr ictimai müdafiə prosesinə fəal şəkildə qoşulmuş, ordudan yayınma hallarının, cəbhədə geriləmələrin qarşısı alınmışdı. Hərbi uğursuzluqlarla üzləşdiyini görən təcavüzkar Ermənistan 1994-cü ilin mayında danışıqlar masası arxasında oturmağa, cəbhə bölgəsində atəşkəsi nəzərdə tutan "Bişkek protokolu"nu imzalamağa məcbur olmuşdu. Atəşkəs Azərbaycanın iqtisadi inkişafının təmin edilməsi və ordu quruculuğu prosesinin uğurla aparılması baxımından da mühüm bir mərhələ olmuşdur.

Atəşkəs mərhələsindən sonra ölkədə ordu quruculuğu istiqamətində ciddi addımlar atılmışdır. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin kəmiyyət və keyfiyyət baxımından komplektləşdirilməsi, peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi, maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, hərbçilərin maddi və sosial təminatının ildən-ilə yaxşılaşdırılması, ordu hissələrinin ən müasir texnika və avadanlıqlarla təchiz edilməsi, eləcə də bu sahədə beynəlxalq təcrübənin mənimsənilməsi dövlət siyasətinin ən mühüm qollarından birinə çevrilmişdir. Nizami ordu quruculuğu spesifik bir sahə, uzun sürən və gərgin səy göstərilməsini tələb edən mürəkkəb proses olsa da, müstəqil Azərbaycanın son 18 ildə bu sahədə qazandığı nailiyyətlər dövlətimizin etibarlı müdafiə sisteminin formalaşdığından xəbər verir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin səyləri ilə bu sahədə tamamilə yeni mərhələ başlanmış, ordunun elmi əsasda qurulması, peşəkar kadr potensialının hazırlanması, nizam-intizamın gücləndirilməsi, maddi-texniki təchizatının yüksəldilməsi baxımından bir sıra vacib işlər həyata keçirilmişdir.

Azərbaycan Ordusunun beynəlxalq əməkdaşlığı məsələsi də dövlətin xarici siyasətində xüsusilə aktuallıq kəsb edir. Dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra çoxqütblü inkişaf modelləri sırasından Qərb dəyərlərini seçən Azərbaycan hərbi-siyasi təhlükəsizliyinə təminatı gücləndirmək, beynəlxalq birliyin tamhüquqlu subyektinə çevrilmək üçün aparıcı beynəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən NATO ilə əməkdaşlığa mühüm önəm vermişdir. Ümummilli lider Heydər Əliyev Şimali Atlantika Alyansı ilə hərbi-siyasi əlaqələrin dərinləşdirilməsini balanslaşdırılmış xarici siyasət doktrinasının prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəyyənləşdirərək bu istiqamətdə praktik addımların atılmasını təmin etmişdir. Alyansın beynəlxalq münasibətlər sistemində yeri və rolunu nəzərə alan ulu öndər respublikanın NATO-nun "Sülh naminə tərəfdaşlıq" (SNT) proqramına qoşulması barədə qətiyyətli qərar verərək, 1994-cü il mayın 4-də Brüsseldə təşkilatın çərçivə sazişini imzalamış, bununla da Azərbaycan MDB məkanında Ukrayna, Moldova və Gürcüstandan sonra bu proqrama qoşulan dördüncü respublika olmuşdur.

"Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramının imzalanması ilə əlaqədar ümummilli lider Heydər Əliyev NATO iclasında çıxış edərək, həmin günün Azərbaycan Respublikası üçün mühüm hadisə olduğunu qeyd etmiş, eyni zamanda, Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü, Azərbaycan ərazisinin 20 faizə qədərinin erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğal olunması, bir milyondan çox adamın yaşayış yerini itirməsi, Dağlıq Qarabağ və onun ətrafında Azərbaycanın daha yeddi rayonunun erməni silahlı birləşmələrinin işğalı altında olması haqqında məlumat vermişdi: "Biz NATO-nun Şərqi Avropa ölkələrini və keçmiş Sovet İttifaqına daxil olan yeni müstəqil dövlətləri "Sülh naminə tərəfdaşlıq" sənədinə qoşulmağa çağıran dəvətini böyük razılıqla qarşılamışıq və buraya da bu fikirlər və ümidlərlə gəlmişik və bu gün "Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramını imzalamağa hazırıq".

Həmin dövrdən başlayaraq NATO-Azərbaycan əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi üçün şərait yaranmışdır. Heydər Əliyev 26 aprel 1999-cu ildə NATO-nun 50 illik yubileyinə həsr olunmuş zirvə görüşündəki çıxışında bildirmişdi ki, Azərbaycan Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı ilə münasibətlərinin daha da dərinləşdirilməsinə öz tərəfindən hər cür kömək göstərəcək. 1999-cu ilin may ayında NATO Parlament Assambleyasının Polşada keçirilən sessiyasında Azərbaycana həmin qurumda "müşahidəçi statusu" verilmiş, 2001-ci il noyabrın 19-da isə Azərbaycan Respublikası NATO-nun Parlament Assambleyasına assosiativ üzv qəbul edilmişdir.

Azərbaycan-NATO əlaqələrinin inkişafı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin dövründə daha da sürətlənmişdir. Cənab İlham Əliyevin 2004-cü ilin may ayında Brüsselə səfəri zamanı NATO-nun Baş katibi ilə ikitərəfli əməkdaşlığın inkişafı, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesi, maraq doğuran regional və beynəlxalq məsələlər barədə fikir mübadiləsi aparılmış, eyni zamanda, Azərbaycan Prezidenti ölkəmizin hazırladığı "Fərdi tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı"nı NATO-nun Baş katibinə təqdim etmişdir. Bu plana görə, Azərbaycan Şimali Atlantika Blokunun 300-ə yaxın proqramında iştirak etmək hüququ əldə etmişdir və fərdi tərəfdaşlıq planında iştirak Azərbaycanın NATO ilə əməkdaşlığı sahəsində dönüş nöqtəsi olmuşdur.

Azərbaycanın NATO ilə əməkdaşlığının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, Azərbaycan bu qurumun imkanlarından istifadə edərək beynəlxalq təhlükəsizlik sisteminə inteqrasiya edə bilər. Hazırda Azərbaycan - NATO əlaqələri getdikcə daha da intensivləşir, Azərbaycan ordusunun NATO standartlarına uyğun formalaşdırılması prosesi gedir.

2004-cü il noyabrın əvvəllərində NATO-nun Baş katibi Yaap de Hoop Sxeffer Cənubi Qafqaz ölkələrinə səfəri çərçivəsində Bakıda olmuş, respublika rəhbərliyi ilə aparılan danışıqlarda Azərbaycanın NATO-nun "Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramında iştirakı, Azərbaycan-NATO fərdi tərəfdaşlıq planının gerçəkləşdirilməsi, beynəlxalq terrorizmlə mübarizə üzrə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi məsələləri müzakirə edilmişdir.

Azərbaycanın NATO ilə 2005-ci ilin aprelində imzaladığı Fərdi Tərəfdaşlığa dair Fəaliyyət Planı (IPAP - İndividual Partnership Action Plan) ölkəmizin müdafiə, siyasi, iqtisadi və hüquqi sahələrində Qərb standartlarına uyğun islahatlar aparmasına təkan vermişdir. IPAP sənədi NATO-nun 2002-ci ilin noyabrında Praqada keçirilən sammiti zamanı tərəfdaş dövlətlər üçün açıq elan edilmiş, 2005-ci il aprelin 28-də isə Brüsseldə "NATO+Azərbaycan" formatında keçirilmiş görüşdə tərəflər planın müddəalarını müzakirə edərək təsdiqləmişlər. 2005-ci il mayın 27-də IPAP Azərbaycan üçün yekun olaraq qəbul edilmişdir. IPAP hər bir dövlətin xüsusiyyətlərini və istəklərini nəzərə alır və Cənubi Qafqazda IPAP çərçivəsində islahatlar prosesinin 2015-ci ilə qədər başa çatdırılması planlaşdırılır.

Azərbaycanın NATO ilə Fərdi Tərəfdaşlığa dair Fəaliyyət Planı əsasən 4 sahədə problemlərin həlli yollarını əhatə etmişdir:

- siyasi məsələlər və ümumi təhlükəsizlik problemləri,

- hərbi, təhlükəsizlik və müdafiə sahəsindəki problemlər,

- ekologiya, elm problemləri və ictimai məsələlər,

- informasiya mübadiləsi və inzibati məsələlər.

Bununla yanaşı, IPAP Azərbaycan kimi tərəfdaş dövlətlərin təhlükəsizlik sektorunun NATO-ya inteqrasiya istiqamətində konkret tədbirləri əks etdirmiş, eyni zamanda, NATO-nun müttəfiq dövlətlərinin tərəfdaş ölkələrə yardım edə biləcəyi sahələri, təlim və tədris imkanlarının artırılması yollarını müəyyənləşdirmişdir.

Azərbaycanın IPAP-a qoşulmasının əsas məqsədi XXI əsrə uyğun təhlükəsizlik sisteminin formalaşdırılması, eləcə də NATO ilə regional təhlükəsizlik, bu təhlükəsizliyin strategiyasının, Azərbaycanın hərbi doktrinasının hazırlanması, müdafiə və büdcə planlaşdırılması prosesinin təkmilləşdirilməsi və digər məsələlərlə bağlı daimi olaraq NATO ilə məsləhətləşmələr aparılmasıdır.

Azərbaycan, həmçinin, NATO-ya daha da yaxın olmaq üçün alyansla işgüzar və siyasi əməkdaşlığı fəallaşdırmaq istiqamətində fəal addımlar atmışdır. Bununla bağlı Müdafiə Təsisatlarının Qurulması üzrə Tərəfdaşlıq Əməliyyat Proqramı, Planlaşdırma və Analiz Prosesi və eləcə də müttəfiqlərlə məsləhətləşmələr vacib vasitələr hesab edilir.

IPAP-da o da qeyd edilir ki, Azərbaycan Qafqazda regional təhlükəsizliyə və sabitliyə yardım etməyə səy göstərir və bütün qonşularla konstruktiv münasibətlərin inkişafının və yaxşılaşmasının qəti tərəfdarıdır. Azərbaycanın demokratik təsisatlarda inkişafının təmin olunması, insan hüquqlarının müdafiəsi, qanunun aliliyi, şəffaflıq və korrupsiya ilə mübarizə kursuna sadiq olacağı da IPAP-da bildirilir.

Burada Azərbaycanın müdafiə sahəsində planlaşdırmanın aparılması istiqamətində çox aydın şəkildə müəyyən edilmiş məqsədlər də mövcuddur və NATO-ya üzv olmağa çalışan və alyansla əməkdaşlıq edən dövlətlərin Silahlı Qüvvələrində həyata keçiriləcək islahatların mahiyyəti, bu istiqamətdə lazımi əlaqələrin və planlaşdırmanın hazırlanması və bütün bunlar üçün ən optimal büdcə variantının seçilməsi öz əksini tapmışdır.

NATO ilə həyata keçirilən əməkdaşlığa əsasən, Müdafiə Təsisatlarının Qurulması üzrə Tərəfdaşlığın Əməliyyat Planı (PAP DIB - Partnership Action Plan on Defence Institution Building) və Proseslərin Planlaşdırılması və Analizi Proqramı (PARP - Planning and Reviec Process) kimi sənədlər də hazırlanmışdır. PARP sənədi tərəfdaş dövlətlərlə Şimali Atlantika İttifaqı arasında əlaqələrin inkişafına kömək edəcək bir sıra hədəflərə nail olmaq üçün nəzərdə tutulmuş prosesdir. PARP çərçivəsində fəaliyyətin əsas istiqaməti qarşılıqlı fəaliyyət tədbirlərinin, yeni hərbi təlim, sülhyaratma əməliyyatlarının planlaşdırılmasına yönəldilmişdir. Azərbaycan 1996-cı ildə PARP-a qoşulmuşdur.

PAP DIB isə NATO ilə əlaqələrini dərinləşdirmək istəyində olan tərəfdaş ölkələr üçün bir vasitədir. Bu sənəd "Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramına üzv ölkələrdə konkret müdafiə islahatlarının irəli sürülməsi vasitəsi kimi çıxış edir.

IPAP çərçivəsində həyata keçirilən əməkdaşlığa əsasən, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi kadrlarının (hərbi və mülki heyət) idarəedilməsi sistemində mütəmadi olaraq islahatlar aparır, hərbi birləşmələrdə NATO standartlarının tətbiq olunmasını həyata keçirir, Silahlı Qüvvələrin demokratik cəmiyyətin dəyərlərinə maksimal şəkildə cavab verməsinə nail olmaq istiqamətində əməli addımlar atır. Eləcə də hərbi təhsil sistemini daim təkmilləşdirmək, Silahlı Qüvvələrin "Sülh naminə tərəfdaşlıq" Təlim Mərkəzini genişləndirmək, Silahlı Qüvvələrin nizamnamələrini, təlimatlarını, əsasnamələrini və digər rəhbər sənədlərini NATO standartlarına uyğun hazırlamaq, ordunun maddi-texniki təminatı sahəsində islahatlar həyata keçirmək, NATO qüvvələri ilə əməliyyat səviyyəsində qarşılıqlı münasibətləri təmin etmək, onları inkişaf etdirmək, Silahlı Qüvvələrə demokratik nəzarət mexanizmlərini təkmilləşdirmək, hərbi qulluqçuların NATO-nun sülhməramlı əməliyyatlarında birgə iştirak vərdişlərini təkmilləşdirmək, islahatların davamlılığını təmin etmək istiqamətində konkret addımlar atmışdır.

Azərbaycanın beynəlxalq əməkdaşlığında NATO-nun yeri və rolu getdikcə güclənir və bu, ikitərəfli əməkdaşlığın yüksələn xətlə inkişafında da öz təsdiqini tapır. Bu əməkdaşlıq qlobal planda sülh və sabitliyə xidmət etməklə regionun nəhəng enerji layihələrinin təhlükəsiz gerçəkləşdirilməsinə əsaslı təminat yaratmışdır. Xəzərin enerji resurslarının dinc şəraitdə mənimsənilməsi, habelə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxımından Azərbaycan-NATO əməkdaşlığının mühüm əhəmiyyəti vardır. Azərbaycan Ordusunun NATO standartlarına uyğunlaşdırılması istiqamətində atılan addımlar sistemli xarakter daşımaqla bu gün də davam etdirilir.

Dünyanın bir sıra qaynar nöqtələrində sabitliyi və təhlükəsizliyi pozan beynəlxalq terrorizm, təcavüzkar separatizm, narkotik qaçaqmalçılığı və digər qlobal təhdidlərlə mübarizədə NATO-ya üzv olan, habelə bu hərbi-siyasi blokla sıx əməkdaşlıq edən ölkələrin koalisiyasının formalaşdırılması da məhz bu zərurətlə şərtlənmişdir. Azərbaycan Respublikası da tarixən erməni terrorizmindən əziyyət çəkmiş dövlət kimi Kosovo, Əfqanıstan və İraqda həyata keçirilən antiterror əməliyyatlarına ilk gündən hərbi-siyasi dəstək vermiş, Silahlı Qüvvələrimizin mətin hərbçiləri NATO qoşunlarının tərkibində sülhməramlı əməliyyatlarda fəal iştirak etmişlər.

Azərbaycan sülhməramlıları son 10 ildə üzərlərinə düşən sülhməramlı missiyanı daim yüksək məsuliyyətlə, şərəflə həyata keçirərək dövləti və xalqı layiqincə təmsil etmişlər. Qlobal miqyasda sülh və sabitliyə töhfə vermək, sülhməramlı əməliyyatlara qoşulmaq respublikamızın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun daha da artmasına, dünya birliyində öz yerini möhkəmlətməsinə, bəşəriyyəti narahat edən problemlərin həllində yaxından iştirakına əlverişli zəmin yaranmışdır.

Ulu öndər Heydər Əliyev 11 sentyabr hadisələrini dərhal kəskin şəkildə pisləməklə yanaşı, müdrik rəhbər kimi Azərbaycanın antiterror koalisiyasında fəal iştirakını da təmin etmişdir. Ümummilli liderin müraciəti əsasında Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 15 noyabr 2002-ci il tarixdə "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri taqımının Türkiyə Cümhuriyyəti Silahlı Qüvvələri taburunun tərkibində və NATO strukturlarının ümumi komandanlığı altında Əfqanıstanda yerləşdirilməsinə və müvafiq əməliyyatlarda iştirak etməsinə razılıq verilməsi haqqında" qərar qəbul etmişdir. Eyni zamanda Əfqanıstandakı əməliyyatlara rəhbərlik edən NATO-nun koalisiya üzvü olan dövlətlərə öz hərbçilərinin sayını artırmaq barədə xahişinə ilk müsbət reaksiya verən dövlətlərdən biri məhz Azərbaycan olmuş, Kabildəki sülhməramlı kontingentimiz 2 dəfə artırılmışdır.

Beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə böyük töhfə verən Azərbaycan Respublikası eyni zamanda İraqda həyata keçirilən sülhməramlı missiyanı da ilk gündən dəstəkləmiş, "İraqın Azadlığı Əməliyyatı"nda (Operation Iraqi Freedom) fəal iştirak etmişdir. 32 dövlətin iştirakı ilə yaradılmış beynəlxalq koalisiyanın üzvü olan respublikamızın bu beynəlxalq sülhməramlı aksiyada iştirakı da məhz ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. 2003-cü ilin mayında ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü əsasında Milli Məclis "Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri bölüyünün beynəlxalq koalisiya qüvvələri tərkibində İraqda keçirilən sülhməramlı əməliyyatlarda iştirak etməsi haqqında" qərar qəbul etmişdir. 2003-cü il avqust ayının 15-dən 2008-ci il dekabrın 15-dək Çoxmillətli Qüvvələrin Qərbi İraq Qrupunda (Multinational Forces West İraq) - ABŞ Dəniz Piyadaları taburunun tərkibində fəaliyyət göstərən Azərbaycan sülhməramlı bölüyü nəzarət etdiyi ərazidə asayişin qorunmasını, humanitar yüklərin müşayiət edilməsini, hərbi və inzibati obyektlərin mühafizəsinin təşkilini həyata keçirmişdir.

2008-ci ildə Kosovoda və İraqda humanitar missiyanı şərəflə başa vuran Azərbaycan hərbçiləri hazırda Əfqanıstanda sülhün və sabitliyin təmini prosesinə öz töhfələrini verirlər. Xatırladaq ki, 2002-ci il noyabrın 18-də Əfqanıstanın Kabil şəhərinə yola düşən Azərbaycan taqımı Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri taburunun tərkibində - Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvələrinin (ISAF) strukturunda fəaliyyət göstərir. ABŞ-dakı məlum 11 sentyabr hadisələrindən sonra Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası 2001-ci il dekabr ayının 20-də Əfqanıstanda terrorizmə qarşı mübarizə aparılması ilə bağlı xüsusi qərar qəbul etmiş, dünyanın 35 dövləti terrorun bəşəriyyət üçün böyük təhlükə olduğunu nəzərə alaraq bu mübarizəyə qoşulmuşdur.

Bu gün inkişaf tempi ilə dünyanın ən modern ölkələrindən birinə çevrilməyi bacarmış Azərbaycan qarşısına qoyduğu hədəflərə uğurla çatır, bu istiqamətdə meydana çıxan problemləri müvəffəqiyyətlə həll edir. Sözügedən kontekstdə Azərbaycanın tezliklə öz ərazi bütövlüyünü də bərpa edəcəyi, üzləşdiyi təcavüzkarlığa birdəfəlik son qoyacağı heç bir şübhə doğurmur. Münaqişənin həllinin hərbi müstəviyə keçəcəyi təqdirdə təcavüzkarı hər an acı məğlubiyyətə düçar etməyə hazır olan qüdrətli Azərbaycan Ordusu formalaşmışdır. Müstəqil siyasət yeridən Azərbaycan hərbi hüququndan diplomatik səylər nəticə verməyəcəyi təqdirdə istədiyi vaxt istifadə edəcəyinə dair beynəlxalq ictimaiyyətə mövqeyini aydın və qəti şəkildə çatdırmışdır. Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin də düşmənə mesajı qətidir: "Biz uzun illərdir ki, işğaldan əziyyət çəkirik, torpaqlarımız işğal altındadır. Hər an hazır olmalıyıq ki, doğma torpaqlarımızı işğalçılardan azad edək. Bunu etmək üçün siyasi və diplomatik səylərlə bərabər, biz güclü orduya malik olmalıyıq və bu proses uğurla gedir. Bu gün Azərbaycan Ordusunun səviyyəsi çox yüksək zirvədədir".

Azərbaycanın qüdrətli Silahlı Qüvvələrinin mövcudluğunu işğalçı tərəf, eləcə də dünya ictimaiyyəti hələ 2008-ci ildə keçirilən möhtəşəm hərbi paradda bir daha gördü, buna növbəti dəfə əmin oldu. Həmin il iyunun 26-da Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 90-cı ildönümü münasibətilə Bakının bayram libası geymiş Azadlıq meydanında keçirilən parad ölkəmizin müzəffər silahlı birləşmələrə malik olduğunu yenidən bariz şəkildə hamıya nümayiş etdirdi. Silahlı Qüvvələrin bütün qoşun növlərinin, hərbi birlik və birləşmələrin, hərbi tədris müəssisələrinin, həmçinin qanunvericilikdə nəzərdə tutulan başqa silahlı birləşmələrin 4510 nəfərlik şəxsi heyətinin, 210 modernləşdirilmiş hərbi texnikanın, döyüş vertolyotlarının, təyyarələrin, gəmilərin və qayıqların iştirak etdiyi hərbi parad hər bir azərbaycanlıda qürur hissi doğurdu. Çünki bu, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qüdrətindən, onun yenilməzliyindən, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası üçün istənilən an zəfər yürüşünə hazır olmasından xəbər verən möhtəşəm tədbir idi.

Hərbi paradda yenə də hər bir azərbaycanlının qürurunu oxşayan daha bir önəmli məqam tədbirə qatılmış şəxsi heyətin sıralarında Azərbaycan hərb məktəbinin yetirmələrinin, kursantlarının olması idi. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin 39 il öncə yaratdığı və Azərbaycanın hərb tarixində xüsusi yeri olan Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyin kursantlarının, quru qoşunlarının, Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin, Ali Hərbi Dənizçilik, Ali Hərbi Təyyarəçilik məktəblərinin kursantlarının təntənəli mərasimlə Azadlıq meydanında Ali Baş Komandanın dayandığı tribunanın önündən keçmələri həm də ölkəmizin gələcək təhlükəsizylinin də etibarlı əllərdə olacağından xəbər verirdi. Azərbaycanın mətin, qorxmaz, igid övladları - beynəlxalq təhlükəsizliyin qorunmasında fəal iştirak edən Silahlı Qüvvələrimizin sülhməramlıları, Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin Milli Qvardiyası, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin, Fövqəladə Hallar Nazirliyi Mülki Müdafiə Qoşunlarının bölmələri, Dövlət Sərhəd Xidməti Sərhəd Qoşunlarının hərbçiləri, Silahlı Qüvvələrin dəniz piyadaları, Daxili İşlər Nazirliyi Daxili Qoşunlarının bölməsi, Müdafiə Nazirliyinin xüsusi təyinatlıları da bu paradda ölkəmizin yenilməz silahlı birləşmələrə malik olduğunu göstərdi. Paradda nümayiş etdirilən hərbi texnika isə Azərbaycan Ordusunun, digər növ Silahlı Qüvvələrin maddi-texniki təminatının yüksək səviyyədə olmasının bariz nümunəsinə çevrildi.

2009-cu il iyunun 24-də keçirilən daha bir mühüm tədbir Azərbaycan Ordusunun yüksək döyüş qabiliyyətinə malik olduğunu real fakt əsasında nümayiş etdirdi. Həmin gün Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 91-ci ildönümü münasibətilə keçirilən Müdafiə Nazirliyinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili Qoşunların birləşmə və hissələrinin irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təliminin əsas mərhələsini Ali Baş Komandan şəxsən izlədi, nümayiş etdirilən hərbi texnika nümunələri ilə tanış oldu. Təlimin gedişi ordumuzun qarşıya qoyulan istənilən vəzifəni uğurla yerinə yetirməyə hazır olduğunu bir daha təsdiqlədi, onun peşəkarlıq səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldiyini göstərdi. Belə ki, təlimin gedişi zamanı artilleriya bölmələrinin şəxsi heyəti təlim sahəsindəki hədəflərə sərrast atəş açmaqla peşəkarlıq nümayiş etdirdi. Döyüş təyyarə və vertolyotları yüksək pilotajla yanaşı, hədəflərə dəqiq aviasiya zərbələrinin endirilməsində məharət göstərdi. Tank və piyadanın döyüş maşını heyətləri idarə etdikləri texnikanın manevr və atəş gücündən tam istifadə edərək qarşıya qoyulan tapşırıqları müvəffəqiyyətlə yerinə yetirdilər. Xüsusi təyinatlı bölmələrin taktiki hava desantı tərkibində paraşütlə atılması və qarşıya qoyulan tapşırığın dəqiq yerinə yetirilməsi onların əsl peşəkarlığını göstərdi. Ümumiyyətlə, təlimə cəlb olunan bütün şəxsi heyət yüksək döyüş hazırlığı nümayiş etdirdi. Təlimdə qarşıya qoyulan bütün məqsədlərə nail olundu.

Bütün bunlar həm də onu göstərdi ki, ordu quruculuğu ilə bağlı Azərbaycanda prioritet istiqamətlərdən biri olaraq qalan strateji xətt öz yüksək nəticələrini verir. 2010-cu il aprelin 23-də Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Müdafiə Nazirliyində ordu quruculuğu məsələlərinə həsr olunmuş müşavirədə səslənən fikirlər də bunun növbəti sübutu kimi çıxış etdi. Məlum oldu ki, Silahlı Qüvvələrin inkişafı və təkmilləşdirilməsi istiqamətində yeni keyfiyyət yüksəlişinə nail olunub. Qoşunların döyüş qabiliyyəti daha yüksək səviyyəyə çatdırılıb, maddi-texniki təchizat istiqamətində olduqca mühüm uğurlara imza atılıb. Belə ki, həm yerli istehsal, həm də xaricdən alınan hərbi texnika hesabına ordumuzun arsenalında müasir döyüş sursatları cəmləşib. Bu döyüş sursatları isə Azərbaycan Ordusuna hətta işğalçı Ermənistan ərazisində belə istənilən hədəfi məhv etməyə imkan verir.

Yüksək döyüş ruhuna malik Azərbaycan Ordusunun, Silahlı Qüvvələrin digər növlərinin peşəkarlığını nümayiş etdirən daha bir möhtəşəm təlim isə 2010-cu il iyunun 24-də baş tutdu. Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 92-ci ildönümü münasibətilə Müdafiə Nazirliyinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının birləşmə və hissələrinin irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlimini yenə də Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev şəxsən izlədi. Xatırladaq ki, həmin vaxt ölkəmizə qarşı yönələn silahlı təcavüzün dəf edilməsi məqsədi ilə müxtəlif güc strukturlarının birgə fəaliyyətinin planlaşdırılması və təşkili, birinci müdafiə həddində müdafiə əməliyyatının aparılması, müasir silah sistemləri və aviasiyanın tətbiqi ilə düşmənə böyük dərəcədə zərər yetirilməsi, müxtəlif güc strukturlarının birləşmə və hissələrinin birgə hücum əməliyyatı aparmaqla müdafiəyə soxulan düşmən qruplaşmasının darmadağın edilməsi, əməliyyat ehtiyatlarının döyüşə yeridilməsi ilə hücumun dərinliyə inkişafı və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsi mövzusu üzrə irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təliminə ümumilikdə 4 min nəfərdən çox şəxsi heyət, 100 tank, 77 zirehli döyüş maşını, 125 artilleriya sistemi, 17 döyüş təyyarəsi, 12 döyüş vertolyotu və 4 nəqliyyat-döyüş vertolyotu cəlb edilmişdi. Bu dəfə də təlimin gedişində artilleriya bölmələrinin şəxsi heyəti təlim sahəsindəki hədəflərə sərrast atəş açmaqla peşəkarlıq nümayiş etdirdi. Döyüş təyyarələri və vertolyotları yüksək pilotajla yanaşı, hədəflərə dəqiq aviasiya zərbələrinin endirilməsində məharətlərini göstərdilər. Tank və piyadanın döyüş maşını heyətləri idarə etdikləri texnikanın manevr və atəş gücündən tam istifadə edərək qarşıya qoyulan tapşırıqları müvəffəqiyyətlə yerinə yetirdilər. Xüsusi təyinatlı bölmələrin taktiki hava desantı tərkibində paraşütlə tullanması və qarşıya qoyulan tapşırığın dəqiq yerinə yetirilməsi onların əsl peşəkarlığını göstərdi. Ümumiyyətlə, təlimə cəlb olunan bütün şəxsi heyət yüksək döyüş hazırlığı nümayiş etdirdi.

Yüksək döyüş qabiliyyətinə malik olan Azərbaycan ordusunun maddi-texniki bazasının möhkəmlənməsi də prioritet istiqamətlər sırasında yer alır. Sadəcə onu demək kifayətdir ki, son 7 il ərzində Azərbaycanın hərbi xərcləri 13 dəfədən çox artmışdır. Təkcə 2010-cu ilin bütün hərbi xərcləri 2 milyard 150 milyon dollara bərabər olmuşdur ki, bu da Ermənistanın bütün dövlət büdcəsindən çoxdur. 2011-ci ildə Azərbaycanın hərbi xərcləri 3 milyard 100 milyon dollara çatdırılmışdır. Azərbaycanda hərbi təyinatlı məhsulların istehsalı istiqamətində mühüm addımlar atılır.

(ardı var)

Azərbaycan.- 2011.- 11 noyabr.- S. 4.