Min bir dərdin dərmanı - arı məhsulları

Bal onların sonuncusudur

Neçə gündür ki, Bakıda Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Xətai rayonunun ərazisində - metronun "Əhmədli" stansiyasının yaxınlığındakı "Bakı" kinoteatrının qarşısında bal və arıçılıq məhsullarının sərgi-satış yarmarkası keçirilir. Yarmarkaya hər çiçəyi, otu min bir dərdin dərmanı olan ölkəmizin 42 rayonundan arıçılıq məhsulları gətirilib.

Alanlar da, satanlar da razıdırlar. Çünki burada məhsulu alverçilər yox, arıçıların özləri satır, qiyməti də 15 manatı keçmir. Lerikli Mürsəl dayı deyir ki, nazirlik hamını xəbərdar edib. Kim qoyulan qiymətdən baha satarsa, bazardan çıxarılacaq. Yerhaqqı yoxdur deyə, bu qiymət sərf edir: "Amma inanın, 15 manatlıq bal deyil, xalis baldır, əziyyəti də çoxdur".

Diqqətçəkən məqamlardan biri də budur ki, bal satanların hər biri loğman kimi danışır, hər alıcıya xeyli vaxt ayırıb məsləhət verirlər. Hamısı da 20-30 illik arıçılıq təcrübələrini misal gətirir. Balın ən çox da uşaqlara xeyirli cəhətlərindən danışırlar.

Sən demə, arı haqqında bilmədiklərimiz bildiklərimizdən çoxmuş. Yer üzündəki canlıların ən işgüzarı olan bu canlılar təbiətin möcüzələrindən biridir. Arıçılar deyir ki, əgər arı ailələrinin qanunları insanların yaşayış tərzinə tətbiq edilsə, onların da həyatı gözəl, əməlləri düz və işləri rəvan olar. Bu ailədə hər kəsin öz işi var. Gözətçi arılar, kəşfiyyatçı arılar, erkək və dişi arılar, döyüşçü arılar, ana arılar, hava haqqında məlumat verən arılar və s. Ana arı gün ərzində öz çəkisindən dəfələrlə çox yumurta qoyur. Süd verən arılar isə yumurtanın üstünə süd qoyub üstünü mumlayır. 21 gündən sonra oradan çoxlu işçi arı çıxır, məhsullarının da hər biri bir neçə xəstəliyin dərmanı.

Arı məhsulları ilə müalicə eramızdan əvvəllərə gedib çıxır. Xeyri də o qədər uzunömürlü və uğurludur ki, insan orqanizmi tərəfindən tamamilə mənimsənilir, tullantısı olmur. Ona görə ki, arı məhsullarının 99 faizi insan qanının plazmasına yaxındır.

Arı məhsullarının sirləri ilə bağlı mütəxəssis axtarmadıq. Dediyimiz kimi, yarmarkada öz arılarının məhsulunu satan hər arıçı bir mütəxəssisdir. Söz soruşdunmu, bir kitablıq danışırlar. Mürsəl dayı deyir ki, arıların 7 növ məhsulu var: arı südü, zəhəri, vərəmum (prapolis), gül tozu, mumya, bal və güləmdən. Bal arının ən zəif məhsuludur. Arının südü 18, çiçək tozu isə 12 dəfə balından güclüdür. Gətirdiyi çiçək tozu ilə ən ağır xəstəlik olan epilepsiya və ağ qan, qırmızı qan kürəciklərini normaya gətirmək mümkündür. Təsəvvür edin, arı südü ilə genetik xəstəliklər müalicə olunur, ata-ana xromosomlarına nüfuz edib oradaki problemi aradan qaldırır. Nəslin bir neçə nümayəndəsində dalbadal yaranan irsi xəstəliyi də arı südü ilə aradan qaldırmaq mümkündür. Bunu mən demirəm, dünya alimlərinin gəldikləri qənaətdir. Bir də ömrümün 30-40 ilini ömürlərinə bağladığım bu arıların məhsulları. Məsləhət görərdim ki, bu məhsullardan hamı alıb qoysun evinə, istifadə etməsə də, evində olsun. Balla çapıq, kəsik də müalicə edilir. Bir neçə il əvvəl kəndimizdə 10 yaşlı uşağın başı yarılmışdı, qanı su kimi axırdı, xəstəxanaya çatdırmaq vaxt tələb edirdi. Yaranın koğuşuna bal doldurduq, həm qanı kəsdi, həm də tez birləşdi.

Sərdar Umudov da 20 ildən artıqdır ki, arıçılıqla məşğuldur. Bir neçə dəfədir ki, bal yarmarkasına qatılır. Keçən il gətirdiyi balın və başqa arı məhsullarının hamısını yaxşı satıb deyə, bu il də həvəslə gəldiyini deyir: "Keçən il məndən bal alan müştərilərimin çoxu gəlib məni tapır, razılıq edir və yenə də məndən bal alırlar. Srağagün bir kişi dedi ki, neçə gündür səni axtarıram, adın da yadımdan çıxıb. Söz vermişəm ki, balı ancaq səndən alacağam. Bu peşə çox əziyyətli olsa da, müqəddəsdir, gərək mayasına haram qatmayasan. O zaman ruzin-bərəkətin bol olur, bir alan, bir də gəlir. Qiymətdə də gərək ağ eləməyəsən. Müqəddəs kitabımız Quranda adı çəkilən arını Yaradan bizə dərdlərimizin dərmanı kimi göndərib. Biz də bu haqqa hörmətlə yanaşmalıyıq".

Lerikdən gələn Mahir Həsənov isə məsləhət görür ki, böyüklər də, uşaqlar da, hər səhər bircə qaşıq udsun Allahın bu gözəl nemətindən. Mahir kişi 7 arı məhsulunun 5-ni gətirib bazara. Deyir ki, arı məhsullarının ən birincisi və ən xeyirlisi onun zəhəridir: "Bizdə arı zəhərinin alınması, sertifikatlaşdırılması, istehsalı yoxdur. Ancaq arı məhsulları arasında ən güclüsü və xeyirlisi zəhəridir. Eşitdiyimə görə, dünya bazarında arı zəhərinin bir kiloqramı 400 min dollardır. Heyif ki, biz arılarımızın məhsullarını dünya bazarına çıxara bilmirik. Düşünürəm ki, xaricilər Azərbaycan arılarının məhsullarından xəbər tutsa, dadını bilsə, əl çəkməzlər".

Arıçı loğmanların sözlərinə görə, zəhərdən sonra ikinci yerdə gələn arının südüdür. Qram-qram yığılır, saxlama müddəti də çox azdır, yəni tez xarab olur, keyfiyyətini itirir, gərək balın içərisində saxlayasan. Arı südü keçmişdə şahların və kralların yeməyi olub, dirilik iksiri hesab edilib. Çünki insanı qocalmağa qoymur, daim güclü-qüvvətli saxlayır, irsi xəstəliklərin nəsildən-nəslə keçməsinin qarşısını alır. Arıçılar deyir ki, arı südünün də dünyada qiyməti çox bahadır.

Vərəmum da arı məhsulunun çox qiymətli növlərindəndir. Rus dilində propolis deyirlər adına. Vərəmumun güclü mikroböldürücü əhəmiyyəti var. Arılar əvvəlcə bu maddəni yuvalarının giriş qapısının ağzına yaxır və içəri keçəndə ayaqlarını ona sürtürlər ki, "ev"lərinə mikrob-xəstəlik aparmasınlar. Bununla da ailənin sağlamlığını təmin etmiş olurlar. Loğmanlar deyir ki, vərəmum xərçəng xəstəliyi riskini aradan qaldırır. Kim bu xəstəliyə mübtəla olmaq istəmirsə, vərəmumdan istifadə etsin. Üstəlik, mədə-bağırsaq xəstəliklərinin də dərmanıdır bu məhsul.

Arı çörəyi o qədər doyumlu və kaloritlidir ki, onun bir qaşığı insanın gün ərzində yediyi bütün qidalardan güclüdür. Mürsəl dayı deyir ki, arı çörəyindən sovet dövründə kosmonavtlar istifadə edirdilər. Arının mumu da ələdüşməz nemətdir. Kosmetologiyada geniş istifadə olunur. Muma bir qədər zeytun, bir qədər də bal qatışdırıb isti şəraitdə saxladıqdan sonra üzə çəkmək faydalıdır. Üz dərisini cavanlaşdırır, qırışları, qocalıq əlamətlərini aradan qaldırır.

Bəs bal? Heç balın adın çəkən yoxdur?! Bayaqdan bəri söhbət etdiyim arıçılar deyirlər ki, bal arıların sonuncu məhsuludur. Ancaq keyfiyyətinə və insan orqanizminə faydasına söz ola bilməz. Təmiz balın bir qaşığı öskürəyin dərmanıdır. Sərdar deyir ki, alıcılar tez-tez bizdən balın rənglərini soruşurlar. Niyə bu ağdır, bu niyə tündür və ya sarıdır? Balın rəngi əsas deyil. Rənglərin müxtəlifliyi arıların qonduğu çiçəklərin rənginə görədir. Odur ki, hər rəngdə ola bilər.

Mürsəl dayıdan - haradan bilək ki, bu bal təmizdir? - deyə soruşduq.

- Bir parça kağızın üzərinə töküb altdan yandırın. Əgər köpüklənirsə, demək təmiz məhsuldur, rəngi qaralırsa saxtadır.

Beləcə, bal bazarından bir banka bal, arıçılıq haqqında da bir qalın kitab dərs aldıq.

Rəsmiyyə RZALI,

Azərbaycan.- 2011.- 4 oktyabr.- S. 8.