Gəncləşən gənclik şəhəri - Şirvan

Şirvan şəhəri (keçmiş Əli Bayramlı) burada yaşayan indiki yaşlı və orta nəslin gözləri qarşısında yaranıb, inkişaf edib, boy atıb. Keçən əsrin ortalarında burada ölkənin həyatında mühüm rol oynayan istilik-elektrik stansiyası tikilib istifadəyə verildi. Həmin dövrdə neft sənayesi də sürətlə inkişaf edirdi, tikinti-quruculuq işləri genişlənirdi. Beləliklə, ölkəmizin iqtisadi coğrafiyasına indiki Şirvan yeni şəhər kimi daxil oldu.

Ali məktəbləri, xüsusilə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu (Neft Akademiyasını) bitirən gənclər işləmək üçün təyinatla buraya gəldilər. Üstəlik, Azərbaycanın müxtəlif bölgələrindən də insanlar iş dalınca Şirvan şəhərinə üz tutdular. Ötən əsrin 70-ci illərində istifadəyə verilmiş elektrotexnika zavodunda çalışmaq üçün Rusiyanın ayrı-ayrı vilayətlərindən də gənclər buraya göndərilirdi. Çoxu da qızlar idi. Demək olar ki, onların hamısı burada ailə qurdu, talelərini birdəfəlik bu şəhərə bağladı. Bu minvalla Şirvan şəhəri energetiklər, neftçilər şəhəri olmaqla yanaşı, daha bir status - gənclik şəhəri adını qazandı.

İnsan əlləri aylar-illər ötdükcə xariqələr yaradır. Əhali artdıqca hüdudlar genişlənir. "Köhnə şəhər" adlanan ərazidən kənarda - Muşovdağın ətəyində təzə şəhər salındı. Yeni-yeni çoxmərtəbəli yaşayış evləri, təhsil, səhiyyə ocaqları, inzibati binalar tikilib istifadəyə verildi. İndi şəhərin mərkəzi elə bura sayılır.

Şirvan şəhərinin daha sürətli və əsaslı inkişafı ötən əsrin 70-ci illərindən, ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəldiyi vaxtdan başlayır. Bir çox sənaye tikinti müəssisələri həmin illərdə yaradılmışdır. İstehsalatda fərqlənən neçə-neçə əmək adamı yüksək mükafatlara, fəxri adlara layiq görülmüşdür.

Müdriklər həmişə keçmişə nəzər salır, onu öyrənirlər. Azərbaycanın isə tarixi qədimdir, qəhrəmanlıqlarla dolu şanlı səhifələri var. Ancaq tarix tarixdir, onu təhrif etmək mümkün deyil. Necə deyərlər, yaxşısı da, pisi də özümüzünküdür. Bu mənada ötən əsrin 90-cı illərindəki hadisələr hər birimiz üçün ubrət dərsi olmalıdır. Bu gün müstəqilliyimizin bərpasının 20 illiyini qeyd etdiyimiz bir vaxtda o günləri xatırlamamaq mümkün deyil. O zaman hərc-mərclik, xaos, özbaşınalıq hökm sürürdü. Müstəqilliyə təzəcə qovuşmuş ölkəyə təcrübəsiz, səriştəsiz adamlar rəhbərlik edirdilər. Bundan istifadə edən xarici qüvvələr Azərbaycanı əsarət altına almaq, onun sərvətlərinə sahib olmaq istəyirdilər. Vəziyyətdən yararlanan ermənilər öz havadarlarının köməyilə torpaqlarımızı işğal edir, xalqımıza qarşı soyqırımı törədirdilər. Digər bölgələrimiz, şəhərlərimiz kimi, o zaman Şirvan şəhəri də acınacaqlı günlərini yaşayırdı. Bakıda gedən proseslər burada da analoji halda təkrar olunurdu. Dinc əhali boğaza yığılmışdı. Hava qaraldıqdan sonra hətta küçəyə çıxmaq təhlükəli idi. SSRİ süqut etdikdən sonra iqtisadi əlaqələrin kəsilməsi nəticəsində əksər müəssisələr fəaliyyətini dayandırmış, adamlar işsiz qalmışdılar. "Azərbaycan xalqı müdrik xalqdır" deyənlər yanılmayıblar. Şirvanda da çıxış yolunu həyatın sınaqlarından mərdliklə çıxmış, bütün varlığı ilə doğma xalqına bağlı olan ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıtmasında görürdülər. Belə də oldu. 1993-cü ilin yayında ulu öndər hakimiyyətə qayıtdı. Onun polad iradəsi, uzaqgörən siyasəti, gərdin əməyi sayəsində həyat addım-addım məcrasına düşməyə başladı. Atəşkəs əldə olunmaqla qan axıdılmasının qarşısı alındı, ölkədə sabitlik yarandı. Sabitliyi pozmaq istəyən separatçı qüvvələr birdəfəlik susduruldu. Xarici və daxili siyasət sahəsində dəyərli işlər görüldü. İqtisadiyyatın davamlı inkişafı üçün tədbirlər həyata keçirildi. "Əsrin müqaviləsi" bağlandı, torpaqlar kəndlilərə verildi, digər islahatlar aparıldı. Yaranan sabitliyi, əlverişli şəraiti görən xarici şirkətlər respublikamıza sərmayə qoymaqdan çəkinmədilər. Bunlar yaxın gələcək üçün möhkəm bünövrə idi.

2003-cü ilin axırları - 2004-cü ilin əvvəllərindən ölkəmizin həyatında yeni bir dövr başladı. Hər sahədə sürətli inkişaf, tikinti-quruculuq, abadlıq dövrü. Qarşıya təkcə Bakıda deyil, bütün rayonlarda həyatın canlandırılması, insanların sosial vəziyyətinin, rifah halının yaxşılaşdırılması vəzifəsi qoyuldu. Bununla əlaqədar Prezident İlham Əliyevin 11 fevral 2004-cü il tarixli fərmanı ilə yaxın 5 il üçün regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı təsdiq edildi. Bu sənədin qəbul olunması ilə Şirvan şəhərində də canlanma yarandı. Dayanmış bir sıra müəssisələrin fəaliyyəti bərpa olundu, təzələri işə salındı. 2005-ci ildə istehsal gücü 10-12 min ton mahlıc emal etməyə imkan verən pambıq emalı zavodu, 2007-ci ildə yerli xammaldan istifadə etməklə il ərzində 3,5 milyon kərpic buraxan zavod, 20 min ton çiyid, 2 min 700 ton yağ istehsal edən "Yağ-Jmıx-Lint" müəssisəsi, Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin "Telemexanika", "Araz" zavodları, Şirvan Müalicə- Diaqnostika Mərkəzi, digər onlarca mühüm obyekt istifadəyə verildi.

İndi həmin tədbirlər öz bəhrəsini verir. 2010-cu ildə şəhərdə istehsal olunan ümumi məhsul buraxılışının həcmi 302,9 milyon manata çatmışdır ki, bu da 2004-cü illə müqayisədə 2,6 dəfə çoxdur. İqtisadiyyatın əsasını təşkil edən sənayedə 234 milyon manat həcmində, başqa sözlə, 2004-cü ildəkindən 2,2 dəfə çox məhsul istehsal edilmişdir. Sənaye məhsulunun 70,7 faizi qeyri-dövlət sektorunun payına düşür ki, apardığımız dövrlə müqayisədə bu 2,4 dəfə artım deməkdir.

Ötən dövr ərzində əhalinin alıcılıq qabiliyyəti xeyli yüksəlmiş, vətəndaşların sosial rifah halı daha da yaxşılaşmışdır. Təkcə keçən il şəhər sakinlərinə 25,4 milyon manat həcmində pullu xidmət göstərilmiş, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 31,6 milyon manat təşkil etmişdir. Bu göstəricilər 2004-cü ilə nisbətən müvafiq olaraq 6,1 və 1,2 dəfə yüksəkdir. Ötən dövrdə 9,1 min yeni iş yeri açılmışdır ki, bunun da 6,9 mini daimidir.

Son illər Şirvan şəhərində genişmiqyaslı tikinti-quruculuq, abadlıq işləri aparılıb. Yeni binalar, salınan park və xiyabanlar şəhərin hüsnünü bəzəyir, ona xüsusi gözəllik gətirir. Son 5 ildə 224 mənzilli 6 yaşayıış binası tikilmiş, qəza vəziyyətində olan 120 mənzilli 2 bina əsaslı təmir edilmişdir. 2005-ci ildən indiyədək Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün 55 və 16 mənzilli 3 yaşayış binası inşa olunmuşdur. Daxili İşlər Nazirliyi Pasport Qeydiyyatı İdarəsinin Regional Şöbəsi, Dövlət Miqrasiya Xidmətinin Şirvan Regional İdarəsi, Ədliyyə Nazirliyinin Şirvan Regional Şöbəsi, Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin Ərazi İdarəsi, maliyyə, gömrük, baytarlıq idarələri, "Şirvan Regional Enerji Təchizatı" MMC-nin müasir üslubda inşa olunan binaları, "Azercell-Telekom" MMC-nin mərkəzi baza stansiyası, Şirvan Ticarət Mərkəzi şəhəri daha cazibədar və baxımlı edir. Göz oxşayan Heydər Əliyev parkı yenidən qurulmuş, burada müasir fontanlar kompleksi tikilmiş, minlərlə ağac, gül-çiçək əkilmişdir.

Şirvanlılar ümummilli liderin xatirəsini həmişə əziz tuturlar. Şəhərin mərkəzində yaradılan Xatirə kompleksi buna əyani nümunədir. Burada xalqımızın böyük oğlunun tunc heykəli ucaldılıb. Meydanın cənub hissəsində Şirvan memarlıq məktəbinin ənənələrinə uyğun tikilmiş Heydər Əliyev Mərkəzi fəaliyyət göstərir. Mərkəzdəki 6 sərgi salonunda 836 eksponat nümayiş etdirilir. Şəhərin sakinləri, məktəblilər, xüsusən gənclər bura gələrək böyük ömrün müxtəlif anlarını əks etdirən fotoşəkillər, kitablar və digər materiallarla tanış olurlar. Uzun illər baxımsız qalan İ.Qayıbov adına istirahət parkı da yenidən qurulmuş, burada uşaqların, gənclərin, qocaların istirahəti üçün hər cür şərait yaradılmışdır.

Şirvan şəhəri sürətlə inkişaf edir, aydan-aya, ildən-ilə gözəllikdən don geyir. Bakı istiqamətindən şəhərə daxil olarkən qarşıda könül oxşayan mənzərə açılır. Orijinal üslubda tikilmiş giriş qapısı ilk baxışdan tikinti-quruculuq işinə peşəkarlıq və yaradıcılıqla yanaşıldığını göstərir. Elə buradan da şəhər boyu uzanıb gedən Heydər Əliyev prospekti başlayır. Prospektdə son 2-3 ildə yeni-yeni yaşayış evləri, özəl və ictimai obyektlər tikilmişdir. Bu iş indi də davam edir. Yolun hər iki tərəfində sıra ilə şam ağacları əkilmişdir. Ümumiyyətlə, Şirvan şəhərində yaşıllığa xüsusi diqqət yetirilir. Son illər 84,5 min müxtəlif növ ağac, 144 min gül və bəzək kolu əkilmiş, 13 min kvadratmetr yaşıl örtük salınmışdır. Hər həftənin şənbə günləri şəhər icra hakimiyyətinin, yerli bələdiyyələrin təşkilatçılığı ilə iməciliklər keçirilir, küçələrdə, park və xiyabanlarda, idarə və müəssisələrin həyətyanı sahələrində təmizlik aparılır, səliqə-sahman yaradılır.

Artıq şəhərdə əhalinin elektrik enerjisi, təbii qazla təminatında, demək olar ki, heç bir problem yoxdur. İstismar müddətini başa vurmuş elektrik xətləri SİP kabeli ilə əvəz edilmiş, yüksək gərginlikli elektrik xətlərində, yarımstansiyalarda əsaslı və cari təmir işləri aparılmış, istismar müddətini başa vuran dirəklər dəyişdirilmiş, 19,6 mindən çox abonent üçün "Smart" tipli sayğac quraşdırılmışdır. Eyni zamanda, şəhərin qazlaşdırılması üçün indiyədək 147 kilometr qaz kəməri yenisi ilə əvəz olunmuş və hazırda bu iş davam etdirilir. Hacıqəhrəmanlı qəsəbəsində isə işlər başa çatdırılmışdır. Bayramlı qəsəbəsini təchiz edən kəmərin Kür çayından keçən hissəsinin dəyişdirilməsinə də yaxın vaxtlarda başlanacaq.

Telekommunikasiya Qovşağının elektronlaşması üçün də mühüm işlər görülmüşdür. Hazırda idarə elektronlaşdırılmış avtomat telefon stansiyası vasitəsilə 10,5 mindən çox abonentə telefon, internet və müxtəlif servis xidmətləri göstərir. Cari ilin doqquz ayı ərzində "CDMA" tipli simsiz rabitə xidmətinin fəaliyyəti təmin edilmişdir. Bu ilin 3-cü rübündə Hacıqəhrəmanlı qəsəbəsində də yüksək sürətli internet xidməti fəaliyyətə başlamışdır.

Təhsil sahəsində də yaddaqalan uğurlar qazanılmışdır. Məktəb tikintisi, təmiri, onların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. 2003-cü ildə 5 nömrəli ümumi, 2005-ci ildə 1 nömrəli tam orta, 2007-ci ildə Çılpaqlı yaşayış massivindəki 4 nömrəli tam orta məktəblər üçün yeni binalar tikilib istifadəyə verilmişdir. 2007-ci ildə Dövlət Neft Şirkətinin vəsaiti hesabına 10 və 18, 2008-ci ildə Dünya Bankının maliyyə dəstəyi ilə şəhər 9, 11, 12, Təhsil Nazirliyinin maliyyə vəsaiti hesabına 2 və 14 nömrəli tam orta məktəblər əsaslı təmir olunmuşdur. Hazırda səmərəli məktəb layihəsi çərçivəsində 16 nömrəli tam orta məktəbdə əsaslı təmir işləri görülür. Şəhər məktəblərinin, demək olar ki, hamısında istilik sistemləri normal işləyir. Bu da payız-qış aylarında davamiyyətə, dərslərin mənimsənilməsinə müsbət təsir göstərir.

Uşaqların məktəbə hazırlanmasında məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrinin rolu böyükdür. Hazırda şəhərdə 5 uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Təkcə bu il dövlət vəsaiti hesabına 1, 2, 3, 5 nömrəli uşaq bağçaları əsaslı təmir olunmuş, "Bənövşə" uşaq bağçasının isə 2 korpusu yenidən qurulmuş və bağçalar istilik sistemi ilə təchiz edilmişdir.

Görülən tədbirlər sayəsində Şirvan məktəbliləri respublikada keçirilən fənn olimpiadalarında, inşa yazı, rəsm müsabiqələrində yüksək göstəricilərə nail olurlar. Dövlət başçısının 17 aprel 2006-cı il tarixli "Xüsusi istedada malik olan uşaqların yaradıcılıq potensialının inkişafı (2006-2010-cu illər)" haqqında fərmanı ilə bağlı Təhsil şöbəsi müvafiq tədbirlər planı hazırlamış və onun icrasını həyata keçirmişdir. 2011-ci ildə şəhər məktəblərini bitirən məzunlardan 200-dən çoxu tələbə adını qazanmış, onlardan 20 nəfəri 600-dən yuxarı bal toplamış, 2 nəfəri Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Cari tədris ili ərəfəsində şəhərin ümumtəhsil məktəblərinə 30 mindən çox pulsuz dərslik və vəsait, eləcə də 70 elektron oxu vəsaiti, 2 minə yaxın didaktik material və məktəb sənədləri paylanmışdır.

2008-2009-cu dərs ilində şəhər 10, 2009-2010-cu dərs ilində 9, 11, 18, 2010-2011-ci dərs ilində isə 20 nömrəli tam orta məktəblər "İlin ən yaxşı məktəbi", 4 nömrəli tam orta məktəbin kimya müəllimi Şamama Yolçiyeva "İlin ən yaxşı müəllimi" müsabiqələrinin qalibi olmuşdur. Son 5 ildə təhsildə fərqlənən, nailiyyətlər əldə edən bir neçə müəllim fəxri adlara layiq görülmüşdür.

Müstəqillik illərində səhiyyə sahəsində də nəzərəçarpacaq irəliləyiş olmuşdur. 2007-ci ilin dekabrında Şirvan Müalicə Diaqnostika Mərkəzi açılmış, Prezident İlham Əliyev bu səhiyyə ocağının açılışında iştirak etmişdir. Müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş mərkəzdə yüksək ixtisaslı həkimlər çalışır. Mərkəz Şirvan şəhərinin, Salyan, Sabirabad, Saatlı, Hacıqabul, İmişli, Neftçala rayonlarının əhalisinə xidmət göstərir.

Şəhər Mərkəzi Xəstəxanasının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, əhaliyə göstərilən tibbi xidmətin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində də xeyli iş görülmüşdür. Mərkəzi xəstəxana, onun poliklinika şöbəsi əsaslı şəkildə qurulmuş, müasir tibbi avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur.

1967-ci ildə istifadəyə verilmiş "Şirvan" kinoteatrı uzun illər idi istifadəsiz qalmışdı. Mədəniyyət və turizm şöbəsi kinoteatrın bazasında yeni mədəniyyət evi yaratmaq təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Təklif müvafiq qurumlar tərəfindən dəstəkləndi. Beləliklə, yeni mədəniyyət evi 2006-cı ildən fəaliyyət göstərir. Bina təmir edilmiş, lazımi avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur. İndi burada müntəzəm olaraq mədəni-kütləvi tədbirlər keçirilir.

1958-ci ildə tikilən Mərkəzi mədəniyyət evi də Şirvan şəhərinin nümunəvi mədəniyyət ocağı olub. Lakin zaman öz işini görmüş, bina köhnəlmişdi. Bir neçə il əvvəl bu mədəniyyət ocağı da əsaslı şəkildə təmir olunaraq müasir tələblərə cavab verən şəklə salındı.

1980-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə açılmış və o zaman kiçik bir binada yerləşdirilmiş Tarix-diyarşünaslıq muzeyi də bir müddət bundan əvvəl təzə ünvana köçürülmüşdür.

2006-cı ildən fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev Muzeyi üçün isə ötən il xüsusi layihə əsasında yeni bina tikilmiş və o, mərkəzə çevrilmişdir. Mərkəzdə 900-ə yaxın eksponat var. Onların əksəriyyəti Şirvan şəhəri ilə bağlıdır.

Mərkəzləşdirilmiş kitabxana sisteminə daxil olan Mərkəzi Kitabxana və 11 saylı uşaq kitabxanası da əsaslı təmir olunmuşdur. Hər il kitabxana xidmətindən 21 min nəfərdən çox oxucu istifadə edir. Ölkə əhəmiyyətli abidələr sırasına daxil olan Kürsahili mədəniyyət və istirahət parkı 2008-ci ildə yenidən qurulmuş, ərazisi genişləndirilmişdir. Yerli əhəmiyyətli abidələr sırasına daxil olan məscid binası da bərpa olunmuş, onun yeni minarəsi ucaldılmış, ətrafında köməkçi binalar inşa edilmişdir.

Mədəni-maarif müəssisələri sırasında uşaq musiqi məktəbinin özünəməxsus yeri var. Şəhərdəki M.Dadaşov adına musiqi məktəbində 460 nəfər şagird ilkin ifaçılıq vərdişlərinə yiyələnir. Onlar respublikada keçirilən çoxsaylı müsabiqələrdə uğurla çıxış edirlər. Ümumiyyətlə, bu gün Şirvan şəhərinin mədəniyyət müəssisələrində çoxsaylı bədii özfəaliyyət kollektivləri əhalinin asudə vaxtının səmərəli təşkili işinə öz töhfələrini verirlər.

İdman deyəndə istər-istəməz göz önünə gənclər gəlir. Şirvan gənclər şəhəridir. Burada idmanın müxtəlif növləri üzrə əvvəllər də çox sayda adlı-sanlı idmançılar yetişib. İdman indi də şəhərdə prioritet sahədir. Hazırda şəhərdə Olimpiya İdman Kompleksi tikilir. Kompleks yeni-yeni idmançıların yetişməsində xüsusi rol oynayacaq. Mini-futbol meydançası isə 2008-ci ildə istifadəyə verilib. Bundan əlavə, şəhər rəhbərliyinin yaxından köməyi ilə buradakı idman meydançaları və qurğuları təmir edilmiş, onların maddi-texniki bazası möhkəmləndirilmişdir.

Nəticə göz qabağındadır. Son 20 ildə idmançılar arasından 8 nəfər respublika, 1 nəfər beynəlxalq dərəcəli hakim kimi yetişmiş, 2 nəfər əməkdar məşqçi adına layiq görülmüş, 1 nəfər Avropa çempionu olmuş, 2 nəfər Avropa çempionatında gümüş, 1 nəfər bürünc medal qazanmışdır. Dünya çempionatında isə 1 nəfər gümüş, 2 nəfər bürünc medal qazanmış, 60 nəfərdən çox idmançı beynəlxalq yarışların qalibi olmuşdur.

Beləcə, ölkənin sənaye şəhərindən biri kimi Şirvan gələcəyə inamla addımlayır. Köhnə istilik-elektrik stansiyasının yaxınlığında gücü 800 meqavat olan yeni stansiya tikilir. Burada aparılan işləri gördükcə ulu öndərin "İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir" sözləri yada düşür. Neftçilər şəhəri kimi isə burada fəaliyyət göstərən "Şirvan Oyl" və "Qarasu" şirkətləri hasilatı ildən-ilə artırır. Bundan əlavə, Şirvan şəhəri bu gün ölkənin müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır.

Bəli, Şirvan inkişaf edir, abadlaşır. Şəhər sakinləri belə bir məkanda yaşamaqla fəxr edirlər. Buradakı qaynar həyatda gənclər xüsusilə fəal mövqe tuturlar. Şirvan sənaye mərkəzlərindən biri olduğundan regional idarələr də burada yerləşir. Eyni zamanda, ətraf rayonlardakı neftçıxarma idarələrində və digər müəssisələrdə çalışan xarici mütəxəssislər bu şəhərdə yaşamağa üstünlük verirlər.

Şəhərin gecələri nur selinə qərq olur. İşıqlı, musiqili fəvvarələr insanların əhval-ruhiyyəsinə rahatlıq gətirir. Bir sözlə, gənclik şəhəri Şirvan aydan-aya, ildən-ilə daha da gəncləşir. Bir vaxt buraya pənah gətirənlərin övladları, nəvələri indi ata-babalarının yolunu davam etdirərək quruculuq işlərində fəallıq göstərir, şəhərin daha da abadlaşması, gözəlləşməsi naminə əllərindən gələni əsirgəmirlər.

Seyran CAVADOV

Azərbaycan.- 2011.- 6 oktyabr.- S.3.