Azərbaycan xalçaları: Qarabağ qrupu

Qarabağın ən qədim tarixə malik diyarlardan olması onun maddi mədəniyyət abidələrində, eləcə də milli sənət nümunələrində geniş əks edilir. Bu mənada Azərbaycan xalçalarının dəyəri ölçüyəgəlməzdir. Avropa ilə Asiyanın qovuşduğu yerdə yerləşən, çox qədim tarixə malik Azərbaycan həmçinin zəngin mədəniyyətə malik bir ölkədir.

Burada sənətkarlığın hələ erkən dövrlərdən təşəkkül tapması və bugünümüzədək gəlib çatması da bir daha bunları təsdiq edir. Belə sənət növlərindən biri də xalçaçılıqdır. Arxeoloji qazıntılar zamanı üzə çıxmış məmulatlardan aydın olmuşdur ki, Qarabağda yerli əhali arasında maldarlıq və əkinçiliklə yanaşı, toxuculuq, boyaqçılıq və metalişləmə sahələri də erkən dövrlərdən inkişaf etmişdir.

Mənbələrin verdiyi məlumata görə, VII-X əsrlərdə Qarabağda sənətkarlıq çox inkişaf etmişdir. Bərdədə toxunan ipək xalçalar İranda, Xorasanda satılırmış.

Ümumiyyətlə, Qarabağ xalçalarının son dövrlər beynəlxalq aləmdə daha çox diqqət çəkməsi heç də təsadüfi deyil. Bu qədim diyarın tarixi, mədəniyyəti və sənətkarlığı məhz xalçalarda özünün daha geniş əksini tapmışdır.

Azərbaycan xalçalarının tarixi şöhrətini qorumaq və saxlamaq üçün həyata keçirilən dövlət əhəmiyyətli tədbirlər artmaqdadır. Bu istiqamətdə "Azər-İlmə" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətin fəaliyyəti xüsusi qeyd edilməyə layiqdir. Çünki cəmiyyət Azərbaycan xalça ənənələri və tarixi ilə bağlı işlərini uğurla davam etdirir.

"Azər-İlmə" tərəfindən 6 dildə (Azərbaycan, rus, ingilis, ərəb, fransız və alman) yenicə çapdan buraxılan "Azərbaycan xalçaları: Qarabağ qrupu" broşürü də xalçalarımızın tarixi şöhrətini yaşatmaq və dünya xalqlarının diqqətinə çatdırmaq məqsədi daşıyır.

O da qeyd edilməlidir ki, bu sənətin tarixində ilk dəfədir fundamental elmi tədqiqatlar nəticəsində ərsəyə gələn topluda Qarabağ xalçalarının özünəməxsus cəhətləri, toxunma texnologiyası, kompozisiyalar hərtərəfli təqdim edilir. Nəşrdə 20-dək əntiq xalça nümunəsi və onların bədii təsviri, Qarabağın bütün rayon və şəhərlərinin xalçaçılıq ənənələri haqqında ətraflı məlumat verilir.

Xalçaların özünəməxsus çeşniləri, rəngləri və ornamentlərindən bəhs edən "Azərbaycan xalçaları: Qarabağ qrupu"nun bir neçə dildə çapdan buraxılması aran bölgəsinin xalçalarını dünyaya çatdırmağa imkan verir.

Yeni nəşrin ərsəyə gəlməsində layihənin rəhbəri, "Azər-İlmə"nin direktoru dosent Vidadi Muradovun, həmçinin tarix elmləri doktoru Kərim Şükürovla sənətşünas Asiya Şirəliyevanın əməyi böyükdür və bu, təqdirəlayiq hesab edilir.

Nəşrin beynəlxalq miqyaslı tədbirlərdə paylanmasının və dünya sənətşünasları, tarixçiləri arasında yayılmasının da mühüm əhəmiyyəti var.

Azərbaycan.- 2011.- 6 sentyabr.- S. 5.