Enerji layihələri xalqın maddi rifahının yüksəldilməsinə xidmət edir

Azərbaycan iqtisadi inkişaf tempinə görə regionun lider dövlətidir. İqtisadi qüdrətin ildən-ilə artması, neft-qaz resurslarından səmərəli istifadə olunması dövlətimizin beynəlxalq və regional miqyaslı enerji layihələrinin əsas təşəbbüskarına çevrilməsinə imkan yaradır. Karbohidrogen ehtiyatlarımızın xarici şirkətlərlə birgə istismarı ölkəmizin valyuta ehtiyatlarını daha da artırır. Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda neft və qaz ehtiyatlarının istismarının genişlənməsi ölkəmizin enerji təhlükəsizliyini tam təmin etmişdir. Hazırda Azərbaycanın zəngin enerji resursları 7 neft-qaz kəməri ilə dünya bazarına nəql edilir.

Ümummilli lider enerji layihələrinin uğurla həyata keçirilməsinə xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşırdı. Ulu öndərin təşəbbüsü ilə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanması nəticəsində neft strategiyası yeni mərhələdə uğurla həyata keçirilmişdir. Məhz bu müqavilədən sonra dünya dövlətlərinin Azərbaycan iqtisadiyyatına marağı artmışdır. Beynəlxalq neft şirkətləri ilə sazişlərin imzalanması sayəsində ölkəmizin neft ehtiyatlarının istismarına xarici investisiyalar cəlb edilmişdir.

Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi düzgün və düşünülmüş siyasət nəticəsində Avropanın enerji təminatında ölkəmizin xüsusi çəkisi və strateji əhəmiyyəti daim yüksəlir. Artıq Azərbaycanın iştirakı olmadan regionda hər hansı bir infrastruktur layihəsinin reallaşdırılması mümkünsüzdür. Ölkəmizin regionda əsas enerji resurslarına malik olduğunu önə çəkən dövlətimizin başçısı demişdir: "Azərbaycan çox mühüm coğrafi mövqedə yerləşir. İndi Azərbaycanın iştirakı olmadan regionda hər hansı enerji, nəqliyyat layihəsinin və ya hansısa digər mühüm regional layihənin həyata keçirilməsi mümkün deyildir. Ölkəmiz Asiya ilə Avropa arasında təbii körpü rolunu oynayır. Hazırda bu regionda qlobal əməkdaşlığa daha böyük maraq olduğu bir dövrdə nəqliyyat, təhlükəsiz enerji dəhlizləri daha çox əhəmiyyət daşımağa başlayır. Biz yalnız enerji daşıyıcılarının tranziti üçün təhlükəsiz ölkə deyil, eyni zamanda, bunları hasil edən ölkəyik. Eyni zamanda, nəhəng qaz potensialımız da mövcuddur. Buna görə də Azərbaycanın regionun ən mühüm dövlətinə çevrilməsi təbiidir. Azərbaycanın iştirakı olmadan regionda heç bir mühüm beynəlxalq layihə reallaşa bilməz."

Neftin və qazın irihəcmli nəqlini və xarici bazarlara ixracını təmin etmək məqsədilə çoxşaxəli boru nəqliyyat infrastrukturunun yaradılması mühüm əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, yeni neft strategiyasının həyata keçirilməsinin ilk illərində Bakı-Novorossiysk və Bakı-Supsa boru kəmərlərinin yenidən qurulması, daha sonra neftin və qazın etibarlı və irimiqyaslı ixracını təmin etmək məqsədilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) əsas neft ixrac və Bakı-Tbilisi-Ərzurum (BTƏ) qaz ixrac boru kəmərlərinin tikilərək istifadəyə verilməsi Azərbaycanın zəngin karbohidrogen ehtiyatlarının dünya bazarına çatdırılmasında önəmli rol oynamışdır. Xüsusən də Xəzər dənizi ilə Aralıq dənizini birləşdirən bu yeni enerji dəhlizi ölkənin tranzit potensialının daha da güclənməsinə əlverişli şərait yaradır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin istismara verilməsi ölkəmizin enerji təhlükəsizliyi məsələsində həlledici rol oynadı. Azərbaycan neftinin dünya bazarına təhlükəsiz və fasiləsiz ixracında əvəzedilməz rol oynayan BTC Mərkəzi Asiya dövlətləri üçün də müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda, illik ötürücülük qabiliyyəti 60 milyon ton olan BTC sutkada 1,2 milyon barel neftin Səngəçal terminalından Aralıq dənizi sahillərinə ixrac edilməsinə imkan yaradır.

Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz boru kəmərinin fəaliyyətə başlaması ilə respublikamız Qərbin mühüm qaz ixracatçısına və qlobal enerji təhlükəsizliyinin təminatçılarından birinə çevrilmişdir. Şahdəniz yatağında qazın istismarının genişlənməsi isə ölkənin daxili tələbatını tam ödəməklə yanaşı, beynəlxalq bazarlara da daşınmasını təmin etdi. Bu, iqtisadi qüdrətimizin artmasının bariz nümunəsidir. Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəməri ilə nəql olunan neftin satışından əldə edilmiş gəlirlərin bir hissəsi isə iri infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinə yönəldilir.

Ölkənin sürətlə artan maliyyə imkanları hesabına strateji əhəmiyyətli infrastruktur layihələrinin uğurla həyata keçirilməsi bütövlükdə regionun nəqliyyat infrastrukturunun modernləşdirilməsinə də şərait yaradır. Bakı-Tbilisi-Qars yeni dəmir yolunun inşası ölkəmizin Qərbə doğru inteqrasiyasına, siyasi və iqtisadi münasibətlərin inkişafına şərait yaradacaqdır. Yeni dəmir yolu regional əhəmiyyətə malik olmaqla bərabər, Asiya ilə Avropanı birləşdirən bir nəqliyyat dəhlizinə çevriləcəkdir. Bu layihə regional inkişafa, eləcə də regionda təhlükəsizliyin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edəcəkdir.

Avropa İttifaqına (Aİ) daxil olan dövlətlər enerji siyasətində ölkəmizlə əməkdaşlığı yüksək qiymətləndirirlər. Bu ölkələr, xüsusilə "Nabukko" kimi enerji layihələrinin reallaşması istiqamətində aparılan işləri yüksək qiymətləndirirlər. Bu yaxınlarda Türkiyənin Kayseri şəhərində "Nabukko" ilə əlaqədar davam etdirilən müzakirələr təsdiqlədi ki, "Şahdəniz-2"-nin istismara verilməsi ilə Azərbaycanın şaxələndirilmiş layihələr təşəbbüsü reallaşacaq.

Enerji siyasətinin həyata keçirilməsində təbii qaz amili mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu baxımdan AGRİ layihəsi Avropa ölkələrinə qaz tədarükü sahəsində yeni imkanlar açır. Layihə Azərbaycanın təbii qazının boru xətləri vasitəsilə Gürcüstanın Qara dəniz sahillərinə nəql olunması, burada xüsusi terminalda mayeləşdirilərək (LNG) tankerlərlə Rumıniyanın Konstansa limanındakı terminala çatdırılmasını, daha sonra isə yenidən təbii qaz şəklində Rumıniyanın və digər Avropa ölkələrinin qaz şəbəkəsinə ötürülməsini nəzərdə tutur. Gürcüstan, Türkiyə, Rusiya, İran və reeksport yolu ilə Yunanıstana da Azərbaycan qazı ixrac olunur. Avropa Birliyi ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinin təminatı baxımından prioritet sayılan NABUCCO, Türkiyə-Yunanıstan-İtaliya (İTGİ), Transadriatik Qaz Kəməri (TAP), "Bəyaz axın" kimi iritutumlu qaz kəmərləri layihələrinin əsas mənbələrindən hesab olunur.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanın birbaşa iştirakı ilə həyata keçirilən neft-qaz layihələri ölkəmizin dünya dövlətləri arasında mövqeyini daha da möhkəmləndirir. Eyni zamanda, enerji layihələrindən əldə olunan gəlirlərin qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilməsi iqtisadiyyatımızın daha da güclənməsinə və əhalinin maddi rifah halının yaxşılaşdırılmasına yönəldilir.

Tural ƏHMƏDOV

Azərbaycan.-2011.-8 sentyabr.-S.3.