Seçki praktikasının təkmilləşdirilməsi daim diqqət mərkəzindədir

Əli Həsənov: "MSK-da təşkil olunan kursların bütövlükdə seçki prosesinə böyük təsiri olur"

Hər bir ölkənin demokratik inkişafının əsas göstəricilərindən biri azad, ədalətli və şəffaf seçkilərin keçirilməsidir. Çünki azad seçkilər xalqın siyasi iradəsinin bariz təcəssümüdür. Xalqın, cəmiyyətin iradəsi olmayan yerdə isə demokratik dəyərlərdən söhbət gedə bilməz.

Respublikamızda seçkilərin demokratik keçirilməsi ilə bağlı kifayət qədər təcrübə və zəngin ənənə mövcuddur. Bu ənənənin əsasının tarixi 18 il əvvələ gedib çıxır. Ulu öndər Heydər Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışından sonra demokratik seçki mühitinin formalaşdırılması Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğunun əsas istiqamətlərindən birinə çevrildi. Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışı müstəqilliyimizin, dövlətçiliyin möhkəmləndirilməsi ilə yanaşı, demokratiyanın inkişafının, o cümlədən seçki sisteminin ildən-ilə təkmilləşdirilməsinin əsasını qoydu. 1993-cü ildən sonra keçirilən bütün seçkilərə, referendumlara, həmçinin ayrı-ayrı vaxtlarda parlamentə və bələdiyyələrə təyin olunmuş əlavə və təkrar seçkilərə dair beynəlxalq təşkilatların verdikləri müqayisəli rəylər onu təsdiq edir ki, Azərbaycanda seçkilərdən-seçkilərə seçki praktikası və mədəniyyəti daha da təkmilləşmiş, yüksəlmişdir. Bütün bunların kökündə Azərbaycan hakimiyyətinin ölkədə demokratiyanın inkişafı ilə bağlı qətiyyətli və ardıcıl siyasəti dayanır.

Hər bir seçkinin uğurunu təmin edən şərtlər sırasında siyasi iradə və ictimai-siyasi sabitliklə yanaşı, təkmil seçki qanunvericiliyinin də olması olduqca vacibdir. Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında hazırlanaraq ümumxalq səsverməsi yolu ilə 1995-ci ildə qəbul edilmiş müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası ölkəmizdə demokratik standartlara cavab verən azad, ədalətli, obyektiv seçkilərin keçirilməsi üçün əsas prioritetləri müəyyənləşdirmişdir. Konstitusiyanın 4-cü maddəsinə əsasən, xalqın seçdiyi səlahiyyətli nümayəndələrdən başqa heç kəsin xalqı təmsil etmək, xalqın adından danışmaq və müraciət etmək hüququ yoxdur. Əsas Qanunun 56-cı maddəsinə əsasən, hər bir Azərbaycan vətəndaşının dövlət orqanlarına seçmək və seçilmək, habelə referendumda iştirak etmək hüququ var.

Respublikamızda demokratik institutlar inkişaf etdikcə seçki sisteminin təkmilləşdirilməsi prosesi də uğurla həyata keçirilmişdir. Hələ 2003-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən parlamentə təqdim olunmuş Seçki Məcəlləsi Azərbaycanın seçki sisteminə verilmiş ən mühüm töhfələrdən biri oldu. Seçki Məcəlləsinin qəbulu ölkəmizdə səmərəli fəaliyyət göstərə bilən seçki sisteminin yaradılmasına gətirib çıxardı. O zaman Seçki Məcəlləsi beynəlxalq qurumlar tərəfindən müasir standartlara cavab verən qanun kimi dəyərləndirilmiş, bu sənədin azad və ədalətli seçkilərin keçirilməsindən ötrü mükəmməl hüquqi baza olduğu bildirilmişdi.

Bununla kifayətlənməyən Azərbaycan dövləti seçki qanunvericiliyini daim təkmilləşdirir. Seçki Məcəlləsi qəbul ediləndən sonra Məcəlləyə müəyyən əlavələrin və dəyişikliklərin edilməsi çağdaş dövrün tələbi olmaqla yanaşı, həm də Azərbaycanda demokratik mühitin formalaşdırılmasına işarədir. Təbii ki, bu zaman keçirilən seçkilərin təcrübəsi nəzərə alınır. Bir sözlə, Azərbaycanda ümumi prinsiplər baxımından dünyada qəbul edilmiş modelə uyğun seçkilərin keçirilməsi daim diqqət mərkəzindədir.

Heydər Əliyevin siyasi kursunu uğurla davam etdirməklə respublikamızı dinamik inkişaf yoluna çıxaran Prezident İlham Əliyev tərəfindən isə cəmiyyətimizdə demokratik ənənələr daha da möhkəmlənib, seçkilərin azad və şəffaf keçirilməsi üçün seçki sisteminin ardıcıl təkmilləşdirilməsi istiqamətində mühüm işlər həyata keçirilib. Səsvermə günü seçki məntəqələrində veb-kameraların quraşdırılması, bütün dairə seçki komissiyalarının yeni inzibati binalarla və müasir zəruri texniki vəsaitlərlə təmin olunması, Mərkəzi Seçki Komissiyası üçün müasir standartlara cavab verən yeni inzibati binanın istifadəyə verilməsi və digər işlər buna bariz nümunədir. MSK-nın yeni inzibati binasının açılış mərasimində Prezident İlham Əliyev bu barədə deyib: "Azərbaycanda seçkilərin keçirilməsində artıq böyük təcrübə var və biz ən qabaqcıl təcrübəni öyrənirik, Azərbaycanda tətbiq edirik. Bütün işlər beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə qurulubdur. Azərbaycanda seçkilərin keçirilməsi prosesi ildən-ilə daha da təkmilləşir, şəffaflıq tam şəkildə təmin edilir və insanlar azad, sərbəst şəkildə öz iradələrini ifadə edirlər".

Seçki praktikasının daim təkmilləşdirilməsi üçün dairə və məntəqə seçki komissiyalarının üzvərinin maarifləndirilməsi və peşə hazırlığının gücləndirilməsi işi də daim diqqət mərkəzindədir. Bu məqsədlə aşağı seçki komissiyalarının sədrləri və üzvləri üçün mütəmadi olaraq treninqlər, seminarlar təşkil olunur. Sentyabrın 5-dən etibarən Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) tərəfindən dairə seçki komissiyalarının sədrləri üçün seçki hüququ üzrə ixtisaslaşdırılmış kursların təşkil olunması da bu qəbildəndir. Kurslar Prezident İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planının təsdiq edilməsi haqqında" sərəncamının icrası ilə əlaqədar keçirilir. Məqsəd dövlət başçısının sərəncamına uyğun olaraq MSK-nın qarşısına qoyulmuş vəzifələrin icrası ilə bağlı seçki sahəsində maarifləndirmə işinin gücləndirilməsi, dairə seçki komissiyalarının sədrlərinin peşəkar hazırlığının artırılmasıdır.

Kursların ikinci günü Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının İctimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov "Seçki prosesində aşkarlıq institutları, onların həyata keçirilməsində KİV-lərin rolu" mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Seçkinin dinamik bir proses olduğunu vurğulayan Əli Həsənov qeyd edib ki, ölkəmizdə qanunvericilik aktları getdikcə yeniləşir, təkmilləşir. Bu səbəbdən MSK-da təşkil olunan kursların bütövlükdə seçki prosesinə böyük təsiri olur. "DSK-ların vəzifəsi təkcə dairələr ərazisində seçki keçirməkdən, hakimiyyət institutlarını formalaşdırmaqdan ibarət deyildir. Onlar, eyni zamanda, ictimai institutlar kimi ölkənin ictimai-siyasi həyatında, beynəlxalq aləmdə Azərbaycan ilə bağlı hadisələrlə mütəmadi tanış olmalıdırlar", - deyən Ə.Həsənov bildirib ki, seçki institutlarının formalaşması uzun bir dövrün məhsuludur. Qədim dünya hüququnun, dövlət idarəçilik sistemlərinin formalaşması - bunlar hamısı ayrı-ayrı dövrlərdə müxtəlif seçki institutlarının yaradılması və onların vasitəsilə hakimiyyətin formalaşdırılması prosesi çərçivəsində baş vermişdir.

Əli Həsənov bildirib ki, demokratik dövlətləri fərqləndirən ən mühüm prinsiplərdən biri isə şəffaflıqdır. "Keçmişdə də qanunların diktaturasına söykənən dövlətlər olmuşdur. Amma oradakı proseslər şəffaf olmamışdır. İndiki demokratik hüquqi dövlət quruculuğu prosesinin özündə şəffaflıq anlayışı vardır və şəffaflıq tələb olunur. XX əsrin demokratik idarəçilik sistemləri ilə əvvəlki hüquqi idarəçilik sistemləri arasındakı fərqlərdən biri şəffaflığın bütün fəaliyyət sahələrini əhatə etməsidir", - deyə Prezident Administrasiyasının şöbə müdiri vurğulayıb. Seçkilərin keçirilməsində şəffaflıq tədbirlərindən danışan Əli Həsənov qeyd edib ki, bu, sadəcə, proses deyildir, həm də seçkilərin gedişinin və nəticələrinin obyektiv işıqlandırılması deməkdir.

DSK sədrlərinə seçkilərin keçirilməsində KİV-lərin fəaliyyəti barədə məlumat verən Əli Həsənov demişdir ki, jurnalistlər həyatımızın hər bir sahəsində olduğu kimi, seçkiləri də obyektiv işıqlandırmalıdırlar. KİV təmsilçiləri şəffaf və dəqiq informasiya verməlidirlər. Şəffaf informasiyanın bir neçə yolu vardır. Onlardan biri və əsası odur ki, jurnalist birbaşa informasiya verəcəyi obyektlə ünsiyyətdə olmalı, məlumat toplamalı, dəqiq, yalana söykənməyən informasiya verməlidir. Şöbə müdiri bəzi qəzetlərin informasiya ötürmək funksiyasını siyasi və maddi ambisiyalara qurban vermələrindən təəssüfləndiyini də bildirdi.

Sentyabrın 11-dək davam edəcək kurslarda dövlət xadimləri, elm adamları və təcrübəli mütəxəssislər mühazirələr oxuyacaqlar. Kurslar başa çatdıqdan sonra sentyabrın 13-dən 15-dək dairə seçki komissiyalarının üzvləri və məntəqə seçki komissiyalarının sədrləri üçün kurslar təşkil olunacaqdır. Xatırladaq ki, sərəncama uyğun olaraq, MSK 2007-ci, 2009-cu və 2010-cu illərdə də seçki komissiyaları üçün bu cür kurslar təşkil etmişdi.

Göründüyü kimi, ölkəmizdə seçki praktikasının təkmilləşdirilməsi istiqamətində görülən işlər daim diqqət mərkəzində olduğundan yalnız seçkilər dövrünü əhatə etmir. Aşağı seçki komissiyalarının sədrləri və üzvləri üçün bu cür kursların təşkil edilməsi seçkilər dövründə hazırlıqların mükəmməl şəkildə həyata keçirilməsində, seçici siyahılarının yüksək səviyyədə tərtib olunmasında müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Təbii ki, bütün bu tədbirlər ölkəmizdə formalaşdırılan demokratik seçki mühitinin inkişafına xidmət edir. Bu həm də onun təsdiqidir ki, Azərbaycanda seçkilərin demokratik, azad, ədalətli və şəffaf keçirilməsi üçün ölkə rəhbərliyinin möhkəm siyasi iradəsi var.

Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan.-2011.-8 sentyabr.-S.4.