Yaxın gələcəkdə
Azərbaycanın inkişaf etmiş ölkələr
sırasına daxil olması üçün bütün
potensialı var
Azərbaycan 2020: təklif edirəm
Prezident
İlham Əliyev tərəfindən 29 noyabr 2011-ci il tarixində
imzalanan "Azərbaycan 2020: gələcəyə
baxış" İnkişaf Konsepsiyasının
hazırlanması barədə sərəncam ölkəmizin
gələcək inkişafının istiqamətinin müəyyən
edilməsində mühüm sənəddir. Sənəddə
əsas hədəf çoxşaxəli, səmərəli və
innovasiyayönümlü iqtisadiyyatın
formalaşdırılması, sosial sahədə önləyici
inkişafın təmin olunması və əhalinin
rifahının layiqli, qabaqcıl standartlara uyğun səviyyəyə
çatdırılması, habelə elmin, mədəniyyətin
inkişafında, ictimai həyatın bütün istiqamətlərində
yeni nailiyyətlərin əldə olunmasıdır.
Konsepsiyada layihənin açıq müzakirəyə
çıxarılması üçün xüsusi bənd də
var. Çünki bu sənədin geniş müzakirə
olunması, cəmiyyətin bütün təbəqələrinin
müzakirələrdə iştirakı vacib amillərdəndir.
Azərbaycanda
ilk növbədə sənayeləşmə prosesi sürətləndirilməlidir.
Bu məqsədlə ölkəmizə dünyada istifadə olunan
qabaqcıl texnologiyalar gətirilməlidir. Dünyada mövcud
olan kəskin iqtisadi rəqabətə tab gətirmək
üçün mütləq bazara ucuz və keyfiyyətli məhsul
çıxarılmalıdır. Başqa halda ənənəvi
satıcı və alıcı münasibətləri
formalaşan dünya bazarına daxil olub uğur qazanmaq
mümkün deyil. Buna nail olmaq üçün yerli xammaldan
istifadəyə üstünlük verilməlidir. Bu yolla məhsulun
maya dəyərini aşağı salmaqla dünya bazarına
keyfiyyətli məhsul çıxara bilərik. Keyfiyyətli
və ucuz məhsulun isə dünya bazarında həmişə
alıcısı olur. Məsələn, Azərbaycan neft
ölkəsi olduğu üçün qeyri-neft ölkələri
ilə müqayisədə neft-kimya sənayesini inkişaf
etdirməkdə üstün mövqeyə malikdir. Belə
imkandan ölkəmiz mütləq yararlanmalıdır.
Hazırda
ölkənin ixrac potensialının böyük hissəsi
neft məhsullarıdır. Lakin iqtisadiyyatın
bütünlüklə neftdən asılı olması
çox təhlükəlidir. Vəziyyətdən
çıxmaq üçün qeyri-neft sektorunu inkişaf
etdirmək lazımdır və qeyd edim ki, son vaxtlar bu sahədə
ciddi irəliləyişlər var. Bu gün dövlət tərəfindən
görülən tədbirlər nəticəsində
qeyri-neft sektorunda iqtisadi artım 10 faizə çatıb.
Ancaq ümumi daxili məhsulda və ixracda qeyri-neft sektorunun
payı hələ aşağıdır. Bunu aradan
qaldırmaq üçün yeni istehsal müəssisələri
tikilməlidir. Həmin müəssisələrin
yaradılması zamanı mütləq daxili tələbat
ödənilməklə yanaşı, məhsulun ixrac
imkanları da nəzərə alınmalıdır. Biz xaricə
nə qədər çox məhsul satsaq, bir o qədər də
valyuta qazanmaq imkanımız artar. Ölkəyə valyuta
axınının artması isə maliyyə
imkanlarının genişlənməsi və iqtisadiyyatın
inkişaf etməsi deməkdir.
Ağır
sənaye, maşınqayırma və dəzgahqayırma sənayesinin
inkişafı hər bir dövlətin iqtisadi
gücünün göstəricisidir. Güclü
maşınqayırma sənayesinə sahib olan ölkələr
iqtisadiyyatın digər sahələrini inkişaf etdirmək
qüdrətinə malikdir. Bir sözlə,
maşınqayırma sənayesi ölkə iqtisadiyyatında
lokomotiv rolunu oynaya bilir. Azərbaycanda neft
maşınqayırma sənayesinin yaşı bir əsrdən
çoxdur. Bu sahədə ölkəmizin zəngin təcrübəsi
və yüksəkixtisaslı kadrları var. SSRİ
dövründə neft maşınqayırma sənayesi müəssisələrinin
70 faizi Azərbaycanda fəaliyyət göstərirdi. Biz
dünyanın 21 ölkəsinə neft avadanlıqları
ixrac edirdik. Təəssüf ki, müstəqillikdən sonra
bu sahəyə biganə münasibət göstərildi, bir
çox müəssisələr fəaliyyətini
dayandırdı, qalanları da tam gücü ilə işləyə
bilmədi. Neft maşınqayırma sənayesinin ölkəmiz
üçün nə qədər əhəmiyyətli
olduğunu göstərmək üçün bir məsələni
qeyd etmək istəyirəm. SSRİ dağılan kimi Rusiya Azərbaycandan
bu sahədə asılılığını aradan
qaldırmaq üçün qısa bir zamanda
özünün güclü neft maşınqayırma sənayesini
yaratdı.
Azərbaycan
neft ölkəsidir. Biz hələ uzun illər neft
istehsalı ilə məşğul olacağıq. Buna görə
də mütləq neft maşınqayırma sənayesini
müasir dövrün tələblərinə uyğun quraraq
məhsul istehsalına başlamalıyıq. Heç kəsə
sirr deyil ki, neft avadanlıqları dünya bazarında baha qiymətə
satılır. Bu sahəni yenidən ayağa qaldırmaqla
milyardlarla dollar xərcləyib xaricdən neft
avadanlıqlarının alınmasından imtina edə bilərik.
Uzun illər bu sahədə işlədiyim üçün əminliklə
deyə bilərəm ki, Azərbaycan qısa bir zamanda neft
maşınqayırma sənayesini dirçəltməklə
həm özünü lazımi avadanlıqlarla təmin edə
bilər, həm də onları xaricə ixrac etmək
imkanı qazanar. Bunun üçün ölkəmizdə
maşınqayırma sənayesində böyük təcrübəyə
malik yüksəkixtisaslı kadr potensialı var.
Prezident İlham Əliyevin birbaşa təşəbbüsü ilə ölkəmizdə yüksək texnologiyalar əsasında fəaliyyət göstərən hərbi sənaye kompleksi yaradılıb. İstərdim bu sahənin istehsal gücü, maddi-texniki bazası və elmi potensialı daha da artırılsın. İndiki şəraitdə hərbi sənaye kompleksinin inkişafı Azərbaycan üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Birincisi, ölkəmizin ərazisinin 20 faizi Ermənistan tərəfindən işğal olunub. İşğal olunmuş torpaqların düşməndən azad olunması üçün ordumuz müasir silahlarla təchiz edilməlidir. İkincisi, ötən illərin acı təcrübəsi göstərdi ki, bəzi düşmən qüvvələr ölkəmizin silahlanıb ərazilərimizin qorunmasına müxtəlif yollarla mane olurlar. Bir sözlə, bizi düşmən qarşısında silahsız qoyub çətin duruma salmaq istəyirlər. Buna görə də mütləq ölkəmizdə ordu üçün lazım olan silah-sursat istehsal edilməlidir. Üçüncüsü, hərbi sənaye kompleksi güclü olan ölkələr dünyada söz sahibinə çevrilir və onunla hesablaşırlar. Dünya təcrübəsi göstərir ki, inkişaf etmiş hərbi sənaye kompleksinə malik güclü ordu formalaşdıran dövlətlərə təcavüz etməyə heç kəs cəsarət etmir. Biz bunu İsrailin timsalında açıq-aydın görürük. Dördüncüsü, hərbi sənaye kompleksinin inkişafı eyni zamanda elmi-texniki tərəqqiyə yol açır. Məsələn, ötən əsrin ən böyük nailiyyətlərindən biri olan internet hərbi sənaye kompleksi tərəfindən müdafiə məqsədli sifariş yerinə yetirilərkən kəşf olunub.
Hərbi sənaye kompleksini inkişaf etdirərkən dünyada baş verə biləcək hərbi-siyasi dəyişikliklər də nəzərə alınmalıdır. Sovet hərbi sənaye kompleksi ömrünün son illərində bu cür dəyişikliklərə hazır olmadığından, demək olar ki, tamamilə sıradan çıxmışdı. Analoji vəziyyətlə üzləşməmək üçün bu sahədə qeyri-hərbi təyinatlı məhsulların hazırlanması da nəzərdə tutulmalıdır. Belə olarsa sahə fosmajor hallarında öz gücünü qoruyub saxlaya bilər. Sovet hərbi sənaye kompleksinin ən böyük varisi olan Rusiya bu gün dağılmış müəssisələrini bərpa etmək üçün milyardarla dollar vəsait xərcləməyə məcbur olub. Biz Rusiyanın acı təcrübəsini mütləq nəzərə almalıyıq.
Ölkədə kosmik sənayenin inkişafına böyük önəm verilir. Bu sahəni inkişaf etdirməkdən ötrü dövlət tərəfindən xüsusi proqramlar hazırlanıb həyata keçirilir. Kosmik sənayenin inkişafı ölkəmizə dünyada öz iqtisadi, sənaye və elmi potensialını nümayiş etdirmək üçün bir vasitədir. Bu sahədə aparılan elmi tədqiqatlar eyni zamanda ölkəmizin iqtisadi, elmi və hərbi qüdrətinin artırılmasına təkan verə bilər. Ən başlıcası isə milli təhlükəsizliyimizin təmin edilməsi sahəsində kosmik sənaye müstəsna rol oynayar. Buna görə də hesab edirəm ki, dövlət qarşıdakı illərdə kosmik sənayenin inkişafına daha çox diqqət yetirməlidir.
Atom sənayesinin
yaradılması da vacibdir. Söhbət, təbii ki, atomdan
dinc məqsədlər üçün istifadə etməkdən
gedir. Atom enerjisi ən ucuz və effektli enerji sayılır.
Elmin inkişafı ilə əlaqədar hazırda atomdan təkcə
enerji mənbəyi kimi istifadə edilmir. Atomdan hazırda sənayenin
müxtəlif sahələrində, o cümlədən
iqtisadiyyatda, hətta tibbdə geniş istifadə olunur.
Ümumiyyətlə, atom sahəsində elmi tədqiqatlar
aparmaq və ondan dinc məqsədlər üçün
istifadə emək ölkəmizə uğur qazandırar.
Atomdan istifadə həmçinin elmin inkişafına təkan
verər.
Hər
bir dövlətin iqtisadi inkişafında enerji təhlükəsizliyi
mühüm rol oynayır. Bu istiqamətdə uğurla həyata
keçirilən siyasət nəticəsində Azərbaycanda
enerji təhlükəsizliyi tam təmin edilib. İndi ölkəmizdə
daxili tələbatı ödəmək üçün
lazım olan qədər enerji istehsal olunur. Odur ki,
bugünkü əsas hədəfimiz
enerji ixracını artırmaq olmalıdır. Bu məqsədlə
ilk növbədə ölkədə olan təbii imkanlardan
istifadə edilməlidir. Çayların üzərində
kiçik və orta həcmli su elektrik stansiyaları tikməklə
iki mühüm məsələni həll etmiş olarıq.
Birincisi, ölkədə istehsal edilən elektrik enerjisini daha
da artırmaqla enerjinin ixracını genişləndirə bilərik.
İkincisi, həmin stansiyaların fəaliyyəti nəticəsində
yığılan su ehtiyatlarını torpaqların
suvarılmasına yönəldərək aqrar sektorun
inkişafına əlavə imkan yaradarıq. Bunlardan əlavə,
əhalinin içməli suya olan tələbatını da
ödəmək mümkündür.
İqlim
şəraitimiz alternativ enerji istehsalı üçün
çox əlverişlidir. Azərbaycanda hava ilin çox
vaxtı günəşli və küləkli olur. Bu təbii
imkanlardan maksimum dərəcədə faydalanmalıyıq. Bərpa
olunan enerji kompleksini genişləndirməklə həm enerji
istehsalını artıra, həm də ekoloji
tarazlığı qoruyub saxlaya bilərik.
Azərbaycan
həm də dəniz ölkəsidir. Biz güclü neft
donanmasına malikik. Bu da ölkəmizə enerji
resurslarını dünya bazarına çıxarmağa
imkan verir. İstərdim ki, neft donanmamızın imkanları
daha da genişləndirilsin. Bununla bərabər, quru yüklərin
daşınmasında istifadə olunan gəmi bərələrinin
sayı da artırılsın. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu
istifadəyə verildikdən sonra Ələt limanından
Avropadan Asiyaya və geriyə daşınan yüklərin həcmi
milyon tonlarla ölçüləcək. Ona görə də
indidən bu sahədə bütün hazırlıqları
görməliyik.
Məlumdur
ki, vaxtilə Azərbaycanda iri gəmiqayırma zavodları var
idi. Bu gün biz həmin sənaye kompleksini də dirçəltməliyik.
Bu sahədə xarici ölkələrdən
asılılığa yol vermək olmaz. Bizim Xəzər dənizində
böyük iqtisadi və hərbi maraqlarımız var.
İqtisadi maraqlarımızı qorumaq üçün Xəzər
dənizində ölkənin güclü hərbi dəniz
donanması olmalıdır. Bir neçə dəfə
qonşu dövlətlər Xəzər dənizindəki
iqtisadi maraqlarımıza güc tətbiq etməklə təhdid
edilməyimizin şahidi olmuşuq. Güclü gəmiqayrıma
sənayesi həm də qüdrətli hərbi dəniz
donanmasının yaradılmasına imkan verər. Bu da
birbaşa ölkəmizin milli təhlükəsizliyinin
qorunması deməkdir.
Müasir
dünyada informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT)
məhsulları həyatın bütün sahələrinə
geniş daxil olub. İndi İKT-dən kənar heç bir
sahənin inkişafı mümkün deyil. Ölkəmizdə
də İKT vasitələrindən geniş istifadə olunur.
Biz bu sahədə MDB-də lider olmaqla bərabər, həmçinin
bir sıra inkişaf etməkdə olan ölkələrlə
eyni sırada dururuq. Amma hələ tələbatımızı
demək olar idxal vasitəsilə
ödəyirik. İstərdim ki, Azərbaycanda İKT sektoru
daha geniş və daha sürətlə inkişaf etsin,
istehsal etdiyimiz məhsullar ölkənin tələbatını
ödədikdən sonra xarici bazara da
çıxarılsın.
Regionların
sosial-iqtisadi inkişafını təmin edən iki dövlət
proqramı qəbul edilib. Birinci proqramın icrası nəticəsində
bölgələrdə böyük həcmdə işlər
görülüb. Rayon mərkəzləri
abadlaşdırılıb, mühüm sosial-iqtisadi
infrastruktur obyektləri tikilərək istifadəyə verilib.
İndi növbə kəndlərin
abadlaşdırılmasına çatıb. Bunun
üçün kəndlərə yeni yollar çəkilməli,
körpülər salınmalıdır. Eyni zamanda, kəndlərdə
yeni təhsil və tibb ocaqları inşa edilərək əhalinin
istifadəsinə verilməlidir. Kəndlərdə yerli
xammaldan istifadə etmək üçün emal sexləri
yaradılmalıdır. Belə olarsa fermer istehsal etdiyi məhsulu
əlavə nəqliyyat xərclərini çəkmədən
yaşadığı yerdə emal müəssisələrinə
sata bilər. Bu müəssisələr həm də kəndlərdə
yaşayan əhalinin işlə təminatına kömək
edər. Dövlət kəndlərdə böyük şirkətlərin
filiallarının açılmasına da dəstək verməlidir.
Lazım gələrsə, həmin şirkətlərə kəndlərdə
tikdikləri istehsal sahələrinə görə müəyyən
güzəştlər də edilə bilər.
Azərbaycan
iqtisadiyyatında aqrar sektor önəmli rol oynayır. Ölkədə
iş qabiliyyətinə malik olan əhalinin 38-40 faizə qədəri
bölgələrdə yaşayır. Deməli, aqrar sektorun
inkişafı həm iqtisadi, həm də sosial baxımdan
mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ərzaq
təhlükəsizliyi dövlətlərin diqqət mərkəzində
olan məsələlərdəndir. Yaxın gələcəkdə
bu problemin daha kəskin xarakter daşıyacağı barədə
alimlər müxtəlif proqnozlar verirlər. Bir çox
dövlətlər ərzaq təhlükəsizliyinə milli
təhlükəsizlik kontekstindən yanaşırlar və gələcəkdə
ölkələrinin ərzaq qıtlığı ilə rastlaşmaması
üçün indidən tədbirlər görürlər.
İlk növbədə iqlim dəyişikliyinə
uyğunlaşan məhsuldar sortların yetişdirilməsi və
ildə iki dəfə məhsul götürmək sahəsində
elmi tədqiqatlar aparılır. Bir neçə ölkədə
bu sahədə uğurlu nəticələr də əldə
edilib. Dövlət başçısı İlham Əliyev də
ərzaq təhlükəsizliyinə xüsusi önəm
verdiyi üçün müvafiq sərəncam imzalayıb. Ərzaq
təhlükəsizliyinin təmin edilməsi isə aqrar
sektorun inkişafından keçir.
Aqrar
sektor bir-biri ilə sıx bağlı olan, eyni zamanda bir
neçə fərqli sahələri özündə birləşdirir.
Taxılçılıq və digər dənli bitkilərin
məhsuldarılğının artması paralel olaraq
heyvandarlıq və quşçuluğun inkişafına da təkan
verir. Bitkiçilik heyvandarlıq və quşçuluq
üçün alternativi olmayan yem bazasıdır. Belə
olan halda bir sahənin inkişafı digər sahəni də
inkişaf etdirir. Aqrar sektorda dövlət layihələri icra
edilərkən bu amilə diqqət yetirilməlidir. Eyni zamanda
ilkin məhsul istehsalı ilə son məhsul
istehsalının uyğunlaşdırılmasına fikir
verilməli, bölgələrdə güclü emal sənayesi
yaradılmalıdır. Həmin müəssisələr
müasir avandanlıq və texnologiyalarla təmin edilməlidir.
Ona görə ki, istehsal olunan məhsul daxili tələbatı
ödədikdən sonra xarici bazara da çıxarıla
bilsin.
Sirr deyil
ki, hazırda bizim aqrar sektorda məhsuldarlıq
aşağı səviyyədədir. Lakin məhsuldarlığı
bir neçə dəfə artırmaq mümkündür.
Bunun üçün xaricdən daha məhsuldar toxum və
damazlıq üçün cins mal-qara gətirilməsini
genişləndirmək lazımdır. Eyni zamanda aqrar sahənin
alimləri tərəfindən yeni məhsuldar sortlar
yaradılmalıdır. Bu məqsədlə dövlət
aqrar elmin maddi-texniki bazasını gücləndirməlidir.
Xarici
ölkələrin, xüsusilə də Çin və digər
Asiya dövlətlərinin təcrübəsi göstərir
ki, aqrar sektorda kiçik emal müəssisələrinin fəaliyyəti
böyük əhəmiyyətə malikdir. Birincisi, belə
müəssisələr az vəsait xərcləməklə
qısa müddət ərzində məhsul istehsal etmək
imkanına malikdir. İkincisi, bu müəssisələrin
yaradılması kiçik və orta sahibkarlığın
inkişafına təkan verir. Üçüncüsü, həmin
müəssisələrin fəaliyyəti bölgədə
insanların işlə təminatına imkan yaradır.
Dördüncüsü, aqrar sektorda məhsul
istehsalını artırır. Məsələn, bölgələrdə
meyvə-tərəvəz emal edən kiçik müəssisə
yerli fermerin alıcısına çevrilir. Beləliklə,
fermer məhsulu istehsal etdiyi yerdə sata bilir. Belə iş
birliyi istehsalçı və emalçı üçün
sərfəlidir. Son nəticədə bundan ölkə də
qazanır.
Aqrar
sektoru inkişaf etdirərkən iqtisadi zonaların və
rayonların yerli xüsusiyyətləri nəzərə
alınmalıdır. Həmin ərazilərdə
yetişdirilən kənd təsərrüfatı məhsullarına
uyğun olaraq bu ərazilərdə bir neçə
güclü emal müəssisələri
yaradılmalıdır. Bu yolla hazırda mövcud olan emal
müəssisələrinin monopoliyasına son
qoyulmalıdır. İndi bölgələrdəki emal müəssisələri
öz monopoliya imkanlarından istifadə edərək fermerlərə
şərtlərini diktə edirlər. Beləliklə,
iqtisadi rəqabət sıfıra enərək iqtisadi
inkişafın qarşısını alır, nəticədə
fermerlərin məhsul istehsalına marağını
azaldır.
Dövlət
aqrar sektoru inkişaf etdirmək üçün yeni əkin
sahələrini dövriyyəyə daxil etməlidir. Həmin
ərazilərdə iri aqrar kompleksləri tikilməli və bu
komplekslərdə eyni vaxtda istehsal və emal müəssisələri
yaradılmalıdır. Məsələn,
heyvandarlıq üzrə ixtisaslaşan aqrar kompleksin
özünün ət və süd emalı müəssisəsi
ola bilər. Belə halda istehsalçı yetişdirdiyi məhsulunu
son məhsula çevirməklə bazara çıxarmaq
imkanı qazanar. Bu da sahibkarı məhsul istehsalını
daha da artırmağa sövq edər. Nəticədə həm
məhsuldarlıq artar, həm də keyfiyyət. Belə
qaydanı pambıqçılıq,
üzümçülük və aqrar sektorun digər sahələrinə
də tətbiq etmək mümkündür.
Ərzağa
olan tələbatın artması, sürətli urbanizasiya və
iqlim dəyişiklikləri dünyanın su tələbatı
sisteminin həddən artıq yüklənməsinə gətirib
çıxarır. Bu məsələ beynəlxalq miqyasda
ciddi problemə çevrilib. Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının dünyadakı su ehtiyatlarından
istifadədə yaranan problemlərə həsr olunmuş məruzəsində
qeyd edilir ki, 2050-ci ildə dünyada ərzağa, xüsusən
də heyvandarlıq məhsullarına tələbat 70 faiz
artacaq. Ərzaq məhsulları istehsalının genişləndirilməsi
nəticəsində kənd təsərrüfatında qlobal
su istehlakı ən azı 19 faiz çoxalacaq.
Ölkəmizdə
bu istiqamətdə xeyli işlər görülüb.
Prezident İlham Əliyevin göstərişi ilə
hazırda Taxtakörpü və Şəmkirçay su
anbarları tikilir. Həmin
anbarların istifadəsi aqrar sektorun inkişafına xidmət
göstərəcək. Təklif edirəm ki, ölkəmizin
suya olan tələbatını ödəmək
üçün bölgələrdə olan çayların
üzərində kiçik və orta həcmli su elektrik
stansiyaları tikilsin. Yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bu, həm
elektrik enerjisi istehsalını, həm aqrar sektorun suya olan tələbatının
ödənilməsində mühüm rol oynaya bilər. Eyni
zamanda, bölgələrdə yaşayan əhalini içməli
su ilə təmin etmək mümkündür. Bununla
yanaşı, həmin dəryaçaylarda əmtəə
balıqçılığını inkişaf etdirməklə
əhalinin balıq məhsullarına olan tələbatını
da ödəmək olar.
Xəzər
dənizində balıq artımı azaldığı
üçün onun ovu kəskin şəkildə
aşağı düşüb. Əhalini belə faydalı ərzaq
növü ilə təmin etməkdən ötrü daxili su
höfzələrində, süni göllərdə əmtəə
balıqçılığın daha da inkişaf etdirilməsi
vacibdir. Bu sahədə sahibkarlıqla məşğul olmaq
istəyənlərə dövlət güzəştli şərtlərlə
kreditlər verməlidir. Azərbaycanda əmtəə
balıqçılığını inkişaf etdirmək
üçün kifayət qədər təbii imkanlar
mövcuddur və bu imkanlardan mütləq istifadə
olunmalıdır.
Dünyanın
bir çox ölkələri xüsusi iqtisadi zonalar yaratmaqla
böyük inkişafa nail olub. Ölkəmiz də belə
imkandan istifadə edib bir neçə xüsusi iqtisadi zona
yaratmalıdır. Azərbaycan bu işin öhdəsindən
asanlıqla gələ bilər. Buna ölkəmizin yerləşdiyi
coğrafi məkan, Avropa ilə Asiyanın nəqliyyat
qovşağı üzərində yerləşməsi,
sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyat və siyasi
sabitlik imkan verir. Ölkəmiz beynəlxalq aləmdə
etibarlı iqtisadi tərəfdaş və biznes mühitinin
münbitliyinə görə nüfuz qazanıb. Təklif edirəm
ki, bizdə bir neçə azad iqtisadi zona yaradılsın. Bu
zonaların bölgələrdə fəaliyyət göstərməsi
daha məqsədəuyğundur.
Xüsusi
iqtisadi zonalarla yanaşı, xarici və daxili investisiyalar
hesabına sənaye şəhərcikləri də
yaradılmalıdır. Prezidentin göstərişi ilə
Sumqayıtda müasir texnologiyalara əsaslanan belə bir sənaye
şəhərciyi fəaliyyət göstərir. İstərdik
ki, belə sənaye şəhərciklərinin sayı
çox olsun. Sənaye şəhərciklərinin bölgələrdə
salınması isə yerli xammaldan istifadəni artırar. Belə
hal məhsulun maya dəyərini aşağı salmaqla
yanaşı, daha çox adamın işlə təmin
olunmasına imkan yaradar.
Turizm
dünyada ən gəlirli sahələrdən biridir. Elə
ölkələr var ki, onların dövlət büdcələri
turizmdən gələn gəlirlərlə formalaşır.
Prezident İlham Əliyev turizm sektorunun inkişafına
xüsusi qayğı göstərir. Dövlət
başçısı ötən ili "Turizm ili" elan
etdi və ölkədə çoxlu işlər
görüldü. Turizm eyni zamanda bölgələrin
inkişafında və yeni iş yerlərinin
yaradılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu
sektorun inkişafı həmçinin ölkənin mədəniyyətinin
təbliğində və müsbət imicin
formalaşmasında böyük əhəmiyyətə
malikdir. Ölkənin maddi imkanlarından istifadə edilməklə
turizm sektoru daha da genişləndirilməlidir.
Heç
bir dövlətin inkişafını elm və təhsilsiz təsəvvür
etmək mümkün deyil. Buna görə də ölkəmizdə
təhsil sistemində ciddi islahatlar aparmaqla onun maddi-texniki bazası genişləndirilməlidir.
Ali təhsil ocaqlarında kadr hazırlığında kəmiyyətə
yox, keyfiyyətə fikir verilməlidir. Universitetlər təkcə
təhsil verməklə kifayətlənməməli,
fundamental elmi-tədqiqat işləri aparmalı, onların
qazandıqları elmi nailiyyətlərdən isə
istehsalatda geniş istifadə olunmalıdır. Bunun
üçün universitetlərin özlərinin istehsal sahələrinin
olması da vacibdir.
Dövlət
gənclərin xaricdə ali təhsil almasına qayğı
göstərir. Bu çox təqdirəlayiq haldır. İstərdim
ki, gəncləri xaricə dövlət hesabına təhsil
almağa göndərərkən ölkənin hansı
ixtisaslara ehtiyacı olduğu nəzərə alınsın. Bütün
sahələr üzrə yüksək ixtisaslı kadrların
olması bizim üçün çox önəmlidir.
Milli Elmlər
Akademiyasının elmi-tədqiqat institutlarının fəaliyyətini
qənaətbəxş hesab etmək olmaz. Onların fəaliyyətini
canlandırmaq üçün dövlət bu institutlara
konkret layihələr üzrə sifarişlər verməli və
onun icrasını maliyyələşdirməlidir.
Bir sözlə, elmi axtarışların dəyəri onun nəticələri
ilə hesablanmalıdır.
Bu gün
dövlət əhalinin rifah halının
yaxşılaşması istiqamətində çox işlər
görür. İstərdim ki, əhalinin
sağlamlığında önəmli rol oynayan icbari
tibbi-sığorta sistemi həyata keçirilsin. Belə
olarsa, səhiyyə xidmətlərinin keyfiyyəti daha da
yaxşılaşar və bu sahədə olan neqativ hallar
aradan qalxar.
Bir
sözlə, Prezident İlham Əliyevin "Azərbaycan 2020:
gələcəyə baxış" İnkişaf
Konsepsiyasının hazırlanması barədə
imzaladığı sərəncam ölkəmizin gələcək
inkişafını müəyyən edən mühüm sənəddir.
Verilən təkliflər əsasında onun icrası Azərbaycanın
dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri
sırasında layiqli yer tutmasını təmin edəcək.
Vahid ƏHMƏDOV,
Milli Məclisin deputatı
Azərbaycan.- 2012.- 24 aprel.- S. 6.