«Şahdəniz»in, «Ümid»in sələfi «Bahar»

50-60 il əvvəl Azərbaycanın dənizdəki və qurudakı yataqlarında zəngin qaz ehtiyatları olduğu bir dəstə geoloqdan başqa heç kəsə məlum deyildi. Hətta quru ərazidə "Qaradağ", dənizdə "Cənub" qaz yataqları aşkar ediləndən sonra da bu fikir inandırıcı olmadı. Azərbaycan qazının xoş müjdəsini "Bahar" gətirdi.

"Bahar" 1968-ci il martın 21-də kəşf olundu. Yazın ilk günündə "doğulan" və "Bahar" adını da bu münasibətlə alan yataq Azərbaycan qazının böyük sabahından soraq verdi. Belə ki, sonralar Xəzərdə "Bulla-dəniz" qaz yatağı kəşf edildi. "Duvannı-dəniz" - "Bulla-dəniz" yatağının VIII horizontunda qaz aşkar olundu. Getdikcə qoynunda mavi alov saxlayan yataqların sayı artdı.

İndi bizim hər yana səs salan "Şahdəniz"imiz var. Dünyadakı ən zəngin qaz-kondensat yataqlarından biri, bəlkə də birincisidir. Təsadüfi deyil ki, "Şahdəniz" qazının yolunu bu gün bütün Avropa gözləyir.

Heç bir xarici şirkətin köməyi olmadan ARDNŞ-nin özünün kəşf edib işlədiyi "Ümid" yatağından artıq qaz və kondensat alınır. Növbədə "Abşeron", "Şəfəq-Asiman" və digərləridir. Yaxın gələcəkdə onlardan da hasilat əldə ediləcək.

Azərbaycan qazının ilkini "Bahar" isə bu gün də "yaşayır", qaz və kondensat verir. "Bahar"dan neçə-neçə evə istilik və hərarət gəlir. Buradan çıxarılan mavi yanacaq 27 kilometrlik sualtı kəmərlə Hövsana çatdırılır. Hövsandan isə "Bahar" qazı istilik elektrik stansiyasına, Qaraçuxur, Suraxanı qəsəbələrinə, "Ağ şəhər"ə, Zığa, "Qum-dəniz" istehlak sahələrinə ötürülür.

"Bahar"ın mavi yanacağı həm də keyfiyyətlidir. Onun tərkibi təmiz, istilikötürmə qabiliyyəti yüksəkdir.

Bu yatağı "Bahar" Enerji Əməliyyat Şirkəti istismar edir. Yataqda 11 özül fəaliyyət göstərir. Özüllər bir-birindən 300-400 metr, bəzən də bir kilometr aralıda yerləşirlər. Bunlar şirkətin karbohidrogen hasilatı ilə məşğul olan iki mədənindən (sexindən) birini təşkil edir. Digər mədən isə "Qum-dəniz" yatağının ərazisindədir. O, Qum adasına daha yaxındır. "Bahar"ın isə ən yaxın özülü adadan 25-27 kilometr aralıdadır.

Bu bölgünü, ilk növbədə, təbiətin özü aparıb. Onun "sərəncam"ıdır ki, "Bahar"dan əsasən qaz, "Qum-dəniz"dən isə ən çox neft çıxır.

"Bahar"ın özülləri son illərdə işlənən yataqlardakı müasir hasilat, qazma və yaşayış platformalarının müqabilində çox kiçik görünürlər. Sağ - dəniz, sol - dəniz, hansı yana baxırsan - dəniz. Dalğalar coşanda düşünürsən ki, bu tənha özülləri "kök"ündən qopararaq qova-qova dəryayi-Xəzər boyunca uzaqlara aparacaqlar. Amma onlar sərt dənizin qoynunda neçə illərdir möhkəm dayanıblar. Hələ bu özüllərdə çalışan, öz seçdiyi yolun, sevdiyi peşənin fədaisi olan neftçiləri demirik...

Lakin hər hansı bir dəniz obyektində işləyən neftçi üçün cəsur və zəhmətkeş olmağın özü də azdır. Estakada və özüllərdə hər dəqiqə, hər an ehtiyatlı olmaq gərəkdir. Ona görə də "Bahar" Enerji Əməliyyat Şirkəti bu yataqları istismar etməyə başladığı gündən, yəni artıq bir neçə ildir neftçinin sağlamlığını, təhlükəsizliyini bütün məsələlərin hamısından önə çəkib və həmin istiqamətdə ardıcıl tədbirlər həyata keçirir.

"Bahar"da hələ çox yeniliklər olacaq. Köhnə quyular təmir ediləcək, yeniləri qazılacaq. Yatağın işlənməmiş ərazisi də var. Buranı "Bahar-2" adlandırırlar. Yaxın illərdə bu sahədə kəşfiyyat quyusu qazılacaq.

Demə, "Bahar" həm də "Şahdəniz"in qonşusu imiş. 45 yaşlı "Bahar"la gənc "Şahdəniz" beləcə qol-boyun olaraq Azərbaycan qazının dünənindən, bugünündən və sabahından xəbər verirlər.

Flora SADIQLI,

Azərbaycan.-2012.- 14 dekabr.- S.2.