Azərbaycan-Türkiyə təhsil əlaqələri genişlənir

Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra dünyanın bir çox tanınmış ali məktəbləri ilə təhsil əlaqələri yaratdı. Ən sıx əlaqələr isə qardaş Türkiyənin ali məktəbləri ilə quruldu. Bu gün Türkiyənin elə bir universiteti yoxdur ki, orada Azərbaycandan gəlmiş alimlər, tələbələr olmasın. Azərbaycanlı alimlər qonşu ölkənin ali məktəblərində bacarıqlı müəllimlər kimi tanınırlar. Gənclərimiz isə Türkiyə universitetlərində təhsil alır, magistraturada oxuyur, tibbi təhsil üzrə ixtisaslarını artırırlar. Hazırda Azərbaycanın aparıcı tibb müəssisələrində Türkiyədə təhsil almış, ixtisaslarını artırmış həkimlər də çalışırlar.

Qardaş ölkənin adlı-sanlı ali məktəblərindən biri də İzmir səhərində fəaliyyət göstərən İqtisadiyyat Universitetidir. İzmir Anadolunun hər dönəmində ticarət mərkəzi kimi məşhur olmuşdur. Osmanlı dönəmində - 1885-ci ildə şəhərdə "Ticarət Evi" ("Ticarət Odası") təşkil olundu. "Ticarət Evi" ticarətlə məşgul olanlara çox kömək etdi. Uzunmüddətli müharibələr, İzmirin yunanların əsarəti altına düşməsi "Ticarət Evi"nin işini zəiflətdi. Cümhuriyyət dönəmində "Ticarət Evi" yenidən səmərəli fəaliyyətə başladı. 1923-cü ildə Atatürkün iştirakı ilə burada İzmir İqtisadi Konqresi keçirildi. Artıq yüz ildən çoxdur ki, "Ticarət Evi" faydalı işlər görür, yeni təşkilatlar yaradır. 1988-ci ildən bəri "Ticarət Evi"nə rəhbərlik edən Əkrəm Dəmirtaşın təklifi ilə "İzmir Ticarət Evi sosial yardımlaşma vəqfi" quruldu. Bu vəqfin əsas məqsədi gənclərin milli iqtisadiyyata faydası ola biləcək məktəblər açmaq idi. Bu işdə ən çox fəallıq göstərənlər izmirli xeyriyyəçilər idi. Onlar da Hacı Zeynalabdin Tagıyev kimi orta məktəb binaları tikdirir, texniki peşə məktəbləri açırdılar. Bu xeyirxah insanlar yerli əhalinin sağlamlığının qayğısına qalmaq üçün "Süleyman Taştəkin Əşrəf paşa poliklinikası"nı da inşa etdirdi. "Ticarət Evi" illər boyu düşündüyü iqtisadiyyat universiteti qurmaq niyyətini 2000-ci ildə gerçəkləşdirdi. İzmir İqtisadiyyat Universiteti (İİU) 2000-ci il noyabrın 14-də fəaliyyətə başladı. Bu universitetdə altı fakültə var. Onun nəzdində, həmçinin iki institut, üç texnikum və səkkiz araşdırma mərkəzi fəaliyyət göstərir.

Universitetdə 248 professor və dosent, 152 dosent əvəzi müəllim işləyir. Burada 1605 tələbə təhsil alır. İİU Avropa Birliyi İxtisas Təhsili Proqramına uygun olaraq İsveçrə İxtisas Təşkilatı ilə birlikdə önəmli işlər görür, dünyanın 78 universiteti ilə ERASMUS proqramı əsasında təhsil əlaqələri saxlayır. Universitet Avropa Universitetler Birliyinin üzvüdür. İİU məzunlarının diplomu da Avropa universitetlərinin verdiyi diplomla eyni hüquqdadır və Avropada qəbul edilmişdir. Bu təhsil ocagına ən çox Almaniya və Fransadan təhsil almaga, təcrübə toplamağa gəlirlər. Ali məktəbin tələbələri arasında Azərbaycandan gələnlər də çoxdur.

Universitetdə azərbaycanlı müəllimlər də çalışırlar. Onlar dərs deməklə kifayətlənmir, elmi əsərlər yazır, Avropa ölkələrində keçirilən elmi konfranslarda, simpoziumlarda iştirak edir, universitetin ictimai həyatında fəal rol oynayırlar. Belə müəllimlərdən biri professor Rəfail Qasımbəylidir. O, Bakı Dövlət Universitetində çalışırdı. Türkiyəyə gəlib əvvəlcə Əskişəhər Osman Qazi Universitetində dərs dedi, sonra dəvəti qəbul edib bu ali məktəbə gəldi. İndi Rəfail müəllim universitetin ən qabaqcıl müəllimlərindəndir. Həm müəllim yoldaşları, həm də tələbələr onu çox sevirlər. Rəfail müəllim Azərbaycanı təblig edən maraqlı tədbirlər keçirir. Tədbirlərdə Avropadan, Türkiyənin müxtəlif yerlərindən gələn tələbələr də iştirak edirlər.

Məlum olduğu kimi, ötən ilin sentyabrında Bakıda məktəbləri tanıtmaq və universitetlərlə təhsil əlaqələri yaratmaq üçün beynəlxalq təhsil sərgisi keçirildi. İİU sərgidə üç müəllimlə - professor Rəfail Qasımbəyli, Barış Kəsər və Hülya İncəqara ilə təmsil olunurdu. Sərgiyə 6 min ziyarətçi gəldi. Gələnlərin bir qismi Azərbaycan universitetlərinin məzunları idi. Onlar İİU-da magistratura təhsili almaq arzusunda idilər. Məzunları ən çox iqtisadiyyat, hüquq, menecment, mühasibat, tibb, turizm, riyaziyyat maraqlandırırdı. Azərbaycanın universitetlərində təhsil alan tələbələr də İİU ilə maraqlanırdılar. Onlar tələbə mübadiləsi məsələsinə daha çox fikir verirdilər. Tələbələr qısa kurslara da gəlmək istəyirdilər. Azərbaycan liseylərində dərs deyən müəllimlər İİU-nun nəzdində fəaliyyət göstərən liseylərlə maraqlanırdılar. Azərbaycanlı tələbələr təhsillərini İzmirdə davam etdirməyin yolları haqqında məlumat alırdılar.

İİU-nun müəllimləri Bakıda olarkən Heydər Əliyev Liseyi, Azərbaycan Fizika-riyaziyyat təmayüllü internat məktəb, Bakı Avropa Liseyi, Türk Anadolu, Texnika Humanitar, "Çağ Öyretim" liseylərinə baş çəkdilər. Onlar lisey şagirdləri qarşısında çıxış edərək İİU-nun nəzdindəki liseylərin təhsil proqramından danışdılar və dedilər ki, 2012-ci ilin may ayında da gələcəklər.

Görüşlərdə Azərbaycandan xarici ölkələrə təhsil almaga gedən tələbələrə təhsil haqqı verilməsi məsələsi də gündəmdə idi. Bu barədə Azərbaycanın təhsil naziri ilə görüş oldu və xarici ölkələrdə təhsil proqramına İİU-nun da adı əlavə edildi.

İİU-nun nümayəndə heyəti Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyasının (ADDA) və Bakı Dövlət Universitetinin də qonagı oldu. İİU-nun rektoru professor Atilla Sezginin məktubu ADDA-nın rəhbərliyinə təqdim edildi. ADDA-nın rektoru müəllim və tələbə mübadiləsinin vacib oldugunu vurğuladı. Türkiyədə dənizçilik və gəmiçilik sahəsində çalışmaq istəyənlər üçün İİU-nun diplomunun önəmli oldugunu qeyd etdi. ADDA-nın rektorunun və İİU-nun nümayəndə heyətinin qəbul etdikləri qərarla ADDA-da təhsil almaq istəyənlər öncə birillik hazırlıq təhsili, birillik də ixtisas dərsləri almaq üçün az miqdarda təhsil haqqı ödəyərək İİU-da oxuyacaqlar. ADDA-nın rektorunun qərarı ilə İİU-ya logistika ixtisası üzrə magistratura təhsili almaq üçün azərbaycanlı tələbələr göndəriləcək.

Tamilla ƏLİYEVA

Azərbaycan.- 2012.- 7 fevral.- S.7.