Ədəbi tədqiqatın üfüqlərində

Azərbaycan musiqişünaslığının mühüm və aktual problemlərinin tədqiqatçısı, əməkdar incəsənət və elm xadimi, sənətşünaslıq doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü, "Humay" mükafatı laureatı, 200-dən artıq elmi əsərin, həmçinin 30-dan çox kitabın müəllifi kimi tanınan Zemfira Səfərova növbəti dəfə oxucularla görüşə bir qədər fərqli formada gəlib. Musiqişünas alimin "Elm" nəşriyyatı tərəfindən çapdan buraxılan "Dedim, dedilər..." kitabı oxucuda belə bir təəssürat yaradır ki, müəllif bu dəfə klassik aşıq ədəbiyyatı növlərindən olan dastançılıqdakı deyişmələrdən söz açır. Lakin yeni nəşrdə müəllifin son beş ildə dərc etdirdiyi məqalələrlə yanaşı, onun yaradıcılığına həsr olunan yazılar da toplanıb. "Dedim, dedilər..."in kompozisiyası iki hissəyə bölünüb. "Dedim" hissəsində oxucular müəllifin hələ sağlığında klassikləşmiş sənətkarlar haqqında qələmə aldığı elmi, publisistik məqalələri ilə tanışlıq imkanı qazanır.

Ömrünü elmə həsr edən musiqişünas-alim Səfiəddin Urməvi, Əbdül Qədir Marağa, Mir Mövsüm Nəvvab kimi klassiklərimizin yaradıcılıqlarının öyrənilməsində də öz töhfəsini verib. Professor, əməkdar incəsənət xadimi Aida Tağızadənin kitabdaki məqaləsində qeyd edildiyi kimi, Zemfira Səfərova elmdə mənbəşünaslığın yeni sərhədlərini ilk açan və bu sahəni öyrədənlərdəndir.

Zemfira xanımın son dövrlər yaradıcılığının səmərəliliyini əks etdirən isə "Azərbaycan musiqisinin tarixi"dir. Musiqi elmi üçün böyük dəyərə malik olan bu əsər müəllifin, əslində, yaradıcılıq hesabatıdır.

Birinci hissədə "Qara Qarayevi anarkən", "Rəsul Rza və musiqi", Bəhram Mansurovla unudulmaz görüşlərindən bəhs edən "Tar sənətinin böyük ustadı", akademik Rasim Əfəndiyevin əziz xatirəsinə həsr olunan "Elmimizin Əfəndisi", xalq yazıçısı Anarın musiqi, rəssamlıq, teatr və kino sahələrindəki fəaliyyətinə işıq salan "Anar izi", xalq artisti Firəngiz Əlizadənin yaradıcılışına ayna tutan "Şərq və Qərbin möhtəşəm vəhdəti", "İmruz bu gün deməkdir və ya bugünün istedadlı bir musiqi dünyası" sərlövhələri ilə verilən yazılarda oxucu bütünlüklə mədəniyyət və incəsənətin üfüqlərində bərq vuran ulduzların eyni zamanda ömür yolları ilə də tanış olmaq imkanı qazanır.

Dediklərinin müqabilində musiqişünas alimin elmi axtarışları, ədəbi tədqiqatları haqqında tanınmış elm və sənət xadimlərinin dəyərli fikirlərinin "Dedilər..." bölməsində verilməsi topluda vəhdət təşkil edir. Qara Qarayev, Fikrət Əmirov, Süleyman Şanel, Lyudmila Karagiçeva, Firənfiz Əlizadə kimi görkəmli bəstəkarların Zemfira Səfərovanın yaradıcılığı barədə vaxtilə söylədikləri fikirlər Azərbaycan musiqisinin tədqiqinə verilən qiymətdir.

Kitabın adının seçimi də çox uğurlu hesab edilir: "Dedim, dedilər...". Bu isə bir daha musiqişünas alimin eyni zamanda şifahi xalq ədəbiyyatına dərin bələdçiliyindən irəli gəlir.

Məhəmməd NƏRİMANOĞLU

Azərbaycan.- 2012.- 19 iyul.- S. 7.