Kənd şəhərə yaxınlaşır

Hər bir ölkə həm də paytaxtı ilə tanınır. Amma ölkənin əsas hissəsini regionlar təşkil edir. Paytaxtla regionlar arasında müəyyən fərqlərin mövcudluğu qaçılmazdır. Bu, onların dövlətin mövcudluğu üçün yerinə yetirməli olduqları funksiyalarla bağlıdır. Paytaxt idarəetmə, dövlətin siyasətinin formalaşması və siyasi fəaliyyət, intellektin toplaşdığı məkan sayılmaqla bərabər, həm də elm, mədəniyyət, sənaye mərkəzidir. Regionlar isə əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur, əhalinin müxtəlif növ ərzaq məhsullarına tələbatlarını ödəməyə çalışırlar.

Adətən regionlar bir sıra parametrlərə görə paytaxtdan geridə qalırlar. Bu, tikinti-abadlıq, kommunal xidmətlər, sakinlərin həyat səviyyəsi, mədəni-kütləvi tədbirlər, məişət şəraiti və s. ilə bağlıdır. Paytaxtla kənd və qəsəbələr arasında mühüm fərqlər (bu onların funksiyaları və mədəni səviyyə ilə bağlıdır) qalsa da, iqtisadi, məişətin təşkili, həyat şəraitinin yüksəldilməsi məsələlərini həll etmək mümkündür. Bundan ötrü dövlətin iradəsi və investisiya qoyuluşu, büdcə vəsaitlərinin məqsədyönlü şəkildə regionlara yönəldilməsi gərəkdir. Sovet dövründə Sov.İKP şəhərlə kənd arasındakı mühüm fərqlərin silinəcəyini və müəyyən bərabərlik yaradacağını bəyan etmişdi. Amma həmin fərqlər silinənəcən qırmızı imperiya özü silinib getdi.

Azərbaycan dövlət müstəqilliyinə çox çətin və ağır şəraitdə qədəm qoymuşdu. Çətinlik təkcə köhnə iqtisadi əlaqələrin qırılmasında, ümummilli böhranın başlanmasında, ölkənin xaos və anarxiya girdabında boğulmasında, Qarabağ uğrunda döyüşlərdə ölkə ərazisinin itirilməsində, insanların ümidsiz vəziyyətə düşməsində deyildi! Həmin dövrdə ölkəyə maymaq, qətiyyətsiz, naşı və təcrübəsiz insanlar başçılıq etdiyindən müəyyən dönüş yaranacağına güman belə yox idi! AXC-Müsavat iqtidarı dövründə kolxoz və sovxozların varidatı islahat adı ilə dağıdıldığından, dövlət büdcəsi vəsaitsiz qaldığından çörək dalınca insanlar ölkə paytaxtına və xaricə yollandığından kəndlər boşalmışdı. Regionlara elektrik enerjisi, təbii qaz verilişində böyük fasilələr yaranmış, yollar, körpülər dağılmış, işsizlik ən yüksək həddə çatmış, bölgələrdə həyat solmuşdu. Yalnız xalqın arzu və tələbi ilə ulu öndər Heydər Əliyev yenidən ölkə rəhbərliyinə qayıtdıqdan sonra vəziyyətin dəyişdirilməsi yönümündə konkret addımların atılmasına başlandı. Ən əsası aqrar islahatları aparıldı, sahibkarlığın inkişafına şərait yaradıldı. Kəndin dirçəldilməsi üçün dövlət tərəfindən müəyyən güzəştlər də oldu. Lakin imkansızlıq üzündən regionların inkişafına kifayət qədər vəsait yönəltmək mümkün deyildi.

2003-cü ildən sonra isə vəziyyət əsaslı şəkildə dəyişdi. Dövlət büdcəsinə daxil olan vəsaitlərin əhəmiyyətli şəkildə artması bu sahəyə kifayət qədər qayğı və diqqət yetirilməsinə şərait yaratdı. Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə regionların inkişafına dair 2004-2009 və 2009-2013-cü illəri ahətə edən dövlət proqramları qəbul edildi.

Həmin proqramlarda regionların inkişafına dair kompleks tədbirlər nəzərdə tutulmuş, onların icrası üçün vəsait ayrılmış, yerinə yetirilmə müddəti göstərilmişdi. Görüləcək işlər iki əsas istiqamətdə idi: sahibkarlığın inkişafı və tikinti-abadlıq, müvafiq infrastrukturun yaradılması.

Regionlarda sahibkarlığın inkişafı üçün bir sıra tədbirlərin görülməsi vacib idi. Məsələn, bölgələrə 24 saat ərzində elektrik enerjisi verilməməsi ciddi problemlər doğururdu. Məişət narahatlığından başqa suvarma qurğuları, yeni yaradılan sexlər, emal müəssisələri, məhsulun saxlandığı soyuducular, xidmət obyektləri normal işləyə bilmirdi. Uzun həsrətdən sonra torpaq alan əkinçinin sahibkarlıq fəaliyyətinə başlaması üçün ilkin kapitalı çatmırdı. Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev regionların inkişafı ilə bağlı qarşıya bir sıra vacib vəzifələr qoymuşdu. Bunlar insanların doğma kəndlərinə qayıtması, regionların inkişaf edərək səviyyəcə paytaxta yaxınlaşması, turizmin inkişafı, yeni iş yerlərinin açılması, yoxsulluq səviyyəsinin aşağı salınması, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin həlli və digər məsələlər idi. Dövlət proqramlarının icrası ilə əlaqədar hazırkı iqtidar tərəfindən indiyədək nəhəng həcmdə işlər yerinə yetirilmişdir. Bunlar hansılardır:

- modul tipli yeni elektrik stansiyaların tikilməsi və mövcud olanlarının gücünün artırılması hesabına bölgələrə fasiləsiz enerji verilişi qaydaya salındı;

- yaşayış məntəqələrinin sürətlə qazlaşdırılmasına başlandı;

- yeni yollar çəkilərək regionlara gediş-gəliş asanlaşdırıldı;

- bölgələrdə yeni məktəblər, diaqnostika mərkəzləri, olimpiya idman kompleksləri və digər sosial obyektlər tikildi;

- sahibkarlığın inkişafına kömək məqsədilə dövlət tərəfindən böyük həcmdə (indiyədək 900 milyon manat) güzəştli kreditlər verildi;

- kənd təsərrüfatının inkişafına yardım məqsədilə aqrolizinq xidməti yaradıldı;

- kəndlərə güzəştli qiymətlərlə yanacaq, gübrə satışına başlandı;

- fermer təsərrüfatlarında qaramalın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması üçün xaricdən damazlıq mal gətirilməkdədir və bu sahəyə daha 10 milyon manat ayrılıb;

- meyvə-tərəvəz məhsullarının uzun müddət saxlanılmasından ötrü bölgələrdə soyuducu kameraları tikilib;

- taxılçılıqda toxumçuluğun yaxşılaşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilir;

- rayon mərkəzlərində içməli su və kanalizasiya problemlərinin həllinə böyük miqdarda vəsait yönəldilir və s. və i.a.

Bu günlərdə dövlət başçısının rəhbərliyi ilə regionların 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrasının üçüncü ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfrans keçirildi. Göstərildi ki, görülən tədbirlər nəticəsində bölgələrdə 800-dən çox sənaye obyektləri açılmış, 40 mindən çox yeni müəssisə inşa olunmuş, 2300-dən çox məktəb tikilmiş, minlərlə iş yerləri yaradılmışdır. Yeni vəzifələr isə kənddə istehsal olunan meyvə-tərəvəzin təbiiliyinin qorunub saxlanılması, məhsulun xaricə ixracı üçün bazarların tapılması, kənddaxili yolların təmir və çəkilişinin qurtarması, taxıl istehsalının 85 faizə çatdırılması, yumurta, quş əti istehsalının xeyli yüksəldilməsidir. Bütün bunların həyata keçirilməsi üçün Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən kifayət qədər kredit ayrılacaqdır.

Bu gün Azərbaycan kəndinin siması büsbütün dəyişmiş, yeniləşmişdir. İnsanlar özləri üçün gen-bol, yaraşıqlı evlər tikmiş, həyat şəraitlərini əsaslı şəkildə yaxşılaşdırmışlar. Solub-sönən kəndlərin yerini durmadan yüksələn, qaynayıb istehsal edən yaşayış məntəqələri tutmuşdur. Sürətlə və uğurla icra edilən dövlət proqramları sayəsində kəndlərin yaşayış səviyyəsi şəhərə yaxınlaşır. Yeni yolların çəkilişindən sonra regionlara səfərlər daha az vaxt apardığından bölgələr zaman və məkan baxımından da Bakıya "yaxınlaşmışlar".

Azərbaycan.- 2012.- 8 mart.- S. 4.