Azərbaycan-Ukrayna: Musiqi əlaqələrinin yeni mərhələsi

Xalqımızın həyatına bayramlar ayı kimi daxil olan mart Azərbaycan musiqi mədəniyyəti üçün əlamətdar oldu.

Mart ayında Azərbaycanda Ukrayna yeni musiqi günləri keçirildi. Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin və Ukrayna Respublikasının Azərbaycandakı səfirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən bu musiqi bayramının özünəməxsus mənası var. Festival 20 illik müstəqillik dövründə Ukrayna bəstəkarlıq məktəbinin nailiyyətlərinin nümayişinə həsr olunub. Bu, Azərbaycan və Ukrayna musiqi mədəniyyətlərinin tarixən qırılmaz əlaqələrinin müasir dövrdə də əhəmiyyətini bir daha sübut etdi.

Azərbaycan və Ukrayna bəstəkarlarının təması hələ keçmiş sovetlər dövründə də öz genişliyi və çoxcəhətliliyi ilə diqqəti cəlb edirdi. Hər iki ölkə bəstəkarlarının və musiqiçilərinin qarşılıqlı yaradıcılıq ezamiyyətləri, müəllif konsertləri, elmi konfranslar, seminarlar, qrammofon vallarının yazılması, not ədəbiyyatının nəşri və daha geniş miqyasda mədəniyyət günlərinin (ədəbiyyat, musiqi və incəsənətin digər sahələri üzrə) keçirilməsi çox səmərəli nəticələr verirdi.

Azərbaycan və Ukrayna müstəqillik əldə etdikdən sonra da hər iki ölkə arasındakı diplomatik əlaqələr qırılmadı. Lakin müstəqilliyin ilk illərində cəmiyyətdə baş verən siyasi-iqtisadi hadisələrin fonunda qarşılıqlı mədəni əlaqələr bir qədər səngidi. Sonradan iki ölkə arasındakı mədəni ünsiyyətdə yenidən canlanma özünü göstərdi. Xüsusilə, Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının VIII qurultayına Ukrayna bəstəkarlarının dəvət olunmasından sonra hər iki ölkənin ayrı-ayrı musiqiçilərinin konsertlərdə və festivallarda iştirakı ənənəvi hala çevrildi.

Bu istiqamətdə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının fəaliyyəti xüsusilə diqqətəlayiqdir. Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, xalq artisti, professor Firəngiz Əlizadənin təşəbbüskarlığı və təşkilatçılığı sayəsində Ukrayna bəstəkarları ilə yaradıcılıq ünsiyyəti geniş vüsət alıb. Bəstəkarlarımız mütəmadi olaraq, Ukraynada keçirilən "KiyevMuzikFest" və digər festivallarda böyük uğurla ukraynalıları müasir Azərbaycan musiqisi ilə tanış edirlər. Ukraynalı musiqiçilərin Bakıya səfərləri, onların ifasında Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərinin səslənməsi də yaddaqalan hadisələrdəndir. Bu da iki ölkənin musiqiçiləri arasında səmimi dostluğun və yaradıcılıq əlaqələrinin genişlənməsində önəmli rol oynayır.

Bakıda keçirilən budəfəki Ukrayna yeni musiqi günləri isə daha əlamətdar oldu. Ukraynalıların musiqisinin çox tanınmış simalarının Bakıya gəlişi onun əhəmiyyətini daha da artırdı. Bu tədbirdə yaşlı, orta və gənc nəslin təmsilçiləri olan adlı-sanlı bəstəkar, musiqişünas və musiqi ifaçıları iştirak etdilər ki, bu da artıq onun yüksək professional səviyyəsinin və geniş əhatə dairəsinin nümayişi idi.

Nümayəndə heyətinə Ukrayna Milli Bəstəkarlar İttifaqının sədri, əməkdar incəsənət xadimi, professor İqor Şerbakov rəhbərlik edirdi. Eləcə də Ukrayna Təşkilatının iki ən böyük bölmələrinin sədrləri Lvov Bəstəkarlar Təşkilatının sədri, Ukraynanın qəhrəmanı, xalq artisti, akademik Miroslav Skorik və Kiyev Bəstəkarlar Təşkilatının sədri, beynəlxalq müsabiqələr laureatı, professor Anna Qavrilets kimi görkəmli bəstəkarlar nümayəndə heyətinə daxil idi.

Eyni zamanda, Ukraynanın tanınmış bəstəkarlarından Boqdana Frolyak, Mixail Şved, musiqişünaslardan Tamara Nevençanaya, Adriana Skorik, musiqi ifaçılarından Aleksandr Piriyev, Aleksandra Zaytseva, Dmitriy Tavanets, Boqdana Stelmaşenko musiqi günlərində iştirak edirdilər.

Ukrayna bəstəkarlarının əsərləri iki böyük konsert proqramında təmsil olundu. Birinci konsert simfonik musiqi, ikinci isə kamera-instrumental musiqi əsərlərindən tərtib edilmişdir.

Ukrayna bəstəkarlarının simfonik əsərləri Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin ifasında əməkdar incəsənət xadimi Fəxrəddin Kərimovun dirijorluğu ilə səsləndirildi. Proqrama Miroslav Skorikin Violonçel konserti (solist Aleksandr Piriyev), İqor Şerbakovun Fleyta konserti (solist Boqdana Stelmaşenko), Anna Qavriletsin "Paralellər simfoniyası", Lesya Dıçkonun "Zolotoslov" operasının mövzuları əsasında Diptix, Yevgeni Stankoviçin "Kupalo (Kiyev Rusiyası)" simfonik poeması daxil idi. Dirijor F.Kərimovun təfsirində bu əsərlər özünəməxsus bir ruhda təqdim olundu və dinləyicilərdə böyük maraq doğurdu.

Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının Ü.Hacıbəyli adına konsert zalında keçən kamera konsertinin proqramına isə Yevgeni Stankoviçin, Boqdana Frolyakın, İvan Karabutsin, Gennadi Lyaşenkonun, Valentin Silvestrovun, Miroslav Skorikin, İqor Şerbakovun, Mixail Şvedin violonçel və fleyta sonataları, instrumental əsərləri və fortepiano duetləri daxil idi. Bu konsertdə də ifaçılar böyük məharət göstərərək, dinləyicilər üçün yaddaqalan etdilər.

Bu festival çərçivəsində səsləndirilən əsərlər özünəməxsus üslub xüsusiyyətlərinə malik olmaqla, müasir dövrdə Ukrayna milli musiqi mədəniyyətində özünü büruzə verən təmayüllər haqqında da kifayət qədər dolğun təsəvvür yaratdı. Müasir musiqidə geniş yayılmış yazı texnikalarının milli musiqinin ən dərin qatlarını əks etdirən cəhətlərlə, arxaik intonasiyalarla qovuşdurulması milli ruhla aşılanmış əsərlərin meydana çıxmasına yol açdı. Ukrayna musiqi günləri çərçivəsində elmi konfransın keçirilməsi də diqqətəlayiqdir. Konfransdakı məruzələrin mövzusu kifayət qədər rəngarəng və geniş idi. Burada müasir dünya musiqisinin və milli mədəniyyətlərin inkişaf yolları, bugünkü musiqi festivallarının inkişaf tendensiyaları, 20 illik müstəqillik dövründə Ukrayna musiqisində bəstəkar yaradıcılığının istiqamətləri, onların müraciət etdiyi mövzular, maraqlı ifaçılıq təfsirləri haqqında (F.Əlizadənin və M.Skorikin violonçel konsertlərinin timsalında) məlumat və digər məsələlər ukraynalı musiqiçilərin maraqlı məruzələrində öz şərhini tapmışdı.

Məruzələrin ümumi icmalı qaldırılan problemlərin əhəmiyyətini, xalqlar və mədəniyyətlər arasındakı qarşılıqlı mədəni əlaqələrin genişləndirilməsinin vacibliyini, bu istiqamətdə milli bəstəkarlıq məktəblərinin rolunu, musiqi mədəniyyətlərinin beynəlxalq miqyasda təbliğ olunmasının zəruriliyini üzə çıxarır. Bu baxımdan, əlbəttə, professional bəstəkarların qarşısında duran məsələlər, onların yenilik axtarışları və dünya məkanında musiqinin milli simasının qorunub saxlanmasının vacibliyi, bu sahənin təhsilində özünü göstərən problemlər bizə də çox yaxındır. Bəlkə də elə bu səbəbdən konfrans azərbaycanlılarla ukraynalılar arasında çox səmimi bir diskussiyaya çevrildi.

Əlbəttə, yaradıcı insanların təması, ünsiyyəti davamlı olmalıdır. Bu da cəmiyyətdə gedən proseslərdə musiqi xadimlərinin önəmli rolunu bir daha təsdiq etməklə, ölkələr arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin genişlənməsinə, xalqların yaxınlaşmasına şərait yaradır. Azərbaycanda keçirilən Ukrayna yeni musiqi günləri bunu bir daha əyani surətdə nümayiş etdirdi.

Cəmilə HƏSƏNOVA,

sənətşünaslıq doktoru,

Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının professor

Azərbaycan.- 2012.- 29 mart.- S. 7.