Torpağı qorumaq hər kəsin borcudur

On ildən çoxdur ki, Aqrar Universitetin elmi şurası torpaq keyfiyyətinin monitorinqi və ekoloji nəzarət fənnini torpaqşünaslıq və aqrokimya ixtisası üzrə tədris proqramına daxil etmişdir. Həmin fənnə dair müxtəlif yönümlü məsələlər ətrafında müəyyən məlumatlar olsa da, vahid dərslik, dərs vəsaiti yox idi. Bu baxımdan, akademik Qərib Məmmədovun redaktorluğu ilə nəşr olunmuş "Torpaq keyfiyyətinin monitorinqi və ekoloji nəzarət" adlı dərslik torpağın mühafizəsi istiqamətində atılan uğurlu addımlardan biridir. Müəllifi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin Torpaqşünaslıq, aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı kafedrasının müdiri, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor Amin Babayevdir.

Bu əsər Dövlət Aqrar Universitetinin elmi şurası tərəfindən tövsiyə edilmiş və respublika Təhsil Nazirliyinin qrifi ilə nəşr olunmuşdur. Kitabda təbiət obyektlərinin, o cümlədən torpağın ekoloji monitorinqinin nəzəri əsasları şərh edilməklə yanaşı, ətraf mühitə nəzarət üsullarının praktiki cəhətlərinə də xüsusi diqqət yetirilmişdir.

Dərsliyin əsas məqsədi tələbələri və təbiət elmləri ilə məşğul olan mütəxəssisləri torpaqla bağlı ən müasir üsullarla tanış edərək onların bu sahədəki bilik dairələrini genişləndirməkdən, ətraf mühitdə baş verən dəyişikliklərin dinamikasını nəzarətdə saxlamaqla müstəqil tədqiqatları yerinə yetirmək üçün onlara praktiki vərdişləri təlqin etməkdən ibarətdir. Burada torpağın keyfiyyətcə qiymətləndirilməsinin nəzəri əsasları şərh edilməklə yanaşı, müasir dövrdə torpağın çirklənməsi və deqradasiyasının ən vacib xüsusiyyətləri təhlil olunur. Torpaq keyfiyyətinin normaları və bu sahə üzrə qəbul olunmuş beynəlxalq standartlar haqqında məlumatlar verilir və torpaqların vəziyyətinə ekoloji nəzarətin yeni prinsiplər əsasında həyata keçirilməsi problemi ön plana çəkilir.

Hazırda ekoloji monitorinq prosesində hansı üsullardan istifadə olunur? Bu məsələ şərh edilərkən torpağın çirklənməsinin və deqradasiyasının ümumi xarakteristikası, çirkləndirici maddələrin miqrasiyası və deqradasiya proseslərini doğuran digər amillər, pestisidlər, ağır metallar, radionuklidlər, gübrələr, neft və neft məhsulları ilə çirklənməsi və özünütəmizləmə prosesləri, habelə torpağın keyfiyyətinə nəzarət üzrə beynəlxalq standartlar barədə geniş materiallar verilir.

Əsər lakonik və asan dərk olunan üslubda yazılıb, təsvir olunan problemlər və onların təhlili məntiqi ardıcıllığı ilə fərqlənir, müxtəlif dioqram və cədvəllərlə müşayiət olunur.

Torpağın mühafizəsi və ekoloji kənd təsərrüfatı uğrunda sistemli surətdə mübarizə aparıldığı indiki dövrdə bu yeni dərslik ali məktəblərdə "Torpaqşünaslıq və aqrokimya", "Aqronomluq", "Ekologiya", "Ekologiya mühəndisliyi", "Biologiya" və s. ixtisaslar üzrə təhsil alan tələbələrlə yanaşı, təbiət elmləri ilə məşğul olan mütəxəssislər və elmi işçilər üçün də dəyərli informasiya mənbəyi kimi fayda verəcəkdir.

Fizuli AXUNDOV,

Azərbaycan Dövlət Aqrar

Universitetinin professoru,

kənd təsərrüfatı elmləri doktoru

Azərbaycan.- 2012.- 5 may.- S. 9.