Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanda
mütərəqqi parlamentarizm ənənələrinin
formalaşmasını təmin etmişdir
Azərbaycanın özü qədər
əbədi
XX əsr dünya tarixinin parlaq
şəxsiyyətlərindən biri olaraq Azərbaycan
xalqının müstəqillik arzusunu konkret dövlət
modelində gerçəkliyə çevirən və
milyonların qəlbində özünə əzəmətli
abidə ucaldan ümummilli lider Heydər Əliyev müstəqil
respublikamızın inkişaf strategiyasının müəllifi
kimi böyük rəğbət və ehtiramla yad edilir.
1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli tələbi ilə
ölkə rəhbərliyinə qayıdan ulu öndər
Heydər Əliyev Azərbaycanın dünya miqyasında
layiqli yerini tutması və dinamik iqtisadi inkişafı istiqamətində
məqsədyönlü addımlar atdı.
Bu mərhələdən
etibarən ümummilli lider Heydər Əliyevin ciddi səyləri
nəticəsində daxildə möhkəm təməllərə
əsaslanan ictimai-siyasi sabitliyin bərqərar olunması,
qanunçuluğun gücləndirilməsi prosesi
başlandı. Ulu öndərin iyunun 15-də Azərbaycan
Respublikası Ali Sovetinin sədri vəzifəsinə
seçilməsi ölkə həyatında xaos və
anarxiyadan qurtuluşa doğru yeni mərhələnin
başlanğıcına çevrildi. 1993-cü il iyunun 15-də
Azərbaycan parlamentində dərin məzmunlu nitq söyləyən
ulu öndər Heydər Əliyev respublikanı xaos və
anarxiya burulğanından çıxarmaq, xalqın
etimadını doğrultmaq üçün səylə
çalışacağını bəyan etdi: "...Azərbaycan
Respublikasının dövlət müstəqilliyi ən əsas
məsələdir. Müstəqil Azərbaycanda demokratiya
inkişaf etdirilməlidir. Siyasi plüralizmə geniş yol
verilməlidir. Azərbaycan Respublikasında Konstitusiyanın
pozulmasına, qanun pozuntularına yol verilməməlidir.
Dövlət quruculuğu və cəmiyyətin
formalaşması məhz demokratik prinsiplər əsasında
olmalıdır. Siyasətdə və iqtisadiyyatda sərbəstlik,
hürriyyət, insan azadlığı, insan
hüquqlarının qorunması və sərbəst
iqtisadiyyat, bazar iqtisadiyyatı prinsipləri bərqərar
olmalıdır. Yəni bizim respublikamız bir il bundan öncə
başladığı yolla getməkdə davam etməlidir.
Bu, düzgün yoldur, doğru yoldur, bu yolla bizim respublika daha
qətiyyətlə getməlidir. Əmin olmalısınız
ki, mən bu yola həmişə sadiq olacağam".
Ulu
öndər Heydər Əliyevin Ali Sovetin sədri seçilməsi
böyük strateqin sadəcə hakimiyyətə
qayıdışı deyil, eyni zamanda xalqın qurtuluş və
özünütəsdiq tarixidir. Bu tarixi qayıdış ilk
növbədə Azərbaycanın varlığını,
müstəqilliyini, dövlətçiliyini qoruyub
saxlamış, ölkəni parçalanmadan, vətəndaş
müharibəsindən, düşmən
işğalının geniş miqyas almasından xilas etdi. Ulu
öndərin Ali Sovetin sədri seçilməsi Azərbaycanda
eyni zamanda mütərəqqi parlamentarizm ənənələrinin
formalaşmasını təmin etdi. Heydər Əliyev bu vəzifədə
səylə çalışaraq ilk növbədə
parlamentin cəmiyyətdəki nüfuzunun
sağlamlaşdırılması tədbirlərinə
başladı, yüksək idarəçilik keyfiyyətləri
sayəsində ali qanunverici orqanda xoşagəlməz siyasi
çəkişmələrin, qeyri-etik
davranışların qarşısını aldı.
Müzakirə və diskussiyaların sivil demokratik meyarlar
çərçivəsində aparılması
üçün şəxsi nümunə göstərdi,
parlament idarəçiliyinə yeni ruh və müasirlik gətirdi.
Parlament iclasları, mətbuat konfransları, respublika əhəmiyyətli
müşavirələr birbaşa yayımla televiziya
ekranlarına verildi. Ölkədəki vəziyyət
olduğu kimi xalqa çatdırıldı. Ümummilli liderin
parlamentdəki səlis, rəvan və yüksək məntiqə
əsaslanan nitqləri, əsaslandırılmış
mövqeyi, mürəkkəb vəziyyətlərdə
çevik qərarlar qəbul etmək qabiliyyəti bu gün də
böyük rəğbətlə xatırlanır.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü il iyunun 15-dən oktyabrın 3-dək Azərbaycan Respublikası parlamentinə rəhbərlik etdiyi dövr Azərbaycan parlamentarizmi tarixinin qızıl səhifələrini təşkil edir. Ümummilli lider "Azərbaycan Respublikasının bugünkü ağır, mürəkkəb və gərgin vəziyyətini tam məsuliyyətlə dərk edirəm. Bu vəzifəni üzərimə götürərək öz məsuliyyətimi anlayıram və bunların hamısını rəhbər tutaraq əlimdən gələni edəcəyəm" deməklə, Azərbaycanı məhv olmaqdan xilas etmişdi. Belə bir ağır şəraitdə böyük öndər Heydər Əliyevin müdrikliyi, uzaqgörənliyi və mahir idarəetmə qabiliyyəti sayəsində Azərbaycan fəlakətdən qurtardı, qısa müddətdə siyasi, iqtisadi sabitlik təmin edilərək respublikanın inkişafına yol açan qanunlar qəbul edildi. 1995-ci il seçkilərindən sonra nümunəvi parlamentin formalaşmasına nail olundu.
Ermənistanın təcavüzünün gücləndiyi bir vaxtda müstəqil Azərbaycan Respublikasının parlamenti ölkəmizin azadlığı, suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olan, hərbi əməliyyatlarla əlaqədar itkin düşən və qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş qaydada ölmüş hesab edilən şəxslərin və onların ailələrinin statusunu və sosial müdafiəsini tənzimləmək məqsədilə 3 sentyabr 1993-cü ildə "Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında" qanun qəbul etdi. Qanuna görə şəhid adının əbədiləşdirilməsi üçün şəhid adlarının küçələrə, meydanlara, müəssisələrə, təşkilatlara, idarələrə, məktəblərə, mədəni-maarif ocaqlarına verilməsi nəzərdə tutulurdu. Mənzil şəraitini yaxşılaşdırmağa ehtiyacı olan şəhid ailələri yaşayış sahəsi ilə birinci növbədə təmin olunurdular.
Azərbaycan Respublikasının qanunverici orqanı "Müdafiə haqqında" 26 noyabr 1993-cü il tarixli Azərbaycan Respublikasının Qanununu qəbul etdi. 1993-cü il dekabrın 6-da Azərbaycan Respublikasının "İstiqlal" ordeninin statusunun və təsvirinin təsdiq edilməsi haqqında" Milli Məclis qanun qəbul etdi. Azərbaycan Respublikasının ən yüksək ordeni ilə milli-azadlıq hərəkatında müstəsna xidmətlərinə, dövlət və xalq qarşısında, habelə milli dövlət quruculuğu işlərində xüsusi xidmətləri olan şəxslər təltif edildi.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra qanunverici orqan ölkənin müdafiə qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsinə, hərbi sahənin inkişafına yönələn, onun üçün hüquqi bazanı müəyyən edən qanunlar qəbul etmişdi. 1994-cü il 4 yanvar tarixli "Sərhəd qoşunları haqqında", 1994-cü il 8 fevral tarixli "Daxili qoşunların statusu haqqında", 1994-cü il 23 sentyabr tarixli "Silahlı Qüvvələrin İntizam Nizamnaməsinin təsdiqi haqqında", "Silahlı Qüvvələrin Daxili Xidmət Nizamnaməsinin təsdiqi haqqında", 1995-ci il 10 yanvar tarixli "Hərbi qulluqçuların dövlətə vurduqları ziyana görə maddi məsuliyyət haqqında Əsasnamənin təsdiqi haqqında" qanunları qeyd etmək olar.
Qanunvericilik təşəbbüsü əsasında iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrini tənzimləyən qanun layihələrini Milli Məclisin müzakirəsinə göndərən Heydər Əliyev onların demokratik prinsiplərlə və aşkarlıq şəraitində müzakirəsini də vacib sayırdı. 1993-cü ildən 2003-cü ilədək Milli Məclisdə qəbul olunmuş iqtisadi sahədə qanunlar mükəmməlliyi ilə seçilərək, Azərbaycanın milli iqtisadi inkişaf modelinin formalaşmasına və islahatların vətəndaşların mənafeyinə uyğun şəkildə həyata keçirilməsinə etibarlı zəmin yaratdı. Bu illərdə parlamentdə qəbul edilmiş 1715 qanun və qərardan 975-i məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin qanunvericilik təşəbbüsü əsasında parlamentə təqdim olunmuşdu.
2010-cu ilin 7 noyabrında IV çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə seçkilərin tamamilə azad, ədalətli və demokratik şəraitdə keçməsi son illərdə əldə olunmuş inkişaf göstəricilərinin qorunub saxlanılması, habelə ictimai həyatın bütün sahələrini əhatə edən mütərəqqi qanunların qəbulu baxımından müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Məsələ bundadır ki, respublikamızın postkeçid mərhələsində olması bir sıra yeni qanunvericilik aktlarının qəbulunu, habelə mövcud qanunlara əlavə və dəyişiklikləri zəruri edir. IV çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin tərkibi deməyə əsas verir ki, parlament qarşıdakı illərdə bu missiyanın öhdəsindən layiqincə gələcəkdir.
IV çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin ilk sessiyasında dərin məzmunlu nitq söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev deputatlara gələcək fəaliyyətlərində uğurlar arzuladı, onların qarşıdakı fəaliyyətinin məhsuldar keçəcəyinə ümidvar olduğunu bildirdi. Cənab İlham Əliyev son parlament seçkilərinin Azərbaycanın demokratik, hüquqi və siyasi inkişafında keyfiyyətcə yeni mərhələ açdığını da razılıqla vurğuladı: "Parlament seçkiləri Azərbaycanda demokratik inkişaf istiqamətində atılmış növbəti mühüm addımdır. Bildiyiniz kimi, seçkilər çox azad, ədalətli, şəffaf şəkildə, rəqabət şəraitində keçirildi. Bütün namizədlər üçün bərabər imkanlar yaradılmışdır və seçkilərin nəticələri Azərbaycan xalqının iradəsini tam şəkildə əks etdirir. Mən əminəm ki, yeni tərkibdə Milli Məclis ölkəmizin gələcək inkişafı üçün dəyərli töhfələrini verəcək, Milli Məclis tərəfindən qəbul ediləcək qanunlar ölkəmizin demokratik inkişafı üçün gözəl şərait yaradacaqdır".
Milli qanunvericilik sisteminin təkmilləşdirilməsi prosesinə xüsusi qayğı ilə yanaşan dövlət başçısı İlham Əliyevin təşəbbüsü əsasında son 9 ildə ölkə həyatı üçün son dərəcə vacib əhəmiyyətə malik çoxlu sayda qanun və qərarlar qəbul edildi, parlamentin ölkənin ictimai-siyasi həyatında rolu daha da yüksəldi. Dördüncü çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisində qəbul edilən qanunlar hüquqi bazanı möhkəmləndirməklə yanaşı, Azərbaycan hakimiyyətinin kompleks inkişafına dair həyata keçirdiyi siyasi kursa mühüm töhfədir.
Əminliklə demək olar ki, Azərbaycan dövlətinin xilaskarı və qurucusu kimi əbədiyaşarlıq zirvəsinə yüksəlmiş Heydər Əliyevin böyük uzaqgörənliklə formalaşdırdığı parlamentarizm ənənələri son illərdə möhkəmlənmiş, sivil Qərb təcrübəsinin pozitiv elementləri ilə zənginləşmişdir. Bu gün hüquqi, demokratik dövlət quruculuğu prosesində yaxından iştirak edən Milli Məclis ölkə həyatının müxtəlif sahələrində ictimai münasibətləri tənzimləyən mütərəqqi ruhlu qanunlar, qərarlar qəbul edir, ölkəmizin milli maraqları ilə bağlı məsələlərdə daim prinsipial, qətiyyətli mövqe göstərir.
Tahir SÜLEYMANOV,
Milli Məclisin deputatı
Azərbaycan.- 2012.- 6 may.- S. 6.