Nəğmələr oxunur, çələng toxunur

...Salon tamaşaçılarla dolu idi. Səhnədə Günəş rəngində libas geyinmiş ifaçının həzin səsi hamını susdurmuşdu. Ətrafı bürümüş sükutun içində bir haray dalğalanırdı:

Saçın ucun hörməzlər,

Gülü sulu dərməzlər,

Sarı gəlin.

Bu sevda nə sevdadı,

Səni mənə verməzlər,

Neynim, aman, neynim, aman,

Sarı gəlin.

Əsrlərin uzaqlığından, ana torpağın dərinliklərindən qanadlanan bu gileyli avazın ahəngindəki təsirli notlar hamını düşüncələr aləminə aparmışdı. Hər kəsin gözləri önündə öz yurdunun ələdüşməz mənzərələri canlanırdı. Bilmirəm, nədənsə "Sarı gəlin" mahnısı oxunanda ruhum həmişə Qarabağa uçur. Bu da səbəbsiz deyil. Muğamlarımızın beşiyi sayılan bu qədim torpaq mənəvi sərvətlərimizin ünvanıdır. Elə "Sarı gəlin" də bu dilbər guşədə doğulub. Ona görə də o torpağın qoynundan pərvazlanan Rahidə Əliyeva və Arzu Fərhadov bu qədim xalq mahnısını olduqca təsirli və yanıqlı ovqatda dinləyicilərə yetirdilər.

O gün Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının konsert salonunda bir Qarabağ ovqatı hökm sürürdü. Ağdam rayon "Şur" Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılmasının 20 illiyi ilə əlaqədar hazırladığı konsert proqramı hamını valeh etdi. Təkcə ansamblın üzvləri, solistlər deyil, hətta dinləyicilər də, tamaşaçılar da kövrək bir ruhun təsirindən qopa bilmirdilər. Bir-birini əvəz edən mahnılar, muğamlar, rənglər hamının ürəyinə yağ kimi yayılsa da, məclisi bürümüş kövrəklik öz işində idi. Çünki bu gün işığına yığışdığımız "Şur" Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının 60 illiyini könül dolusu sevinclə qeyd edə bilmirik.

Ağdam rayon "Şur" Xalq Çalğı Alətləri Ansamblı 1952-ci ildə yaradılıb. Ansambla uzun illər tarzən Xosrov Fərəcov rəhbərlik etmişdi. Məhz onun işgüzarlığı sayəsində bu musiqi ansamblı peşəkar kollektiv səviyyəsinə yüksəldi. Ötən əsrin 60-80-ci illərində "Şur"un şöhrəti respublikamızın sərhədlərini keçmişdi. SSRİ məkanının elə bir şəhəri tapılmazdı ki, "Şur" orada konsert proqramı ilə çıxış etməsin. İttifaq miqyasında keçirilən festivallarda "Şur" 47 qızıl medal qazanmışdı. Moskvanın Qurultaylar sarayında, Sütunlu salonda, eləcə də bu şəhərdə keçirilən beynəlxalq folklor festivalında, Azərbaycan günlərində "Şur"un möhtəşəm çıxışları haqqında indi də danışılır. Almatıda keçirilən "Qızıl alma" beynəlxalq, Kiyevdə folklor festivallarında "Şur" qalib çıxdı. Vətənə, doğma Qarabağa medalla, diplom və fəxri fərmanlarla qayıtdı. Ötən əsrdə keçirilən muğam festivallarının qalibləri arasında "Şur" ansamblının solistlərindən Aydın Məmmədov (1968), İsrafil Əsədov (1972) qızıl medala layiq görülüblər. Hətta "Şur" ansamblının rəsmi tədbirlərdəki çıxışı ulu öndər Heydər Əliyevin də diqqətini cəlb etdi. Mədəniyyətə, musiqiyə həssaslıqla, böyük qayğıkeşliklə yanaşan ümummilli lider "Şur" Xalq Çalğı Alətləri Anasmblının üzvləri ilə görüşərək onları uğurlu çıxışlarına görə təbrik etmiş, yeni nailiyyətlər arzulamışdır.

Bu ansambldan pərvazlanan ifaçılar sonralar Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə böyük şöhrət gətirdilər. Onların fəaliyyəti genişlənsə də, başqa-başqa yerlərdə yaşasalar da, həmişə bu ansamblla bağlı günləri məhəbbət və ehtiramla xatırladılar. Bioqrafiyalarında həmişə "Şur"u minnətdarlıqla anırlar. İlk dəfə fəaliyyətə məhz bu ansamblda başladıqlarını fərəhlə bildirdilər. Belə məşhur xanəndələrimizdən - Əbülfət Əliyev, Qaraxan Behbudov, Bakir Haşımov, Aydın Məmmədov, Şahmalı Kürdoğlu, Sədi Məmmədov, Paşa Əsədov, İsrafil Əsədov, Səxavət Məmmədov, Qədir Rüstəmov və onlarca başqaları "Şur"un yetirmələridir. İndi onlar haqq dünyasına qovuşublar. "Şur" yenə də yaşayır, yaradır, üzvlərini də ehtiramla yad edir.

1977-ci ildən Ağdamın işğalına qədər, yəni, 1993-cü ilə kimi ansambla Fərhad Paşayev rəhbərlik etmişdi. 1991-ci ildə ansamblın uğurlu çıxışları və fəaliyyətinə görə Fərhad Paşayev əməkdar mədəniyyət işçisi fəxri adına layiq görülüb. 1993-cü ildə isə Ağdamın ermənilər tərəfindən işğalı onun sakinləri kimi "Şur"u da doğma yurddan didərgin saldı. Bu ansamblın üzvləri bir-birlərindən ayrı düşdülər. Haqq dünyasına qovuşanları, bu iğtişaşda erməni gülləsinə tuş gələnləri, xəstə, əlil düşənləri də oldu. Bir müddət ansamblın səsi eşidilmədi. Çünki onlar müxtəlif yerlərdə məskunlaşmışdılar. Ansamblın fəaliyyətini bərpa etmək üçün istedadlı xanəndə Hüseyn Hüseynov çox gərgin əmək sərf etdi. İşğaldan sonra "Şur"a rəhbərlik ona tapşırılmışdı. Üzvlərinin əksəriyyətinin məcburi köçkün kimi respublikanın müxtəlif rayonlarında məskunlaşması ansamblın yenidən yaradılmasını çətinləşdirirdi. Amma bu, zərurət idi. Yerindən-yurdundan perik düşmüş "Şur" ayağa qalxmalı, onu susduranlara qarşı öz musiqisi və nəğmələri ilə qalib gəlməli idi.

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və İSESCO -nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın muğamlarımıza göstərdiyi diqqət bir çox müşkülləri həll etdi. Məhz Mehriban xanım Əliyevanın xidmətləri nəticəsində Azərbaycan muğamları bəşər mədəniyyətinin inciləri sayıldı. Fəxr və fərəhlə söyləyirik ki, Azərbaycan muğamları UNESCO-nun Dünya mədəni irsinin siyahısına daxil edildi. Beləliklə, Azərbaycan muğamlarının yeni erası başladı. Bu münasibətdən, bu qayğıdan ruhlanan insanlar öz fəaliyyətlərini ürəklə davam etdirdilər. Bu fərəhin bir istiqaməti də "Şur"a tuşlandı. Arzuları çiçək açan Hüseyn Hüseynov yalnız mədəniyyət xadimi kimi deyil, həm də bir vətəndaş, bir qarabağlı kimi gərgin əmək sərf etməklə bu çətin və şərəfli işin öhdəsindən bacarıqla gəldi. Nəhayət, rayon rəhbərliyinin də köməyi və diqqəti sayəsində 2009-cu ildə "Şur" ansamblına yenidən həyat verildi.

Vaxtilə ilk addımlarını bu ansamblda atan Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin görkəmli nümayəndələrindən, xalq artistləri - Arif Babayev, Mənsum İbrahimov, Nəzakət Teymurova, Aygün Bayramova, eləcə də xanəndələrdən Cabir Abdullayev, Elza Qaybalıyeva, Araz Əliyev (indi də həmin ansamblın solistidir - F.X.), musiqiçilərdən Ramiz Quliyev, Rafiq Hüseynov (Rəmiş) və başqaları kollektivə öz məsləhət və tövsiyələrini verdilər. Qısa müddət ərzində ansambl maraqlı konsert proqramları hazırlayaraq rayonun ərazisində, kəndlərdə, hərbçilər qarşısında çıxış etməklə yanaşı, qonşu Bərdə, Tərtər, Ağcabədi, İsmayıllı, Qəbələ, Şəki, Mingəçevir şəhərlərində də öz istedadlarını nümayiş etdirdilər. Ansamblın əvvəlki şöhrəti yenidən öz ünvanına qayıtmağa başladı.

Müntəzəm surətdə məşqlərini davam etdirən "Şur" müxtəlif muğam dəstgahlarını xor şəklində hazırlayaraq diskə yazdırdı. Onların tamaşaçılara təqdim etdiyi "Mahur-Hindi", "Çahargah", "Bayatı-Şiraz" dəstgahları rəğbətlə qarşılandı. İlk dəfə olaraq ansambl xalq mahnısı "Sarı gəlin"i xorun müşayiəti ilə duet şəklində hazırladı. Müxtəlif konsert proqramlarında səsləndirilən bu kompozisiya demək olar ki, həmin bədii axşamın zirvəsi sayıldı. Həm mahnının sözləri, həm musiqisi, həm də xanəndələrin mənalı ifa tərzi bu qədim xalq mahnısına təzə ruh, yeni nəfəs gətirdi.

"Şur"un maraqlı proqramlar hazırlamasında, yeni layihələr həyata keçirməsində Ağdam muğam məktəbinin direktoru Rafiq Rüstəmovun da böyük əməyi var. Bu gün "Şur"un solistlərindən Natəvan İbrahimli, Mariya Mənsumova, Vüsal Cəfərov, Mehman Məmmədov, Arzu Fərhadov, Rahidə Əliyeva, Ramiz Zeynalov və başqaları öz repertuarlarını daim zənginləşdirirlər. Onların bütün çıxışları həmişə alqışlarla qarşılanır. Ansamblın konsertmeysteri Mübariz Əliyev, tarzənlər - Cahid Behbudov, Əhməd Əliyev, qarmon ifaçısı Ramiz Cəfərov və digər üzvlər "Şur"un uğurlu çıxışlarını məharətlə təmin edirlər.

Vaxtilə "Şur" ansamblının üzvü olan, kövrək addımlarını onun təqdim etdiyi konsert proqramlarında atan xalq artisti Arif Babayev Ağdamın bir parçası saydığı bu kollektiv haqqında öz ürək sözlərini belə dilə gətirdi: "Şur"un adı gələndə, Vallah, ürəyim titrəyir. Yeniyetməlik çağlarıma qayıdıram. Allahıma şükür edirəm ki, soydaşlarımız kimi yurdundan didərgin düşən ansambl bütün ağrı-acılara üstün gələrək yenidən ayaqdadır. Arzum budur ki, torpaqlarımız işğaldan azad edilsin, "Şur" da Ağdama qayıtsın. Bu günlərdə Dövlət Filarmoniyasında mən onların çıxışlarına qulaq asdım. Allah, nə gözəl gənclər yetişib. Mən onlara baxdıqca hər birinin timsalında opera səhnəmizin Ərəbzəngisini, Leylisini, Məcnununu, Şah İsmayılını, Kərəmini... görürdüm. Bu, belə də olmalıdır. Qarabağ səsin, musiqinin oylağıdır".

Ansamblın əldə etdiyi uğurlarda Ağdam rayon Mədəniyyət və turizm şöbəsinin müdiri Şahin Qasımovun əməyi danılmazdar. Bizimlə söhbətində bildirdi ki, hazırda ansambl digər muğamları da dəstgah şəklində hazırlamaq üçün məşqlər aparır. Bəli, "Şur"un üzvləri yeni mahnılar oxuyaraq bir zəfər çələngi toxuyurlar. Toxuyurlar ki, yurda əliboş qayıtmasınlar. İnanırıq ki, bu zəfər çələngi tezliklə gözü yolda qalan, övladlarının səsinin, sorağının, nəğməsinin həsrətində olan Ağdamda üçrəngli bayrağımızla yanaşı çox ucalarda dalğalanacaq. "Şur"un solistlərinin böyük məharət və məhəbbətlə oxuduqları "Qarabağ şikəstəsi", "Mənsuriyyə" də qəriblikdən xilas olacaq!

Flora XƏLİLZADƏ

Azərbaycan.-2012.- 16 noyabr.- S.10.