AŞ PA-nın sessiyasında azərbaycanlı deputatlar sərt tənqidlə çıxış etmişlər

Oktyabrın 1-də Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA) payız sessiyası işini davam etdirmişdir. Yeni qaydaya uyğun olaraq sessiyada sərbəst dinləmələr keçirilmişdir. Deputatlar çıxışlarında dünyanın üzləşdiyi maliyyə böhranından, işsizlərin sayının durmadan artmasının ölkələr üçün ciddi problemlər yaratmasından, iqtisadi böhranın demokratik dəyərlərə təsirindən danışmışlar.

Sessiyadakı çıxışlarında hər dəfə ölkəmizə qarşı qara yaxmağa çalışan Ermənistan nümayəndə heyətinin üzvü Armen Rüstəmyan yenə öz ənənəsinə sadiq qalaraq Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətindəki səylərini dəyərləndirmiş, eyni zamanda, Dağlıq Qarabağın statusunu müəyyənləşdirməkdə addımlar atmağa çağırmışdır.

Azərbaycanlı zabit Ramil Səfərovun məsələsinin Ermənistanın Azərbaycana qarşı apardığı təcavüz siyasətinin tərkib hissəsi olduğunu diqqətə çəkən, sessiyanın gündəliyinə Ramil Səfərov məsələsindən daha əvvəl Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan tərəfindən işğalı probleminin çıxarılmasını vacib sayan Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Rafael Hüseynov əslində bu sessiyada gündəliyə salınmalı olan bir sıra başqa taleyüklü mövzuların da kənarda qaldığını vurğulayaraq demişdir: "Biz növbəti sessiyamızı başlayarkən qitəmiz və dünyamız narahat günlər yaşayır. İslami dəyərlərə qarşı baş vermiş növbəti həqarətlər dünyanın ən müxtəlif ölkələrində gərginliklər, narazılıqlar, qarşıdurmalar yaradıb. Bu qarşıdurmaların hansı ağır nəticələrə gətirib çıxaracağı bəlli deyildir. Amma təsəvvür etmək mümkündür ki, bu hadisələr faciələrə bais ola bilər. Payız sessiyasının gündəliyində bu istiqamətdə heç bir müzakirə nəzərdə tutulmayıb.

Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzünün yüzlərlə kədərli nəticələrindən biri olan hadisə barədə müzakirə aparmaqda təkid edilir və şərt də qoymağa cəhd olunur ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə toxunmayaq, yəni nəticədən danışaq, səbəbdən bəhs etməyək. Azərbaycan Ordusunun zabiti Ramil Səfərovla Ermənistan ordusunun həlak olmuş zabiti arasında baş vermiş hadisədə, əslində hər iki cavan qurbanlardır. Amansız müharibənin, çirkin siyasətlərin, iki ölkə arasında kənar qüvvələrin təşkil və idarə etdiyi, tamamlanmasına imkan vermədiyi münaqişənin qurbanları. Bu gənclərdən biri 9 il əvvəl həyatını itirib, digəri 9 ildir azadlıqdan məhrum olunub. 20 ildən artıq davam edən Ermənistan-Azərbaycan hərbi münaqişəsi zamanı isə yüzlərlə belə gənc həlak olub. Münaqişə bitmədikcə, Ermənistan işğal etdiyi 20 faiz Azərbaycan torpağından çıxmayınca, 1 milyona yaxın Azərbaycan insanı qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşadıqca, Ermənistan dövlət terrorizmi siyasəti ilə idarə edildikcə yeni-yeni faciələrin baş verməsi ehtimalı hər an olacaqdır. Avropa Şurasında, digər beynəlxalq təşkilatlarda "Ramil Səfərov işi" adlı müzakirələrin keçirilməsi vahid mərkəzdən təşkil olunan, maliyyələşdirilən, istiqamətləndirilən prosesdir. Pərdə arxasındakı rejissorları əslində nə erməni zabitinin ölümü, nə Azərbaycan zabitinin 9 il həbsdən sonra əfv edilməsi maraqlandırır. Onlar maraqlıdırlar ki, münaqişə səngiməsin, davam etsin, dərinləşsin. Çünki bundan milyardlar qazanırlar. Ermənistanın zəbt etdiyi və hər cür beynəlxalq nəzarətdən kənar olan Azərbaycan ərazilərində işğalçı qüvvələr narkotiklərin yetişdirilməsi və tranziti üçün son dərəcə münasib məkan qazanıblar. Belə gəlir mənbəyini əldən verməmək üçün erməni lobbisi, onlarla əlbir olan qüvvələr minlərlə erməni və Azərbaycan zabitini tərəddüd etmədən qurban verərlər. Ramil Səfərov Azərbaycana beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində verilib və ölkə qanunvericiliyinə əsasən əfv edilib. Bu, artıq tarixin arxada qalan səhifəsidir. Yüz müzakirə və hay-küylə daha bu qərarı dəyişmək mümkün deyildir. Amma Ermənistanın Azərbaycana təcavüzü, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi bitməyib, 1 milyona yaxın azərbaycanlı faciəli qaçqın, məcburi köçkün həyatını yaşamaqda davam edir, ağır iqtisadi tənəzzül vəziyyətində olan Ermənistan əhalisinin güzəranı gündən-günə pisləşir, dözülməz həyat şəraiti üzündən hər il yüz mindən artıq insan Ermənistanı tərk edir, ölkə idarəediciləri tərəfindən iflas girdabına sürüklənir. Bu gün aktual olan, müzakirəyə çıxarılmağa, cavab axtarılmağa layiq olan bu mövzular, bu suallardır. Kim ki, bu əsas, vacib, həyati əhəmiyyətli məsələlərin daim gündəlikdə olub müzakirələrinin aparılmasının qarşısını alır, ikinci dərəcəli məsələlərin müzakirəsi ilə ictimaiyyəti çaşdırmağa cəhd edir, onlar Azərbaycanın da, Ermənistanın da bədxahlarıdır. Həmin hiyləgər bədxahlar imkan vermirlər ki, Azərbaycan ilə Ermənistan üz-üzə dayanıb, heç kəsin müdaxiləsi olmadan öz problemlərini özləri həll etsinlər".

Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidov sessiyada çıxış edərək demişdir: "Biz Avropa Şurasına üzv olarkən, üzərimizə bir çox öhdəliklər götürdük. Bu öhdəliklərdən biri də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həll olunması öhdəliyi idi. Hər il, hər sessiyada biz AŞ qarşısında götürülmüş öhdəliklərin yerinə yetirilməsi mexanizmini müzakirə edirik. Bilin ki, bu öhdəliklər arasında daha önəmli olan bir öhdəlik də var. Bu isə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həll olunması öhdəliyidir. Bu öhdəlik həm Azərbaycan, həm də Ermənistan tərəfindən qəbul edilib. Mənim sualım belədir: Nəyə görə 2001-ci ildən bu yana Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həll olunması öhdəliyi heç vaxt müzakirə edilməyib? Biz digər öhdəliklərin yerinə yetirilməsi məsələsini - mətbuat azadlığı, insan haqları və s. müzakirə etmişik, amma Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı müzakirələr aparmamışıq. AŞ insan haqlarının müdafiəsi təşkilatıdır. Biz Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı müzakirələrin aparılmasını istəyirik. Dağlıq Qarabağ üzrə Alt Komitə artıq mövcud deyildir. O, fəaliyyət göstərmir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə dair müzakirələr təşkil edə bilək. Nəyə görə bu öhdəliyə diqqət yetirilmir? Nəyə görə bu öhdəlik yaddan çıxıb? Nə üçün bu məsələyə susqunluqla yanaşılır? Nə üçün gözləməliyik ki, digər beynəlxalq təşkilatlar bu məsələni müzakirə etsinlər? Biz Avropada ən qədim təşkilatıq. Bizim bu məsuliyyətimiz vardır. Buna görə, cənab sədr, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və ondan irəli gələn digər məsələlərə dair müzakirələr aparmaq lazımdır. Yəni məsələni bütövlükdə müzakirə etməklə həqiqətən nə baş verdiyini daha düzgün başa düşə bilərik. Yalnız bu formada hər iki xalq bir araya gələrək Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yolunu müzakirə edə bilər. Bu, çox ağrılıdır. Düşünürəm ki, AŞ-nin bununla bağlı məsuliyyəti vardır. Hər bir ölkənin öz məsuliyyəti olduğu kimi, AŞ-nin öz məsuliyyəti vardır. Susqunluq nümayiş etdirmək yalnız yeni zorakılıqlar və problemlərə yol açır və rəvac verir. Buna görə AŞ və onun üzvlərindən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin müzakirə olunmasını tələb edirəm".

Azərbaycan nümayəndə heyətinin digər üzvü Rövşən Rzayev çıxışında qeyd etmişdir ki, Dağlıq Qarabağ problemi münaqişə deyil, bu, Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü, ərazi iddiasıdır. Bu günün ab-havasına uyğun çıxışlar zamanı gündəlikdə Ermənistan tərəfi Dağlıq Qarabağın nümayəndəsinin Fələstin, Kosova kimi AŞ PA-ya dəvət olunmasını və burada müvəqqəti yer almasını xahiş etmişdir. AŞ PA sədri Jan-Klod Minyon bunu müsbət qarşılamış, Azərbaycan və Ermənistan nümayəndə heyətlərinin rəhbərləri ilə dialoqunda bu məsələni müzakirə edəcəyini bildirmişdir. R.Rzayev sayı 75 mindən yuxarı olan Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icmasının da AŞ PA-da mütləq qaydada və bərabər şəkildə təmsil olunmasının vacibliyini diqqətə çatdırmışdır. Son zamanlar Dağlıq Qarabağın Azərbaycan icmasının erməni icması ilə dialoq axtarışında olduğunu xatırladan deputat demişdir ki, bu dialoq ilk dəfə 2011-ci ilin noyabrında Berlində keçirilməli idi. Amma erməni icması bu görüşdən imtina etmişdir. Bu məsələnin arxasında Ermənistan rəhbərliyi durduğuna görə bu günədək Dağlıq Qarabağın erməni icması ilə görüşmək mümkün olmamışdır. Mən AŞ PA sədrindən, həm də avropalı həmkarlarımdan bu dialoqun baş tutmasına kömək göstərmələrini istərdim. Hər iki icmanın görüşü ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində gedən danışıqlar prosesinə öz müsbət töhfəsini verə bilər.

Bu, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi deyil, Ermənistanın ölkəmizə qarşı hərbi təcavüzüdür. Buna beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləri çərçivəsində qiymət verilməlidir. Münaqişə və təcavüz başqa-başqa amillərdir. Azərbaycan öz ərazisini tələb edir. Ermənistan isə Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları ilə yaşayır.

Sessiya zamanı Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidovun AŞ PA ünvanına səsləndirdiyi sərt ittihamlardan sonra qurumun sədri Azərbaycan və Ermənistan nümayəndə heyətlərinin rəhbərlərini görüşə dəvət etmişdir.

Görüş baş tutmuşdur.

Əsgər ƏLİYEV,

AzərTAc-ın xüsusi müxbiri

Strasburq

Azərbaycan.-2012.- 3 oktyabr.- S.4.