Gənc nəslə örnək

Elm xadimləri

Bütöv şəxsiyyət olmaq xoşbəxtliyi hər kəsə nəsib olmur. Belə insanların sözündə, əməlində səmimilik, ətrafındakılara qayğıkeş, həssas münasibət, mübarizlik, yenilik, quruculuq axtarışları daha çox hiss edilir. Elmi ictimaiyyət arasında adı hörmətlə çəkilən belə ziyalılardan biri də kənd təsərrüfatı elmləri doktoru Seyfulla Əhmədulla oğlu Eminovdur.

S.Eminov 1937-ci il sentyabrın 22-də Yardımlıda anadan olmuşdur. Valideynlərini erkən itirmişdir. Dörd yaşında olarkən atası İkinci dünya müharibəsində həlak olmuş, 9 yaşında olanda anası vəfat etmişdir. Dayısının himayəsində böyümüşdür. Yeniyetmə yaşlarından özünü dolandırmaq, eyni zamanda, təhsilini davam etdirmək problemi ilə üz-üzə qalmışdı. Ona görə də 1955-ci ildə Bakıya gəlmiş, şəhərin baş tikinti idarəsində işləməklə yanaşı, axşam fəhlə-gənclər orta məktəbində təhsilini davam etdirmişdir. 1956-cı ildə ali məktəbə qəbul olunmuş, 1961-ci ildə coğrafiyaşünas-bioloq ixtisası üzrə Azərbaycan Dövlət Universitetini bitirmişdir. 1962-1963-cü illərdə Bakı Torpaq ekspedisiyasında mühəndis-torpaqşünas vəzifəsində işləmiş, həmin dövrdə İmişli, Beyləqan, Ağdam rayonlarının ərazilərində irimiqyaslı torpaq-planalma ekspedisiyalarının tərkibində fəaliyyət göstərmişdir. 1963-1967-ci illərdə Bakıda orta məktəblərdə coğrafiya-biologiya müəllimi işləmişdir. 1967-ci ilin may ayında Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Hidrotexnika (AzETH) və Meliorasiya İnstitutunun (Mİ) əyani aspiranturasına qəbul olunmuşdur. 1967-1970-ci illərdə "Müxtəlif kimyəvi meliorantların tətbiqi ilə Qarabağ düzünün şimal-qərb hissəsi şəraitində şorlaşmış ağır torpaqlarda yumanın effektivliyi" mövzusu üzrə tədqiqatlar aparmış və 1972-ci ildə kənd təsərrüfatı elmləri namizədi elmi dərəcəsi almışdır. S.Eminovun namizədlik dissertasiyasının mövzusu çox aktual bir məsələyə həsr olunmuşdur. Keçmiş SSRİ-də çətin sukeçirən torpaqların əvvəlcədən zəif turşu məhlullarının (H2SO4-1,0 faiz, HCl-0,5 faiz) hopdurulması ilə yuyulması üsulu ilk dəfə Azərbaycanda prof. K.H.Teymurov tərəfindən hazırlanmış və bu üsulun istehsalat şəraitində tətbiqinin ilk müəlliflərindən biri S.Eminov olmuşdur. Keçən əsrin 60-70-ci illərində SSRİ-nin bir sıra regionlarında bu üsul geniş tətbiq olunmuşdur.

1975-1977-ci illərdə SSRİ Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyinin tapşırığı ilə AzETH və Mİ Dağıstan MSSR-in Sulak düzündə təcrübə sahəsi təşkil etməli və burada Dağıstan şəraitində drenaj tətbiq etməklə yumanın aparılması və torpaqların yumadan sonra mənimsənilməsi məsələlərini öyrənmək məqsədilə istehsalat təcrübələri həyata keçirməli idi. Bu təcrübələrin aparılması üçün AzETH və Mİ-də mütəxəssislərdən ibarət yaradılmış qrupa rəhbərlik S.Eminova tapşırılmışdı. Təcrübələr Dağıstan Meliorasiya və Su Tikintiləri Baş İdarəsi ilə birlikdə həyata keçirilmiş, Azərbaycanda və Dağıstanda əvvəlki illərdə aparılmış işlərin və yuxarıda qeyd olunan tədqiqatların nəticələri əsasında 1977-ci ildə S.Eminov, X.Cəfərov və A.Ozdehacıyev tərəfindən Dağıstan Muxtar Respublikası şəraitində drenaj, yuma və yuyulmuş torpaqların mənimsənilməsinə dair təlimat hazırlanmışdır və SSRİ Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuşdur.

Seyfulla müəllim həmişə yeniliyi sevən, gələcəyi düşünən insandır. Hələ 35 il bundan əvvəl 1978-ci ildə Yer kürəsində su qıtlığının ciddiləşdiyini hiss etmiş və Xəzər dənizinin zəngin su ehtiyatlarından suvarmada istifadə edilməsi məsələsinin tədqiqinə başlamışdır. Çoxillik zəhməti hədər getməmiş və Xəzərin su ehtiyatlarından suvarmada istifadənin elmi əsaslarını hazırlamış, bu mövzuda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş, müdafiə şurası tərəfindən Azərbaycan Ali Attestasiya Komissiyasına müstəsna əhəmiyyətli tədqiqat işi kimi təqdim edilmişdir.

1985-1988-ci illərdə Azərbaycan Kosmik Tədqiqatlar Ağentliyi ilə AzETH və Mİ arasında bağlanılan müqaviləyə əsasən Kür-Araz ovalığında şorlaşmış torpaqların aerokosmik üsulla xəritələşdirilməsi işinə rəhbərlik etmişdir.

1988-1991-ci illərdə S.Eminov SSRİ Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyinin göndərişi ilə 4 ilə yaxın müddətdə Suriya Ərəb Respublikasında Cənubi Hələb torpaqlarının suvarma üçün layihələndirilməsi ilə məşğul olan torpaqşünaslar qrupunun rəhbəri vəzifəsində fəaliyyət göstərmiş, 380 min ha ərazinin suvarma layihəsinin torpaq tədqiqatlarının elmi əsaslarının hazırlanmasına rəhbərlik etmiş, nümunəvi əmək fəaliyyətinə görə Suriya hökumətinin və SSRİ Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Nazirliyi adından fəxri fərmanlarla təltif edilmişdir.

S.Eminov müxtəlif illərdə institutda yerinə yetirilən mövzuların rəhbəri və icraçısı olmuşdur. Belə mövzulardan "Torpaqların münbitliyinin bərpası yolları", "Şorakət torpaqların yaxşılaşdırılması yolları" və s. göstərmək olar. 2003-2007-ci illərdə respublika Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin sifarişi ilə Göyçay, Neftçala rayonlarının 1:100 000 miqyasında elektron xəritələrinin tərtibinin məsul icraçısı olmuşdur.

S.Eminovun rəhbərliyi və iştirakı ilə bir sıra təlimatlar, tövsiyələr və s. hazırlanmışdır. Bunlardan: "Suçuya yaddaş", "Gipsli materialların ümumittifaq normativləri", "Torpaq və duz planalma işləri", "Dəniz suyunun suvarmada istifadəsinə dair tövsiyələr", "Dağıstan MR-də drenaj, yuma və torpaqların mənimsənilməsinə dair tövsiyələr", "Şorakət torpaqların yaxşılaşdırılmasına dair tövsiyələr", "Duzlu suların suvarma keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi təsnifatı" və s. göstərmək olar.

Tanınmış alim 60-dan çox elmi məqalənin, 1 monoqrafiyanın, 1 ixtiranın müəllifidir. Müxtəlif şəhərlərdə - Moskva, Daşkənd, Tbilisi, Novçerkassk, Simferopol, Aşqabad, Alma-Ata, Leninabad, Novosibirsk, Kərəc, Təbriz, Ərdəbil (İran), Hələb (Suriya ƏR) və s. keçirilən elmi konfranslarda məruzə ilə çıxış etmişdir.

S.Eminov ictimai fəallığı ilə seçilən insandır. Uzun illər AzETH və Mİ-nin həmkarlar təşkilatının sədri, institutun partiya bürosunun üzvü, SSRİ və Azərbaycan Torpaqşünaslar Cəmiyyətinin üzvü, SSRİ torpaqşünaslarının 4-cü, 5-ci və 6-cı Tbilisi qurultaylarının nümayəndəsi olmuşdur.

1999-cu ildə Azərbaycanda keçirilən ilk bələdiyyə seçkilərində Xəzər rayonunda bələdiyyə üzvü seçilmiş, bələdiyyələrin təşkilatlanmasında və formalaşmasında böyük əməyi olmuşdur.

S.Eminov əqidəli, sədaqətli dost, həmişə yeniliyə, müasirliyə can atan, milli adət-ənənələrimizə sadiq, geniş dünya görüşlü insandır.

Telman XƏLİLOV,

Bakı Dövlət Universitetinin

professoru, coğrafiya elmləri doktoru

Azərbaycan.-2012.- 23 sentyabr.- S. 7.