Məhkəmə-hüquq islahatları ölkəmizin ümumi inkişafına öz töhfəsini verir

"Ölkəmizdə demokratik, hüquqi dövlət quruculuğu prosesi, təbii ki, məhkəmə-hüquq sisteminin islahatları ilə bərabər aparılmalıdır. Çünki bu amillər bir-birindən çox asılıdır. İndi Azərbaycanda həm siyasi, həm də iqtisadi islahatlar çox uğurla gedir. Ölkəmiz müasirləşir, yeniləşir, dünya birliyinin çox fəal və dəyərli üzvünə çevrilir. Əlbəttə ki, məhkəmə-hüquq islahatları da ölkəmizin ümumi inkişafına öz töhfəsini verməlidir".

İlham ƏLİYEV,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Azərbaycan xalqı öz yeni tarixinin yaradıcısı, XX əsrdə xalqımızın yetişdirdiyi dahi siyasətçi və görkəmli dövlət xadimi, müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyinin memarı Heydər Əliyevin anadan olmasının 90 illiyini qeyd edir.

Zəngin idarəetmə təcrübəsi və fitri istedadı, iti zəkası hesabına yeni Azərbaycanı, bugünkü həyatımızın gerçəkliklərini yaradan, onu gələcəyə aparan inkişaf strategiyasını müəyyənləşdirən Heydər Əliyev şəxsiyyətinin böyüklüyünə öz xalqı tərəfindən verilən qiymətin nəticəsidir ki, 1969-cu ildən başlayaraq (qısa bir dövr istisna olmaqla) bu günə qədər davam edən zaman kəsiyi "Azərbaycan tarixinin Heydər Əliyev dövrü kimi" səciyyələndirilir.

XX əsrin 70-ci illərindən etibarən Azərbaycanın siyasi həyatı və bütövlükdə cəmiyyətimiz Heydər Əliyevin titanik səyləri nəticəsində yeni impuls, yeni inkişaf parametrləri kəsb edərək əslində özünün yeni mərhələsinə qədəm qoymuşdur.

Bu gün adı bütün dünya azərbaycanlıları tərəfindən qürur və iftixar hissi ilə çəkilən bu fenomen şəxsiyyət 35 ilə yaxın müddətdə göstərdiyi xidmətlə Azərbaycan xalqının neçə-neçə minillikləri əhatə edəcək tarixi yaddaşında silinməz iz qoymuşdur. Ümummilli lider bu gün aramızda olmasa da, onun çox çətinliklə, əzab-əziyyətlə qurduğu və bizə ərməğan qoyduğu müasir Azərbaycan Respublikası bu gün yaşayır, sürətlə inkişaf edir, öz müstəqilliyini daha da möhkəmləndirir.

Danılmaz bir həqiqətdir ki, Heydər Əliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra respublikamızın hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyətində də əsaslı dönüş yaranmış, ciddi intizam və tələbkarlıq şəraiti formalaşdırılmaqla dövlət mənafeyi amilləri ön plana çəkilmişdir. Məhz xalqımızın ümummilli liderinin gərgin və məqsədyönlü fəaliyyəti nəticəsində 1993-cü ilin ikinci yarısından başlayaraq Azərbaycanda cinayətkarlıq və hüquq pozuntularına qarşı barışmaz müharibə elan edilməklə bütün hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyəti cinayətkar təzahürlərə qarşı mübarizəyə səfərbər edilmişdir.

Söz yox ki, cinayətkarlığa qarşı mübarizə sahəsində əldə edilmiş bütün müsbət nailiyyətlər qanunun aliliyi prinsipini fəaliyyətinin əsas devizinə çevirmiş Heydər Əliyevin respublikamızda həyata keçirdiyi məqsədyönlü hüquqi islahatların məntiqi nəticəsidir.

"İndiki Azərbaycan dövlətinin yeritdiyi siyasət, qazanılan uğurlar belə bir fikri əminliklə söyləməyə imkan verir ki, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə itirdiyimiz müstəqilliyi bir də heç zaman əldən verməyəcək, onu qoruyub saxlayacaq, dönməz, sarsılmaz və əbədi edəcəyik" deyən ümummilli lider Heydər Əliyev bütün vəzifələrin öhdəsindən bacarıqla gəldi və Azərbaycanın müasir dünyanın inkişaf etmiş ölkələrindən birinə çevrilməsinə nail oldu.

Ulu öndərin həmin qətiyyəti Azərbaycan ədliyyəsinin misilsiz inkişafına stimul verdi. 1995-ci ilin noyabr ayının 12-də ilk parlamentin seçilməsi, eyni gündə qəbul edilmiş Konstitusiyamız, Əsas Qanunumuzdakı insan hüquq və azadlıqlarının hətta bir çox Avropa ölkələrindən belə yüksək səviyyədə qorunmasını təsbit edən maddələr, hüquq-islahat komissiyasının yaradılması və səmərəli fəaliyyəti, nəhayət, "Məhkəmələr və hakimlər haqqında" qanunun qəbul edilməsi ölkədə ədliyyə sisteminin sürətli inkişafına zəmin yaratdı.

Ulu öndər Heydər Əliyevin ölkəyə ikinci dəfə rəhbərlik etdiyi dövr Azərbaycan ədliyyəsinin inkişafı ilə xarakterizə edilir. Prezident İlham Əliyevin dövlət başçısı kimi fəaliyyətə başlamasından sonra isə respublikamızın ədliyyə sistemi sözün həqiqi mənasında inkişaf etmiş dünya ədliyyəsinin mühüm tərkib hissələrindən birinə çevrilmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan Respublikası məhkəmələrinin təşkili və fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında" 17 iyun 1999-cu il tarixli fərmanına əsasən qanunun aliliyi və məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyinin təmin edilməsi, ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin genişləndirilməsi məqsədi ilə 2000-ci ilin sentyabr ayında Azərbaycanda yeni - üçpilləli məhkəmə sistemi yaradılaraq fəaliyyətə başlamış və şəffaf prosedur əsasında hakim korpusu formalaşmışdır.

Bu gün Azərbaycan sürətlə inkişaf edir. Regionun ən qüdrətli ölkələrindən birinə çevrilmiş müstəqil respublikamızın uğurlarının təməlində müdrik siyasət, reallıqları nəzərə alaraq qurulmuş idarəetmə prinsipləri durur. Bu siyasəti ulu öndər Heydər Əliyev müəyyənləşdirmişdir. Bunu günün reallıqlarına əsasən davam etdirən və müasir idarəetmə prinsiplərini formalaşdıran isə möhtərəm Prezident İlham Əliyevdir.

Dövrün tələbi ilə səsləşən mütərəqqi hüquq islahatlarının aparılması, ədalət mühakiməsini həyata keçirən məhkəmələrin müstəqilliyinin təmin olunması, qanunun aliliyi prinsipinin bütün səviyyələrdə qorunması vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesinin fundamental şərtlərindən biridir. Təcrübə göstərir ki, yeni, müasir və mükəmməl dövlətçilik modelinin yaradılması, demokratik idarəetmə meyarlarının cəmiyyət həyatının ən müxtəlif sahələrində bərqərar olması çevik hüquqi mexanizmlərin yaradılmasından bilavasitə asılıdır. Şübhəsiz ki, ictimai münasibətlər qanunlarla tənzimləndiyindən, cəmiyyət həyatındakı mühüm yeniliklər hüquq sistemində də əsaslı dəyişikliklər və yeniləşmə tələb edir.

Bu reallığı nəzərə alan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu məhkəmə-hüquq islahatlarını inamla davam etdirir. Dövlət başçısı sosial-iqtisadi uğurların miqyasına, habelə cəmiyyətin demokratik şüur səviyyəsinin yüksəlməsinə paralel olaraq qanunların liberallaşdırılmasını, məhkəmələrin fəaliyyətinin müasirləşdirilməsini vacib sayır.

2003-cü ilin oktyabr ayının 15-dən ümummilli liderimizin siyasi kursunun ən layiqli davamçısı möhtərəm Prezident İlham Əliyevin dövlət başçısı seçilməsindən sonra isə bu il yaranmasının 95 illiyi tamam olacaq Azərbaycan ədliyyə sistemi müasirləşmək, yeniləşmək dövrünü yaşayır. Cənab İlham Əliyevin bu sahə haqqında söylədiyi istənilən fikir və ya imzaladığı hər hansı sənəd məhkəmə-hüquq islahatlarının daha da dərinləşdirilməsinə zəmin yaratmışdır.

2004-cü ilin dekabr ayında "Məhkəmə-Hüquq Şurası" haqqında qanun qəbul olunmuş, "Məhkəmələr və hakimlər haqqında" qanuna bir sıra mütərəqqi dəyişikliklər edilmişdir. "Konstitusiya Məhkəməsi haqqında qanuna əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında" 2003-cü ilin 23 dekabr tarixli qanuna əsasən, vətəndaşların pozulmuş hüquq və azadlıqlarının bərpası ilə bağlı birbaşa Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etməsi hüququnun həyata keçirilməsi müəyyən olunmuşdur.

Prezident İlham Əliyevin inamla həyata keçirdiyi məhkəmə-hüquq islahatlarının əsas qayəsində həm də regionlarda yaşayan vətəndaşların qanuni maraq və mənafeyinin ədalət mühakiməsi yolu ilə qorunması mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi olmuşdur. Bu baxımdan dövlət başçısının 19 yanvar 2006-cı il tarixli "Azərbaycan Respublikasında məhkəmə sisteminin müasirləşdirilməsi və bəzi qanunvericilik aktlarına dəyişikliklər və əlavələr edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə" fərmanı respublikanın məhkəmə sisteminin əsaslı şəkildə müasirləşməsi və təkmilləşdirilməsi prosesində mühüm addımlardan biri kimi dəyərləndirilə bilər. Bu fərman bölgələrdə yaşayan vətəndaşların məhkəmələrə müraciət imkanlarını genişləndirmiş, bu sahədə bir sıra yeniliklərə imkan yaratmışdır.

Bu fərmana əsasən, regionların sosial-iqtisadi inkişafı şəraitində əhalinin hüquq institutlarına və hüquqi yardıma tələbatının ödənilməsi üçün yeni regional məhkəmələr yaradılmışdır. Fərmanın icrası ilə bağlı vətəndaşların narazılıqlarına səbəb olan sui-istifadə, süründürməçilik hallarının və digər nöqsanların aradan qaldırılması, vətəndaşların məhkəmələrə inamının təmin edilməsi, məhkəmələrə müraciət imkanlarının asanlaşdırılması, məhkəmələrin maddi-texniki təminatının gücləndirilməsi, məhkəmə aparatlarının strukturunun və işinin təkmilləşdirilməsi üzrə mühüm işlər görülmüşdür.

Prezident İlham Əliyevin 2010-cu il 22 iyun tarixli fərmanı ilə təsbit edilmiş "Azərbaycan Respublikasının məhkəmə sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər və "Məhkəmələr və hakimlər haqqında" və "Məhkəmə-Hüquq Şurası haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunlarına dəyişiklliklər və əlavələr edilməsi haqqında" qanun da son illər respublikamızda həyata keçirilən məhkəmə-hüquq islahatlarının uğurlu davamı kimi qiymətləndirilməlidir. Məhkəmə-hüquq sistemində aparılan islahatlar, qəbul edilmiş yeni qanunlar və digər qanunvericilik aktları bizi daha fəal, səmərəli çalışmağa, qanunların aliliyinin təmin edilməsi uğrunda daha prinsipial olmağa ruhlandırır.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin dövlət quruculuğu xəttini uğurla davam və inkişaf etdirən, Azərbaycan Respublikası Prezidenti kimi fəaliyyət göstərməsinin on ili tamam olacaq dövlətimizin başçısının söylədiyi bir fikir ədliyyə işçilərinin fəaliyyət prinsipinə çevrilmişdir: "Ölkəmizdə demokratik, hüquqi dövlət quruculuğu prosesi, təbii ki, məhkəmə-hüquq sisteminin islahatları ilə bərabər aparılmalıdır. Çünki bu amillər bir-birindən çox asılıdır. İndi Azərbaycanda həm siyasi, həm də iqtisadi islahatlar çox uğurla gedir. Ölkəmiz müasirləşir, yeniləşir, dünya birliyinin çox fəal və dəyərli üzvünə çevrilir. Əlbəttə ki, məhkəmə-hüquq islahatları da ölkəmizin ümumi inkişafına öz töhfəsini verməlidir".

Tam qətiyyətlə deyirik ki, ölkəmizdə aparılan məhkəmə-hüquq islahatları respublikamızın ümumi inkişafına öz töhfələrini verir. Əminik ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev insan hüquqlarının etibarlı təminatına xidmət edən ədliyyə və məhkəmə islahatlarını bundan sonra da inamla davam etdirəcəkdir.

Seyfəli SEYFULLAYEV,

Ağdam Rayon Məhkəməsinin hakimi

Azərbaycan.-2013.- 13 aprel.- S.5.