İnsanların rifahına xidmət edən siyasətin banisi

Ulu öndər Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi əhalinin sosial müdafiəsi kursu Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilməklə yanaşı, həm də yeni mexanizm və vasitələrlə zənginləşdirilir

Böyük siyasi və tarixi hadisə ərəfəsindəyik. Qarşıdan ulu öndər, Azərbaycan dövlətçiliyi naminə fədakar fəaliyyəti nəticəsində xalqımızın ümummilli liderinə çevrilmiş Heydər Əliyevin 90 illik yublileyi gəlir. Bu böyuk hadisə respublikamızın hər yerində böyük ehtiram və sonsuz sevgi hissi ilə qeyd edilir. Zaman kəsiyi uzandıqca Heydər Əliyev dühasının müstəqil və müasir Azərbaycanın tarixindəki əvəzsiz rolu, siyasi uzaqgörənliyi və əzmkarlığı, dövlətçiliyimizin möhkəmlənməsinə, müstəqilliyimizin əbədi olmasına verdiyi töhfələr daha dərindən dərk edilir, bu dahi şəxsiyyətin siyasi əzəməti barədə yeni fikir yürütməyə mənəvi ehtiyac duyulur. Bu məqalədə ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən müəyyənləşdirilən sosial siyasətin bəzi aspektlərini və Prezident İlham Əliyevin modern dövlət quruculuğu prosesində sosial siyasətin prioritetlərini təhlil etməyə çalışacağıq.

Müasir elmi-nəzəri mülahizələrə görə, sosial siyasət dedikdə əhalinin həyati mənafeyinin təmin olunmasına yönəldilmiş konkret tədbirlər sistemi nəzərdə tutulur. Sosial siyasət çoxcəhətli prosesdir, o, mürəkkəb struktura malikdir. Bu siyasətin hər hansı bir göstəricisini əsas götürərək bütövlükdə cəmiyyətin ümumi inkişafı haqqında fikir yürütmək olar. Bütövlükdə isə sosial siyasətin başlıca məqsədi yoxsulluğun və sosial təzadların olmadığı, yüksək həyat səviyyəsinə malik, sosial ziddiyyətlərin kəskin münaqişələrsiz həll edildiyi bir cəmiyyəti formalaşdırmaqdan ibarətdir. Sosial siyasətin vəzifələri həm də insanların tələbatının və maraqlarının ödənilməsi üçün şərait yaratmaqdan, hər kəsdə fəal həyat mövqeyi formalaşdırmaqdan, ayrı-ayrı vətəndaşlara, sosial qruplara yardım göstərməkdən, onların sosial müdafiəsini və reabilitasiyasını təşkil etməkdən, maddi imkanlardan səmərəli istifadə etməyi öyrətməkdən, cəmiyyətin əmək qabiliyyətli hər bir üzvünün həyat səviyyəsinin onun öz səylərindən asılı olduğunu dərk etdirməkdən ibarətdir. Bütün təbəqə və qrupların maraqlarını nəzərə alan sosial siyasət cəmiyyətin sabitliyinə, kollektiv həmrəyliyə, sosial gərginliyin aradan qaldırılmasına, ictimai əxlaqın humanistləşməsinə, əlverişli sosial-psixoloji iqlimin yaranmasına kömək edir. Müasir Azərbaycan dövlətinin banisi Heydər Əliyevin vaxtilə əsasını qoyduğu sosial siyasətin üstünlüyü məhz bu cür mütərəqqi konsepsiyalara əsaslanmasıdır.

Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişinədək ölkədə populist, heç bir iqtisadi qanunlara cavab verməyən sosial siyasət mövcud idi. Bu siyasət ayrı-ayrı sosial qruplara ünvansız, ehtiyaclarını dəqiqliklə qiymətləndirmədən güzəşt və imtiyazların verilməsini nəzərdə tuturdu. Əhalinin sosial müdafiəsinə bu cür yanaşma nəticə etibarilə sosial ədalətsizliyə və sosial müdafiəsizliyə gətirib çıxarırdı. O dövrdə məlum proseslər fonunda sosial sferada baş qaldıran problemləri orta və yaşlı nəsil yaxşı xatırlayır. Bununla yanaşı, inflyasiya, iqtisadiyyatın güclü böhran yaşaması, əvvəlki iqtisadi əlaqələrin dağılması və yenilərinin yaranmaması, bir yandan isə ölkəmizin zorla cəlb olunduğu Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi fonunda əhali yoxsulluq həddinə düşmüş, özünün minimal sosial tələbatlarını ödəmək imkanlarından məhrum olmuşdu.

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə siyasi hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkədə başlanan yeni siyasi kurs sosial siyasətə təsirsiz ötüşmədi. Təbii ki, yeni sosial siyasətin formalaşması dövlətin kompleks inkişafının və yeni iqtisadi sistemə keçidinin tərkib hissəsi kimi nəzərdən keçirildi. Yeni iqtisadi sistemə keçid zamanı Azərbaycanın hansı modeldən faydalanmasına dair müxtəlif fikirlər irəli sürülsə də, Heydər Əliyev bazar münasibətləri əsasında formalaşan sosialyönümlü milli iqtisadiyyatın qurulmasını əsas strategiya kimi müəyyənləşdirdi və Azərbaycan xalqının sosial rifahının artırılmasını, əhalinin bütün təbəqələri üçün bərabər sosial təminatı fəaliyyətinin başlıca məqsədi kimi elan etdi. Ulu öndərin ölkənin böyük perspektivlərinə hesablanmış strateji proqramının başlıca məqsədlərindən biri xalqın rifahının təminatı, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi idi.

Yeni, kövrək addımlarını atan Azərbaycan özünün hədəflərini düzgün müəyyən etmişdi. Bu, hüquqi aspektdə demokratik, hüquqi, iqtisadi aspektdə bazar münasibətlərinə rəvac verən, sahibkarlığı və çoxmülkiyyətçiliyi dəstəkləyən, sosial aspektdə isə hər kəsin layiqli həyat səviyyəsini təmin etməyi öhdəsinə götürən güclü dövlət ideyası idi. Heydər Əliyev güclü dövlət ideyasına sadiq qalaraq, ilk növbədə, sosial problemlərin həlli sahəsində dövlətin rolunun artırılmasına xüsusi əhəmiyyət verirdi. Bunu ulu öndərin 1994-cü ildə imzaladığı fərmanlar da göstərir. Bunlardan biri "Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi və iqtisadiyyatın maliyyə vəziyyətinin sabitləşdirilməsi tədbirləri haqqında" 1994-cü il 15 iyun tarixli fərmandır. Bu sənədin əsas məqsədlərindən biri mövcud olan inflyasiyanın qarşısının alınmasına yönəlmişdi və bu, həmin dövr üçün olduqca vacib əhəmiyyət kəsb edirdi. Bu sənəddən gələn vəzifələrin daha effektiv yerinə yetirilməsinə nail olmaq və yol verilən bəzi qüsurların aradan qaldırılması üçün Heydər Əliyev "Əhalinin sosial müdafiəsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" 1994-cü il 24 oktyabr tarixli növbəti sənəd imzaladı. Yeni fərman bilavasitə əhalinin sosial müdafiəsinin daha etibarlı şəkildə qorunmasına xidmət etdi. Ölkəmizin inkişafının prinsipcə yeni mərhələyə qədəm qoymasının göstəricisi olan Konstitusiyada isə Azərbaycan dövlətinin hər bir vətəndaşının sosial müdafiəsinin və layiqli həyat səviyyəsinin qayğısına qaldığı bəyan olundu.

Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu sosial siyasətin iki əsas xarakterik cəhətini xüsusilə qeyd etmək yerinə düşər. Bunlardan biri sosial siyasətin dayanıqlı olması, ölkənin iqtisadi bazisinə əsaslanması, ikincisi isə onun mükəmməl və dünya təcrübəsində uğurla sınaqdan çıxmış normativ hüquqi bazaya söykənməsidir. Bu baxımdan, biz Heydər Əliyevin müəllifi olduğu sosial siyasətin inkişaf tarixinə nəzər yetirsək görərik ki, ölkə iqtisadiyyatının tənəzzüldən çıxmasından, daxili sabitliyin təmin edilməsindən sonra bu sahədə əhəmiyyətli addımlar atıldı. Ayrı-ayrı kateqoriyadan olan şəxslərin sosial müdafiəsi üzrə müxtəlif qanunlar - "Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında", "Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş vətəndaşların statusu və sosial müdafiəsi haqqında", "Veteranlar haqqında" və s. qanunlar qəbul edildi, şəhid ailələrinin, qaçqınların, məcburi köçkünlərin, müharibə və 20 Yanvar əlillərinin, veteranların sosial təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində çoxsaylı fərman və sərəncamlar imzalandı.

Sonrakı illərdə əhalinin etibarlı sosial müdafiəsinin təşkili istiqamətində görülən işlər Azərbaycanın sosial dövlət kimi qarşıya qoyduğu hədəflərə doğru inamla irəlilədiyini göstərdi. 1997-ci ildə "Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununa dəyişiklik və əlavələr edilməsi barədə" qanuna dəyişikliklərdən sonra 1993-cü ilə qədər təqaüdə çıxmış vətəndaşların pensiyasının 2,2 dəfə artırılması, əlillərin, tənha, ahıl vətəndaşların və sosial təqaüdçülərin pensiyalarının üzərinə əlavə müavinətlərin hesablanması, 1998-ci ilin avqustundan pensiyaların yeni hesablanma mexanizminin tətbiqi nəticəsində şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin, qaçqın və məcburi köçkünlərin pensiyalarının məbləğinin 2 dəfədən çox artırılması, minimum pensiya ilə daha yüksək pensiya alanlar arasında uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq üçün 1 yanvar 2000-ci ildən 450 min nəfərin pensiyasının minimum məbləğinin artırılması bunu təsdiq edir. Heydər Əliyevin 29 dekabr 2000-ci il tarixli "Əlil olmuş və digər kateqoriyadan olan bir qrup aztəminatlı vətəndaşa dövlət yardımının artırılması haqqında" sərəncamına əsasən, ölkəmizi erməni təcavüzündən müdafiə edərkən və 1990-cı il 20 Yanvar hadisələri zamanı əlil olmuş şəxslərə verilən aylıq müavinətlər artırıldı. Növbəti ildə isə bu kateqoriyadan olan insanlara hesablanan aylıq müavinətlər orta hesabla yenidən 50 faizə kimi çoxaldıldı.

Bu gün aztəminatlı ailələrə, müharibə veteranlarına və əlillərə mənzillərin və avtomobillərin verilməsi, əlillərin reabilitasiyası məsələləri Heydər Əliyevin hakimiyyətə dönüşündən sonra dövlətin iqtisadi imkanlarına uyğun olaraq vüsət almağa başladı.

Yoxsulluğun azaldılması hazırda beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında duran ümumbəşəri bir problemdir. Ölkəmizdə bu problemin həlli aktual olsa da, bu sahədə nailiyyətlərin qazanılması üçün irimiqyaslı maliyyə resursları tələb olunurdu. Heydər Əliyevin yeni neft strategiyasının həyata keçirilməsi, "Əsrin müqaviləsi" çərçivəsində ölkəmizə maliyyə vəsaitlərinin daxil olması yoxsulluqla ciddi mübarizəyə başlanmasına zəmin yaratdı. Ümummilli liderin 2001-ci il 2 mart tarixli sərəncamı ilə xüsusi dövlət komissiyası yaradılmış və Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin sədrlik etdiyi bu komissiyaya yoxsulluğun azaldılması sahəsində Dövlət Proqramının hazırlanması həvalə olunmuşdu. Olduqca mürəkkəb bir sənəd olan "2003-2005-ci illər üçün Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramı" 2003-cü il fevral ayının 20-də təsdiq edildi. Dövlət proqramının icrasına başlandığı dövrdə ölkə üzrə yoxsulluq səviyyəsi 49 faiz qiymətləndirilirdi. Proqramın icrası nəticəsində 2005-ci ilədək ölkədə yoxsulluq səviyyəsi 29,3 faizə düşdü.

Xatırladaq ki, ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən ölkədə sosial sahədə inkişafın təmin olunmasına xidmət edən 60-dan artıq sənəd imzalanıb. Bu da ondan xəbər verir ki, Heydər Əliyevin həyata keçirdiyi sosial siyasət əhalinin rifahının yüksəldilməsinə, sosial müdafiəsinə xidmət etməklə Azərbaycanda dövlət quruculuğu prosesinin əsas istiqamətlərindən birini təşkil edib.

Ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına son müraciətində İlham Əliyevi özünün siyasi varisi olduğunu bəyan edərək demişdir: "İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm". Müraciətdən ötən 10 ilə yaxın müddət təsdiq edir ki, böyük öndər nə qədər haqlı imiş. Xalqımız həm 2003-cü, həm də 2008-ci ildə öz seçimi ilə bir daha Heydər Əliyev kursunun yaşamasına, davam etməsinə səs verdi.

Prezident İlham Əliyevin iqtisadi sferada həyata keçirdiyi siyasətin və kompleks inkişafın özünü qabarıq göstərən ən önəmli cəhətlərindən biri sosialyönümlülük faktorunun daim ön planda olmasıdır. Dövlət başçısının sosial siyasətinin də fəlsəfəsi əsasən ondan ibarətdir ki, ölkəmizdə aztəminatlı insan olmamalıdır. Fərəhli haldır ki, cənab İlham Əliyevin həm birinci, həm də ikinci prezidentlik müddətinin arxada qalan dövrü sosial problemlərin aradan qaldırılmasına xidmət edən kompleks tədbirlərin işlənib hazırlanması və uğurla reallaşması ilə əlamətdar olub, aparılan islahatların sosial yönümü təmin edilib. Prezident İlham Əliyevin verdiyi bütün vədləri yerinə yetirməsi, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üçün zəruri addımlar atması ölkəmizin sosial sahədəki nailiyyətlərinin ana xəttini təşkil edib. İqtisadiyyatda həyata keçirilən köklü dəyişikliklər bu sferada dinamik və davamlı inkişafı təmin etməklə bərabər, əhalinin sosial təminatının gücləndirilməsinə və maddi rifah halının yaxşılaşdırılmasına geniş imkanlar açıb. Məsələn, 2004-cü ildən başlanan respublikanın regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramları qeyri-neft sektorunun inkişafına, yeni iş yerlərinin açılmasına və müəssisələrin yaradılmasına, bununla əhalinin məşğulluğunun artırılmasına və yoxsulluğun azaldılmasına, regionlarda kommunal, xidmət və sosial infrastruktur təminatının həcmi və keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, iqtisadiyyata investisiya qoyuluşunun artmasına mühüm təkan verib, bu istiqamətdə geniş imkanlar açıb.

Azərbaycanla sosial sferada həyata keçirilən siyasətin əsas hədəflərindən biri yoxsulluğun tam aradan qaldırılmasıdır. Yoxsulluğun azaldılması üzrə 2003-2005-ci illər üzrə dövlət proqramından bir qədər əvvəl bəhs etdik. 2008-ci ildə Prezident İlham Əliyev bu istiqamətdə növbəti dövlət proqramını təsdiqlədi. 2015-ci ilədək dövrü əhatə edən bu proqramın qarşısında duran məqsədlərin vaxtında yerinə yetiriləcəyi şübhəsizdir.

İqtisadi inkişaf həm də sosial sferada çoxşaxəli islahatlar aparmağa, bir sıra ölkələrdə təcrübədən uğurla çıxmış təkmil sosial mexanizmləri tətbiq etməyə imkan verir. Məsələn, 2005-ci il oktyabrın 21-də dövlət başçısının aztəminatlı əhalinin sosial müdafiəsinin daha da gücləndirilməsi məqsədilə "Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında" imzaladığı qanun ölkənin aztəminatlı təbəqəsinin maddi rifah halının yüksəlməsində mühüm rol oynamağa başlayıb. İldən-ilə bu yardımın verilmə mexanizmi daha da təkmilləşdirilir. Ünvanlı sosial yardım təyin edilərkən yoxsulluğun mənfi nəticələrinin yüngülləşdirilməsi, bu yardımın real olaraq ehtiyaca uyğun müəyyən edilməsi və subyektin dəqiq seçilməsi vacib faktor kimi nəzərdə tutulur. Son hesablamalara görə, hazırda 124 mindən çox ailənin hər birinə ayda orta hesabla 114 manat, hər ailə üzvünə 26 manat ünvanlı sosial yardım ödənilir. Ehtiyac meyarının məbləği 2006-ci ildəki 30 manatla müqayisədə ötən müddətdə təxminən 3 dəfə artıb. Ötən ilin yekununa əsasən, ölkə üzrə 403 266 nəfərə aylıq, o cümlədən 90 584 nəfərə birdəfəlik sosial müavinət ödənilir.

Bu gün Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi dövlətin ilbəil güclənən sosial siyasətinin yüksək səviyyədə icrasına, ölkə əhalisinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına mühüm töhfələr verən və bu səbəbdən cəmiyyətin inam və etimadını qazanmış bir hökumət strukturu kimi fəaliyyətini uğurla davam etdirir. "Azərbaycanda heç kim yoxsulluq şəraitində yaşamamalıdır. Yoxsul insan olmamalıdır" - deyən Prezident İlham Əliyev bunu dövlətin qarşısında strateji məqsəd kimi müəyyən edib. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi də bu strateji sosial məqsədə nail olunmasına, yoxsulluğun aradan qaldırılmasına ünvanlı sosial yardım sistemi ilə paralel olaraq, aktiv formada da dəstək verilməsi ilə bağlı mütərəqqi dünya təcrübəsindən irəli gələn iş mexanizmlərinə üstünlük verir. Bu mənada, aztəminatlı ailələrin potensial imkanları müqabilində şəxsi təsərrüfatlarını yaradaraq inkişaf etdirmələri, beləliklə, gəlirlərini artırmaları üçün onlara aktiv şəkildə dəstək verilməsi, nəticədə dövlətin sosial yardımından asılılığının aradan qaldırılması və yoxsulluqdan çıxmalarına şərait yaradılması nazirliyin əsas hədəflərindən biridir. Bu məqsədlə hazırlanan Birdəfəlik ünvanlı sosial yardım - "Özünədəstək" proqramı uğurla reallaşdırılmaqdadır. Proqramın məqsədi ünvanlı yardım alan aztəminatlı ailələrin potensial imkanlara malik olan hissəsinin şəxsi təsərrüfatlarını yaradaraq inkişaf etdirmələrinə və gəlirlərini artırmalarına, beləliklə, dövlətin sosial yardımından asılılığının aradan qaldırılmasına şərait yaratmaqdır. Qeyd edək ki, "Özünədəstək" proqramı kənd yerlərində maldarlıq və əkinçilik, şəhər və qəsəbələrdə isə əmtəə və xidmətlər istehsalı sahəsində aztəminatlı ailələrin səmərəli məşğulluğuna aktiv formada dəstək verilməsi məqsədilə ünvanlı yardım almaq hüququna malik ailələrə həmin yardımın orta aylıq məbləğinin 12 misli məbləğində birdəfəlik pul yardımı ödənilməsini nəzərdə tutur. Ünvanlı yardım alan ailənin əmək qabiliyyətli üzvünün, o cümlədən mal-qara saxlamaq üçün tövləsinin, yaxud əkib-becərmək üçün torpaq sahəsinin, qəsəbə və şəhər yerlərində kiçik əmtəə və xidmətlər istehsalı üçün müəyyən potensialının, həmçinin seçilmiş fəaliyyət növündə səriştəsinin olması və s. onun qeyd olunan proqrama cəlb edilməsi üçün hesablanır. Aparılan araşdırmalar nəticəsində hazırda ünvanlı yardım alan ailələrin belə potensiala malik olan təxminən 30 faizinin "Özünədəstək" proqramına cəlb edilməsi gözlənilir. "Özünədəstək" proqramının sınaq işlərinə 2011-ci ilin aprelində Tovuz rayonunun Vahidli kəndində başlanılıb və ötən müddətdə artıq 13 rayon üzrə 281 ailə bu layihəyə cəlb edilib. Ötən ilin sonunda aparılan monitorinqin nəticələrinə görə, proqrama cəlb edilmiş ailələrin 96 faizinin gəlirlərində artım baş verib və onlar artıq reabilitasiya olunublar.

Aztəminatlı əhaliyə dövlət qayğısını əks etdirən göstəricilər içərisində ayrı-ayrı qrup vətəndaşlara müxtəlif güzəştlərin və imtiyazların verilməsi xüsusi qeyd edilməlidir. Son bir neçə ildə sosial müdafiəyə ehtiyacı olan şəxslərin maddi durumunun yaxşılaşdırılmasına yönəldilən tədbirlərlə yanaşı, onların bəzi zəruri tələbatlarının ödənilməsi üçün də dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərin miqdarı artırılıb. Bununla da son illərdə müharibə əlilləri və veteranları, şəhid ailələri üçün yaşayış evlərinin tikintisi, onların minik avtomobilləri ilə təmini sürətlənib, əlillərin sanatoriya-kurort müalicəsinin təşkili, minlərlə ailəyə hər il pulsuz dərman preparatlarının verilməsi yeni mərhələyə qədəm qoyub. 1997-ci illə müqayisədə əlil və şəhid ailələri üçün inşa olunan mənzillərin illik sayı 10 dəfəyə yaxın artıb. Belə ki, 1997-ci il ərzində 81 mənzil inşa olunduğu halda hazırda bu rəqəm dəfələrlə çoxdur. İndiyədək 3525 nəfər bu təbəqələrdən olan vətəndaş dövlət hesabına minik avtomobili ilə təmin edilib.

Təbii ki, sosial cəhətdən həssas vətəndaşların reabilitasiyası işinin daha dolğun və səmərəli təşkili, bərpa-müalicə şəbəkəsinin genişləndirilməsi də Azərbaycanda həyata keçirilən sosial siyasətin uğuru kimi cəmiyyət tərəfindən razılıqla qarşılanır. Son illərdə bu istiqamətdə mühüm nailiyyətlərə imza atılıb, bir çox köhnə sosial infrastruktur təzələnib, həmçinin çoxlu sayda yeniləri yaradılıb. Bu isə ölkəmizdə həyata keçirilən sosial siyasətin prioritet istiqamətlərinin düzgün müəyyən olunduğunu nümayiş etdirir.

Bütövlükdə, son illərdə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən respublikada bərpa-müalicə şəbəkəsinin genişləndirilməsi istiqamətində nazirlik tərəfindən konkret addımlar atılıb, Naftalan, Xaçmaz, Yevlax şəhərlərində əlillərin bərpa mərkəzləri yaradılıb, mövcud bərpa mərkəzlərinin maddi-texniki bazası gücləndirilib. Görülən hər bir işdə müasir yanaşma tərzinə, qabaqcıl təcrübəyə istinad edilməsi ilə dövlət başçısının verdiyi tapşırıqlar nazirliyin fəaliyyətində daim rəhbər tutulur. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi sosial cəhətdən həssas vətəndaşların reabilitasiyası işinin daha dolğun və səmərəli təşkilinə, bu sahədə effektli və təsirli ola biləcək yeni layihələrə, mütərəqqi iş üsullarına xüsusi önəm verir. Bu istiqamətdə qarşıda duran əsas vəzifələrdən biri də nazirliyin nəzdində olan, hər il 8 min nəfərdən çox əlilə xidmət göstərən tibbi bərpa müəssisələrində, eyni zamanda, çoxşaxəli sosial reabilitasiya metodlarının tətbiqidir. Eyni zamanda, həmin mərkəzlərin əsaslı təmiri və yenidən qurulması, onlarda xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi, bölgələrdə yeni müasir tələblərə cavab verən mərkəzlərin yaradılması ilə ölkə üzrə reabilitasiya şəbəkəsinin daha da genişləndirilməsi prioritet istiqamətlərdən biridir.

Əlillərin xarici ölkələrdə də bərpa-müalicə kursu keçmələri diqqət mərkəzində saxlanılır. Yalnız 2012-ci il ərzində 83 nəfər əlilin Ukrayna və Bolqarıstanda bərpa müalicəsi təmin olunub.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin ölkədə sosial təminat sisteminin təkmilləşdirilməsinə göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğıya uyğun olaraq, sosial xidmət müəssisələrində müasir tələblərə cavab verən şəraitin yaradılması Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin fəaliyyətinin əsas prioritetlərindən birinə çevrilib. Bu istiqamətdə görülən işlərin davamı kimi Bilgəhdəki Müharibə və əmək əlilləri pansionatında (Qocalar evi) əsaslı təmir işləri yerinə yetirilməklə, pansionat üçün 5 mərtəbəli 170 yerlik ikinci korpus inşa olunur.

Ümumiyyətlə, son illərdə Şağan 3 saylı, Saray 7 saylı və Buzovna 9 saylı internat evlərində nümunəvi yaşayış şəraiti yaradılmışdır. Digər sosial xidmət müəssisələrində də müasir tələblərə uyğun şəraitin yaradılması nəzərdə tutulur. Belə ki, nazirliyin 1 nömrəli Şamaxı İxtisaslaşdırılmış Ruhi-Əsəb İnternat Evinin əsaslı təmiri və yeni korpusunun tikintisi, Gəncə Pensiyaçılara Ərazi Sosial Xidmət Mərkəzinin, 8 nömrəli Göygöl İxtisaslaşdırılmış Ruhi-Əsəb İnternat Evinin əsaslı təmir və yenidən qurulması işləri aparılacaq.

Ölkəmizdə əhalinin sosial müdafiəsi istiqamətində həyata keçirilən və ya hazırlanan yeni layihələr də sosial müdafiə sisteminin təkmilləşdirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Onların bəzilərinə nəzər yetirək. Yeni layihələrdən biri də valideyn himayəsindən məhrum olmaları və müvafiq dövlət strukturlarında qeydiyyata alınmamaları səbəbindən baxımsız qalmış uşaqların sosial təminatla əhatə olunmaları və sosial reabilitasiya edilmələri məqsədilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən Bakının Sabunçu rayonunun Zabrat qəsəbəsində 50 nəfərlik ixtisaslaşdırılmış Sosial Reabilitasiya Mərkəzi və Sosial Sığınacağın inşa edilməsidir. "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"na əsasən, inşa olunan mərkəzin və sığınacağın tikintisinin cari ildə başa çatdırılması, həmçinin respublikanın daha 7 rayonunda belə mərkəzlərin yaradılması planlaşdırılır. Sosial reabilitasiya mərkəzləri və sığınacaqlar baxımsız qalmış uşaqların problemlərinin həllinə, təhsillərinin inkişaf etdirilməsinə, cəmiyyətə inteqrasiya olunmalarına kömək göstərəcək, onlara tibbi, hüquqi, sosial xidmətlərin göstərilməsini təmin edəcək. Həmçinin ehtiyac olduğu təqdirdə baxımsız uşaqlar sığınacaqla təmin olunacaq.

İşsiz və işaxtaran vətəndaşların müstəqil olaraq boş iş yerləri haqqında daha geniş məlumat ala bilmələri üçün yeni texnologiyaların tətbiqinə xüsusi önəm verilir. Belə ki, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Məşğulluq Xidməti tərəfindən hazırda bu məqsədlə əhalinin sıx toplaşdığı yerlərdə mövcud vakansiyalar barədə məlumatları özündə əks etdirən elektron-məlumat köşklərinin quraşdırılması işləri davam etdirilir. Burada əsas məqsəd işaxtaran vətəndaşın məşğulluq xidməti orqanlarına getmədən elektron məlumat köşklərindən istifadə etməklə ayrı-ayrı müəssisələrdə mövcud olan boş iş yerləri barədə operativ məlumat əldə etmək imkanına malik olmasını təmin etməkdir. Artıq belə köşklər məşğulluq mərkəzlərinin inzibati binalarında, Bakı və Göyçay regional peşə tədrisi mərkəzlərində, həmçinin respublikanın bir sıra ali təhsil müəssisələrində (Qafqaz Universiteti, Turizm İnstitutu, Bakı Dövlət Universiteti, "Odlar Yurdu" Universiteti, "Təffəkür" Universiteti, Bakı Biznes Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası və s.) quraşdırılıb. Həmin köşklərdə vakansiyalar barədə məlumatlar müntəzəm olaraq yenilənir.

Azərbaycan Respublikasında əmək ehtiyatlarından daha dolğun istifadə etmək, işçi qüvvəsinin keyfiyyətini və rəqabət qabiliyyətini artırmaq, layiqli məşğulluğu və əmək bazarında ehtiyac duyulan bacarıqların müəyyən olunmasını təmin etmək dövlətin məşğulluq siyasətinin əsas hədəflərindən biridir. Bu məqsədlə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Əmək Ehtiyatlarının İnkişafı Agentliyinin yaradılması nəzərdə tutulur. Bununla bağlı olaraq, müvafiq işlər aparılmaqdadır. Həmçinin agentliyin Əsasnaməsinin layihəsi hazırlanmış və aidiyyəti təşkilatların rəyləri nəzərə alınmaqla yenidən işlənərək Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə təqdim edilmişdir.

Bütün bunlar göstərir ki, Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu sosial siyasət Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilməklə yanaşı, həm də yeni çalarlarla, mexanizm və vasitələrlə zənginləşdirilir. Bu vaxta qədər ölkəmizdə sürətli inkişafa xidmət edəcək möhkəm bazanın formalaşdırılması isə qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycanın qət edəcəyi tərəqqi yolunun, o cümlədən sosial rifahın yüksəlişinin yenə möhtəşəm uğurlarla müşayiət olunacağını, ölkəmizin daha böyük sosial nailiyyətlərə imza atacağını qətiyyətlə deməyə əsas verir.

Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan.-2013.- 19 aprel.- S.6.