Kətan üzərində neftlə yaradılan qeyri-adi əsərlər

Məzmun etibarilə rəssamlıq sənəti tarixi, mifoloji, məişət, portret, mənzərə rəssamlığı və s. kimi janrlara bölünür. Bütün bunların əsasında isə obrazlıq və emosionallıq dayanır. İndi haqqında danışacağımız rəssam isə öz yaradıcılıq potensialı ilə sənətin bütün janrlarını özündə birləşdirir. Onu adi rəssamlardan fərqləndirən və eşidənlərdə təəccüb yaradan əlaməti isə çəkdiyi əsərləri fırçasız, qələmsiz işləməsidir. Sabir Çopuroğlu imzası ilə tanınan bu rəssamın əmək aləti yalnız barmaqlarıdır.

Onun emalatxanası Azərbaycan Rəssamlar Evində yerləşir. Rəssam özü çox kiçik, eyni zamanda zəngin emalatxanasında bizi qarşılayır və öz əl işləri barədə sevə-sevə məlumat verir. Öncə özü barədə və sənətə marağının necə yaranmasından danışır. Sabir Çopuroğlu 1956-cı ildə Gürcüstanda anadan olub. Uşaqlıq illəri də orada keçib: "Uşaq idim, gördüm evdə şüşənin içində qara boya var, götürdüm onu və başladım divara yaxmağa. Belə-belə uşaqlıqdan daxilimdə rəssamlığa qarşı hisslər yarandı. Bunlar elə bil mənə Allah tərəfindən verilmişdi. Gördüm ki, artıq məndə bu sənətə həvəs yaranıb, başladım ciddi məşğul olmağa. Məktəbdə də bütün dərsləri atıb ancaq şəkil çəkməklə məşğul olurdum. Artıq 5-6-cı siniflərdə oxuyanda bu işi ciddi olaraq davam etdirirdim. Məktəbdə çəkdiyim şəkilləri çox bəyənirdilər. Sonra müəllimlər mənə yazıçı və şairlərimizin portretlərini çəkməyi sifariş etdilər".

Azərbaycan və Gürcüstan Rəssamlar ittifaqlarının üzvü olan Sabir Çopuroğlu uşaq vaxtı rəssamlığı ona heç kimin öyrətmədiyini deyir. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 84 saylı rəssamlıq məktəbinə qəbul olunub. Üç il burada oxuduqdan sonra Tiflisə rəssamlıq kursuna gedib. Tiflis Akademiyasında oxuyarkən orada Merak Berdonaşvili adında çox güclü bir heykəltəraş bu sahədə ona böyük dəstək olub. Nizaminin, Babəkin və digər mütəfəkkirlərimizin barelyeflərini də o vaxt daşdan yonaraq hazırlayıb. Hazırda onun düzəltdiyi Babəkin həmin barelyefi İstiqlal muzeyində saxlanılır. O, təhsil aldıqdan sonra bir neçə tanınmış rəssamla əlaqə saxlayır və bunun da ona böyük köməyi olduğunu deyir: "Rəhmətlik Səttar Bəhlulzadənin də emalatxanasında olmuşam. Onun işləri ilə yaxından tanışam. Daha sonra rəssam Mikayıl Abdullayev var idi. Onlar mənə müəyyən göstəriş və məsləhətlər veriblər".

Tiflisdə və Bakıda keçirilən bütün sərgilərdə daim iştirak etdiyini deyən rəssam get-gedə yaradıcılığını daha da təkmilləşdirib. Özünün ilk fərdi sərgisini 1986-cı ildə Tiflisdə, M.F.Axundzadənin ev muzeyində təşkil edib. Rəssamın öz sənətinə olan münasibəti isə belədir: "Mən bu sənətdən həzz alıram, mənə ruh verir, mən bununla yaşayıram. Deyərdim ki, rəssamlıq mənim ikinci həyatımdır, əlçatmaz bir zirvədir. Özümü bu sənətsiz təsəvvür edə bilmirəm. Elə adamlar var, görürsən ki, rəssamlığı da bitirib, akademiyanı da. Amma qanlarında, ürəklərində rəssamlıq yoxdur, sadəcə, bu sənəti oxuyublar. Sovetlər dövründə rəssamlar, həqiqətən, çox yaxşı qazanırdılar. Ona görə də çox adam rəssamlığa gedirdi, istəyirdilər rəssam olsunlar. Lakin rəssam olmaq elə bir şeydir ki, bu, adamın daxilindən gəlməlidir, sırf istedad olmalıdır. Bu hiss daxildə yoxdursa, rəssam olmaq çox çətindir".

Neftlə çəkilən rəsm 2-3 günə quruyur və çox keyfiyyətli olur

S.Çopuroğlu sənətin yolunda çox çətinliklər çəkdiyini deyir. Hazırda rəssamlıqdan başqa bir işlə məşğul olmasa da, əvvəllər müvəqqəti işlərdə işləyib. Fəhləlik edib, mühafizəçi işləyib, amma sənətini buraxmayıb. Çünki təkcə bu sənətlə ailəni saxlamaq mümkün deyil. "Neftlə işləmək ideyası sizdə necə yarandı" sualımıza: "Həmişə nəsə qeyri-adi bir şey yaratmağı fikirləşirdim. İstəyirdim ki, bu, elə bir şey olsun ki, ümumiyyətlə rəssamlıqda yeni olsun. Necə oldusa uşaqlıq dövrüm yadıma düşdü və neftlə şəkil çəkməyi düşündüm. Belə bir şey hətta yuxuma da girdi - gördüm ki, neftlə rəsm çəkirəm. Beləcə, Azərbaycanın da neft ölkəsi olduğunu düşünərək Bayıl tərəfə getdim. Bilirdim ki, orada keçmiş neft buruqları və gölməçələri var. Oradakı neft qalıqlarından 2-3 litr gətirdim emalatxanaya. Daha sonra bunu qurutmaq lazım gəldi, öz təcrübəmdən istifadə edərək bu neftə müəyyən qatqılar, yağlı boyalar qatdım. Neftin tərkibində çox maddələr var və çox gözəl rənglərə çalır. Neftlə olan işlərimi dörd-beş il heç kimə göstərmədim. Sonra eksperiment apardım, bütün detalları yoxladım. Müəyyən boyalar qatandan sonra gördüm ki, həqiqətən, alınır. Əmin oldum ki, neftlə çəkdiyim rəsm 2-3 günə quruyur və çox keyfiyyətli çıxır, xarab olmur. Bundan sonra işlərimi neftin üzərində qurmağa başladım", - deyə cavab verdi.

Rəssamın neftlə işlədiyi əsərləri seyr edərkən orada Azərbaycanın milli mədəniyyətinin çalarlarına daha çox rast gəlinir. Rəssam özü isə bunu mədəniyyətimizin təbliği ilə əlaqələndirir. 25 ildir neftlə işləyən rəssamın Qarabağ, Abşeron, qədim Bakı, qədim Borçalı və qədim Naxçıvan mövzularında əvəzsiz əsərləri var. Sonuncu dəfə Qazaxıstanın Aktau şəhərində Xəzər neft-qaz sərgisində iştirak edib.

O, neftlə işlədiyi əl işlərini ilk dəfə 2003-cü ildə Bakının Nizami küçəsində satışa çıxarıb. Hazırda isə əsərləri dünyanın bir neçə muzeyində sərgilənir: "Baxanlar çox maraqlanırdı. Mənim ilk işimi bir alman aldı. O, burada neft şirkətində işləyirdi. Onun əli çox yüngül oldu. Daha sonra həmin alman kömək məqsədi ilə məni Almaniyada sərgidə iştirak etməyə dəvət etdi. 2006-cı ildə Almaniyaya getdim, orada keçirilən 2-ci Beynəlxalq simpoziumda konkurs sərgilər keçirilirdi. Bu sərgidə, həqiqətən, mənim işimə maraq çox idi. Bir çox ölkənin qatıldığı bu beynəlxalq simpoziumda birinci dərəcəli diplomu və birinci yeri mən götürdüm. Sonra auksion sərgidə işlərim çox yaxşı satıldı. Amerikanın, Fransanın və digər ölkələrin kolleksiyaçıları əsərlərimi aldılar. Bir neçə xarici media barəmdə məqalələr dərc etdi. 2008-ci ildə keçirilən növbəti simpoziumda da fərqlənmə diplomu aldım". Qeyd edək ki, Azərbaycanın Naftalan şəhərində "Çinar" Sağlamlıq Mərkəzində də sənətkarın Naftalan nefti ilə çəkilmiş 200-dən artıq əsəri yer alıb.

Neft, kətan, adi və sığallı kağız

Onun sözlərinə görə, neftlə işləyəndən sonra alıcıları çoxalıb. Dövlət Neft Şirkətindən sifarişlər olub və başqa-başqa şəxslərin də bu rəsmlərə marağı oyanıb. Rəssam deyir ki, bu texnologiyanı rəssamlıqda ilk dəfə o tətbiq edib. Bu barədə patent də alıb. İndiyə kimi mindən çox əl işi olub ki, onların da təxminən 500-ü ən yaxşılarındandır. Bu yeniliyin təbliğat üçün önəmli olduğunu deyir Sabir Çopuroğlu: "Rəssamlıq odur ki, gərək öz dəst-xəttin ola. Görürsünüz, dünyada neftin üzərində qırğınlar gedir. Amma mən çalışmışam ki, bunu bir sənət əsərində tətbiq edək, sülh yaradaq. Bu da Azərbaycan neftinin təbliği üçün, hesab edirəm ki, təqdirəlayiq addımdır".

Sənətinə bağlı olan sənətkar bütün gününü emalatxanada keçirir. Çox vaxt gecəni də burada qaldığını deyir. Onun əsərlərinin qiyməti isə müxtəlifdir. 100-300-500 manatlıq və daha artıq qiymətə olan əl işləri var. Müsabiqə üçün olan rəsmləri çox bahadır. Ayda 5-10 ədəd sifariş də qəbul edir. Rəsmləri isə əsasən kətan üzərində işləyir. Bundan başqa, adi və sığallı kağızlarda da qiymətli əsərləri var. Rəssam bu əsərlərini Azərbaycanda fərdi sərgi təşkil edərək orada təqdim etmək fikrindədir.

Elgün MƏNSİMOV

Azərbaycan. - 2013.- 18 avqust.- S. 11.