Əldə olan qızılın qiyməti yoxdur
Bu il avqustun 20-də "Veçerni
Bişkek" qəzetində
(Qırğız Respublikası) Nina
Niçiporovanın "Əldə olan
qızılın qiyməti yoxdur" sərlövhəli
analitik məqaləsi dərc edilmişdi. AzərTAc Türkdilli
Dövlətlərin Əməkdaşlıq
Şurasının III Zirvə toplantısına həsr olunmuş məqaləni cüzi
ixtisarlarla təqdim edir
Azərbaycanın
Qəbələ şəhərində Türkdilli
Dövlətlərin Əməkdaşlıq
Şurasının (TDƏŞ) III sammiti
başa çatmışdır. Sammiti bizim Prezident
Almazbek Atambayev
açmışdır.
Şuraya daxil olan dörd ölkənin
- Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkiyə və
Qırğız Respublikasının prezidentləri
arasında danışıqlara və zirvə
toplantısına yekun vurmaq
olar. Bu şuranın
yaradılması, əlbəttə, dəyərli ideyadır.
Dövlətlərin, o
cümlədən türkdilli dövlətlərin
liderləri nə qədər tez-tez
görüşsələr, bu ölkələrin
sadə əhalisi arasında mehriban qonşuluq münasibətlərinin möhkəmlənməsi
bir o qədər asan olar. Bir qədər bayağı səslənsə
də, çox kövrək
dünyamız müxtəlif
münaqişələr təhlükəsi ilə doludur.
Almatıda keçirilmiş birinci
zirvə toplantısında əsas diqqət şuranı
qanuniləşdirən sənədlərin imzalanmasına
yönəlmişdi. Keçən il Bişkekdə təşkil olunmuş
ikinci zirvə toplantısında
TÜRKSOY Akademiyasının təsis edilməsi, türk mədəniyyətinə və türk irsinə dəstək fondunun
yaradılması barədə sazişlər imzalandı. Həmin
görüşün nəticələrinə
əsasən Qazaxıstan, Qırğız
Respublikası, Türkiyə prezidentləri və Azərbaycanın
Baş naziri yekun sənəd - Bişkek
Bəyannaməsini imzaladılar.
Bu dəfə həmin
ölkələrin prezidentləri tərəfindən
imzalanmış Qəbələ Bəyannaməsində daha qlobal məqsədlər
qarşıya qoyulur. Bu
sənəd onu göstərir ki, ölkələrimiz arasında münasibətlər
möhkəmlənir və bu, hər birimizin xeyrinədir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin
dediyi kimi, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq
Şurası iştirakçılarının şərəfinə
verilmiş konsert
xalqlarımızın mədəniyyətlərinin birləşməsini
bir daha nümayiş etdirdi. Prezident İlham Əliyev demişdir ki, Əməkdaşlıq
Şurası çərçivəsində aparılan iş türk xalqlarının birləşməsinə
xidmət edir. Dövlət
başçısının fikrincə, şuranın üzvü olan ölkələr
iqtisadi layihələrdə, o cümlədən nəqliyyat sahəsində
də əlaqələri inkişaf etdirməlidirlər.
Buna görə də
prezidentlər hamısı bütün türkdilli ölkələri əlaqələndirəcək
dəmir yolu çəkilməsi
ideyasını dəstəklədi. İlham
Əliyevin fikrincə, biz tranzit
ölkələr olacağıq. Bu yolun tikilməsi dövlətlərimiz üçün çox böyük geostrateji əhəmiyyət
kəsb edir. O əmindir ki,
XXI əsr türkdilli ölkələrin əsrinə
çevrilməlidir və bu zirvə
toplantısı da həmin məqsədlərə
xidmət edir.
Müəyyən
mənada şuranın ağsaqqalı olan
Qazaxıstan Prezidenti Nursultan
Nazarbayev demişdir:
"Türkdilli Dövlətlərin
Əməkdaşlıq Şurası dünya
əhəmiyyətli şuraya çevrilmişdir. Skeptiklərin söylədiklərinə
rəğmən şura işləyir və
əsas məsələ budur". Türkdilli ölkələrin əmtəə
dövriyyəsinin həcmi bir trilyon dolları keçmişdir.
Lakin bu, kifayət deyil. N.Nazarbayevin fikrincə,
bu göstəricini artırmaq üçün imkanlar çoxdur. O, əsas imkanlar,
o cümlədən kommunikasiyalar
və nəqliyyat sahəsində, habelə əsrlər boyu tərəqqinin hərəkətverici
qüvvələri olmuş elm və təhsil sahəsində münasibətləri
inkişaf etdirməyin zəruriliyini
vurğulamışdır. Qazaxıstan lideri
xalqlarımızda tolerantlığın, diasporlar
arasında münasibətlərin inkişaf
etdirilməsi və türkoloq mütəxəssislər
hazırlanması məsələlərini xüsusi
vurğulamışdır.
Prezident A.Atambayev
öz çıxışının əvvəlində
demişdir: "Ölkələrimizi ortaq tarix, mədəniyyət
və keçmişimiz birləşdirir.
İnşallah, bizim gələcəyimiz
də bir olacaq - dinc və qurucu gələcək".
Onun fikrincə, bu dəmir yolu həm türkdilli ölkələr üçün
nəqliyyat dəhlizi, həm də onların birləşməsi
üçün güclü
təkan ola bilər.
Almazbek Atambayev
demişdir: Əldə olan
qızılın qiyməti yoxdur. Bunu müdriklər deyib.
Xalqlarımızın gələcəyi bizim
əlimizdədir və onların gələcəyi naminə bu cür layihələri praktiki müstəviyə keçirmək
lazımdır.
Sammitdə iştirak edənlər demişlər ki, Baş nazirin
müavinini bu tədbirə
nümayəndə kimi göndərmiş
Türkmənistanın iştirakı Qəbələ Zirvə
toplantısına xüsusi kolorit vermişdir. Bu fakt sammit
iştirakçılarının belə güman
etməsinə əsas vermişdir ki, növbəti görüşdə
Türkmənistanın Prezidenti Qurbanqulu Berdiməhəmmədov da tədbirə qatılacaqdır.
Sammit müddətində kuluarlarda belə söhbətlər gedirdi ki, həm yaxın
günlərdə V.Putinin İ.Əliyevlə
görüşü, həm də bu zirvə toplantısı Azərbaycan liderinin seçki
kampaniyasına özünəməxsus dəstək olmuşdur. Hərçənd, onu da qeyd
edirlər ki, bu
görüşlər olmasa belə, İlham Əliyevin qələbəsi əvvəlcədən
təmin edilmişdir.
Əlbəttə,
zirvə toplantısında Dağlıq Qarabağ
mövzusunun səslənməsi heç də təsadüfi deyildir.
Türkiyə Prezidenti Abdullah
Gül açıq bəyan etdi ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi türk
dünyasının gündəmdə olan
problemlərindən biridir. Hətta
prezidentlər tərəfindən qəbul olunmuş
bəyannamədə də qeyd edilmişdir ki, zirvə
toplantısının iştirakçıları bu münaqişənin Azərbaycanın beynəlxalq
səviyyədə tanınmış sərhədləri
çərçivəsində dinc yolla tənzimlənməsi istiqamətində
addımları dəstəkləyirlər.
Əməkdaşlıq
Şurasının başqa üzv ölkələri ilə müqayisədə
ağır iqtisadi vəziyyətdə olan Qırğız Respublikasına gəldikdə,
onun zirvə toplantısında
iştirakı təkcə qırğız xalqının türk kökləri ilə deyil,
həm də Prezident A.Atambayevin
kənardan
yardım almaq ümidi
ilə bağlıdır. İqtisadi
baxımdan uçurum olmasa
da, çox mürəkkəb
vəziyyətdən çıxmaq üçün
dövlət başçısı həm də türkdilli dostların köməyinə ümid edir.
Azərbaycanın
İsveçrəsi
Biz hələ təyyarədə
olarkən bildik ki, əvvəl
deyildiyi kimi, Bakıya
yox, Qəbələyə uçuruq.
Həmkarlarımın çöhrəsində məyusluq duyulurdu. Onlar ayaqüstü də olsa,
gözəl Bakını görmək istəyirdilər. Biz isə Qəbələyə gedirik.
Səmimi deyim ki, bu
şəhər haqqında məlumatım az
idi. Məsələn, bilirdim
ki, əvvəllər SSRİ-nin
cənub sərhədlərini mümkün
raket zərbələrindən qoruyan məşhur Qəbələ Radiolokasiya Stansiyası burada
yerləşir. Rusiya Prezidenti V.Putin
məhz həmin kompleksin İran
qəflətən Avropaya raket
atəşi açmaq qərarına gələrsə,
raket əleyhinə sipər kimi birgə istifadə edilməsini ABŞ Prezidenti B.Obamaya təklif etmişdi (o vaxt B.Obama Avropada
raketdənmüdafiə kompleksi yaratmaq niyyətində idi).
Yadımdadır, lap yaxın vaxtlarda Qərb uydurma bir səbəb üzündən bu barədə isterika
qaldırmışdı.
Qəbələ aeroportu indi beynəlxalq aeroport adlanır.
Hər şeydən görünür
ki, o hələ genişlənəcəkdir. Qəbələ rayonu, xüsusən
onun mərkəzi də sürətlə inkişaf edir, tikinti aparılır.
Qəbələ turizm cənnətinə
çevrilir. Bura həqiqətən
möcüzəli məkandır.
Şəhər Böyük Qafqaz
dağlarının meşəli
ətəklərində yerləşir.
Belə təsəvvür
yaranır ki, həmin meşəni məxsusi əkiblər: göyə ucalan yaşıl xalça həddən artıq,
ideal dərəcədə hamardır. Fəal istirahəti xoşlayanlar
üçün bura onların əsl istədiyi yerdir. Burada ov etmək, balıq tutmaq, müxtəlif ekskursiyalar təşkil etmək mümkündür.
Hotel xidmətçisi
öz diyarını bizə tərifləyərək
deyir: "Aleksandr Düma Qafqazda" adlı nadir turizm marşrutu bizim rayonun ərazisindən keçir.
Lakin bizim dağlar
daha möhtəşəmdir.
Bütün başqa məsələlərdə
vəziyyət bizim xeyrimizə deyil. Turizm artıq indidən Azərbaycanın İsveçrəsi
adlanan Qəbələnin
"çörək ağacı"dır.
Son bir neçə
ildə bu şəhərdə uzaqgörənliklə
dörd gözəl
hotel tikilmişdir.
Yeri gəlmişkən, zirvə
toplantısında iştirak
edən prezidentlər
həmin hotellərin birində qalırdılar.
Görünür, məsələ bununla bitmir. Azərbaycan nümayəndə
heyətinin üzvlərindən
biri dedi ki, dağlarda xizək idmanı bazası tikilir. Bu baza artıq
növbəti qışda
bütün dünyadan
buraya dincəlməyə
gələnləri qəbul
edə biləcəkdir.
Bunun belə olacağına şübhə yoxdur.
Məsələn, prezidentlərin görüşünün
keçirildiyi Konqres Mərkəzi cəmi yeddi aya tikilmişdir.
Azərbaycanın ümummilli lideri
Heydər Əliyevin adını daşıyan
bu sarayın da burada ucaldılması
təsadüfi deyildir.
Bu zirvə toplantısının
ardınca yüksək
səviyyəli digər
iri beynəlxalq görüşlər də
keçiriləcəkdir. Bu isə Qəbələnin
turizm baxımından
cəlbediciliyini artıracaqdır.
Bizim buraya gəlişimizdən
bir qədər əvvəl burada IV Qəbələ Beynəlxalq
musiqi festivalı başa çatmışdı.
Açıq səma altında
keçirilən bu müsabiqə-festivala dünyanın
15 ölkəsindən musiqiçilər
gəlir. Heydər
Əliyev Fondunun və məşhur dirijor Dmitri Yablonskinin patronajı altında keçirilən bu tədbir bütün dünyada populyarlaşır.
Qəbələnin
əhalisinin sayı iyirmi-iyirmi beş
min nəfər olar. Burada dəbdəbəli imarətlər,
saraylar yoxdur, lakin evlər qəşəng və möhkəmdir, hamısının
ətrafında bağlar
var. Qəbələ torpağı
bərəkətlidir. Ağ xiyar yalnız burada yetişir. Nahar vaxtı bizə ağ
xiyar verdilər, biz bu tərəvəzin nə olduğunu soruşduq, sonra dadına baxdıq: xiyar olmasına xiyardır, amma rəngi ağdır.
Bağlar şəhərində
bir neçə konserv zavodu, o cümlədən ildə
iki yüz milyon litrdən çox müxtəlif şirələr istehsal edən nəhəng "Gilan" zavodu fəaliyyət göstərir.
Bundan əlavə, burada müasir aqrosənaye kompleksi yaradılmışdır.
Bunsuz turizmi inkişaf etdirmək mümkün deyil. Bir sözlə, burada
hər işi ağılla, ölçüb-biçərək
görürlər.
Bəxtiyar adlı yerli sakin fəxrlə dedi: Bizdə pianino da düzəldirlər.
Əvvəlcə biz inanmadıq, lakin həqiqətən
2010-cu ildə burada Hollandiyanın məşhur
Beltman brendi ilə pianino hazırlayan fabrik tikilmişdir. Fabrikdə ildə min ədədə
qədər pianino istehsal edilir. Fabrikin direktoru isə Qəbələ Beynəlxalq
musiqi festivalının
təşəbbüskarlarından biri, dirijor Dmitri Yablonskidir.
Bir sözlə, işləyən
adamlara hər yerdə ehtiyac
var və heç kəs
özünü yorub əldən
salmır. Buna görə də hiss olunur ki,
adamlar maddi cəhətdən
yaxşı yaşayırlar. Qəbələ sakinləri
söhbətcil və ürəyiaçıq adamlardır.
Ən azı qonaqlara münasibətdə
bunu dəqiq deyə bilərəm. Biz hoteldə yerləşəndə hotel işçilərindən biri dedi ki,
Qəbələ hökmən xoşumuza
gərəcək. Məlum oldu ki, o, yüz
faiz haqlı imiş...
Azərbaycan. - 2013.- 24 avqust.- S. 3.