Tanınmış
isveçrəli jurnalist Andre
Vidmerin qələmə aldığı
«Unudulmuş münaqişə» kitabı oxucuya Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi ilə bağlı əsl həqiqətləri
çatdırır
Xəbər verdiyimiz kimi,
tanınmış isveçrəli jurnalist
Andre Vidmerin Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən
bəhs edən "Unudulmuş
münaqişə" adlı kitabı çapdan
çıxmışdır.
Azərbaycanın
İsveçrədəki səfirliyinin dəstəyi ilə
hazırlanan və nəşr olunan kitab jurnalistin işğal altındakı ərazilərimizə
etdiyi səfərlər zamanı
topladığı materiallar əsasında
yazılmışdır. Kitabda Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin tarixi, yaranma səbəbləri, doğma
yurdlarından didərgin düşmüş
soydaşlarımızın yaşadıqları çətinliklər,
Xocalı soyqırımı, Ermənistan silahlı qüvvələrinin
işğal etdikləri Azərbaycan ərazilərində
törətdikləri digər vəhşiliklər, rəsmi
Yerevanın həmin ərazilərdə apardığı qeyri-qanuni məskunlaşdırma siyasəti,
tarixi-mədəni və dini irsimizin məhv edilməsi haqqında
tutarlı dəlillərə əsaslanmış məlumatlar
verilir. Bir sözlə,
kitab dünya ictimaiyyətinə
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi
ilə bağlı əsl həqiqətlərin
çatdırılması baxımından olduqca
dəyərlidir.
Alman və ingilis dillərində nəşr edilmiş "Unudulmuş
münaqişə" kitabında işğal
altındakı Azərbaycan ərazilərində, xüsusilə
Şuşada və Ağdamda
ermənilər tərəfindən tarixi,
mədəni və dini abidələrimizə
qarşı törədilmiş vandallıq aktları ilə
bağlı müəllif tərəfindən şəxsən çəkilmiş
xeyli sayda fotoşəki
də yer almışdır.
Müəllif
kitabın tarixçəsindən bəhs edərək ön sözdə belə yazır: "2008-ci
ildə Dağlıq Qarabağ bölgəsinə
səfər edəndə vəziyyətlə bağlı sadəcə
hesabat hazırlamağı
planlaşdırırdım, lakin sonradan araşdırmalarım sayəsində
münaqişənin nəticələri ilə bağlı elə mənzərələrin
şahidi oldum ki, bu hadisələri oxuculara daha geniş formada
çatdırmaq qərarına gəldim. Tarixçilər və
siyasətçi alimlər Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin hüquqi aspektləri
ilə bağlı çox
yazmışlar. Lakin bu
kitab faktlar və rəqəmlərlə
yanaşı, diqqəti daha çox insan amilinə cəlb
edir".
A.Vidmer dünya birliyinin Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə
kifayət qədər diqqət göstərməməsindən
təəssüfləndiyini bildirir,
kitabın problemin ədalətli həllinə
kiçik də olsa
töhfə verəcəyinə ümidvar
olduğunu vurğulayır.
İsveçrəli
jurnalist Azərbaycanın işğal
altında olan ərazilərinə səfər
edərkən Ermənistanın hakimiyyət orqanlarının
ona yaratdığı süni
maneələri də oxucuların diqqətinə
çatdıraraq yazır: "2011-ci ilin
yazında Yerevan aeroportunda
mənə viza verməkdən imtina etdilər. Mən Ermənistandan deportasiya
edildim. İsveçrənin Ermənistandakı
səfirliyinə müraciət etdim və
belə məlum oldu ki,
rəsmi Yerevan məni "persona non-qrata" elan etmişdir. Səbəb
isə aydın idi: Ermənistan
hakimiyyəti mənim bu
araşdırmanı aparmağımı və işğal edilmiş Azərbaycan
ərazilərinin erməniləşdirilməsi, burada vaxtilə azərbaycanlılara məxsus
evlərin, dini, mədəniyyət abidələrinin,
məscidlərin məhv edilməsi ilə bağlı
faktları dünya ictimaiyyətinə
çatdırmağımı istəmirdi".
Müəllif qeyd edir ki,
işğal olunmuş
ərazilərdə bütün sosial və infrastruktur
obyektləri, qədim tarixi abidələr,
məscidlər, qəbiristanlıqlar ermənilər tərəfindən
tamamilə dağıdılmışdır.
Problemin tarixi
haqqında ətraflı məlumat verən jurnalist
yazır ki, münaqişə 1988-ci ildə
Ermənistanın Azərbaycana qarşı əsassız ərazi
iddiası irəli sürməsi zəminində
yaranmışdır. O, diqqəti Ermənistanın
ASALA terror təşkilatının cinayət
əməllərinə, eləcə də ermənilərin hələ
Dağlıq Qarabağ münaqişəsindən
çox-çox əvvəl də azərbaycanlılara
qarşı törətdikləri soyqırımı
aktlarına, etnik təmizləmə siyasətinə
cəlb edir. Qeyd
olunur ki, ermənilərin
azərbaycanlılara qarşı törətdikləri bu qanlı qırğınların ən dəhşətlisi
Xocalı qətliamıdır. Ermənistan
silahlı qüvvələri 1992-ci il
fevralın 25-dən 26-na keçən gecə keçmiş
SSRİ-nin Xankəndidə yerləşən
366-cı motoatıcı alayının şəxsi heyətinin
və texnikasının bilavasitə iştirakı ilə Azərbaycanın
Xocalı şəhərini zəbt edərək qadınlar,
yaşlılar və uşaqlar daxil olmaqla 613 dinc sakini qətlə yetirmişlər.
"Unudulmuş münaqişə" kitabında
Dağlıq Qarabağda və işğal edilmiş rayonlarda məskunlaşdırılmış
erməni ailələrinin səfalət içərisində
yaşadıqları və onların bu cür yaşamaqdan bezdikləri
də diqqətə çatdırılır. Həmçinin
vurğulanır ki, Ermənistanın etnik təmizləmə siyasəti nəticəsində
həmin ərazilərdə bu gün bir nəfər də
azərbaycanlı yaşamır. İşğal
nəticəsində yurdlarından didərgin düşmüş
azərbaycanlıların ən böyük
arzusu isə doğma
torpaqlarına qayıtmaqdır.
A.Vidmer
vurğulayır ki, ermənilər
Dağlıq Qarabağın onlara məxsus
olduğunu iddia etsələr
də, hətta bu iddianı bir çox amillərlə
əsaslandırmağa çalışsalar da,
dünya birliyi həmin
bölgəni və işğal edilmiş yeddi rayonu Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi
qəbul edir.
Jurnalist qeyd edir ki,
Ermənistanın Dağlıq Qarabağ
müharibəsində özünü qalib hesab etməsinə baxmayaraq, əslində bu
ölkə yürütdüyü
işğalçılıq siyasəti ilə nə qədər
çətin vəziyyətə düşdüyünü
də anlayır. Çünki
münaqişə nəticəsində Ermənistanın özünü regionda
tamamilə təcrid vəziyyətinə salması ölkənin
iqtisadi perspektivlərini
bütövlükdə sual altına qoymuşdur.
Müəllif
Azərbaycan torpaqlarının 20 faizinin
Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən
işğal edilməsini, münaqişə
nəticəsində bir milyondan
artıq azərbaycanlının məcburi köçkün
vəziyyətinə düşməsini yolverilməz hesab edərək yazır ki,
Azərbaycan məcburi
köçkünlərin əhalinin adambaşına
düşən sayına görə dünyada
ilk yerlərdən birini
tutur. A.Vidmer onu da qeyd
edir ki, rəsmi
Bakı Dağlıq Qarabağa dünya təcrübəsində mövcud ən yüksək muxtariyyətin
verilməsinə hazırdır. Lakin Ermənistan
buna da razı olmur. BMT Təhlükəsizlik
Şurasının Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həlli ilə bağlı dörd qətnamə qəbul etdiyini
xatırladan müəllif bildirir ki, həmin qətnamələrdə erməni
silahlı birləşmələrinin işğal
etdikləri Azərbaycan torpaqlarından dərhal və
qeyd-şərtsiz çıxarılması tələb
olunur. Təəssüf ki,
Ermənistan beynəlxalq hüququn bu tələbinə məhəl qoymur. Müharibənin günahkarları isə
indiyədək məsuliyyətdən kənarda
qalmışlar. 1994-cü ildə Ermənistan və Azərbaycan
arasında atəşkəs haqqında saziş
imzalanmasına baxmayaraq, qoşunların təmas
xəttində hələ də insanlar həlak
olurlar.
Kitabın
müəllifi münaqişə nəticəsində doğma yurdlarından didərgin düşmüş məcburi
köçkünlərlə söhbətlərinə də
geniş yer
ayıraraq onların dədə-baba torpaqlarına qayıtmaq
arzularını oxucuların diqqətinə
çatdırır. Qeyd edilir
ki, torpaqlarından didərgin düşmüş azərbaycanlılara hətta
yaxınlarının qəbirlərini belə ziyarət etməyə
imkan verilmir.
Qeyd edək ki,
tanınmış jurnalist Andre
Vidmer Azərbaycanın İsveçrədəki
səfirliyi ilə əməkdaşlıq şəraitində
2008-ci ildən etibarən ölkəmizə dəfələrlə
səfər etmişdir. Eləcə də
Ermənistanın işğalı altında olan
ərazilərə gedərək orada baş verənləri öz
gözləri ilə görmüşdür.
Bu səfərlərin nəticəsi olan silsilə məqalələrlə İsveçrə
və Almaniya mətbuatında
çıxış etmişdir. "Unudulmuş
münaqişə" kitabında olduğu
kimi, həmin məqalələrdə də
A.Vidmer Ermənistanı açıq
şəkildə təcavüzkar ölkə
adlandırmış, Dağlıq Qarabağın və işğal edilmiş digər
rayonların Azərbaycanın əzəli torpaqları olduğunu dönə-dönə
vurğulamışdır.
AzərTAc
Azərbaycan. - 2013.- 31 avqust.- S. 5.