Zərif qanadlı «Göyərçin»

Azərbaycan mətbuat salnaməsində özünəməxsus yeri olan "Göyərçin" jurnalının qanad çaldığı gündən 55 il keçir. Şərəfli ömür yoluna malik olan bu jurnalı vaxtilə xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov "Körpələrimizin həyatına sevinc gətirən, onlarda yaxşı fikirlər və hisslər oyadan" dərgi kimi dəyərləndirib. Hətta şair Mikayıl Rzaquluzadə "Göyərçin"in ilk nömrəsi işıq üzü görəndə yazmışdı:

"Göyərçin"! Balaların gözəl, sevimli quşu,

Daha da yaxşı olsun gündən-günə uçuşu.

1958-ci ildə birinci nömrəsi işıq üzü görən "Göyərçin"in ilk redaktoru, yazıçı Yusif Əzimzadə Azərbaycan mətbuatında zərifcə qanadlanan bu jurnala öz xeyir-duasını belə dilə gətirmişdi: "Sən elə bir "Göyərçin"sən ki, hər məktəbdə isti yuvan var. Hamı, əlbəttə, hamıdan çox körpələrimiz, balaca vətəndaşlarımız səni səbirsizliklə gözləyirlər".

Hələ sovet dövründə hər bir uşaq "Göyərçin" jurnalının yeni nömrəsini səbirsizliklə gözləyərdi. Jurnalın səhifələrində uşaqların yaş səviyyəsinə uyğun bilgilər, şəkillər, nağıllar, şeirlər verilərdi. Uşaq məktəbə artıq tam hazır olurdu. Orta məktəbdə isə ibtidai siniflərdə "Azərbaycan pioneri" qəzetinə, "Pioner" jurnalına abunə yazılırdı. Bir qədər yuxarı siniflərdə isə mütləq "Azərbaycan gəncləri" qəzetinin abunəçisi olardılar. Beləliklə, bir nəslin formalaşmasında uşaq mətbuatının böyük əhəmiyyət daşıdığı aydınlaşır. Həyata qanadlandığı gündən öz zərif uçuşunu davam etdirən "Göyərçin" jurnalının müxtəlif vaxtlarda yazıçılardan Hüseyn Abbaszadə, Xalidə Hasilova, şair Tofiq Mahmud redaktoru olublar. Hazırda jurnala şair və ədəbiyyatşünas Rafiq Yusifoğlu baş redaktorluq edir. "Göyərçin"in indiyə qədər 595 nömrəsi işıq üzü görüb.

Azyaşlı uşaqların sevimli jurnalı olmaq missiyasını ləyaqətlə yerinə yetirən "Göyərçin"i əlifbadan sonra "ikinci dərslik" adlandırırlar. Çünki uşaqların oxu vərdişlərinin inkişaf etdirilməsində bu dərginin rolu böyük olub. Uzun illər ibtidai siniflər üçün dərsliklər tərtib edilərkən ilkin mənbə kimi jurnala müraciət edilib. Bu da təsadüfi deyildir. 55 ildir ki, nəşr edilən "Göyərçin" balacalar üçün uşaq ədəbiyyatının ən gözəl nümunələrini öz səhifələrində dərc edib. Təkcə balacalar üçün deyil, müəllimlər üçün də ən yaxın köməkçiyə çevrilən "Göyərçin" haqqında müxtəlif pedaqoqlar, məşhur alimlər çox qiymətli fikirlər söyləyiblər. Məşhur pedaqoq - alim, akademik Mehdi Mehdizadə haqlı olaraq yazırdı: "Balalarımızın tərbiyə olunmasında "Göyərçin"in xidməti böyükdür".

Bu gün də tədris vəsaitlərinin, oxu kitablarının, dərsliklərin hazırlanmasında "Göyərçin"də çap olunan bədii nümunələrdən istifadə olunur. "Göyərçin" nəşrə başlayan gündən onun səhifələrində ədəbiyyat tariximizə adları əbədi həkk olunan Abdulla Şaiq, Süleyman Rəhimov, Mirzə İbrahimov, Mehdi Hüseyn, Əli Vəliyev, Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm, Məmməd Rahim, Əhməd Cəmil, İlyas Əfəndiyev, Mirvarid Dilbazi, Əzizə Cəfərzadə, Bəxtiyar Vahabzadə, Qasım Qasımzadə, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk, Anar, Elçin, eləcə də digər görkəmli yazıçı və şairlərimizin əsərləri çap olunub. Bu jurnalın həm də uşaqlar üçün gözəl rəsmlər, illüstrasiyalar çəkən rəssamların yetişməsində böyük rolu olub. Uşaq şairi Teymur Elçin "Hər bir evə qonaqsan, "Göyərçin!" sözlərini məhz ona görə dilə gətirmişdi ki, bu dərgini təkcə balacalar deyil, böyüklər də məmnuniyyətlə oxuyur və sevirdilər.

Ötən əsrin sonlarında ölkədə baş verən xaos və qarışıqlıq nəticəsində jurnalın da taleyində qara günlər yaşandı. Lakin ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidi ilə yenidən hakimiyyətə gəlməsi "Göyərçin"in zəifləmiş qanadlarını bərkitdi. Məhz ulu öndərin qayğı və himayəsi sayəsində "Göyərçin" uçuşunu davam etdirməyə başladı.

Bu gün 55 yaşını qeyd edən "Göyərçin" yenə də həmin şövqlə, həmin mətləblə balacaların görüşünə gəlir. Amma burada bir təəssüfümüzü də bildirmək istəyirik ki, vaxtilə bu jurnal daha çox məsafələr, ünvanlar qət edərdi. İndi yayılması o qədər də geniş deyil. Əgər biz uşağı bağçaya, məktəbə qoymağa məcburuqsa, onun mütaliəsinin də davamlı olmasını mütləq təmin etməliyik. Mütaliəyə marağın azalmasına bir səbəb də aşağı sinif şagirdlərinin dərs yükünün ağır olması, xüsusilə də dərs vəsaitlərinin həddən artıq çoxluğudur. Məktəbli çantaları özlərindən ağır olan balaların vaxtı o qədər çox olmur ki, onlar üçün gərəkli məlumatlarla, bilgilərlə zəngin belə dərgiləri oxuya bilsinlər.

Maraq üçün "Göyərçin"in son nömrələrini vərəqlədik. Jurnalın səhifələrində nəinki balacaların, hətta gənclərin öyrənməsi üçün o qədər vacib materiallar, bilgilər var ki!.. Tarixi və əlamətdar günlərimizdən, milli bayramlarımızdan tutmuş bugünkü ağrı-acılarımıza qədər çox gərəkli mövzular "Göyərçin"in səhifələrində əks-səda tapır. Körpələrin yaşına, dünyagörüşünə, təfəkkürünə münasib şeirlərin, kiçik hekayələrin seçilməsi də məharətlə aparılır.

Bu jurnalın hansısa bir əlamətdar günü ilə əlaqədar xalq şairi Nigar Rəfibəyli belə bir bədii alqışını qələmə alıb:

Olsun "Göyərçin"in yaşı mübarək,

Onun hünərinə alqışlar deyək.

Daha da ucalsın, qalxsın, boy atsın,

Şeirlər, nəğmələr, sözlər yaratsın…

Nəsildən-nəslə yadigar qalan "Göyərçin" barəsində rəhmətlik Nigar xanım qədər poetik təbrik söyləyə bilməsək də, arzumuz budur ki, qanadları yorulmasın! Uçduğu fəzanın bütün nöqtələrini fəth edə bilsin!

Flora XƏLİLZADƏ

Azərbaycan.- 2013.- 15 fevral.- S.7.