Londonda «Günün siyasi gündəminin formalaşması: Avropa kontekstində Britaniya Azərbaycan münasibətləri» mövzusunda forum keçirilmişdir

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin (SAM) təşkilatçılığı və ölkəmizin Böyük Britaniyadakı səfirliyinin dəstəyi ilə Londondakı "RUSİ" Araşdırma Mərkəzində "Günün siyasi gündəminin formalaşması: Avropa kontekstində Britaniya-Azərbaycan münasibətləri" mövzusunda forum keçirilmişdir.

AzərTAc xəbər verir ki, forumun açılışında Avropa üzrə dövlət naziri Hon Deyvid Lidington və Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyası rəhbərinin müavini, xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədov çıxış etmişlər.

N.Məmmədov tarixə nəzər salaraq Azərbaycanın əsrlər boyu əldə etdiyi nailiyyətlərdən söz açmış, ölkəmizin strateji cəhətdən əlverişli mövqedə yerləşdiyini vurğulamışdır. Azərbaycanın Şərqdə ilk demokratik respublika olduğunu diqqətə çatdıran Prezident Administrasiyası rəhbərinin müavini Şərqdə ilk operanın məhz bizim ölkəmizdə səhnələşdirildiyini bildirmişdir.

N.Məmmədov qeyd etmişdir ki, Azərbaycan müstəqillik illəri ərzində siyasi, iqtisadi, mədəni, sosial və digər sahələrdə bir çox nailiyyətlərə imza atmışdır. Son on ildə Azərbaycanda ümumi daxili məhsulun həcmi 3 dəfə artmış, yoxsulluğun səviyyəsi 49 faizdən 6 faizə, işsizlik 5,2 faizə düşmüşdür. Azərbaycan iqtisadiyyatı Qlobal Rəqabətə Qabiliyyətlilik İndeksinə görə 46-cı yerdədir və hazırda Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatının 75 faizini təşkil edir.

Azərbaycan ilə Böyük Britaniya arasında əməkdaşlıq əlaqələrindən danışan Novruz Məmmədov demişdir ki, bu münasibətlər davamlı inkişaf edir. Ötən əsrin sonlarında Azərbaycan ilə BP şirkəti arasında "Əsrin müqaviləsi"nin imzalandığını xatırladan Prezident Administrasiyasının rəsmisi vurğulamışdır ki, bu gün Britaniyanın onlarla şirkəti Azərbaycanın tikinti, energetika, ticarət, xidmət və digər sektorlarında sərmayəçi və podratçı qismində iştirak edir. Bunun ən parlaq nümunəsi energetika sahəsində BP-ARDNŞ əməkdaşlığıdır.

Təhsil sahəsində əlaqələrimizin inkişafından bəhs edən N.Məmmədov azərbaycanlı tələbələrin Birləşmiş Krallıqda təhsil almağa böyük üstünlük verdiklərini vurğulamışdır. Həm dövlət, həm də şəxsi maliyyələşmə hesabına Britaniyada təhsil alan kifayət qədər azərbaycanlı tələbənin olduğunu diqqətə çatdırmışdır.

Ölkəmiz üçün ən ağrılı problemin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmaması olduğunu deyən Novruz Məmmədov qeyd etmişdir ki, məsələnin həllinə dair BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnaməsinin olmasına, digər beynəlxalq təşkilatların və institutların tutduğu ədalətli mövqeyə baxmayaraq, vəziyyət dəyişməmiş və müharibə təhlükəsi hələ də qalmaqdadır. ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin səyləri münaqişənin nizamlanmasında tərəqqiyə səbəb olmamışdır. "Şəxsən mən hesab edirəm ki, proseslərin hazırkı gedişi münaqişənin sülh yolu ilə nizamlanmasına ümidləri azaldır. Həmsədrlərin bəyanatları beynəlxalq hüquqa və BMT Təhlükəsizlik Şurasının münaqişəyə dair dörd qətnaməsinə əsaslanmır. Hətta bu məsələ ilə bağlı son vaxtlar verilən bəyanatlar belə müxtəlif beynəlxalq təşkilatların 5-6 il əvvəl qəbul etdikləri müxtəlif sənədlərlə əks olunan məsələlərdən fərqlənir. Bu, müzakirələrin gedişində problemlər yaradır" - deyə Prezident Administrasiyasının rəsmisi əlavə etmişdir.

Novruz Məmmədov bəzi təşkilatların və hökumət qurumlarının hesabatlarında Azərbaycanda demokratiya və insan hüquqlarının pozulduğu barədə fikirlərin yer almasına münasibət bildirərək vurğulamışdır: "Bununla belə, bu hesabatlarda bir milyona yaxın azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünün hüquqlarının pozulduğu barədə heç nə deyilmir".

Avropada multikulturalizmin səviyyəsinin aşağı düşdüyü bir vaxtda Azərbaycanda müxtəlif dinlərin təmsilçilərinin sülh və tolerantlıq şəraitində yaşadıqlarını vurğulayan Novruz Məmmədov bildirmişdir ki, Azərbaycan bütün dünya ölkələri, hətta Avropa üçün nümunə ola biləcək ideal və tolerant cəmiyyət qurmağa müvəffəq olmuşdur.

N.Məmmədov qeyd etmişdir ki, Azərbaycanda o qədər də əhəmiyyətli olmayan problemlər vardır. Biz tənqidi normal qəbul edirik. Bununla belə, hesab edirik ki, tənqid yanlış və ədalətsiz olmamalıdır. Yalnız ədalətli tənqid müxtəlif təhdid və təhlükələri dəf etməyə imkan verə bilər.

Avropa üzrə dövlət naziri Hon Deyvid Lidington Azərbaycanın Qafqazın təhlükəsizliyində və sabitliyində vacib ölkə olduğunu bildirmişdir.

Həm Avropa İttifaqı (Aİ), həm də Birləşmiş Krallıq ilə ikitərəfli əlaqələrin inkişafının əhəmiyyətli olduğunu vurğulayan H.D.Lidington Azərbaycanın qısa zaman ərzində çox böyük və uğurlu yol qət etdiyini diqqətə çatdırmışdır.

Ticarət sahəsində də əlaqələrimizin inkişafına toxunan H.D.Lidington Azərbaycanda 300-dən çox Britaniya şirkətinin fəaliyyət göstərdiyini və ölkəmizə yatırılan sərmayələrin ildən-ilə artdığını qeyd etmişdir. Azərbaycanın son illərdəki sürətli iqtisadi inkişafına da münasibətini bildirən H.D.Lidington uğurların bundan sonra da davam edəcəyinə inamını ifadə etmişdir.

Qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycan NATO ilə əlaqələrini gücləndirmiş, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilmişdir. Bu uğurlardan başqa Aİ və Birləşmiş Krallıq həmçinin "Şərq Tərəfdaşlığı" proqramını dəstəkləyirlər. H.D.Lidington demişdir: "Britaniya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsinin hər iki tərəf üçün faydalı olacağına inanıram. Ölkənizin hərtərəfli inkişafı təqdirəlayiqdir və bu inkişafda Britaniya və Avropa ilə əməkdaşlığın rolu vardırsa, bu, bizim üçün sevindirici haldır".

Daha sonra forum işini "Maliyyə böhranı dövründə Avropanın Cənubi Qafqaza yardımı" mövzusunda müzakirələr və çıxışlarla davam etdirmişdir.

Azərbaycanın NATO yanında nümayəndəliyinin rəhbəri Xəzər İbrahim ölkəmizin son illərdə nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının güclənməsindən bəhs etmiş, NATO ilə əlaqələrimizin yüksək səviyyədə olduğunu bildirmişdir. Ölkəmizin Avratlantik məkana sürətlə inteqrasiya etdiyini vurğulayan X.İbrahim demişdir ki, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən keçirilən dünya miqyaslı layihələrdə ölkəmizin özünəməxsus yeri vardır.

Cənubi Qafqaz ilə əlaqələr üzrə qrup rəhbəri Doqlas Karpenter Aİ ilə əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi üçün Azərbaycanın kifayət qədər potensialının olduğunu bildirmişdir. Kənd təsərrüfatı, təhsil, ticarət sahələrində ikitərəfli əlaqələrin inkişaf etdiyini diqqətə çatdıran D.Karpenter digər sahələrdə əməkdaşlığın daha da güclənəcəyinə əminliyini ifadə etmişdir.

Daha sonra forum "Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Birləşmiş Krallığın rolu" mövzusunun müzakirəsi ilə davam etmişdir.

SAM-ın direktoru Fərhad Məmmədov Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, onun səbəbləri və hazırkı vəziyyəti haqqında ətraflı məlumat vermişdir.

Münaqişənin regional deyil, dünya miqyaslı bir problem olduğunu vurğulayan SAM-ın direktoru təcavüzkar Ermənistanın beynəlxalq qaydaları pozaraq ərazilərimizin 20 faizini işğal altında saxladığını diqqətə çatdırmışdır. Bildirilmişdir ki, Ermənistan həmçinin işğal etdiyi ərazilərdən özünün terrorçu niyyətləri üçün istifadə edir. Bütün bədnam niyyətlərinə baxmayaraq, Ermənistan beynəlxalq qurumlar tərəfindən lazımi səviyyədə cəzalandırılmır.

F.Məmmədov Ermənistanın bütün sahələrdə tənəzzülə uğradığını vurğulamış, ölkəmizin son illərdəki sürətli inkişafını diqqətə çatdırmışdır.

Birləşmiş Krallığın münaqişənin həllinə birbaşa olmasa da, Aİ səviyyəsində dolayı yolla təsir göstərə bilmək imkanına malik olduğunu diqqətə çatdıran F.Məmmədov Britaniya parlamentində məsələnin bir neçə dəfə müzakirəyə çıxarıldığını bildirmişdir.

Sonda SAM-ın direktoru Birləşmiş Krallığın münaqişənin həlli ilə bağlı səylərini gücləndirəcəyinə və problemin çözülməsində müsbət dəyişikliyə nail olacağına inandığını vurğulamışdır.

Forumun son hissəsi "Britaniya-Azərbaycan əməkdaşlığının perspektivləri" mövzusuna həsr edilmişdir.

Azərbaycanın Böyük Britaniyadakı səfiri Fəxrəddin Qurbanov tarixə nəzər salaraq ölkələrimiz arasındakı münasibətlərin əsasının 1994 və 1998-ci illərdə ümummilli lider Heydər Əliyevin Birləşmiş Krallığa rəsmi səfərləri ilə qoyulduğunu bildirmişdir. Qeyd edilmişdir ki, Prezident İlham Əliyevin 2004, 2009 və 2012-ci illərdə bu ölkəyə rəsmi səfərləri isə ikitərəfli münasibətlərimizin daha da gücləndirilməsinə təkan vermişdir.

Birləşmiş Krallıq ilə bütün sahələrdə geniş əməkdaşlığımızın olduğunu qeyd edən səfir xüsusilə Avropanın enerji təhlükəsizliyi sahəsində əlaqələrin böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulamışdır. Bildirilmişdir ki, hər iki ölkə beynəlxalq səviyyədə ortaq maraqlara sahibdir. 1994-cü ildə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasından sonra aparıcı neft şirkəti kimi Azərbaycanda fəaliyyətini davam etdirir. 2011-ci ildə Britaniya 501 milyon ABŞ dolları məbləğində ticarət dövriyyəsi ilə Azərbaycanın dünyada 15-ci, Avropada isə 4-cü ən böyük ticarət tərəfdaşı olmuşdur.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2012-ci ildə Britaniya sərmayəsi Azərbaycandakı xarici investisiyaların 51,7 faizini təşkil etmişdir. Ticarət əlaqələrimizin daha da genişləndirilməsi üçün 2009-cu ilin sentyabr ayında Britaniya-Azərbaycan Biznes Şurası yaradılmışdır.

Britaniyada fəaliyyət göstərən Azərbaycan təşkilatlarından da bəhs edən səfir bu sahədə Avropa Azərbaycan Cəmiyyətini nümunə olaraq göstərmişdir.

Təhsil, humanitar və başqa bir çox sahələrdə inkişaf edən münasibətlərimizdən danışan F.Qurbanov əlaqələrimizin bundan sonra daha da inkişaf edəcəyinə əminliyini ifadə etmişdir.

ARDNŞ-in vitse-prezidenti Vitali Bəylərbəyov Azərbaycanın neft sektorunun güclü inkişafından danışmışdır. Britaniya ilə enerji sahəsində əlaqələrimizin sürətlə inkişaf etdiyini vurğulayan V.Bəylərbəyov əməkdaşlığımızın bundan sonra da bütün sahələrdə uğurla davam edəcəyinə əminliyini bildirmişdir.

Forum çərçivəsində mövzularla bağlı suallar cavablandırılmış, müzakirələr aparılmışdır.

Orxan İSMAYILOV,

AzərTAc-ın xüsusi müxbiri

London

Azərbaycan.-2013.- 6 iyul.- S.6.