Onu hamı sevirdi

Mirzə Babayev-100

Milli estrada sənətimizin inkişaf etməsində xüsusi xidmətləri olan məşhur müğənni Mirzə Babayev həm də bu janrın banilərindən sayılır. On il öncə ömrünün 90-cı qışında dünyasını dəyişən bu nəhəng ifaçı öz zəngin yaradıcılığı və bənzərsiz səsi ilə musiqi mədəniyyətimizin, kino sənətimizin əbədiyaşar simalarından biridir. Pərəstişkarları indi onun 100 yaşını qeyd edirlər.

Əlbəttə, onun cismani yoxluğu musiqisevərləri qəmləndirməyə bilməz. Bir təsəlli var ki, xalq artisti milli musiqi mədəniyyətimizdə özünə elə yer tutub ki, nə illərin ayrılığı, nə də üzü soyuq torpağın laqeydliyi o böyük sənətkarı kiməsə unutdura biləcək.

Mirzə Babayev 1913-cü il 16 iyulda Bakıda anadan olmuşdur. Yaradıcılığı, qurub-yaratmağa olan meyili onu əvvəlcə Bakı Sənaye İnstitutunun (indiki Neft Akademiyası) memarlıq fakültəsinə gətirdi. 1940-cı ildə bu institutu müvəffəqiyyətlə bitirən Mirzə Babayev gənc memar kimi fəaliyyətə başladı. Gözəl əl qabiliyyəti, yaradıcılıq düşüncəsi, rəssamlıq istedadı olan bu gənci hamı gələcəkdə məşhur memar kimi görürdü. Amma içində qaynayan bir bulaq onu başqa səmtə çəkirdi. O, həmişə oxumaq istəyirdi. Fikri-zikri ancaq musiqidə və mahnıda idi. Günlərin bir günündə arzusunun arxasınca konservatoriyaya gəlib çıxdı. 1948-ci ildə bu musiqi məbədinin vokal şöbəsində (professor Bülbülün sinfində) təhsil alaraq bu sənətin incəliklərinə yiyələndi. Böyük Bülbül ürəyəyatımlı yumşaq səsi, gözəl ifa tərzi, yüksək musiqi duyumu ilə seçilən tələbəsinə inanırdı. Ona da əmin idi ki, Mirzə Babayev gələcəkdə mütləq tamaşaçıların dərin rəğbətini, sevgisini qazanaraq sevilən müğənnilərdən biri olacaq. Bülbül bu fikrində yanılmamışdır. Hələ konservatoriyada oxuduğu illərdən Mirzə Babayev öz ifası ilə diqqət çəkərək az müddət ərzində respublikamızda tanınmağa başladı. O, hər bir bəstəkar əsərini, eləcə də xalq mahnılarını özünəməxsus tərzdə elə ifa edirdi ki, dinləyicilər həm onun səsinə, həm də yeni oxu tərzinə məftun olurdular.

Bu, bir faktdır ki, Mirzə Babayev yaradıcılığı Azərbaycan mədəniyyəti tarixində ayrıca və xüsusi bir mərhələdir. Azərbaycan bəstəkarlarının 500-dən artıq mahnısı məhz onun ifasında populyarlaşmışdır. Bu mənada bir çox bəstəkar Mirzə Babayev sənətinə həmişə minnətdardır. Çünki onlarla müğənninin ifasında yaddaşlara köçməyən mahnılar olub ki, məhz Mirzə Babayevin məharəti sayəsində sevilərək əbədi həyat qazanıb.

Azərbaycan Dövlət Caz Orkestrinin ilk solistlərindən olan Mirzə Babayev müxtəlif illərdə Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin estrada orkestrində, Dövlət Filarmoniyasında, Dövlət Konsert Birliyində çalışmışdır. Müxtəlif bəstəkar nəğmələri ilə yanaşı, xalq mahnılarının da mahir ifaçısı olan Mirzə Babayev əsasən üç böyük bəstəkarımızla işləməyi çox sevərdi: Rauf Kazımov, Tofiq Quliyev və Emin Sabitoğlu. Bu bəstəkarların elə mahnıları var ki, onlar ancaq Mirzə Babayevin ifasında tamaşaçı tərəfindən qəbul edilir və sevilir. Mirzə Babayevin həmkarları arasında da dərin hörməti vardı. Onu hamı sevirdi. Bu unudulmaz sənətkarla duet oxumayan az qadın müğənni tapılar. Əlbəttə ki, hər kəs bu cəsarəti etməzdi. Çünki Mirzə Babayevlə bir yerdə oxumaq üçün sənin həm gözəl səsin, yüksək musiqi duyumun, həm də səhnə mədəniyyətin və digər məziyyətlərin olmalı idi.

Səhnəyə gəldiyi ilk gündən ömrünün sonuna kimi Mirzə Babayev səsinin gözəlliyinə, məlahətinə, qəlbə təsiredici ahənginə xələl gəlmədi. Bu, bir tərəfdən Allah vergisi, digər tərəfdən Mirzə Babayevin özünün sənət məsuliyyətinin, səhnə mədəniyyətinin gücü idi. Hər bir mahnını özünəməxsus məharətlə ifa edən müğənnimiz son dərəcədə həyatsevərliyi, yaşamaq eşqi ilə seçilirdi. Gəncliyinin ilk illərində də, ömrünün ahıl çağlarında da Mirzə Babayev səhnədə eyni görünüşdə, eyni formada idi. Bəlkə də elə bu səbəblərə görə tamaşaçılar Mirzə dayını daha çox sevirdilər. Onun nəğmələri dillər əzbəri idi.

Milli musiqimizi varlığı qədər sevən Mirzə Babayev xarici ölkələrdə də mədəniyyətimizi ləyaqətlə təmsil etmiş, ona hər yerdə şöhrət gətirmişdir.

Kino sənətimizin inkişafında da xalq artistimizin böyük əməyi vardır. 30-dan artıq filmdə yaratdığı müxtəlif xarakterli obrazlar tamaşaçıların yaxşı yadındadır. "Aygün", "Alma almaya bənzər", "Bir ailə", "İstintaq", "Qaynana", "Qəm pəncərəsi", "Sən niyə susursan?", "Qaraca qız", "Qorxma, mən səninləyəm", "Telefonçu qız", "Dərviş Parisi partladır", "Romeo mənim qonşumdur", "Dəli Kür", "Bəyin oğurlanması" və s. filmlərdə özünün aktyorluq məharətini nümayiş etdirən Mirzə Babayev bu lentlərin yaddaşında həmişə yaşayır. Elə filmlər də var ki, özü orada olmasa da, xoş səsi, şux nəğmələri eşidilir. Hətta bəzən bu mahnılar o qədər təsirli alınaraq yerinə düşüb ki, həmin filmlər o səsə, o nəğmələrə görə daha çox yadda qalıb. Məsələn, "Onu bağışlamaq olarmı?", "Ulduz", "Gün keçdi" və s. filmlər.

Çoxşaxəli yaradıcılıq yolu keçən Mirzə Babayev sənətə memar kimi başlamışdı. Onun bu sahədə də xalqımıza töhfələri vardır. O, Azərbaycan Memarlıq İnstitutunun üzvü idi. Mirzə Babayev Nizami adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin tərtibatında yaxından iştirak etmişdir. Bu ədəbiyyat məbədinə yolu düşənlər bir daha Mirzə Babayevin rəssamlıq istedadının şahidi ola bilərlər.

Xalq tərəfindən böyük məhəbbətlə sevilən, hər yerdə rəğbətlə qarşılanan Mirzə Babayevin milli musiqi mədəniyyəti sahəsindəki xidmətləri dövlətimiz tərəfindən də yüksək qiymətləndirilmişdir. O, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti fəxri adına layiq görülmüş, ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə respublika Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü olmuş, bir sıra orden və medallarla, o cümlədən "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilmişdir.

Mirzə Babayevin çox məşhur olan "Kəpənək" adlı bir mahnısı var. Lap gənclik illərindən oxuduğu bu mahnı bir növ onun nəğmələrinin simvolu idi. Sanki o, ifa etdiyi bütün əsərlərə o mahnıdan gələn bir zəriflik bağışlayırdı.

Flora XƏLİLOVA,

Azərbaycan.-2013.- 17 iyul.- S.6.