Bakıda akademik Vasim Məmmədəliyevin 70 illik
yubileyinə həsr
olunmuş beynəlxalq elmi konfrans işə
başlamışdır
İyunun
27-də Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında (AMEA)
akademik Z.Bünyadov adına Şərqşünaslıq
İnstitutunun təşkilatçılığı ilə
tanınmış şərqşünas alim, akademik Vasim Məmmədəliyevin
70 illik yubileyinə həsr olunmuş "Azərbaycan şərqşünaslıq
elminin inkişaf yolları" mövzusunda ikigünlük
beynəlxalq elmi konfrans işə
başlamışdır.
AzərTAc
xəbər verir ki, konfransda Azərbaycan ilə yanaşı,
Türkiyə, Rusiya, İran, Qazaxıstan, Özbəkistan və
Türkmənistandan alimlər
iştirak edirlər.
Əvvəlcə
tədbir iştirakçıları foyedə AMEA-nın Mərkəzi
Elmi Kitabxanasının təşkil etdiyi "Vasim Məmmədəliyev-70"
mövzusunda sərgi ilə tanış olmuşlar.
Konfransın
plenar iclasında AMEA-nın vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli
Azərbaycanda tanınmış elm xadimlərinin yubileylərinin
qeyd edilməsinin ənənəyə çevrilməsindən,
alimlərin səmərəli fəaliyyəti
üçün hərtərəfli şəraitin
yaradılmasından söz açmışdır. Hazırda
ölkəmizdə elm və təhsilin inkişafı sahəsində
uğurlu strategiyanın, müxtəlif layihələrin həyata
keçirildiyini qeyd edən İ.Həbibbəyli ümummilli
lider Heydər Əliyevin Azərbaycan elminə, təhsilinə
xüsusi diqqət və qayğısından, onun siyasi
kursunun Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla
davam etdirilməsindən danışmışdır.
İ.Həbibbəyli
akademik Vasim Məmmədəliyevin həyatı, elmi və
ictimai fəaliyyəti haqqında geniş məlumat vermiş,
Azərbaycan şərqşünaslıq elminin
inkişafında, bu sahədə elmi kadrların
hazırlanmasında alimin müstəsna xidmətlərindən
danışmışdır. İ.Həbibbəyli V.Məmmədəliyevin
universal dünyagörüşü və çoxcəhətli
elmi-pedaqoji fəaliyyəti ilə digər alimlərdən fərqləndiyini
qeyd etmişdir.
Akademik
V.Məmmədəliyevin ərəb dilçiliyinə həsr
olunmuş əsərlərinin keçmiş sovetlər məkanında
elmi hadisə səviyyəsində qəbul olunduğu, onun hələ
32 yaşında müdafiə etdiyi "Müasir ərəb ədəbi
dilinin felin zaman, şəxs və şəkil
kateqoriyaları" mövzusunda doktorluq dissertasiyasının
ərəb dilçilik aləmində birinci sistemli tədqiqat
kimi dəyərləndirildiyi vurğulanmışdır.
Bildirilmişdir
ki, Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) ilahiyyat fakültəsinin
dekanı, akademik V.Məmmədəliyev Azərbaycanda islam
dininin elmi əsaslarla öyrənilməsinin təbliği məsələsinin
təşəbbüskarlarındandır. Alimin elmi axtarışları
ərəb dilçiliyi və ümumi dilçilik sahələrində,
islamşünaslıqda, ərəb-Azərbaycan ədəbi-mədəni
əlaqələrində geniş istifadə olunur. 1991-ci ildə
müsəlmanların müqəddəs kitabı Qurani-Kərimin
mərhum akademik Ziya Bünyadov və akademik V.Məmmədəliyev
tərəfindən Azərbaycan dilinə tərcümə
edilməsi ölkəmizin və bütövlükdə islam
dünyasının elmi-mədəni həyatında
mühüm hadisə idi.
Akademik
İ.Həbibbəyli yubilyarı təbrik etmiş, ona
cansağlığı, elmi-pedaqoji fəaliyyətində
uğurlar arzulamışdır.
AMEA-nın
vitse-prezidenti Azərbaycan alimləri ilə yanaşı,
xarici ölkə mütəxəssislərinin də
iştirak etdikləri tədbirin böyük elmi və siyasi əhəmiyyətini
vurğulamış, konfransın işinin uğurla nəticələnəcəyinə
əminliyini bildirmişdir.
Konfransda
Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru, Milli Məclisin
deputatı, professor Gövhər Baxşəliyevanın
"Azərbaycan şərqşünaslığının
ağsaqqalı" mövzusunda məruzəsi dinlənilmişdir. Qeyd olunmuşdur ki, akademik V.Məmmədəliyev
kökləri orta əsrlərin dərinliklərinə gedib
çıxan Azərbaycan şərqşünaslığının
ən layiqli davamçısı, müasir şərqşünaslıq
elmimizdə Mirzə Kazım bəy ənənələrinin
daşıyıcısıdır. Əsas tədqiqat sahəsinin
ərəb dilçiliyi olmasına baxmayaraq, onun əsərlərində
Şərq filologiyası və poeziyası, islam tarixi, kəlam,
fəlsəfə, təfsir, quranşünaslıq və
leksikoqrafiyanın ən mühüm məsələləri tədqiq
edilmişdir. Alim bu sahələrdə də qiymətli əsərlərin
müəllifidir.
G.Baxşəliyeva
akademik V.Məmmədəliyevin mənalı həyat yolundan,
zəngin elmi fəaliyyətindən danışmış,
böyük alimin "Ərəb ədəbi dilində felin
zaman, şəxs və şəkil kateqoriyaları",
"Bəsrə qrammatika məktəbi", "Kufə
qrammatika məktəbi", "Ərəb
dilçiliyi" əsərləri
ilə ərəb dilçiliyinin ən ümdə məsələlərinin
kamil tədqiqatçısı kimi şöhrət
qazandığını qeyd etmişdir. Bildirmişdir ki, azərbaycanlı
alim ilk dəfə ərəb qrammatika məktəblərini
sistemli şəkildə tədqiq etmiş, məşhur
Bağdad, Əndəlus, Bəsrə, Kufə, Misir qrammatiklərinin
əsaslandıqları nəzəri və metodoloji prinsipləri
yüksək səviyyədə öyrənmişdir. Bir
çox qədim ərəb mənbələrindən
faydalanan alim ərəb dilçilik elminin əsas inkişaf
yollarını izləməklə, bu mühüm qrammatika məktəblərinin
təlimlərini müqayisəli şəkildə şərh
etmişdir. V.Məmmədəliyev
"Ərəb dilçiliyi" adlı fundamental əsərində
ilk dəfə "ərəb
dilçiliyinin Azərbaycan məktəbi" ifadəsini işlətmiş
və Azərbaycanda dilçilik ənənəsinin çoxəsrlik
tarixə malik olduğunu sübut etmişdir.
Tədbirdə
BDU-nun şərqşünaslıq fakültəsinin
dekanı, professor Elxan Əzizov
akademik V.Məmmədəliyevin pedaqoji fəaliyyətindən
danışmışdır.
Akademikin rəhbərlik etdiyi ilahiyyat fakültəsinin
ölkəmizdə ilahiyyat və islamşünaslıq
üzrə hərtərəfli savadlı mütəxəssislərin
hazırlanmasında böyük rol oynadığı, eləcə
də V.Məmmədəliyevin mərhum akademik Ziya
Bünyadovla birgə Azərbaycan dilinə tərcümə
etdiyi müqəddəs Qurani-Kərimin ölkəmizdə
islama, bu dinin tarixinə, fəlsəfəsinə və mədəniyyətinə
dair araşdırmalara güclü təkan verdiyi
vurğulanmışdır.
Daha
sonra Şərqşünaslıq İnstitutunun böyük
elmi işçisi Lalə Bayramovanın "Zirvələri fəth
etmiş müəllim", BDU-nun ərəb filologiyası kafedrasının
müəllimi Könül Eyvazovanın "Akademik V.Məmmədəliyevin
elmi fəaliyyəti" mövzusunda məruzələri dinlənilmişdir.
AMEA-nın
Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin
akademik-katibi, akademiyanın müxbir üzvü Kamal Abdullayev,
Milli Məclisin İqtisadi siyasət
komitəsinin sədri, akademik
Ziyad Səmədzadə V.Məmmədəliyevin Azərbaycan
elmi və mədəniyyəti tarixində, ərəb
filologiyası və ilahiyyat elmlərində görkəmli yer
tutan, milli şərqşünaslıq elmimizə
böyük töhfələr verən, onu beynəlxalq aləmdə
tanıdan və həmişə ən yüksək səviyyədə
təmsil edən böyük alim olduğunu söyləmişlər.
Natiqlər tanınmış
alimin hələ uzun müddət
öz tədqiqatları ilə şərqşünaslıq
elmini zənginləşdirəcəyini, onu yeni-yeni zirvələrə
doğru aparacağını əminliklə
vurğulamışlar.
İraqın
Azərbaycandakı səfiri Heydər Şiyə Qubeyşi Əl-Barrak, Türkiyənin Karabük
Universitetinin dosenti Əli Əskər, Rusiya Elmlər
Akademiyası Dağıstan Regional Etnosiyasi Araşdırmalar
Mərkəzinin əməkdaşı Aslanbek Adiyev,
İranın Zəncan Universitetinin müəllimi Moctəba Şoai,
AMEA-nın İqtisadiyyat İnstitutunun direktoru, professor İsa
Alıyev, Şərqşünaslıq İnstitutunun şöbə müdiri Vilayət
Cəfərov və
başqaları yubilyarı təbrik etmiş, ona yeni
yaradıcılıq uğurları arzulamışlar.
Akademik
V.Məmmədəliyev bu zirvəyə görkəmli alimlərdən
dərs alaraq çatdığını
vurğulamış, müəllimlərini hörmət və ehtiramla yad
etmişdir. Yubilyar tədbirin təşkilatçılarına
və iştirakçılarına
təşəkkürünü bildirmişdir.
Sonra
konfrans işini AMEA-nın Şərqşünaslıq
İnstitutunda bölmə iclasları ilə davam
etdirmişdir.
Beynəlxalq
konfrans iyunun 28-də başa çatacaqdır.
Azərbaycan.-2013.- 28 iyun.- S.10.