Heydər Əliyevin 1960-1970-ci illərdə erməni-daşnak qüvvələrinin Azərbaycan əleyhinə yönəlmiş məkrli planlarına qarşı qətiyyətli mübarizəsi

Erməni-daşnak qüvvələri ilə mübarizədə dönüş nöqtəsi

Həmin dövrdə Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin əməkdaşları tərəfindən hadisələrin mənfi məcrada inkişaf etməsinin qarşısının alınması məqsədilə müəyyən müdaxilələr olsa da, bu lazımi səmərə vermirdi. Belə ki, yalnız təxribatı törədən bir neçə şəxs saxlanılır və profilaktik söhbət aparılaraq sərbəst buraxılırdı. Heç şübhəsiz, ermənilərin ifrat millətçilik, daşnak iddialarına qarşı sərt mübarizə mövqeyində duran azərbaycanlı xadimlər, təhlükəsizlik orqanlarının əməkdaşları da var idi.

Belə fədakar insanlardan biri Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsində işləyən gənc əməkdaş Heydər Əliyev idi. Heydər Əliyev erməni millətçilərinə qarşı qonşu ölkələrdə və respublikada əməliyyatların keçirilməsində və onların zərərsizləşdirilməsində müstəsna rol oynamışdı (AR MTN arxivi).

Sonralar ulu öndər Heydər Əliyev deyirdi: "30-cu, 40-cı, 50-ci, 60-cı, 70-ci illərdə erməni millətçiləri Dağlıq Qarabağı Azərbaycandan ayırıb Ermənistana birləşdirmək cəhdlərindən əl çəkməmişdilər. Onlar dəfələrlə çox qızğın fəaliyyətə başlamışdılar. Ancaq onların qarşısı alınmışdır. Mən bunların şəxsən şahidiyəm və bir çox hallarda həmin cəhdlərin qarşısının alınmasının təşkilatçısıyam".

Bəli, yalnız ötən əsrin 60-cı illərindən etibarən Azərbaycanda sovet tarixində müstəqil dövlətçiliyə aparan yolda böyük, strateji mərhələnin əsası qoyuldu. Məhz 1965-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədr müavini, 1967-ci ildə isə sədri vəzifəsinə Heydər Əliyev təyin edildikdən sonra qeyd olunan məsələlərə münasibət kökündən dəyişdi.

"Heydər Əliyev daxili aləmi və düşüncələrinə görə praqmatik əməliyyatçı, strateq, artıq danışmaqdansa əməli işə üstünlük verən millətsevər bir şəxs idi. Mövcud rejim şəraitində tam səlahiyyət sahibi olmayanadək və hətta səlahiyyət sahibi olanda belə millətsevərlik baxışlarını büruzə vermək faciə ilə nəticələnə bilərdi. Əslində, reallığa əsaslanaraq hərəkət edən bir şəxs idi" (Solovyov V., Klepikova E. "Behind the High Kremlin Walls", p.62-63).

Dahi dövlət xadimi Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən düşünülmüş siyasət nəticəsində ümumi dövlət təhlükəsizliyi kontekstində, əslində isə Azərbaycan xalqına qarşı yönəlmiş təhlükələrin, gələcək təhdidlərin, baş verən proseslərin əsl mahiyyəti, onu qidalandıran və təmin edən amillər dərindən öyrənilir, təhlil olunur, adekvat tədbirlər görülməsinə çalışılırdı. Çəkinmədən və qətiyyətlə ittifaq rəhbərliyinə ermənilərin separatçılıq və qəsbkar niyyətləri barədə açıq məlumatlar göndərilirdi.

Azərbaycan SSR Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədr müavini Heydər Əliyevin Az.SSR KP MK-ya göndərdiyi 26.01.1966-cı il tarixli məktubdan: "Daxil olmuş əməliyyat məlumatına əsasən, Yerevan şəhərində qeyri-qanuni "Erməni gənclər ittifaqı" adlı təşkilat yaradılmışdır. Onların özlərinə məxsus proqram və nizamnamələri var. 1965-ci ilin noyabr ayında Yerevan universitetinin işçiləri olan həmin təşkilatın iki nümayəndəsi Martuni rayon mərkəzinə gələrək orada ezamiyyətdə olan DQMV mərkəzi kitabxanasının metodisti Saakyan Benikom Mixayloviçlə (KP-nin üzvü, Yerevan Universitetinin "Tarix" fakültəsini bitirib) görüş keçiriblər. Onlar Saakyana həmin təşkilatın 4 nüsxədən ibarət proqram və nizamnamələrini verərək bildirmişlər ki, məxfiliyi qorumaq şərti ilə 200 nüsxə çoxaldaraq Qarabağda yaşayan ermənilərə paylasın, eyni zamanda, təşkilatın yerli nümayəndəliyini yaratsın" (AR MTN arxivi).

Keçirilmiş tədbirlər zamanı məlum oldu ki, həmin təşkilat Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XXIII qurultayına qədər Dağlıq Qarabağın, Naxçıvanın və Ermənistanın digər "keçmiş torpaqları"nın (Azərbaycanın əlavə bir neçə rayonunun) Ermənistana "qaytarılması" məqsədilə müraciət hazırlamalı və bu barədə erməni əhalisi arasında təbliğat aparmalıdır. Lakin Saakyan saxlanılır və onda olan təxribatçı xarakterli vərəqələr və 4 nüsxədən ibarət təşkilatın proqram - nizamnaməsi götürülür. Saakyan dindirilmə zamanı bildirir ki, Yerevana imtahan verməyə getdiyi zaman orada universitetin müəllim və professor heyəti onu və digər tələbələri Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi üçün təbliğat aparmaq məqsədilə cəlb ediblər. Hətta tələbələrdən biri - Beqlaryan Levon Asikoviçə təbliğatın aparılmasında işini rahatlaşdırmaq məqsədilə avtomobil təşkil olunacağına söz verib. Tapşırığa əsasən, Beqlaryan tətil vaxtlarında Qarabağa gedərək bu istiqamətdə əhali arasında təbliğat aparırdı. Eyni zamanda, məlum olur ki, Saakyan Qarabağda olarkən Arkadi adlı Yerevan şəhər sakini Qarabağa gələrək onunla görüşür və aşağıdakı sənədləri ona verərək, çoxaldılıb yayılmasını tapşırır:

- "Erməni gənclər ittifaqı"nın proqram və nizamnamələri;

- Həmin təşkilatın üzvünün andiçmə mətni;

- "Xorudain Hayostan" (1921-ci ildə buraxılan) qəzetindən çıxarış;

- "Nyu York Türk tələbələri ittifaqı"nın 19 aprel 1965-ci il tarixli məktublarının surəti və "Erməni Gənclər İttifaqı"nın həmin məktublar haqqında rəyləri.

Keçirilən tədbirlər zamanı həmin sənədləri gətirən Ayrapetyan Arkadi Stepanoviç və Matevosyan Spartak Apetnakoviç də saxlanılırlar.

1966-cı ilin mart ayında Xankəndi şəhərində yerləşən 2 saylı orta məktəbin 10-cu sinif şagirdi, eyni zamanda, həmin məktəbin komsomol komitə katibi - 1948-ci il təvəllüdlü Petrosyan Marsel Aykazoviç şagirdlər arasında anti-Azərbaycan əhval-ruhiyyəli təbliğat aparmaqla məşğul olur və bu istiqamətdə ermənilərdən ibarət olan "Gənclər təşkilatı" adlı təşkilat yaradır. Əsas məqsəd DQMV-nin Ermənistana birləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyət göstərmək olur. Onlar bu məqsədlə vərəqələr hazırlayaraq 9-10 may tarixlərində Xankəndi şəhərində yaymağa başlayırlar. Qrupun fəallarının qarşısının alınması üçün müvafiq tədbirlər görülür.

1966-cı il sentyabrın 12-də təxribat xarakterli fəaliyyətlərinə görə məlum olan - 1927-ci il təvəllüdlü Tovmasyan Ararat Sirikanoviç, 1937-ci il təvəllüdlü Cavadyan Boris Mamikanoviç və 1937-ci il təvəllüdlü Xaçatryan Robert Sanasaroviç gizlicə Yerevandan Xankəndinə gəlirlər. Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin əməkdaşları bu barədə qabaqlayıcı məlumatlar əldə edirlər və erməni qrupunun üzvləri nəzarətdə saxlanılır. Onlar özləri ilə gətirdikləri vərəqələri yaymağa cəhd göstərərkən yaxalanırlar. Qrupun üzvlərindən aşağıdakılar götürülür:

- Dağlıq Qarabağın erməni əhalisinə təxribat xarakterli müraciət - 28 nüsxədə;

- Şair Silva Kaputikyanın əsərləri - 6 nüsxə;

- "Erməni vətənpərvərlər ittifaqı"nın bütün erməni xalqına müraciəti - 12 nüsxədə;

- "Türklərin ermənilərə qarşı zorakılığı"nın 50 illiyi ilə bağlı şüar - 1 nüsxədə;

- Azərbaycanın siyasi xəritəsi - 1 nüsxədə və s. təxribat xarakterli vərəqələr.

Lakin erməni-daşnak təxribatçıları fəaliyyətlərini nəinki dayandırmır, yeni-yeni forma və metodlardan istifadə edirlər.

1966-cı ilin əvvəllərindən başlayaraq erməni təxribatçıları tərəfindən DQMV və Ermənistanda şayiələr yayılır ki, guya artıq mərkəzi hökumətdə - Sov.İKP MK-da Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi barədə qərar qəbul edilib. Təxribatçılar bununla bağlı vərəqələr yayır və həmin "şad xəbəri" qısa müddətdə bütün erməni əhaliyə çatdırmağı planlaşdırırlar.

Bu barədə AR DTK-dan Az.SSR KP MK-ya göndərilən 17.09.1966-cı il tarixli məktubdan: "Son 10-12 gün ərzində Qarabağda - Moskvada DQMV-nin Ermənistana birləşdirilməsi barədə məsələnin artıq müsbət həll olunması barədə şayiələrin yayılması sürətlənmişdir. Bununla əlaqədar olaraq Sov.İKP MK-nın və sovet hökumətinin ünvanına millətçilər tərəfindən təşəkkür məktubları yazılır və həmin məktublara imzaların toplanması faktları (SMU-41 adlı tikinti idarəsində, Mərkəzi Xəstəxanada, Tibb Texnikumunda və müxtəlif orta məktəblərdə) geniş yayılır" (AR MTN arxivi).

Qeyd etmək lazımdır ki, Heydər Əliyev Azərbaycanın Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri təyin edildikdən sonra ermənilərin fitnəkar niyyətlərinə qarşı mübarizə daha da gücləndirilir, ulu öndər bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərə şəxsən nəzarət edir.

Lakin görülən tədbirlər Heydər Əliyevi tam qane etmirdi. O, yaxşı bilirdi ki, DQMV-də erməni-daşnak qüvvələri ilə effektiv mübarizə aparmaq üçün DTK-nın DQMV üzrə şöbəsinin erməni rəhbərliyi dəyişdirilməlidir. Bu səbəbdən də ulu öndər dəfələrlə SSRİ Nazirlər Soveti yanında DTK rəhbərliyinə müraciət edərək həmin şöbənin rəisinin dəyişdirilməsini tələb edirdi. Ancaq ermənilər də həmin vəzifəyə azərbaycanlının təyin edilməsinə hər vəchlə mane olurdular. Belə olduğu təqdirdə Heydər Əliyev bu vəzifəyə digər millətin nümayəndəsinin təyin edilməsi məsələsini qaldırır. Sonda AR DTK-da işləyən, öz obyektivliyi və qərəzsizliyi ilə tanınan rus milliyyətindən olan Dmitri Georgiyeviç Bıstrov AR DTK-nın DQMV üzrə şöbəsinin rəisi təyin edilir.

1967-ci ilin illik hesabatı zamanı Heydər Əliyev AR DTK-nın DQMV şöbəsinin rəisi polkovnik Dmitri Bıstrova qeyd olunan hallara qarşı mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsini tapşırır və bu barədə konkret göstərişlər verir. Artıq həmin tapşırıqlar qısa müddət ərzində öz nəticələrini verməyə başlayır.

1967-ci ildə Qarabağda fəaliyyət göstərən cinayətkar ünsürlərdən təşkil olunan və azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından qovulmasını təşkil etməyi planlaşdıran milliyyətcə erməni gənclərdən ibarət qrup müəyyənləşdirilərək zərərsizləşdirilir. Həmin qrupun fəaliyyəti əsasən Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi və azərbaycanlıların zor gücünə öz torpaqlarından qovulması üçün geniş təbliğat işinin aparılması, bu məqsədlə təxribat vərəqələrinin hazırlanması, erməni əhalisi arasında yayılmasını və yeni üzvlərin cəlb olunmasını təşkil etmək idi. Həmin ildə təkcə Dağlıq Qarabağda 1200-dən artıq belə vərəqə hazırlanıb yayılmışdı. Qısa müddət ərzində belə vərəqələri hazırlayanlardan 13 nəfər, yayanlardan isə 17 nəfər saxlanıldı.

1967-ci ilin əvvəllərində erməni-daşnak dairələri və təxribatçıları tərəfindən əvvəlcədən hazırlanan plana əsasən Dağlıq Qarabağda milliyyətcə erməni olan Movsesyan soyadlı şəxs qətlə yetirilir. Planın ikinci mərhələsinə uyğun olaraq xüsusi erməni təhrikçilərinin rəhbərliyi altında quduzlaşmış kütlə Movsesyanın ölümü ilə bağlı məhkəmə iclasının keçirildiyi kinoteatrın zalına girərək şübhəli şəxs kimi həmin prosesdə dindirilən 2 azərbaycanlını zorla mühafizəçilərin əlindən alıb xüsusi amansızlıqla öldürürlər. Təqsirləndirilən, lakin sonradan bəraət almış digər azərbaycanlı Zöhrab Məmmədov isə dustaq maşını ilə birlikdə yandırılır. Burada əsas məqsəd hadisələri qızışdırıb milli zəminə yönəltmək, nəticədə azərbaycanlıların bütün Qarabağ ərazisindən köçürülməsini və ərazinin Ermənistana birləşdirilməsinin təməlini qoymaq idi.

Lakin Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının çevik müdaxiləsi nəticəsində bu hadisələrin qarşısı qısa müddətdə alındı. Təxribat zamanı xüsusi fəallıq göstərən 20 nəfər milliyyətcə erməni olan şəxs həbs edildi. Onlardan 5 nəfərə ölüm hökmü kəsildi, 14 nəfər isə müxtəlif müddətlərə azadlıqdan məhrum edildi. İşin istintaqını Heydər Əliyev şəxsən öz nəzarətinə götürdü. Hətta bu məqsədlə Xankəndinə gedərək 15 gün orada qaldı (AR MTN arxivi).

Həmin ərəfədə məlum olur ki, həbs olunan ermənilərin qisasını almaq məqsədilə Qarabağda yaşayan azərbaycanlılara və müxtəlif partiya fəallarına qarşı yeni hücumlar hazırlanır. Bu məqsədlə Ermənistan ərazisində xüsusi terrorçu qrup yaradılıb və onlar əldə etdikləri silah-sursatı Yerevan şəhərinin yaxınlığında gizli yerdə saxlayırlar.

Heydər Əliyevin qətiyyəti və əzmkarlığı sayəsində, onun rəhbərliyi altında xüsusi əməliyyat-istintaq qrupu yaradılır, həmin terrorçu qrupun gizli cəbbəxanası aşkar olunur və oradan 4 ədəd "Kalaşnikov" tipli avtomat, 2 ədəd pulemyot, bir neçə ədəd "Naqan" və "Mauzer" tipli tapançalar, eləcə də həmin silahlar üçün nəzərdə tutulmuş külli miqdarda güllələr və digər döyüş sursatı götürülür. Aparılan araşdırmalar zamanı məlum olur ki, həmin silah-sursat Ermənistan ərazisində dislokasiya olunan sovet ordusunun anbarlarından oğurlanıb (?!). Lakin SSRİ prokurorluğu cinayət işini Azərbaycan prokurorluğundan alaraq öz icraatına götürdü. Bununla da qrup üzvlərinin sonrakı taleyi qaranlıq qaldı.

Həmin vaxtda DQMV-də erməni-daşnak qüvvələri tərəfindən yenidən təxribat xarakterli vərəqələrin hazırlanaraq yayılması, Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini tələb etmək məqsədilə imzaların toplanması və s. fəaliyyət göstərildi. Amma həyata keçirilən əməliyyat tədbirləri nəticəsində ermənilərin bu təxribatlarını da zərərsizləşdirmək mümkün oldu.

Heydər Əliyev 1967-ci ilin yekunlarına dair SSRİ DTK-ya göndərdiyi hesabatında bu kimi hadisələrdə Ermənistan SSR-də fəaliyyət göstərən millətçi dairələrin birbaşa rolunun olduğunu, hadisələrin onlar tərəfindən təşkil edildiyini bildirir və bunu təsdiq edən aşağıdakı faktları göstərir:

1. Son beş ildə Qarabağla heç bir əlaqəsi olmayan millətçi ermənilər mütəmadi Xankəndinə səfərlər edir, orada şər və təxribat xarakterli fikirlərlə yanaşı, Qarabağın yaxın vaxtlarda Ermənistana birləşdiriləcəyi barədə təbliğat aparırlar.

2. Bu istiqamətdə Qarabağda yaşayan ermənilərə müraciətlər hazırlanır və imza toplanılması təşkil edilir.

3. Millətçi çağırışlar əks olunan vərəqələr Ermənistanda hazırlanır və sonradan Qarabağa gətirilir.

4. Ermənistanda tarixin saxtalaşdırılması istiqamətində böyük işlər aparılır, bu istiqamətdə əsərlərin yazılması və dərsliklərə salınması təşkil olunur (AR MTN arxivi).

Azərbaycan təhlükəsizlik orqanları tərəfindən davam etdirilən yoxlama tədbirləri zamanı məlum olur ki, Ermənistandan gətirilən vərəqələr Yerevan Politexnik İnstitutunun mətbəəsində hazırlanır. Erməni millətçiləri öz çirkin oyunlarına hətta orta məktəblərin aşağı sinif şagirdlərini də cəlb edirlər. Bunun da əsas səbəbi onlara qarşı konkret cinayət təqibi, cəza tədbirlərinin görülməsinin çətinliyi ilə bağlı idi. Bu barədə AR DTK DQMV üzrə şöbənin 1967-ci il üzrə hesabatında qeyd olunur ki, təxribatlara orta məktəbin 9-cu sinif şagirdləri də cəlb edilirlər (AR MTN arxivi).

AR DTK-nın 1968-ci il üzrə hesabatı. AR DTK DQMV üzrə şöbənin rəisi polkovnik Dmitri Bıstrovun məruzəsindən: "Ötən hesabat dövründə verilmiş tapşırıqlarla əlaqədar keçirilmiş əməliyyat tədbirləri zamanı 1968-ci ildə 1967-ci ilə nisbətən milliyyətçi vərəqələrin hazırlanması və yayılması, eləcə də ermənilərin azərbaycanlılara qarşı hücumları kəskin azalıb. Belə ki, 1967-ci ildə 30 müəllif tərəfindən hazırlanan 1.241-dən çox vərəqə və məktub (bunlardan 1.200-ü vərəqə, qalanları isə məktub şəklində) aşkarlansa da, 1968-ci ildə bu qəbildən olan ümumilikdə 17 müəllif tərəfindən hazırlanan 53 sənəd aşkar edilib. Bununla belə, keçirilən tədbirlər zamanı yenə də qruplar aşkar edilərək ləğv edilib, onlardan çoxlu miqdarda vərəqələr və həmin vərəqələri hazırlamaq üçün lazım olan avadanlıqlar aşkar edilərək götürülüb" (AR MTN arxivi).

Həmin dövrdə Ermənistanda da geniş anti-Azərbaycan təbliğat-təşviqat işləri aparılırdı. Qondarma erməni tarixçiləri tərəfindən Qarabağın tarixi saxtalaşdırılaraq "erməni torpaqları" olması barədə dərsliklər və məqalələr yazılır, qədim Azərbaycan ərazilərinin Ermənistana birləşdirilməsi barədə Moskvaya ardı-arası kəsilməyən məktublar, müraciətlər yazılırdı. Qeyd olunan işlərə ümumilikdə Ermənistan Dövlət Universitetinin müəllimi, fizika-riyaziyyat elmləri namizədi Nikolay Qasparyan başçılıq edirdi.

Fenomenal istedada və təşkilatçılıq bacarığına, əsl peşəkar təhlükəsizlik zabitinə xas olan nadir fəhmə malik Heydər Əliyevin tapşırığı ilə Ermənistana istiqamətləndirilən əməliyyat mənbələrinin təqdim etdikləri məlumatlardan bəlli olurdu ki, Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərən anti-Azərbaycan dairələrin nümayəndələri Azərbaycanda yaşayan qohumlarının vasitəsilə Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi və azərbaycanlıların fiziki məhv edilməsi və ya öz torpaqlarından qovulması istiqamətində təbliğatı genişləndiriblər. Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının əməliyyat mənbələrindən birinin Yerevan Politexnik İnstitutunda tələbələrlə söhbət zamanı əldə etdiyi məlumatda bildirilirdi: "Ağdərə rayon sakini, milliyyətcə erməni Alvina adlı qadın 24 aprel 1968-ci ildə qondarma "soyqırımı günü"nün ildönümü ilə əlaqədar azərbaycanlılara qarşı zor tətbiq edilməsi, Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi və s. barədə milliyyətçi xarakterli vərəqələr yaymalıdır". Yoxlama zamanı məlumat öz təsdiqini tapır. 1968-ci il aprel 23-də Alvina Şirinyan saxlanılır və təxribatçı vərəqələr ondan götürülür. Həmin hadisə ilə bağlı Ağdərədə erməni milliyyətindən olan beş nəfər 10-cu sinif şagirdi saxlanılır və bununla da böyük bir təxribatın qarşısı alınır. Əlavə araşdırmalar zamanı məlum olur ki, Alvinanın qardaşı Viqen Şirinyan Yerevan Politexnik İnstitutunun tələbəsidir və təxribat məzmunlu vərəqələr Ağdərəyə onun vasitəsilə Ermənistandan gətirilib.

Yerevandan əldə edilən daha bir məlumat əsasında Xankəndi şəhərində hazırlanan növbəti belə təxribatın qarşısı alınır. Əməliyyat tədbirləri zamanı Xankəndi şəhərində yerləşən 1 saylı orta məktəbin erməni milliyyətindən olan dörd nəfər 10-cu sinif şagirdi saxlanılır, onlardan azərbaycanlılara qarşı nifrət aşılayan, milli zəmində ədavət salmağa, qarşıdurma yaratmağa çağıran vərəqələr və çap avadanlıqları götürülür.

1970-ci ildə Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi və oradan azərbaycanlı əhalinin qovulması məqsədilə Yerevan şəhərində təxribat-pozuculuq fəaliyyəti ilə məşğul olacaq daha bir təşkilat yaradılır. Təşkilatın rəhbəri 1951-ci il təvəllüdlü, Xaçaturyan Armais Vaqanoviç idi.

Həmin təşkilata nüfuz etdirilmiş mənbənin məlumatından: "A.Xaçaturyan məni təşkilatın Dağlıq Qarabağda fəaliyyət göstərən qollarından birinə rəhbər təyin etdi və qarşımda bütün rayonlarda gizli qrupların yaradılması, millətçi xarakterli vərəqələrin hazırlanması və yayılması tapşırığı qoydu. Bundan əlavə, üzvlük haqqı yığılmalı, həmin vəsait hesabına təşkilat üzvlərinin ezamiyyət xərci ödənilməklə yanaşı, silah-sursat və digər vəsaitlər alınmalı idi. Təşkilatın proqramına əsasən əvvəlcə bütün "erməni torpaqları" birləşdirilməli idi". Çox keçmir Xaçaturyanın təşkilatının beş üzvü həbs edilərək müxtəlif müddətlərə azadlıqdan məhrum edilirlər, əlavə 18 nəfər isə inzibati qaydada cəzalandırılır.

Erməni-daşnak dairələri onlara qarşı aparılan kəskin mübarizəni nəzərə alaraq digər fürsət və yollar axtarırdılar. Hətta terror metodlarından istifadə etməkdən belə çəkinmirdilər. Onlar Azərbaycanın və Dağlıq Qarabağın müxtəlif partiya rəhbərlərinə, hakimiyyət nümayəndələrinə məktublar göndərərək onları "haqq işlərinə" maneçilik törədəcəkləri təqdirdə öldürəcəkləri ilə hədələyirdilər. Bununla belə, Heydər Əliyev qeyd olunan məsələləri daim diqqətdə saxlayaraq cinayətkarlara qarşı daha inamlı mübarizə aparmağı, əməliyyat şəraitinə nəzarət etmək məqsədilə kompleks tədbirləri gücləndirməyi tapşırırdı.

Aşkar edilmiş təhlükəli cinayətkar dəstələrdən birinə isə 1950-ci ildə Qafan şəhərində anadan olan Baqdasaryan Edik Samsonoviç başçılıq edirdi. O, Ermənistanda yaradılan və sonradan Qarabağda gizli fəaliyyət göstərən "Vətənpərvərlər ittifaqı" adlı erməni-daşnak terrorçu təşkilatının rəhbəri idi. Terrorçu təşkilat 1968-ci ildə Qafan şəhərində yaradılmışdı. E.Baqdasaryan hətta Qafan şəhərində yerləşən 27 saylı internat məktəbinin 6-10-cu sinif şagirdləri arasında qeyri-qanuni təbliğat aparır, azərbaycanlılara və Azərbaycana qarşı nifrət aşılayır, onların "erməni təəssübkeşləri kimi böyümələrinə" çalışırdı. Əsas məqsədi Dağlıq Qarabağın və Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ermənistana birləşdirilməsi olan "Vətənpərvərlər ittifaqı" erməni-daşnak terrorçu təşkilatına öz mənfur niyyətlərini həyata keçirmək üçün E.Baqdasaryan öz əlaltılarına fiziki zorakılıqlar etməklə azərbaycanlıların doğma torpaqlarından qovulmaları, öldürülmələri, əmlaklarının talan edilməsi barədə tapşırıqlar verirdi. Bundan əlavə, E.Baqdasaryan təşkilat üzvlərinə Azərbaycan televiziyasına məxsus verilişlərin Ermənistan ərazisində yayımlanmasının qarşısını almaq üçün Qafan şəhərində yerləşən teleötürücü stansiyanın partladılması barədə də göstəriş vermişdi. "Vətənpərvərlər ittifaqı"nın üzvü Poqosyan Arzik Vazgenoviç sonradan istintaqa verdiyi ifadəsində bildirdi: "Təşkilat üzvləri azərbaycanlılara məxsus məktəbləri yandırmağın zəruriliyini qeyd edərək, ruslara məxsus məktəblərin də bağlanmasını tələb edirdilər" (AR MTN arxivi).

(Ardı var)

A.VAQİFLİ,

Milli Təhlükəsizilk Nazirliyinin əməkdaşı

Azərbaycan.-2013.- 6 mart.- S.3.