Qızıl toy

Yaxud yarım əsrlik səadətin zirvəsi

Belə bir inanc var: "Novruzda evlənənin yeddi oğlu olar". Əgər "aslanın erkəyi, dişisi olmaz", yaxud "qız da, oğul da Tanrının payıdır" kimi kəlamları da xatırlasaq, "yeddi oğul" diləyini rəmzi məna, bütövlükdə ailə xoşbəxtliyi, atalıq, analıq səadəti arzusu kimi qəbul etmək mümkündür.

Əfqan müəllim və Səyyarə xanım da Novruzda evləniblər. Düz 50 il bundan qabaq. O vaxt onlara "ulduzlarınız barışsın", "qoşa qarıyın" deyənlərin ümidini məhəbbət və sədaqət, dözüm və iradə, bir-birini başa düşmək qabiliyyəti sayəsində qurduqları ailənin səadəti ilə doğruldublar.

Beləliklə, sözümüz yeddi roman, çoxlu povest və dram əsəri, saysız-hesabsız oçerk və publisist məqalə müəllifi olan yazıçı və jurnalist Əfqan Əsgərovun yaradıcılığı haqqında deyil, ömür-gün yoldaşı Səyyarə xanımla birlikdə qurduqları qala - möhkəm və xoşbəxt ailə haqqındadır.

Dörd övlad, səkkiz nəvə sahibi olan və ilk nəticəsinin yolunu gözləyən bu ailənin yaranma tarixi də maraqlıdır. Söhbəti Əfqan müəllim başlayır:

- Moskvada ikiillik kinossenari kursunu bitirib Bakıya qayıdanda evdəkilər eyhamla dedilər ki, 30-a da çatdın, başın elə yazıb-pozmağa, oxumağa qarışıb. Tezliklə "Kommunist" qəzetinə işə qəbul olundum və bundan sonra evdə mənim ailə qurmaq məsələm açıq şəkildə qaldırıldı. Seçim ixtiyarını özümə verdilər. Gözümün qabağına dərhal Səyyarə gəldi. Bacım Ulduzun rəfiqəsi idi. Bir sinifdə oxuyurdular. Dərslərini də birlikdə hazırlayırdılar. Həmin vaxt onlar məktəbi bitirməkdə idilər. "Qız elə evin içindədir ki..." dedim və doğmalarım mətləbi başa düşüb bəyəndilər. İndi qalırdı Səyyarənin fikrini öyrənmək. O isə başını aşağı salıb astaca "atam bilər" dedi.

Yaşlı qələm yoldaşları gənc yazarın evlənmək qərarında olduğunu eşidəndə elçiliyi özləri edəcəklərini bildirdilər. Beləliklə, Süleyman Rəhimov, İlyas Əfəndiyev, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza, bir sözlə, 7-8 nəfər tanınmış qələm sahibi yığışıb elçiliyə getdilər.

Maarif kişi sadə bir insan idi. Maşinist işləmişdi. Bununla belə bu cür adlı-sanlı yazıçıların onun evinə elçiliyə getməsi Əfqanı daxilən narahat etmədi. Çünki onların mərd bir kişinin qapısına getdiyini bilirdi.

Əfqanla Səyyarə nişanlandılar və təxminən bir ildən sonra evləndilər.

Əfqan müəllim deyir ki, dünya xalqlarının heç birinin dilində "ailə qurmaq" söz birləşməsinin "evlənmək" kimi sinonimi yoxdur. Hətta bunu xarici dilləri bilən insanlardan da soruşaraq dəqiqləşdirib. Əslində, bu, sinonim də deyil, daha geniş bir anlayışdır. Evlənmək sözünün çərçivəsində təkcə arvad almaq, yaxud ərə getmək mənası yox, həm də ev-eşik, isti ocaq sahibi olmaq, xoşbəxt ailə qurmaq kimi geniş məna yerləşir.

Bayaqdan susan Səyyarə xanım da söhbətə qoşulur:

- Bir müddət qayınanamgillə bir evdə yaşadıq. Sonra Yazıçılar Birliyindən Əfqana ikiotaqlı mənzil verdilər. Qərara gəldik ki, ev üçün hər şeyi təzədən alaq. Mənə atam evindən az-çox cer-cehiz vermişdilər, onları da qayınanamgildə qoyub təzə evə köçdük. Hər dəfə dolanışıq xərclərimizdən artıq vəsaitimiz qalanda nə isə təzə bir əşya alır və buna birlikdə sevinirdik. Anası ilə münasibətlərimiz isə bir evdə də, ayrı-ayrı mənzillərdə də yaşayanda eyni olub. Rəhmətliyin xeyir-duası elə bil indi də bizimlədir.

- Bəzi qızlar anasız bəy arzusundadırlar...

Səyyarə xanım təəssüf və etirazla:

- Bu, düzgün deyil, - deyir. - Qayınanasız düşməniniz olsun! Qayınanalı evdə həmişə hərarət olar. Ümumiyyətlə, Əfqanla mən bir-birimizin valideynlərinə, doğmalarına həmişə hörmət bəsləmişik. Deyim ki, bu, ailəyə xoş aura gətirən bir mənbədir. Böyüklərə mehribanlıqla yanaşdıqca sanki bir-birimizə səmimiyyətimiz də artıb. Mən bu hissi öz övladlarıma da aşılamışam. Odur ki, indi hamısı xoşbəxt ailə sahibidir.

- Yazıçının həyat yoldaşı olmaq asan deyil, eləmi?

Əslində, Səyyarə xanıma ünvanlanan bu suala Əfqan müəllim cavab verir:

- Səyyarəni Allah elə bil məhz yazıçı arvadı olmaq üçün yaradıbmış.

Onun fikrini Səyyarə xanım belə tamamlayır:

- Əfqan müəllim uzun illər mətbuatda çalışıb. Müxbirlikdən ta redaktorluğa qədər bir çox vəzifələr daşıyıb. Tez-tez ezamiyyətlərə gedib, mətbəədə gecə növbətçiliyinə qalıb. Elə evdə olduğu vaxtlarda da əlindən qələm düşməyib, kitablarını yazıb. Çox vaxt ailənin, uşaqların qayğıları ilə təkbətək qalmışam. Amma onun sənətinə, yaradıcılığına hörmət edərək dözmüşəm. Əvəzində hər yazısı dərc olunanda, hər kitabı çıxanda sevinmişəm.

Əfqan müəllim zarafat edir:

- Çünki qonorarın hamısını ona vermişəm.

Sonra ciddiləşərək əlavə edir:

- Ailəni bir dövlət hesab etsək, Səyyarə xanım bu "dövlət"in hər cür qayğısını çəkməklə bərabər, həm də "maliyyə naziri" olub. Ailənin büdcəsini həmişə o, idarə edib, özü də bacarıqla idarə edib.

Səyyarə xanım utancaqlıqla deyir:

- Əslində, heç bir sənətim, ixtisasım yoxdur...

Bununla belə Səyyarə dərin düşüncəyə, səlis məntiqə malik bir qadındır. Maraqlı həmsöhbətdir. Görünür, evlənənlərin təhsil dərəcəsinin eyni olmasının vacibliyini iddia edənlər, bunun mütləq olduğunu deyənlər o qədər də düzgün fikirləşmirlər.

Əfqan müəllim sanki fikrimi oxuyur və beynimdə dolandırdığım sualı belə cavablandırır:

- Konkret olaraq, bizim Səyyarə xanıma bir yazıçı ilə ömür yollarında qoşa addımlayıb onu anlamağa üç şərt tam imkan yaradıb. Bunlar Səyyarəyə ata-anasının verdiyi milli-mənəvi dəyərlərimizə əsaslanan mükəmməl tərbiyə, elə orta məktəbdəcə yaxşı oxuyub qazandığı savad və bir də arzusunun, amalının saflığı, ürəyinin, sevgisinin böyüklüyüdür.

- Deyirlər, zaman keçdikcə sevgi azalaraq tükənir...

Səyyarə xanım bu fikrə də etiraz edir:

- Sevgi heç vaxt tükənən deyil. Əksinə, oğul-uşaq məhəbbəti, nəvələrin dünyaya gəlişi sevgini birəbeş artırır. Bir damın altında birlikdə yaşanan illər, həyatın birlikdə dəf olunan çətinlikləri, birlikdə duyulan sevinc və fərəhi iki insanı, onların duyğu və münasibətini sınaqdan keçirərək daha da möhkəmləndirir.

- Axı qurulan ailələrin heç də hamısında belə olmur, - deyirəm.

Səyyarə xanım bu barədə öz mülahizələrini söyləyir:

- Bilirsinizmi, ailənin qədrini bilən, onu qorumaq istəyənlər həmişə bir-birinə güzəştə getməlidir. Biri digərinin nöqsanını düzəltməyə çalışmalıdır. Ən başlıcası isə gərək həyat yoldaşının ən yaxşı keyfiyyətlərini görə və qiymətləndirə biləsən. Əfqan müəllimin sadəliyi, zəhmətsevərliyi, ailəmizi yaxşı dolandırmağa çalışması, bütün bunlarla yanaşı, heç vaxt ad-san, şan-şöhrət dalınca qaçmaması onu həmişə mənim gözümdə ucaldıb.

Bu keyfiyyətlərin ailə quran bəzi gənclərdə olmaması Əfqan müəllimi də narahat edir. O təəssüflə bildirir ki, bir sıra cavan ailələrin, hətta bəzən iki-üç uşağı olan ailələrin dağılması halları da az deyil. Hörmətli yazıçımız boşanmaların çox olmasından, bəzi ailələrdə yaranan münaqişələrdən, ailə üzvləri arasındakı çəkişmə və dava-dalaşdan, üstəlik də bunların teleefirlə aləmə yayımlanmasından narazılıq edir. Müstəqil ölkəmizin bugünkü inkişafından, şan-şöhrətindən fərəh duyan yazıçı Azərbaycan ailəsinin xalqımızın adət-ənənəsinə, mentalitetinə əsaslanaraq müasir yüksəlişimizin səviyyəsində olmasını arzulayır.

Əfqan müəllim bir anlığa fikrə gedir və sanki söhbəti yekunlaşdırır:

- Bilirsinizmi, mən kişini və qadını evin divarının çöl və iç tərəflərinə bənzədirəm. Divar hər tərəfdən möhkəm olmalıdır. Kişi evi çölün-bayırın sərt təsirlərindən qorumalı, evin içərisindən muğayat olmalıdır. Qadın isə evin daxili ab-havasının keşiyində dayanmalı, evi uşaqlar üçün isti qucağa çevirməlidir. Evin içindən çölünə, çölündən isə daxilinə zərbə dəyməməlidir. Bizim yarım əsrlik ailə həyatımızın kodeksi belə olub.

Əfqan müəllimin ailəsini yarıməsrlik səadətin zirvəsinə çatdıran, bax, bu kodeksdir. Bəli, onların evlənməyinin 50 ili tamam olur. Görəsən, bu münasibətlə bir-birlərinə nə hədiyyə edəcəklər? Ürəyimdən keçirib dilə gətirmədiyim bu sualın cavabını da Əfqan müəllimin sözlərində tapıram: "Evlənəndən bəri nəyə nail olmuşuqsa, başqa sözlə, evimizin içində maddi və mənəvi cəhətdən qiymətli nə varsa, onların hamısı bizim bir-birimizə hədiyyəmizdir".

Əfqan müəllim və Səyyarə xanım, bir daha xoşbəxt olun! Qızıl toyunuz mübarək!

Flora SADIQLI

Azərbaycan.-2013.- 19 mart.- S.10.