«İnsan kapitalı»na qoyulan sərmayə

gələcəyə yönəlmiş ən effektli yatırımdır

Azərbaycanda bu istiqamətdə həyata keçirilən

məqsədyönlü siyasət uğurlu bəhrəsini verir

Bir çox ölkələrlə müxtəlif istiqamətlərdə qarşılıqlı münasibətləri olan müstəqil Azərbaycan həm də təhsil sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığa xüsusi önəm verir. Bu sahədə ildən-ilə genişlənən əməkdaşlıq istiqamətlərindən biri əsası Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş tələbə mübadiləsi və gənclərin xaricdə təhsil alması məsələsidir.

Xaricdə təhsil, ümumiyyətlə, xaricdə kadr hazırlığı beynəlxalq təcrübədə kifayət qədər zəngin ənənələrə malikdir. Hazırda ölkələr arasında humanitar sahədəki beynəlxalq əməkdaşlıqda xaricdə təhsil xüsusi yer tutur. Bu istiqamət Azərbaycan dövlətinin daim diqqət mərkəzindədir.

Sovetlər dövründə respublikadan kənarda təhsil almaq təcrübəsi mövcud olsa da, bu, həm məzmun, həm də miqyas baxımından fərqlənib. Lakin ulu öndər Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycana rəhbərlik etməyə başlayandan sonra bu sahədə, sözün əsl mənasında, dirçəlişin əsası qoyulub. 1969-1970-ci dərs ilində respublikadan kənara nəzərdə tutulan 60 nəfərdən 47 nəfəri təhsil almağa göndərilmişdisə, 1975-ci ildə bu rəqəm 14 dəfə artaraq 700 nəfərə çatdı və sonrakı illərdə bu artım yüksələn xətt üzrə davam etdirildi. 1970-ci ilədək respublikadan kənarda təhsil almağa göndərilənlərin yalnız 40 faizini azərbaycanlılar təşkil edirdisə, ulu öndər Heydər Əliyevin apardığı uzaqgörən siyasət nəticəsində bu göstərici 1976-cı ildə 85 faizə, 1977-ci ildə 92 faizə, 1980-ci illərin əvvəllərində isə 97,6 faizə çatdı.

Xaricdə təhsilin geniş yayılmış formalarından biri gənclərin birbaşa təhsil müəssisələrinə müraciəti və müvafiq qəbul prosedurlarını keçdikdən sonra fərdi müqavilə əsasında təhsil almasıdır. Ölkənin qanunvericiliyi və ali məktəblərin tələblərindən asılı olaraq, belə təhsil bir çox hallarda ödənişli olur. Hətta təhsilin ödənişsiz, yaxud çox aşağı qiymətlərə olduğu ali məktəblərdə tələbənin yaşayış və təhsillə bağlı olan digər xərcləri təhsil alanın özü, valideynləri və yaxud sponsoru tərəfindən ödənilir.

Lakin ulu öndər Heydər Əliyevin müəllifi olduğu mütərəqqi ənənələri layiqincə yaşadan Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsləri, diqqət və qayğısı sayəsində Azərbaycan vətəndaşlarının xaricdə təhsili birbaşa dövlət tərəfindən stimullaşdırılır. Bu mənada Azərbaycan Prezidentinin təsdiq etdiyi "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" dövlətimizin gənclər sahəsinə göstərdiyi maraq, onun daimi inkişafı və potensialının düzgün sahələrdə istifadə olunmasına verdiyi əhəmiyyətin bariz göstəricisidir. Hazırda bu proqram çərçivəsində Azərbaycan gəncləri dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin ən yaxşı universitetlərində dövlət hesabına təhsil almaqdadırlar. Hər il yüzlərlə gənc bu imkanı əldə edir. Azərbaycan gəncləri bu proqramın verdiyi imkanlardan bəhrələnərək, dünyanın inkişaf etmiş texnologiyalarına yiyələnir, qabaqcıl elm adamlarından və universitetlərdən dərs alırlar.

Bu yolla xaricdə təhsil son illər daha geniş yayılıb və Azərbaycan gənclərinin təhsil aldığı ölkələrin coğrafiyası da genişlənməkdədir. İndiyədək dövlət proqramı ilə 1825 nəfər təhsil almışdır. Bu il isə rekord səviyyədə -1200-dən artıq ərizə qəbul olundu və nəticədə ilk dəfə olaraq ərizə verənlərin təxminən 65 faizi, 783 nəfər olmaqla proqramın qalibləri oldular və bununla da, dövlət proqramı ilə xaricdə təhsil alan azərbaycanlı gənclərin sayı 2600-ü keçdi. Hazırda demək olar ki, Avropa ölkələrinin əksəriyyətində, eləcə də ABŞ, Kanada, Çin, Yaponiya, Cənubi Koreya, Misir, MDB ölkələrində Azərbaycan vətəndaşları bu formada təhsil alırlar.

Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycan dövlətinin qarşıya qoyduğu əsas vəzifələrdən biri hazırkı sürətli inkişaf proseslərinə gəncləri də cəlb etmək, onların bilik və bacarığından yararlanmaqdır. Çünki istənilən ölkənin tərəqqisi və xoşbəxt gələcəyinə gedən yol gənclərin iştirakı olmadan mümkün deyildir. Təbii ki, bu proseslərdə gənclərin iştirakını təmin etmək üçün ilk növbədə, onların yüksək təhsilinə, peşəkar kadr kimi formalaşmalarına diqqət yetirmək lazımdır. Axı gənc nəslin təhsilinə qoyulan sərmayə ölkəmizin inkişafı şəklində geri dönür.

İnamla deyə bilərik ki, azərbaycanlı gənclər dövlətin onlara göstərdiyi etimadı layiqincə doğruldurlar. Bunu "Xaricdə Təhsil Alan və Məzun Olmuş Azərbaycanlı Gənclər Forumu" İctimai Birliyinin (ASAİF) hər il keçirilən yay forumlarında bir araya gələn gənclər istər təhsil aldıqları ölkələrdə, istərsə də çalışdıqları sahələrdə öz əməlləri ilə təsdiq edirlər. Ümumiyyətlə, ASAİF-nin ənənəvi yay forumları xaricdə təhsil alan gənclərin şəbəkələşməsi üçün mühüm vasitədir. Belə forumların əsas müsbət cəhətlərindən biri də odur ki, gözəl mühit yaradır, hər kəsi bir araya gətirir, eyni zamanda, burada iştirak edən gənclər öz üzərlərində dövlətin qayğısını, diqqətini, etimadını hiss edirlər. Gənclərimizin onları maraqlandıran məsələləri və sualları rəsmilərlə birgə müzakirə edə bilmələri baxımından da belə forumların keçirilməsi olduqca mühüm əhəmiyyət daşıyır.

1993-1994-cü tədris ilindən başlayaraq respublikamızın ikitərəfli tələbə mübadiləsinin həyata keçirdiyi ölkələrdən biri də Misir Ərəb Respublikasıdır. Bu ölkənin ali məktəblərində təhsil almaq üçün hər il Misir dövləti Azərbaycana təqaüdlər ayırır. Misirin tanınmış ali məktəbləri olan Qahirə, İsgəndəriyyə və Aynu-Şəms universitetlərində tələbələr əsasən iqtisadiyyat, kommersiya, hüquq, ərəb dili və ədəbiyyatı, islam tarixi və digər ixtisaslar üzrə təhsil alırlar. Misir dövlətinin qaydalarına görə, ixtisasdan asılı olaraq, tələbələr ərəb və ingilis dillərində təhsil ala bilərlər. Əgər müvafiq ixtisas üzrə ingilis dilində tədris mövcuddursa, onda ali məktəbin tələblərinə uyğun olaraq tələbələr ingilis dili üzrə hazırlıq səviyyəsi barədə sənəd təqdim etməklə bu dildə təhsil hüququ qazana bilərlər. Bəzi ixtisaslarda isə dərslərin əksəriyyəti ingilis dilində olsa belə, müəyyən fənlərin tədrisi yalnız ərəb dilində aparılır. Bu isə tələbələrdən hər iki dil üzrə yüksək hazırlıq səviyyəsi tələb edir. Aparılan müşahidələr göstərir ki, Misirdə ingilis dilində təhsil alan tələbələrimiz daha yüksək təhsil göstəricilərinə malik olur və təhsillərini daha qısa müddətdə tamamlaya bilirlər.

Xarici ölkələrdə təhsil alan gənclərimiz bu ölkələrdə Azərbaycan xalqının təmsilçisi, onun qədim mədəniyyətinin, adət və ənənələrinin təbliğatçılarıdır. Onlar həm də Azərbaycan diasporunun fəal üzvləri kimi ölkəmizin haqq səsinin beynəlxalq aləmə çatdırılmasında fəal iştirak edirlər. Hətta Azərbaycanın səfirlikləri olmayan ölkələrdə təhsil alan tələbələrimiz öz səviyyə və bacarıqları çərçivəsində Azərbaycanı layiqincə təbliğ və təmsil edirlər.

Mütərəqqi cəmiyyətlərdə məhz insan kapitalına qoyulan sərmayə gələcəyə yönəlmiş ən effektli yatırım sayılır. Odur ki, azərbaycanlı gənclərin xarici ölkələrin ali məktəblərində təhsil almağa göndərilməsində əsas məqsəd respublikanın gələcəyinə xidmət edəcək, Azərbaycanın dövlət mənafelərini qoruyacaq yüksək ixtisaslı mütəxəssislər hazırlanmasını təmin etməkdir. Bu istiqamətdə həyata keçirilən məqsədyönlü siyasət göstərir ki, sürətlə inkişaf edən Azərbaycanda yaradılan bünövrə bir neçə ildən sonra elmli, təhsilli, müasir dünyagörüşü ilə seçilən gənclər tərəfindən daha da möhkəmləndiriləcək. Prezident İlham Əliyevin "qara qızılı insan kapitalına çevirək" təşəbbüsü də məhz buna hesablanıb.

Ulu öndər Heydər Əliyevin yolunu uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyev daim Azərbaycanın inkişafı, uğurları üçün çalışır və bütün çıxışlarında qeyd edir ki, gələcək gənclərin əlindədir. Biz gənclər dövlətimizin həvalə etdiyi bu missiyanı layiqincə yerinə yetirməli, müasir Azərbaycanı daha uğurlu gələcəyə aparmalıyıq.

Xəyalə ŞƏFİYEVA,

İsgəndəriyyə Universitetinin kommersiya və biznes fakültəsinin VI kurs tələbəsi,

ASAİF-nin Misir Ərəb Respublikasındakı nümayəndəsi

Azərbaycan.- 2013.- 3 noyabr.- S.5.