Beynəlxalq müşahidəçilərin rəyi:

Azərbaycan seçkilərin təşkilində bir sıra ölkələrə demokratiya dərsi keçə bilər

Oktyabrın 9-da Azərbaycanda keçirilən prezident seçkilərinə beynəlxalq təşkilatların marağı böyük idi. 99 ölkəni təmsil edən 49 beynəlxalq təşkilatdan 1200-dən çox müşahidəçi seçki prosesini izləmək üçün ölkəmizə gəlmişdi.

Gün ərzində görüşdüyümüz və fikrini öyrəndiyimiz beynəlxalq müşahidəçilər seçkilərin qüsursuz keçirildiyini, heç bir qanun pozuntusuna yol verilmədiyini, neqativ hadisə ilə raslaşmadıqlarını və hər addımda peşəkarlığın şahidi olduqlarını bildirdilər. Onlardan bəzilərinin qəzetimizə, "Trend", "Milli.az", "Səs" və APA agentliklərinə verdikləri açıqlamaları diqqətinizə çatdırırıq:

Rafael TROTMAN,

Qayana parlamentinin spikeri:

- Səhər saatlarında seçki məntəqələrində olmuşam. Təşkilati vəziyyətdən yüksək dərəcədə təsirlənmişəm. İnsanlar istəklidir, məntəqələrdə çoxsaylı seçicilər müşahidə olunur. Çox fəal və davamlı səsvermə prosesi gedir. İşçilərin peşəkarlığı hiss edilir. Bir məntəqədə açılış mərasimində iştirak etdim. Himn oxundu, çox bəyəndim. Açılışdan əvvəl himnin oxunması bu prosesə necə ciddi yanaşıldığını göstərir. Mən öz ölkəmdə də bu səviyyədə seçkilərin keçirilməsini arzulardım. Əvvəllər başqa ölkələrin də seçki proseslərində iştirak etmişəm. Onu deyə bilərəm ki, burada keçirilən seçkilər bütün normalara uyğun şəkildə aparılır.

Sergey LEBEDEV,

MDB Müşahidə Missiyasının rəhbəri:

"Azərbaycanda seçki kampaniyası kifayət qədər sakit keçir. Seçicilərin səsvermədə öz hüquqlarını ifadə etmələri üçün bütün şərait yaradılıb. Səhər saatlarında seçicilərin təxminən 10 faizi səs verib və bu elə də pis nəticə deyil. Səsvermə normal gedir. Öz mövqelərini bildirmələri üçün yaşlı və xəstə seçicilər üçün də şərait yaradılıb. Seçki məntəqələrində bütün lazımı məlumatlar var ki, bu da seçicilər üçün çox əhəmiyyətlidir. Biz özümüz gördük ki, əgər kimdəsə suallar yaranırsa, seçicilərin köməyinə əksər hallarda seçki məntəqələrinin nümayəndələrinin özləri gəlirlər. Əksər məntəqələr veb-kameralarla təchiz olunubdur".

Bütün bunlar bir daha onu göstərir ki, beynəlxalq müşahidəçilər Azərbaycanda seçkilərin gedişindən razıdırlar.

Yuri ÇOKAN,

Moldova Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri:

- Azərbaycanda prezident seçkiləri üçün hər şey yüksək səviyyədə hazırlanıb. Seçkilər ştat rejimində keçir, səhər saatlarında məntəqələrin açılması ilə əlaqədar bütün prosedurlarda iştirak etmişik, yəni bura seçki qutularının möhürlənməsi, seçki bülletenlerinin sayılması, müşahidəçilərin qeydiyyata alınması daxildir. Bütün seçki məntəqələrində logistika yaxşı səviyyədədir. Bakıda və şəhərdən kənarda bir çox seçki məntəqələrində veb-kameralar quraşdırılıb. Fikrimizcə, seçki fəallığı olduqca yüksək olmalıdır, çünki biz səhər saatlarından insanların seçki məntəqələrinə gəlməsinin şahidi olmuşuq. Hətta məntəqələrin birində növbə yaranıb.

Feramuz ÜSTÜN,

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü:

- Azərbaycanda keçirilən prezident seçkiləri ilə bağlı Sumqayıtda bir sıra seçki məntəqələrində müşahidələr apardıq. Biz Azərbaycanda baş verən irəliləyişləri alqışlayırıq. Biz bir millət, iki dövlətik və seçkilərdə kimin qələbə çalmasından asılı olmayaraq, Azərbaycan xalqı üçün daha da inkişaf etmiş bir ölkənin olmasını arzu edirik. Azərbaycanda aparılan seçkilər bütün Avropa dövlətlərində keçirilən seçkilərə bənzəyir. Baş çəkdiyim məntəqələrdə səsvermənin təşkili və seçkilərin gedişi ilə bağlı heç bir problemə rast gəlməmişəm. Seçkilər son dərəcə yüksək səviyyədə keçirilir. Seçicilərin fəallığını yüksək qiymətləndirirəm.

Ermin Valter NADLER,

Almaniya Parlamentinin deputatı:

- Apardığımız müşahidələr seçkilərin demokratik və şəffaf keçdiyini göstərir. Biz artıq bir neçə seçki məntəqəsində olmuşuq. İndiyədək apardığımız müşahidələr seçkilərin demokratik və şəffaf keçdiyini göstərir. İndiyədək heç bir neqativ hal qeydə alınmayıb. Çox maraqlıdır ki, səsverməyə gələnlər arasında qadınların çoxluğu müşahidə olunur.

Jaçek Vlaslav VLOSOVİÇ,

Avropa Parlamentinin üzvü,

Polşa Seyminin sabiq senatoru:

- Səhər bir neçə məntəqədə olmuşuq. Hər şey əladır. Düşünürəm ki, seçicilərin iştirakı bizim ölkəmizdəkindən daha çoxdur. Bu cür mənzərini görmək, insanların marağını müşahidə etmək çox maraqlıdır. Fikrimcə, hər şey çox yaxşı hazırlanıb. Divarlarda seçicilərin siyahısı asılıb. Digər ölkələrdən də müşahidəçilər var. Hər şey qaydasındadır. Səhər məntəqələr vaxtında açılıb. Mən dünyada seçkilərin müşahidə olunması üzrə bir çox missiyaların tərkibində işləmişəm. Böyük təcrübəsi olan bir şəxs kimi deyə bilərəm ki, Azərbaycan seçkiləri çox yaxşı təşkil edib.

Hakkı KESKİN,

2005-2010-cu illərdə Almaniya

parlamentinin deputatı, professor:

- Azərbaycanda seçkilərin gedişatını izləmək üçün gəlmişik. Hələlik 8 məntəqədə olmuşuq, qeydlərimizi aparmışıq. İndiyə kimi hər şey normal görünür. Seçkidə iştirak yüksək səviyyədədir. Heç bir problem yoxdur. Bundan sonra 3 məntəqəyə də getməliyik. Axşam saatlarında sandıqların açılmağını müşahidə edəcəyik. Daha sonra protokalları dostlarımıza verib dəyərləndirəcəyik. Azərbaycanda əvvəlki seçkilərdə də olmuşam. Gəzdiyimiz məntəqələr çox gözəl məktəblərdə təşkil olunub. Ümid edirəm ki, bütün məktəblər belə gözəldir. Almaniyada bu qədər belə gözəl məktəblər yoxdur. Möhtəşəm bir inkişaf var. Seçki sandıqlarının demək olar ki, əksəriyyətinin başında xanımlar dayanıb. Türkiyədə kişilər bu vəzifəni icra edirlər. Bu da o deməkdir ki, Azərbaycan xanımları siyasətlə maraqlanırlar. Bu, çox gözəl bir hadisədir. Seçicilər fəaldır.

Vladimir İLİÇ,

Serbiya parlamentinin nümayəndəsi:

- Seçki günü səhər saatlarından bir neçə seçki məntəqəsində olmuşuq. Bu mərhələ üçün hər şey qaydasındadır və normaldır. Birinci seçki məntəqəsində 1 saat ərzində təxminən 100 nəfər səs vermişdi. Digər məntəqədə isə təxminən 15 nəfər seçici var idi. Hələlik heç bir problemlə qarşılaşmamışıq. Seçki günü, əvvəlki seçkilərdə olan qanun pozuntularını aradan qaldırmaq üçün qaydalara əməl olunmuş, prosedurlar gözlənilmişdir. Bununla yanaşı, müşahidəmiz zamanı seçicilərin siyahıya alınması, barmağın mürəkkəbə batırılması, veb-kameraların quraşdırılması müxtəlif siyasi partiyalardan seçkilərin müşahidəsi, seçki müşahidəçilərinin dairə və məntəqələri əhatə etməsi, "exit-poll" keçirilməsinə də rast gəlinmişdir.

İsmayıl SAFİ,

Qara Dəniz QHT Forumun

Müşahidə Missiyasının rəhbəri:

- Azərbaycan paytaxtının seçki məntəqələrində səsvermə prosesi kifayət qədər yüksək səviyyədə təşkil edilib. Günün birinci yarısında rəhbərlik etdiyini müşahidə missiyası üç seçki məntəqəsində olub. Hər üç seçki məntəqəsində səsvermə prosesi yüksək səviyyədə təşkil olunub və bu, ilk baxışdan da görünür. Səsvermə prosesini həm hakim partiya, həm müxalifətdən olan, həm də müstəqil müşahidəçilər izləyirlər. Biz onların fikirləri ilə yerindəcə tanış olduq. Onların hamısı seçki prosesini yüksək qiymətləndirir. Mənim Bolqarıstan və Türkiyədən olan həmkarlarım da eyni fikirdədirlər.

Emanuel Robert İNKİRİVANQ,

İndoneziya, sabiq səfir:

- Azərbaycana ilk səfərimdir. Seçki müşahidəçisi kimi ilk təcrübəmdir. Bir həmkarımla Xətai rayonunda seçki məntəqəsində oldum, hər şey yaxşı idi. Günortaya doğru say artmağa başladı. Hardasa 300-400 seçici var idi. 1400 nəfərin seçici siyahısında olmasını nəzərə alaraq, bu rəqəm kifayət qədər qənaətbəxşdir. Texniki cəhətdən hər şey qaydasında idi. Ümumiyyətlə, 6 seçki məntəqəsində olmuşam. Ümumilikdə deyə bilərəm ki, proseslər yaxşı gedir. İşçilər çox mehriban idilər.

Lidiya LOUSON,

ABŞ-ın Müstəqil Amerika Mərkəzinin direktoru:

- Saat 7:30-dan müşahidələrə başladıq və 10 seçki məntəqəsində olduq. Hər məntəqədə seçki qanunu ilə bağlı materiallar var idi. Hər şey qanunlara uyğun keçirdi. Biz seçki komissiyalarının üzvləri və müşahidəçilərlə danışdıq və onlar pozuntu qeydə almadıqlarını dedilər.

Muhammad Yusuf KALLA,

Asiya və Sakit Okean hövzəsi Beynəlxalq Mərkəz Demokratlar Təşkilatının üzvü:

- Azərbaycanda seçki prosesi şəffaf və demokratik keçirilir. Apardığımız müşahidələr əsasında deyə bilərəm ki, həm biz, həm də seçicilər hüquq pozuntuları ilə rastlaşmayıb. Məntəqələrdə xüsusilə yerli və xarici müşahidəçilərin öz vəzifələrini icra etmələri üçün lazımı şərait yaradılıb. Seçki məntəqələrində quraşdırılan kameralar şəffaflığın təminatıdır. Onu da diqqətinizə çatdırım ki, getdikcə seçici aktivliyi müşahidə olunur. Seçkilərdə iştirak etməkdə və ölkə prezidentini seçməkdə vətəndaşlar biz gözlədiyimizdən də çox maraqlıdırlar".

Uolter KOLBOU,

Almaniya parlamentinin keçmiş üzvü:

- Biz altı seçki məntəqəsində olduq, onlarda çox yüksək seçici fəallığı müşahidə olunurdu. İnsanlar səs vermək istəyirdilər və belə imkana malik olduqlarına görə şad idilər. Seçki məntəqələrində müxtəlif partiyaların nümayəndələrini görmək xoş təsir bağışlayan fakt idi".

Eqon JUETTNER,

Almaniya bundestaqının üzvü:

- Azərbaycanlı seçicilər prezident seçkilərində fəal iştirak edirlər. Bu gün bir neçə məntəqədə olmuşam. Xüsusi bir mənfi hal aşkarlanmayıb. Ümid edirəm ki, seçkilər yaxşı keçəcək. Bu barədə axşam nəticələr çıxanda daha yaxşı biləcəyik. Burada da Almaniyadakı kimi insanlar seçkidə fəal iştirak edirlər. Hətta məntəqələrin birində saat 8-dən əvvəl insanlar gəlmişdi, sadəcə seçki prosesi başlamadığından onları içəri buraxmırdılar. Bu mənzərəni görmək çox maraqlıdır. Bu, yaxşıya işarədir. Burada da seçki prosedurları Almaniyada olduğu kimidir.

David PODOF,

ABŞ, iqtisadiyyat professoru:

- Seçkilər çox şəffafdır. Hər şey insanların gözü qarşısında keçirilir. Onlar bütün proseslərə canlı şahid olurlar. Burada seçicilərin iştirakı Amerika ilə müqayisədə daha çoxdur. Bu da ölkənin gələcəyi üçün çox şey deməkdir. Bir təhsil işçisi kimi deyə bilərəm ki, mən məsələlərə fərqli prizmadan da baxıram. Seçki məntəqələrinin binalarından, onların məktəblərdə qurulmasından çox təsirlənmişəm. Bu, onu sübut edir ki, ölkənin gələcəyi onun təhsilli gənclərindən asılıdır. Bu seçki prosesini 5 ballıq şkala ilə 4,5 balla dəyərləndirirəm.

Sheyla KOPPS,

kanadalı müşahidəçi:

- Seçkilərin ədalətli, şəffaf və demokratik şəkildə keçirilməsi aydın hiss olunur. Diqqətimi çəkən məqamlardan biri də odur ki, bir insan iki dəfə kağız götürmür. Bu da o deməkdir ki, seçki prosesində heç bir saxtakarlığa yol verilmir. Bununla yanaşı, vətəndaşlar öz səslərini ardıcıllıqla verirlər. Saatlar keçdikcə seçicilərin sayında xüsusi aktivlik nəzərə çarpır. İnsanlar yüksək əhval-ruhiyyədə məntəqələrə gələrək səslərini verirlər. Azərbaycanda seçki prosesinə çox məsuliyyətlə yanaşıldığı ortadadır.

Timoti Maykl MAK QİVERN,

ABŞ, hüquqşünas:

- Seçkilər çox maraqlı, ədalətli keçir. 6-7 seçki məntəqəsində olmuşuq. Normal proseslər gedir. Demokratiyanı, insanların iştirakını görmək çox gözəldir. İnsanlar çox istəkli görünürlər. Biz 92 yaşlı bir qoca gördük, o bildirdi ki, 5 il əvvəl də bu məntəqədə səs verib və ümid edir ki, 5 il sonra da seçkilərdə iştirak edəcək. Hər şey əladı. 5 ballıq şkala ilə 5 balla dəyərləndirirəm.

Sara NAXAMA,

Almaniyada universitet rektoru:

- İnsanlar çox mehribandırlar. Bizim suallarımıza çox yaxşı cavab verirdilər. Biz hər yerə rahat gedə bilirik. İnsanlar bir-birinə qarşı çox anlayışlıdırlar. Heç kəs kimisə əzib qabağa keçmək istəmir, bəzi ölkələrdə olduğu kimi. Qanunlara riayət edirlər. Hal-hazırda qalmaqaldan kənar bir seçki prosesi gedir.

Gözde DİZDAR,

türkiyəli müşahidəçi:

- Seçki prosesinə nəzər yetirdikdə hiss olunur ki, Azərbaycan bu işə çox ciddi hazırlaşıb. Hər şey yüksək səviyyədə təşkil olunub. Bununla yanaşı, seçki prosesini izləyən müşahidəçilər arasında müxtəlif siyasi partiyaları təmsil edən nümayəndələrin olması ölkənizin öz güvənini daha da artırmış olur. Prezident seçkiləri Azərbaycan xalqının taleyində çox əhəmiyyətli rola malikdir. Çünki kimin prezident seçilməsi bundan sonra dövlətinizin inkişafını və 5 illik gələcəyini təyin edəcək. Ona görə də mən belə düşünürəm ki, Azərbaycan xalqı seçki məsuliyyətini yaxşı dərk edir. Onlara heç bir müdaxilə edilmədiyini də nəzərə alsaq, demokratik seçim etməkdə kifayət qədər sərbəst olduqlarını deyə bilərik. Buna görə də indidən seçkilərdə qalib gələcək prezidentə uğurlar arzulayırıq. Seçkilərin özü bütün beynəlxalq standartlara cavab verir".

Domini Torrevillas SUAREZ,

Flippini təmsil edən müşahidəçi:

- Dörd seçki məntəqəsində müşahidə aparan zaman əvvəlcə səsvermədə kişilərin çoxluq təşkil etdiyinin şahidi oldum. İlk baxışdan qadınların az olması diqqətimi çəksə də, saatlar keçdikcə tarazlıq yarandı. Qadın seçicilər arasında da xüsusi aktivlik müşahidə edilir. Ümumiyyətlə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda prezident seçkiləri texniki cəhətdən yaxşı təşkil olunub. Səsvermə prosesi normal keçir, hələlik qayda pozuntuları müşahidə olunmayıb. Bizim olduğumuz məntəqələrdə hər şey yaxşı təşkil edilib. Hər məntəqədə seçici siyahılarının olması, yerli və beynəlxalq müşahidəçilərə səsvermənin gedişini izləməsinə şərait yaradılması xoşumuza gəldi. Çünki bu, Azərbaycanın demokratiyasının əsas göstəricilərindən biridir. Bu gün Azərbaycan hətta digər ölkələrə demokratiya dərsi keçə bilər.

Elçin CƏFƏROV,

Azərbaycan.-2013.- 10 oktyabr.- S.13.