Dünyanın ən nüfuzlu beyin mərkəzləri Prezident İlham Əliyevi Azərbaycanda

xalqın yeganə inam və etimad ünvanı olduğunu bəyan edirlər

Qərəzli mövqelər Azərbaycan həqiqətlərinə kölgə sala bilməyəcək

Avropa ilə Asiyanın həm coğrafi, həm də siyasi-iqtisadi baxımdan qovuşduğu məkanda yerləşən, mühüm geostrateji və geoiqtisadi mövqeyə malik olan Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmdə rolu və əhəmiyyəti getdikcə artmaqdadır. Ölkəmizin regional lider olaraq siyasi və iqtisadi potensialı, inkişaf istiqamətləri və tempi, dövlətçilik prinsipləri, beynəlxalq münasibətlər sistemində yeri, qlobal və regional sosial-iqtisadi, siyasi və təhlükəsizlik məsələlərinin tənzimlənməsində tutduğu mövqe, onun Avropaya, islam və türk dünyasına inteqrasiya imkanları, ictimai, siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində əldə etdiyi nailiyyətlər bu gün təkcə aparıcı dövlətlərin, beynəlxalq qurumların deyil, bir sıra nüfuzlu beyin mərkəzlərinin də tədqiqat və müzakirə mövzularındandır.

98 ölkədən və 48 beynəlxalq təşkilatdan gəlmiş 1500-ə yaxın müşahidəçi seçkilərin şəffaf, obyektiv və sabitlik şəraitində keçdiyini bəyan etdi

Təsadüfi deyildir ki, bu il oktyabr ayının 9-da keçirilmiş Azərbaycan Respublikası prezidenti seçkiləri ərəfəsində dünyanın bir çox analitik qurumu, ayrı-ayrı siyasi ekspertlər ümumxalq kampaniyasının ehtimal olunan nəticələri və ölkənin gələcək inkişaf istiqamətləri haqqında təhlili materiallarla çıxış etmiş, öz proqnozlarını vermişlər. Maraq doğuran məqamlardan biri də budur ki, onların Azərbaycana, ölkənin gələcək siyasi kursuna dair proqnoz və ehtimallarının böyük hissəsi öz təsdiqini tapmışdır. Əgər bu uğur bir tərəfdən təhlilçilərin peşəkarlığının nəticəsidirsə, digər tərəfdən Azərbaycan Respublikasının, Azərbaycan xalqının demokratikləşmə yolunda, xarici və daxili siyasət kursunda tutduğu ardıcıllığın, sabitliyin bariz nümunəsidir.

Azərbaycanın artmaqda olan siyasi-iqtisadi imkanlarını şərtləndirən başlıca amillərdən biri onun heç bir qlobal güc mərkəzindən asılı olmayan müstəqil siyasət yürütməsi, dövlətin siyasi iradəsi və xalqla hakimiyyətin sarsılmaz birliyi sayəsində əldə edilən ictimai-siyasi sabitlikdir. O da yaxşı məlumdur ki, Azərbaycan Respublikasının güclənməsi, regional və beynəlxalq səviyyələrdə həlledici söz və qətiyyətli mövqe sahibi olması, xalqımızın maraqlarına cavab verən, dövlət müstəqilliyimizin qorunmasına xidmət edən balanslaşdırılmış siyasət yürütməsi bəzi fövqəldövlətlərin geosiyasi və geoiqtisadi mənafelər çərçivəsinə sığmır və bu səbəbdən ölkəmiz təzyiq cəhdləri ilə də üzləşməkdədir. Lakin müasir Azərbaycan ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindəki köməksiz, zəif, əhalisi ümidsiz, qarşıdurmalara məruz qalan ölkə deyildir. Bu gün Azərbaycanla yüksək tonda, təkəbbürlə danışmaq, onu hansısa şərtlər qarşısında qoymaq mümkün deyildir!

Oktyabr ayının 9-da Azərbaycan xalqı özünün tarixi seçimini etmiş, hazırkı dövlət başçısı İlham Əliyevə etimad göstərərək onu növbəti dəfə respublika prezidenti seçmişdir. Dünyanın 98 ölkəsindən və 48 beynəlxalq təşkilatdan gəlmiş 1500-ə yaxın müşahidəçi, eləcə də Avropa Parlamentinin, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞ PA), Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament Assambleyasının, Müstəqil Dövlətlər Birliyi Parlament Assambleyasının, Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyasının və digər qurumların müşahidə missiyaları Azərbaycanda prezident seçkilərinin gedişini və nəticələrini müsbət dəyərləndirmiş, ümumxalq səsverməsinin şəffaf, obyektiv və sabitlik şəraitində keçdiyini bəyan etmişlər.

ATƏT-in qurumlarından ikili yanaşma: həm ədalətli münasibət, həm qərəzli mövqe

Məsələn, Avropa Şurası Parlament Assambleyası və Avropa Parlamentinin müşahidə missiyalarının birgə təşkil etdikləri mətbuat konfransında AŞ PA-nın nümayəndə heyətinin rəhbəri Robert Volter aydın şəkildə bildirmişdir: "Biz heç bir ciddi seçki pozuntusu müşahidə etməmişik. Hətta səslərin sayılması zamanı da məntəqələrdə olmuşuq. Gördüyümüz odur ki, İlham Əliyev səs çoxluğu ilə yenidən prezident seçilmişdir".

Avropa Parlamentinin müşahidə missiyasının rəhbəri Pino Arlakki isə seçki prosesinə münasibətini belə ifadə etmişdir: "Biz Azərbaycana dərs keçməyə, demokratik inkişafın dərinliyini müəyyənləşdirməyə gəlməmişik. Əksinə, demokratiyaya doğru səyləri dəyərləndirmək istəyirik. Biz Azərbaycan xalqını seçki günü dinc seçki kampaniyası keçirməsi münasibəti ilə təbrik edirik. Azad, ədalətli və şəffaf seçki prosesi gedib. Biz seçki məntəqələri ətrafında heç bir hədə-qorxu hallarına rast gəlmədik".

Daha sonra ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri Leonid Kojara da ölkəmizdəki prezident seçkilərini demokratiyaya doğru istiqamətlənən əhəmiyyətli addım olduğunu xüsusi vurğulamışdır.

ATƏT Parlament Assambleyasının müşahidə missiyasının rəhbəri Dorris Barnet də ümumxalq səsverməsinin normal, şəffaf və demokratik prinsiplərə uyğun keçdiyini söyləmişdir.

Lakin gözlənildiyinin əksinə olaraq ATƏT-in digər qurumu - Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu və ABŞ Dövlət Departamenti tamamilə fərqli, ilk baxışdan "anlaşılmaz rəy" təsiri bağışlayan, əslində isə başqa məqsədlərə xidmət edən ədalətsiz mövqe tutaraq, Azərbaycan xalqının seçiminə açıq hörmətsizliklə yanaşmış, prezident seçkilərinin gedişinə və nəticələrinə münasibətdə qeyri-obyektivlik nümayiş etdirmişlər. Bu tandemin verdiyi bəyanatların təhlili açıq şəkildə göstərdi ki, bir-biri ilə siyasi və maliyyə telləri ilə bağlı olan hər iki təşkilat Azərbaycanda prezident seçkilərində ümidlərini tamamilə fərqli nəticəyə bağlamış, lakin onların proqnozları özünü doğrultmamışdır. Eyni zamanda, həmin qərəzli münasibətin arxasında "siyasi məqsədəuyğunluğun" - geosiyasi məsələlərdə Azərbaycan dövlətinin siyasi iradəsinə təzyiq göstərmək planlarının da dayanması heç kəsdə şübhə doğurmur.

Yəni, ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosu özünün fəaliyyət prinsiplərini kobud şəkildə pozaraq "inqilab ixracatçısı" kimi mənfi imicini daha da möhkəmləndirmiş, ABŞ Dövlət Departamenti isə "demokratiya", "insan hüquqları və azadlıqları" anlayışlarını siyasi manipulyasiya alətinə çevirməklə öz nüfuzuna ciddi zərbə vurmuşdur. Hədəf isə Azərbaycandakı ictimai-siyasi sabitlik və dövlətin siyasi iradəsi olmuşdur. Odur ki, ölkəmizdə keçirilmiş prezident seçkilərinə münasibətdə ABŞ Dövlət Departamentinin nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların müşahidə missiyalarının nəticələrinə deyil, bir sıra dövlətlərdə, o cümlədən Rusiyada, Ukraynada, Qırğızıstanda, İrlandiyada vətəndaş qarşıdurmalarını "layihələşdirən" qurum kimi mənfi imic qazanan təsisata - ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosuna istinad etməsi tamamilə başa düşüləndir. Bununla belə, karvan öz yolu ilə getməkdədir...

Beynəlxalq Qara Dəniz Araşdırmaları Mərkəzi: "Prezident İlham Əliyevin

hərtərəfli inkişaf strategiyası parçalanmış və qeyri-mütəşəkkil müxalifət üzərində onun üstünlüyünü təmin edir"

İndi isə siyasi və siyasiləşdirilmiş mərkəzlərin Azərbaycana münasibətdə ikili standartlara söykənən və məlum məqsədlərə xidmət edən qərəzli fikirlərini bir kənara qoyub dünyanın ciddi, nüfuzlu beyin mərkəzlərinin ölkəmiz haqqında analitik rəyləri və Azərbaycanda prezident seçkiləri haqqında proqnozları ilə tanış olaq. Onu da xüsusi vurğulayım ki, bu materiallar seçkilərdən xeyli əvvəl hazırlanmış və yayılmışdır.

Məsələn, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının analitik təsisatı olan Beynəlxalq Qara Dəniz Araşdırmaları Mərkəzinin bu ilin sentyabr ayının əvvəllərində yaydığı analitik hesabatda Azərbaycanın son on il ərzində keçdiyi ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi inkişafı əhatəli təhlil olunmuş, ölkənin gələcək inkişaf istiqamətləri ilə bağlı proqnoz və dəyərləndirmələr verilmişdir. "Azərbaycanın regional lider kimi yüksəlişi: İnkişaf və davamlılıq" adlanan həmin sənəd müəlliflərinin ümumi qənaətinə əsasən son iyirmi il, xüsusilə, 2003-2013-cü illəri əhatə edən dövr ərzində ölkədə siyasi, iqtisadi və sosial sahələrdə əldə edilmiş uğurlar qarşıdakı prezident seçkilərinin mümkün nəticələri barədə şanslı ehtimallar irəli sürməyə imkan verir. Təhlilçilərin proqnozlarına görə "Prezident İlham Əliyev tərəfindən həyata keçirilən və gələcəyə hesablanan hərtərəfli inkişaf strategiyası parçalanmış və qeyri-mütəşəkkil müxalifət üzərində onun üstünlüyünü təmin edir. Bütün bunlara əsaslanaraq, Azərbaycanda qarşıdakı illərdə də mövcud siyasi stabillik və iqtisadi inkişaf xəttinin davam etdiriləcəyini söyləmək olar".

Mərkəz təhlilçilərinin Azərbaycanda prezident seçkilərinə təqribən bir ay qalmış verdikləri bu proqnoz subyektiv fikirlərə deyil, əsas etibarı ilə beynəlxalq qurumların sosial-iqtisadi dəyərləndirmələrinə, beynəlxalq təsisatların analitik materiallarına söykənmişdir. Bildirilir ki, Azərbaycan Respublikası Müstəqil Dövlətlər Birliyinə daxil olan ölkələr arasında özünün inkişaf tempinə, rəqabət qabiliyyətinə, yoxsulluğun aradan qaldırılmasına, əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönəldilmiş fəaliyyətinə, ümummilli gəlirin adambaşına düşən payının artımına və digər parametrlərə görə çox irəlidədir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramının İnsan inkişafı indeksinə əsasən 2005-2011-ci illər ərzində ölkə 25 pillə irəliləyərək, insan inkişafı üzrə yüksək göstəricilərə malik dövlətlər qrupuna qoşulmuşdur. Bundan başqa, Dünya İqtisadi Forumunun qlobal rəqabət qabiliyyəti üzrə 2013-2014-cü illərin reytinqinə əsasən Azərbaycan 39-cu pillədə öz mövqeyini möhkəmləndirmişdir. Hesabatda Azərbaycanın artan beynəlxalq nüfuzuna misal olaraq onun bir çox nüfuzlu təşkilatda təmsil edilməsi, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilmiş ilk post-sovet dövləti kimi tarixə düşməsi də xüsusi vurğulanır.

Beynəlxalq Qara Dəniz Araşdırmaları Mərkəzi onu da xatırladır ki, 2008-2009-cu illərdə baş vermiş qlobal maliyyə böhranı bir sıra ölkələri ciddi iqtisadi çətinliklər qarşısında qoysa da, Azərbaycan nəinki müsbət iqtisadi inkişaf tempini qoruyub saxlaya bilmiş, üstəlik, həmin mürəkkəb dövrdə yuxarı orta gəlirli ölkələr sırasına qoşulmuşdur. Sənəddə bildirilir: "Ciddi iqtisadi və siyasi böhrana məruz qalan bir sıra post-sovet ölkələri bu çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün yenidən Rusiyanın qanadı altına daxil olmaq dilemması ilə üzləşmişlər. Lakin Azərbaycan regional və beynəlxalq səviyyədə davamlı və müstəqil inkişafın uğurlu nümunəsini göstərmiş, regionda öz mövqelərini gücləndirmişdir".

Hesabatda Azərbaycan Respublikasının Neft Strategiyası, 1994-cü ildə imzalanmış "Əsrin müqaviləsi" nəticəsində ölkənin maliyyə imkanlarının sürətlə artmasına, neft gəlirlərinin səmərəli idarə edilməsi məsələsinə də toxunulmuş və bunun sayəsində Azərbaycanın daxili transformasiya dövrünə qədəm qoyması, iqtisadi və siyasi sabitliyin təmin edilməsi, dövlət quruculuğu prosesinin sürətlənməsi, gələcək uğurlu inkişafın möhkəm təməlinin qoyulması qeyd olunmuşdur. Bildirilir ki, ölkədə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqinə, informasiya cəmiyyətinin formalaşdırılmasına da diqqət artırılmışdır. Təsadüfi deyil ki, 2013-cü il Azərbaycanda "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyaları ili" elan edilmiş, elə həmin il Azərbaycan ilk süni peykini Yer orbitinə çıxarmışdır. O da vurğulanır ki, Azərbaycan özünün əlverişli coğrafi mövqeyi sayəsində hazırda Avropa ilə Asiya arasında mühüm nəqliyyat və ticarət dəhlizinə çevrilməkdədir. Bu istiqamətdə bir sıra qlobal əhəmiyyətli layihələr reallaşdırılmış, ölkənin nəqliyyat infrastrukturunun yenidən qurulmasına və inkişafına, eləcə də müvafiq qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsinə dair uğurlu dövlət siyasəti həyata keçirilmişdir. Hazırda Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun, Ələt Beynəlxalq dəniz limanının tikintisi və Heydər Əliyev adına Bakı Beynəlxalq hava limanının genişləndirilməsi kimi strateji əhəmiyyətli layihələrin icrası buna bariz nümunələrdəndir.

Litvadakı "Ronald Regan House" Tədqiqat Mərkəzi: "Azərbaycan regionun

ən sabit və uğurlu ölkəsinə çevrilib"

Litvadakı "Ronald Regan House" Tədqiqat Mərkəzinin direktoru Yustas Sireykanın "Cənubi Qafqaz 2008-2013-cü illər. Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycanda iqtisadi və siyasi inkişaf" adlı hesabatı bu ilin sentyabr ayında mərkəzin rəsmi veb-səhifəsində yayılaraq mütəxəssislərin ciddi marağına səbəb olmuşdur. Müəllif hər üç Cənubi Qafqaz dövlətində son beş il ərzində iqtisadi, siyasi və sosial vəziyyəti, onların yürütdüyü xarici və daxili siyasəti təhlil prizmasından keçirmiş, bu ölkələrdə cərəyan edən proseslərin regionun ümumi inkişafına, inteqrasiyaya təsiretmə imkanlarını araşdırmış, Azərbaycanda həyata keçirilən siyasi, iqtisadi və sosial strategiyanın kreativliyini, real və perspektivliyini, ən nəhayət, davamlı olmasını önə çəkmişdir. Sənədin Azərbaycana dair bölməsində bildirilir ki, "Azərbaycan neft gəlirlərindən səmərəli şəkildə istifadə etməklə iqtisadi inkişafını davam etdirir. Ölkədə bir milyondan çox qaçqın və məcburi köçkünün olmasına baxmayaraq, əhalinin yaşayış səviyyəsi xeyli yüksəlmişdir... Azərbaycan hökumətinin sürətli iqtisadi inkişafı uğurla ölkədə yoxsulluğun azaldılmasına yönəltməsi nəticəsində 2001-ci ildə 49%-ə çatan yoxsulluq səviyyəsi təqribən on il sonra - 2012-ci ildə cəmi 6%-ə enmişdir". Hesabata əsasən, Azərbaycan öz resurslarından düzgün istifadə etməklə müstəqil xarici siyasət yeritməkdədir. Müəllif vurğulayır: "Ölkənin siyasi və iqtisadi strategiyası 1993-cü ildə - Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə formalaşmış və hazırda inkişaf etməkdədir. Azərbaycandakı bu il baş tutacaq seçkilərdə İlham Əliyevin yenidən prezident seçilməsi şübhə doğurmur".

Müəllifin fikrincə, Heydər Əliyev Azərbaycanda hakimiyyətə gəlişi ilə Rusiya, İran, Türkiyə və ABŞ kimi dövlətlərlə münasibətləri balanslaşdırmağa və ölkənin iqtisadi inkişafını hədəf götürən siyasət həyata keçirilməyə başlamışdır. Uğurlu enerji strategiyası bu siyasətin reallaşdırılmasında mühüm rol oynamışdır. Lakin Gürcüstan və Ermənistanla müqayisədə onun Rusiya ilə münasibətləri kifayət qədər fərqlidir və rəsmi Bakı bu ölkə ilə bərabərtərəfli və bərabərhüquqlu əlaqələrin qurulmasının tərəfdarıdır. O da məlumdur ki, rəsmi Moskva Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində birtərəfli mövqe tutmuş, Yerevanın işğalçılıq siyasətini dəstəkləməklə yanaşı, bu gün onun təhlükəsizliyinin qarantı rolunu oynamaqdadır.

Yustas Sireyka Cənubi Qafqaz dövlətlərinin iqtisadi durumuna da toxunmuşdur. Ermənistan iqtisadiyyatından bəhs edən "Ermənistan: Borc və pul köçürmələrinə söykənən iqtisadiyyat" başlıqlı bölmədə ölkənin üzləşdiyi sosial-iqtisadi problemləri qabardaraq bildirir ki, yaranmış böhranı xarici borclar hesabına aradan qaldırmaq istəyən Yerevanın bu niyyəti əbəs olmuşdur. Əksinə, gözlənildiyi kimi böyük miqdarda xarici borcların toplanmasına gətirib çıxarmışdır. Ermənistanın Türkiyəyə qarşı irəli sürdüyü iddialar və Azərbaycan Respublikası ərazilərini işğal etməsi üzündən iqtisadi təcrid vəziyyətində qaldığını vurğulayan təhlilçi onun bir dövlət olaraq Rusiyanın yardımlarından, işsizlik üzündən miqrasiya etmiş ermənilərin göndərdiyi vəsaitlərdən asılı vəziyyətə düşdüyünü bildirir. 2009-cu ildə baş vermiş maliyyə və iqtisadi böhran nəticəsində ölkənin ümumdaxili məhsulu 14% azalmışdır. Özünütəcrid vəziyyətinə düşən Ermənistan bu gün Rusiya ilə daha da yaxınlaşmaq məcburiyyətindədir. Azərbaycana gəldikdə isə "Qərbə istiqamətlənmiş enerji ixrac strategiyası və balanslaşdırılmış xarici siyasət Azərbaycanı regionun ən sabit və uğurlu ölkəsinə çevirmişdir". Y.Sireyka əlavə edir: "Rəsmi Yerevan sülhün əldə edilməsi və Azərbaycan torpaqlarının geri qaytarılması istiqamətində heç bir təşəbbüs göstərməmişdir. Ermənistanın iqtisadi çətinlikləri daha çox siyasi məsələlərin nəticəsidir. Türkiyə və Azərbaycanla münasibətlərini korlayan ölkə iqtisadi təhdidlərə tam açıqdır və Rusiyanın yardımlarına möhtacdır. Azərbaycan isə gələcəkdə də regionun iqtisadi lideri rolunu oynamaqda davam edəcəkdir".

Polşanın Beynəlxalq Vətəndaş Cəmiyyəti İnstitutu: "Azərbaycanda əhəmiyyətli iqtisadi inkişaf baş verib"

Polşada yerləşən nüfuzlu Beynəlxalq Vətəndaş Cəmiyyəti İnstitutu Avropa məkanına inteqrasiya prosesi, beynəlxalq əməkdaşlığın inkişafı, vətəndaş cəmiyyəti ideyasının təbliği, iqtisadi tərəqqi və sahibkarlıq fəaliyyətinin dəstəklənməsi üzrə ixtisaslaşdırılmış ictimai birlikdir. Qurumun direktoru Mateuş Komorovskinin rəhbərlik etdiyi ekspert qrupunun hazırladığı növbəti hesabat da Azərbaycanın son on il ərzində uğurlu inkişaf dinamikasına və ölkədə prezident seçkiləri ərəfəsində yaranmış sosial-iqtisadi vəziyyətə həsr olunmuşdur. Ekspertlərin ümumi qənaətinə əsasən, "mövcud iqtisadi və sosial inkişaf İlham Əliyevin növbəti dəfə dəstəklənməsinə və prezident seçilməsinə imkan yaratmaqla yanaşı, ölkənin inkişaf tempinin davamlılığına təminat verməkdədir".

Sənəddə qeyd olunur ki, 2013-cü ilin oktyabr ayının 18-də Azərbaycan öz müstəqilliyinin 22-ci ildönümünü qeyd edəcəkdir. Ötən iyirmi iki il ərzində ölkə əhəmiyyətli inkişaf yolu keçmiş, iqtisadi və sosial sahədə nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Bundan başqa, beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın mövqeyinin artması onun sosial-iqtisadi inkişafına da əhəmiyyətli təsirini göstərir. Bu ölkə beynəlxalq arenada fəal siyasət aparan dövlətlərdən biridir. Dövlətlər və təşkilatlarla əlaqələrin müxtəlif səviyyələrdə qurulmasını və möhkəmləndirilməsini daim diqqət mərkəzində saxlayır. Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdə əhəmiyyətini yüksəldən amillər sırasında ölkənin regionda əsas sabitlik elementi rolunu oynaması, müsbət imici, əhəmiyyətli coğrafi mövqeyi, Rusiyanın təsirlərindən asılı olmaması və təbii resurslarla zənginliyi də vardır. Bu ölkə BMT, UNESCO, UNİCEF, ATƏT, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Demokratiya və İqtisadi İnkişaf naminə Təşkilat, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Müstəqil Dövlətlər Birliyi və digər nüfuzlu qurumların üzvüdür. Eyni zamanda, Dünya Ticarət Təşkilatına üzvlük haqqında danışıqlar aparır və Avropa Birliyi ilə hərtərəfli əlaqələr qurur.

Azərbaycanda həyata keçirilən islahatların sosial istiqamətindən bəhs edən Mateuş Komorovski vurğulayır ki, ölkədə vətəndaşlara xidmətin səviyyəsini yüksəltmək istiqamətində atılan önəmli addımlardan biri də 2012-ci ildə ölkə prezidentinin dəstəyi ilə ASAN Xidmət Mərkəzinin yaradılması olmuşdur. Belə ki "Mərkəzin əsas vəzifəsi Azərbaycan vətəndaşlarının və ölkədəki sahibkarlıq fəaliyyətinin dövlət tərəfindən dəstəklənməsidir. Bu təşəbbüs xüsusi innovasiya xarakterlidir və digər ölkələr üçün də yaxşı nümunə ola bilər. Qurum vətəndaşlara şirkətlərin yaradılması, professional resurslardan istifadə, əhaliyə göstərilən sosial və iqtisadi dəstək barədə məlumat almaq üçün səmərəli vasitə rolunu oynayır".

Sənəddə o da bildirilir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı təbii resurslardan düzgün istifadəyə əsaslanır və Azərbaycanın ümumi neft ehtiyatı təqribən 1,6-1,9 milyard tona bərabərdir. Bu isə neft sektorunu ölkə iqtisadiyyatının dominant sahəsinə çevirmişdir. 2004-cü ildə qəbul edilmiş Neft və qaz gəlirlərindən istifadə edilməsinə dair uzunmüddətli strategiya ölkədə xam neft və təbii qazın satışından əldə edilən vəsaitin düzgün istifadəsini təmin edən əsas sənəddir. Strategiyaya əsasən əldə edilən gəlirlər ölkədə infrastrukturun hərtərəfli inkişaf etdirilməsinə, regionların inkişafına və ölkədə yoxsulluğun azaldılmasına yönəldilir. Eyni zamanda, müxtəlif sosial-iqtisadi islahat proqramlarının reallaşdırılması da təbii sərvətlərin istismarından əldə edilən gəlirlərə əsaslanır. Hesabatda bildirilir ki, "Son on il ərzində əhalinin sosial müdafiəsinə xərclənmiş vəsaitin həcmi doqquz dəfə artmış, təhsil, idman, tibb və mədəniyyət sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisələr dəfələrlə çoxalmış, yoxsulluğun səviyyəsi aşağı düşmüşdür. Sosial və iqtisadi islahatlar nəticəsində 2003-cü ildən sonra Azərbaycandakı makroiqtisadi vəziyyət daha da yaxşılaşmışdır. Ölkənin əsas iqtisadi göstəriciləri onu deməyə əsas verir ki, ötən müddət ərzində Azərbaycanda əhəmiyyətli iqtisadi inkişaf baş vermişdir".

Polşalı ekspertlər Azərbaycandakı sosial-iqtisadi inkişafı təhlil edərkən 2008-2015-ci illərdə əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramının üstün cəhətlərini xüsusi vurğulamışlar. Onların fikrincə, bu və digər proqramlar bir sıra dövlətlərin analoji sənədlərindən fərqlənir və üstündür. Azərbaycanın bu sahədə yürütdüyü siyasət islahat paketlərinin sinxronlaşdırılması prosesi ilə seçilir. Bundan başqa, "İstənilən iqtisadi qanunvericilik aktının həyata keçirilməsi zamanı yerli amillər, xarici dövlətlərin müvafiq təcrübəsi nəzərə alınır və bu da Azərbaycanın müasir siyasi modelinin mühüm xüsusiyyətidir".

Ukraynanın Vətəndaş Cəmiyyəti Problemləri üzrə Araşdırmalar Mərkəzi: "Ölkə vətəndaşları İlham Əliyevə alternativ görmürlər"

MDB məkanında olan digər siyasi-iqtisadi təhlil qurumu - Ukraynanın Vətəndaş Cəmiyyəti Problemləri üzrə Araşdırmalar Mərkəzi yerli Tətbiqi Siyasət İnstitutu ilə birlikdə Cənubi Qafqaz dövlətlərinin inkişaf modelləri və Azərbaycandakı seçkiqabağı vəziyyət haqqında hesabatlarını hazırlamışdır. Sentyabr ayının sonunda mərkəzin internet səhifəsində açıqlanan "Azərbaycan: sistemli modernləşdirmə və siyasi seçim" və Cənub Qafqaz dövlətlərindəki iqtisadi-siyasi vəziyyətdən bəhs edən "Demokratik tranzit: Cənubi Qafqaz dövlətlərinin inkişaf modelləri" adlı hesabatların ayrı-ayrı məqamları oxucularda maraq doğurmaya bilməz.

Məsələn, birinci sənəddə qeyd edilir ki, "Azərbaycan növbəti prezident seçkiləri dövrünə qədəm qoyur. 2003-cü və 2008-ci illər prezident seçkilərindən fərqli olaraq, bu seçkilər ölkənin transformasiyasını müəyyən edir. Azərbaycanda demokratik inkişafın yeni mərhələsi başlayır və siyasi sistemin təkamülü ölkənin qarşısında duran çağırışlara adekvat cavabıdır. Azərbaycandakı iqtisadi və siyasi modernləşdirmə təcrübəsinin unikallığı ondan ibarətdir ki, qonşularından fərqli olaraq, bu ölkə qısa müddət ərzində sürətli iqtisadi inkişafa, əhalinin gəlirləri və həyat səviyyəsinə görə regional liderə çevrilməsinə imkan verən model yarada bilmişdir".

Hesabatda deyilir ki, ölkədə siyasi və iqtisadi islahatlara Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə başlanılmış, İlham Əliyev prezident olaraq onları uğurla davam etdirmişdir. Beləliklə, mövcud siyasi strategiyanın davamlılığı təmin olunmuşdur. Azərbaycan öz qonşularından daha əvvəl hüquqi sisteminin modernləşdirilməsinə başlamış, demokratik hüquq və azadlıqların genişləndirilməsi üçün qanunvericilik bazası yaratmışdır. Sürətli iqtisadi inkişaf Azərbaycanın iqtisadi modelinin daha da təkmilləşdirilməsində təməl rolunu oynamışdır. Onun əsas prinsipləri isə "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasında öz əksini tapmışdır. Buraya ölkənin neft-qaz sektorunun rəqabət qabiliyyətinin saxlanılması və daha da inkişaf etdirilməsi, "Yeni sənayeləşmə" prosesi və innovativ iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi, maliyyə sahəsində islahatların davam etdirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının stimullaşdırılması, biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, özəl sektorun dövlət tərəfindən dəstəklənməsi, xarici sərmayələr üçün "açıq qapı" siyasətinin tətbiqi, insan kapitalının gücləndirilməsi və s. vəzifələr daxildir.

Ekspertlərin rəyinə əsasən, İlham Əliyevin ötən prezidentlik dövrü iqtisadi yüksəliş mərhələsi kimi yadda qalmışdır. Seçki hüququna malik Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının böyük hissəsi qarşıdakı prezident seçkilərində onun namizədliyini dəstəkləyəcəkdir. Digər tərəfdən, Azərbaycanda müxalifət parçalanmış vəziyyətdədir. Müxalifət partiyaları nəinki indiyədək prezident seçkilərində real vahid namizədlə çıxış edə bilməmiş, hətta parlament seçkilərində də bir-birinə qarşı mübarizə aparmalı olmuşlar: "Müxalifət düşərgəsi yaxşı dərk edir ki, onun zəifliyi ilk növbədə siyasi liderlərinin "köhnəlməsində" və partiya funksionerləri sırasında yeni simaların yetişməməsindədir. Yeni siyasi kadrların cəlb edilməsi isə təkcə müxalifət partiyalarının hazırkı siyasi sistemdə rolunun azalmasına görə deyil, həm də bu, onların liderlərinin iddialarının parçalanmaya səbəb olması üzündən xeyli çətinləşir. Azərbaycan müxalifətinin kiçik partiyalara bölünməsi partiya liderlərinin siyasi sistemdə öz rollarını real mövqedən yüksək görmələrinin nəticəsidir".

Azərbaycanda seçkiqabağı vəziyyəti təhlil edən ukraynalı mütəxəssislər prezident seçkilərində İlham Əliyevin qələbəsinə əmindirlər. Qeyd edirlər ki, "İlham Əliyev sosial-iqtisadi sahədə bir sıra innovativ proqramlara müəlliflik etmiş və ölkənin modernləşdirilməsi məqsədilə yeni qaydalar tətbiq etməklə müxalifətin təşəbbüslərini qabaqlamışdır. Müxalifət isə prezidentin irəli sürdüyü proqramlardan daim geridə qalmış və bu, onların manevr imkanlarını azaltmışdır". Ekspertlər hesab edirlər ki, qarşıdakı prezident seçkilərində İlham Əliyevin labüd qələbəsi təkcə müxalifət sıralarında ciddi dəyişikliklərə səbəb olmayacaqdır. Eyni zamanda, yeni iqtisadi və siyasi islahatların başlanmasına təkan verən prezident komandasının yenilənməsi ilə nəticələnəcəkdir. Hesabatda o da deyilir ki, İlham Əliyevin üçüncü müddətə namizədliyinin irəli sürülməsinə baxmayaraq, Azərbaycanda "seçici yorğunluğu" hiss olunmur və ölkə vətəndaşları indiki dövlət başçısına alternativ görmürlər. Hətta onun opponentləri də bu faktı etiraf etmək məcburiyyətindədirlər.

(Ardı var)

Fərhad MƏMMƏDOV,

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru

Azərbaycan.-2013.-18 oktyabr.-S.9.