Şamaxıya qalalar da yaraşır, uğurlar da

Paytaxt istiqamətindən Şamaxı şəhərinə girəndə möhtəşəm qala kompleksi diqqəti cəlb etməklə yanaşı, insanda qürur, əzəmət dolu duyğular oyadır. Bəlkə də Şamaxı şəhərinin dağlar qoynuna sığınmış panoramı olmasaydı, bu qala və qala divarları belə təsiredici görünməzdi. Tarixi boyu istər yadelli işğalçılar, istər daxili zülmkarlar tərəfindən, istərsə də təbii fəlakətlərə görə başı bəlalar çəkmiş, daşı daş üstə qalmamış qədim Şamaxıya qala çox yaraşır. Ona da rast gəlmişik ki, hansısa bir bölgədə zibilin qalaq-qalaq olduğu bir ərazidə ətraf infrastrukturla heç bir memarlıq uyğunluğu, təsir effekti olmayan yarımçıq qala divarı da hörürlər.

Şamaxıda olarkən öyrəndik ki, qala divarlarının tikintisi başa çatıb, ətrafda yaşıllıq salınıb, abadlıq işləri görülüb. Qala divarlarının içərisində yeni Etnoqrafiya muzeyi yaradılıb ki, bu da çox təqdirəlayiqdir. Muzeydə Şamaxının tarixi keçmişi ilə bağlı xeyli eksponat toplanıb.

2013-cü il Şamaxı üçün çox əlamətdar başlayıb. Yazda dövlət başçısının iştirakı ilə bənzərsiz tarixi-memarlıq abidələrindən olan Şamaxı Cümə məscidinin (əsaslı yenidənqurmadan sonra), sonradan genişləndirilərək güclü idman bazasına çevrilmiş Şamaxı Olimpiya Idman Kompleksinin, yenilənmiş Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının və digər obyektlərin açılışı oldu. Dövlət başçısının bölgələrə səfəri, insanlarla birbaşa ünsiyyəti, sakinlərin arzu və təkliflərini yerindəcə dinləməsi, mövcud çətinliklərin aradan qaldırılması üçün tapşırıqlar və tövsiyələr verməsi, əlavə tədbirlərlə bağlı sərəncamlar imzalaması işgüzarlığı artırır. Bu isə yeni inkişaf, yeni iqtisadi yüksəliş deməkdir.

Şamaxıda yeni tikilən obyektlərin geniş siyahısı var. Beynəlxalq standartlara uyğun uşaq incəsənət məktəbi yaz aylarından istifadəyə verilib. Şəhər 1 nömrəli uşaq bağçası-körpələr evi yeni obyektlər sırasındadır. FHN xətti ilə şəhərin 20 Yanvar küçəsində inşa olunan beşmənzilli yaşayış binası öz sakinlərini qəbul edib. Muğanlı kəndində sürüşmə nəticəsində evləri qəzalı hala düşmüş sakinlər üçün Meysəri kəndi ilə həmsərhəd ərazidə 63 yeni ev tikilir. İkinci Çaylı, Hacılı, Böyük Xınıslı və Cabanı kəndlərinin hər birində isə 80 şagirdlik məktəb binalarının tikintisi davam edir. Mədrəsə qəsəbəsində 380, Talışnuru, Hacıqədirli, Şərədil kəndlərində 80 yerlik yeni binaların tikintisi üçün layihə-smeta sənədləri hazırlanıb. Amma rayonda olarkən onu da öyrəndik ki, üç ildir tikintisi davam edən 80 şagirdlik İkinci Çaylı məktəbinin inşaat işləri heç bir əsas olmadan yubadılır. Təhsil Nazirliyinə müraciət olunsa belə, məsələyə aydınlıq gətirilməyib.

Bütövlükdə Şamaxı sürətlə inkişaf edir. Şəhərdə xeyli abadlıq işləri görülüb. Bütün küçələrdə piyada səkiləri yenilənib, ictimai, inzibati binaların, fərdi mənzillərin, ticarət obyektlərinin dam örtükləri dəyişdirilib, fasad hissələri yenidən üzlənib, işıq, telefon xətləri, elektrik dirəkləri dəyişdirilib. Küçə və yollara asfalt-beton örtük çəkilib.

Yoldan söz düşmüşkən qeyd edək ki, Şamaxı rayonunun sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi ilə əlaqədar dövlət başçısının sərəncamına əsasən ayrılmış vəsait hesabına Şamaxı-Avaxıl avtomobil yolu çəkilir. 53 kilometrlik Şamaxı-Padar-Çöl yolunun tikintisi də davam edir. Şamaxı-Çuxuryurd-Qızmeydan yolu isə təmirdən sonra daha gözəl olacaq.

Rayonda olarkən əhalinin təbii qaz, içməli su və elektrik enerjisi təminatı ilə də maraqlandıq. Şübhəsiz, müəyyən işlər görülür. Şamaxı şəhərinin 15-dən artıq küçəsində, həmçinin Məlikçobanlı kəndində qaz təchizatını yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə korroziyaya uğramış qaz kəmərləri yeni polad borularla əvəz edilib. Şəhərin 25A nömrəli massivi birpilləli sistem üzrə qazlaşdırılır. Digər yaşayış massivlərinin qazlaşdırılması üçün layihələndirmə işlərinə başlanılıb. Birinci Çaylı, Quşçu, Laləzar, Çaylı və Çarhan kəndlərində qazlaşdırma başa çatıb. Göylərdə sayğaclar quraşdırılır, Çarhan kəndində isə əhaliyə təbii qaz verilib. Quşçu, Laləzar, Aşkar və Birinci Çaylı kəndlərinə təbii qazın verilməsi də nəzərdə tutulur.

Şamaxı şəhərinin içməli su və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması işləri də davam edir. 45 kilometrə yaxın kanalizasiya, 40 kilometrə yaxın su xətləri çəkilib.

Əhalinin elektrik enerjisi təminatı ilə bağlı müəyyən işlər görülsə də, bəzi problemlər hələ qalmaqdadır. Keçən əsrin 50-60-cı illərində yaradılmış elektrik təsərrüfatının yenidən qurulmasına ciddi ehtiyac var. Buna görə tez-tez qəzalar olur, elektrik enerjisinin verilişində fasilələr yaranır ki, bu da əhalinin haqlı narazılığına səbəb olur. Belə getsə, Şamaxı kimi qışı sərt olan bir rayonda yaranacaq gərginliyi indidən təsəvvür etmək əlaqədar təşkilatlar üçün yəqin ki, çətin olmaz.

Ötən əsrin 70-80-ci illərində Şamaxı Azərbaycanın ən böyük üzümçülük rayonlarından biri olub. Bu sahənin inkişafı yenidən prioritetə çevrilib. "2012-2020-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında üzümçülüyün inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın qəbul edilməsindən sonra bu sahədə Şamaxı da yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Ötən il rayonda 1530 hektar üzümlük olduğu halda, bu il yeni plantasiyaların salınması hesabına 1610 hektara çatdırılıb. Digər ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələri ilə yanaşı, arıçılığa da diqqət artırılıb, arı ailələrinin sayı 4800-ü keçib.

Şamaxı həm də zəngin turizm bölgəsidir. Rayonda turizm infrastrukturu genişləndikcə gələn turistlərin də sayı artır. Hazırda bir beşulduzlu hotelin, yeni istirahət mərkəzlərinin, turizm obyektlərinin tikintisi davam edir. Bütün bunlar isə həm də yeni iş yerləri deməkdir. Onu da qeyd edək ki, 2003-cü ildən indiyə kimi 7139-u daimi olmaqla 9810 yeni iş yeri açılıb. Elə bu ilin 6 ayında 232 daimi iş yeri yaranıb. Şübhəsiz, sosial-iqtisadi uğurları şərtləndirən amillərdən biri də məhz əhalinin məşğulluğu məsələsidir.

Telman NƏZƏRLİ

Azərbaycan. - 2013.- 10 sentyabr.- S. 6.