Azərbaycanın idarəçilik modeli yüksək demokratik nümunədir

Azərbaycan Respublikası qısa müddət ərzində siyasi, sosial-iqtisadi və digər sahələrdə nail olduğu sıçrayışlı yüksəlişlə, o cümlədən yerləşdiyi məkanın siyasi və iqtisadi imkanlarından səmərəli formada yararlanmaqla Cənubi Qafqazın aparıcı dövlətinə çevrilib. Hər ötən il Azərbaycanın artan gücünü və imkanlarını dünyaya nümayiş etdirir, ölkəmizin beynəlxalq imicini yüksəldən mühüm hadisələr kimi tariximizə qızıl hərflərlə yazılır.

Bu uğurları şərtləndirən əsas səbəblərdən biri Azərbaycanda mütərəqqi demokratik dəyərlərə sadiqlik, insan hüquq və azadlıqlarının etibarlı müdafiəsi, o cümlədən insanların seçmək və seçilmək hüququnun yüksək səviyyədə təmini və qorunması, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafıdır. Bu sahədə dövlət siyasətinin mühüm tərkib hissəsi kimi ölkəmizdə söz, fikir və mətbuat azadlığı tam bərqərar olub, kütləvi informasiya vasitələrinin fəaliyyəti və inkişafı üçün münbit şərait mövcuddur. İnternet tam azaddır, jurnalistlər sərbəst şəkildə məlumat əldə etmək və yaymaq imkanına malikdirlər. Bugünədək 55 siyasi partiya qeydiyyatdan keçib. Cəmiyyətin hər bir üzvünün birlik, ittifaq, dərnək yaratmaq, ictimai həyatda fəal iştirak etmək hüququ ölkə Konstitusiyası və qanunları ilə tanınır. Təbii ki, bütün bunlar Azərbaycanın demokratik dəyərlərə sadiqliyi ilə yanaşı, həm də hüquq dövləti olmasından irəli gəlir. Xalqın iradəsi ilə Konstitusiyamızda təsbit olunmuş bu prinsip respublikamızın inkişafının əsas prinsiplərindən biridir.

Olduqca əlverişli coğrafi məkanda yerləşən, sürətlə inkişaf edən, tam müstəqil siyasət yeridən Azərbaycanın qazandığı uğurları müəyyən xarici dairələr həyəcansız qarşılaya bilmir, bundan narahatlıq keçirdiklərini hər addımda büruzə verirlər. Bəzi beynəlxalq təşkilatların və insan hüquqları üzrə formalaşmış qeyri-hökumət təşkilatlarının Azərbaycanla bağlı qərəzli hesabatlarının son illərdə çoxalması bunu təsdiq edir. Azərbaycanın demokratik inkişaf yolunda olduqca mühüm uğurlara imza atmasına baxmayaraq, bəzi təşkilatların bunları görməzliyə vurması, hesabatlarındakı mətnin hər il təkrarlanması göstərir ki, onlar ya erməni təəssübkeşliyindən çıxış edir, yaxud antiazərbaycançı şəbəkənin tapşırıqlarını yerinə yetirirlər.

ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosunun (DTİHB) Ehtiyacların Qiymətləndirilməsi üzrə Missiya Hesabatında Azərbaycanın demokratik uğurlarının görməzliyə vurulması, reallığın təhrif olunması ölkəmizə qarşı qərəzin növbəti nümayişidir. Azərbaycanın hərtərəfli sürətli inkişafına, Avropaya inteqrasiyasına, insan hüquqlarının qorunması sahəsində atdığı mühüm addımlara qeyri-obektiv yanaşan ATƏT DTİHB oktyabr ayında ölkəmizdə keçiriləcək prezident seçkiləri öncəsi vəziyyətin qiymətləndirilməsində də qərəzli mövqe ortaya qoyub.

ATƏT DTİHB-a cavab özünü çox gözlətməyib. Elə Avropanın özündə Avropa Strateji Kəşfiyyat və Təhlükəsizlik Mərkəzi (ESİSC) tərəfindən ATƏT DTİHB-nun hesabatında Azərbaycan əleyhinə qərəzli məqamlara cavab olaraq "Azərbaycan Respublikası: müsbət idarəçilik modeli" sərlövhəli təhlili yazı hazırlanıb və həmin material sentyabrın 9-da qurumun saytında yerləşdirilib. Bu material müasir Azərbaycanın uğurlarını və reallıqlarını tam dolğunluğu ilə əks etdirir.

Məlum olduğu kimi, respublikamızın seçki qanunvericiliyi son dövrlərdə daha da təkmilləşib, elə Avropa təşkilatları ilə məsləhətləşmələrdən sonra Seçki Məcəlləsinə mütərəqqi əlavələr və dəyişikliklər olunub. Azərbaycanda seçkilər zamanı səsvermənin gedişinin internetdən izlənilməsi nəinki regionda, bütün dünyada nadir nümunələrdən biridir. Bu mənada ESİSC-in təhlilində yazılır: "Azərbaycan hökuməti azad, ədalətli, şəffaf və obyektiv seçkilərin təşkilinə olan öhdəliyini dəfələrlə bəyan etmişdir. Bu müstəvidə ölkə hüquqi çərçivəsini təkmilləşdirmiş və beynəlxalq təşkilatlarla yaxın əməkdaşlığa verdiyi əhəmiyyəti vurğulamışdır. Bundan əlavə, hakimiyyət qurumları şəffaflığı təmin etmək məqsədilə mühüm səylər göstərmişdir. Məsələn, internet vasitəsilə müşahidə ediləcək səsvermə məntəqələrinin sayı 10 faizdən 20 faizə çatdırılacaq. Məntəqələrdə quraşdırılacaq veb-kameraların sayı da artırılacaq. Əvvəlki seçkilərdə 500 kamera quraşdırılmışdırsa, 2013-cü il prezident seçkilərində 1000-ə yaxın kameranın quraşdırılacağı bildirilir. Bütövlükdə seçki prosesi Azərbaycanda seçkilərin Avropa standartlarına müvafiq və şəffaf keçiriləcəyini sübut edir".

Materialda qeyd olunur ki, bir sıra beynəlxalq müşahidəçilərin Azərbaycanda seçkilərə hazırlıq prosesini və seçkiqabağı vəziyyəti müsbət qiymətləndirdikləri halda ATƏT DTİHB ölkəni qeyri-müvafiq olaraq avtoritar rejim kimi təqdim edərək, ötən iyirmi ildə Azərbaycan demokratiyasının qazandığı bütün nailiyyətləri təkzib etməklə düşünülmüş mənfi hesabat hazırlamaq qərarı verib. Ona görə ATƏT DTİHB-nun tənqidi qiymətləndirmələrinin reallığa uyğun gəlmədyini bildirən müəlliflər materialda Azərbaycan demokratiyasına alternativ baxış təqdim edərək ölkəmizdəki seçki qanunvericiliyi ilə digər bir neçə seçki məcəlləsini müqayisə ediblər. Beləliklə, həm ATƏT-in hesabatında qaldırılmış məsələlərə tutarlı cavab verilib, həm də Azərbaycanın öz demokratik prosesini möhkəmləndirmək məqsədilə xaricdən dərs götürməyə ehtiyacının olmadığı nümayiş etdirilib.

ESİSC-in təhlilində ATƏT-in son hesabatı ilə Azərbaycanda keçirilmiş prezident seçkilərinə dair əvvəlki hesabatları müqayisə edilib və məlum olub ki, bu qurum əslində özü-özünü təkzib edir. Məsələn, 2008-ci ildə keçirilən prezident seçkilərinə dair ATƏT-in hesabatında deyilir: "ATƏT-in öhdəliklərinə və digər beynəlxalq standartlara riayət edilməsində əhəmiyyətli irəliləyiş qeydə alınmışdır". 2008-ci ildən sonra Azərbaycanın seçki sistemi çox inkişaf edib və bu mənada ATƏT DTİHB-nun indi ölkəmizi tənqid etməsi onun qərəzli mövqeyindən xəbər verir.

Materialda Azərbaycanın ATƏT-in tövsiyələrinə cavab verdiyi bildirilərək qeyd olunur: "Qərəzsiz müşahidəçilər Azərbaycan hakimiyyətinin ATƏT-in tövsiyələrini yerinə yetirməyə hazır olmasını şübhə altına ala bilməz. ATƏT-in Seçki Müşahidə Missiyası 2008-ci il prezident seçkiləri ilə bağlı 27 tövsiyə vermiş və onlardan 19-u artıq icra edilmiş və ya faktiki olaraq tətbiq olunmuşdur". ATƏT-in hesabatında suveren Azərbaycan Respublikası tərəfindən guya icra edilmədiyi iddia edilən 9 tövsiyədən mətbuat azadlığı və mediaya çıxışın asanlaşdırılmasına dair 3 tövsiyə Azərbaycan reallığı ilə bağlı məlumatsızlığı göstərir. Qəzet açmaq çox asandır, yeganə hüquqi tələb adının qeydiyyata alınmasıdır. "Təəccüblüdür ki, ATƏT-in hesabatı Azərbaycanda mətbuat azadlığı məsələsini az inkişaf etmiş ölkə baxımından nəzərdən keçirir. KİV-in keyfiyyətinin Avropa İttifaqındakı kimi ən yaxşı yeni informasiya texnologiyaları ilə təmin edildiyini bilavasitə görmək imkanımız oldu" - deyə təhlili materialda yazılıb.

Digər 5 tövsiyənin müstəqil dövlətdə tətbiqinin qeyri-mümkün olduğunun və bunun beynəlxalq hüquqi izahının verildiyi materialda ATƏT-in Azərbaycanın siyasi həyatı ilə bağlı fikirləri də tənqid edilib. Qeyd olunub ki, ölkədə 55 siyasi partiya mövcuddur, onların fəaliyyəti qanunlarla və digər normativ-hüquqi aktlarla tənzimlənir. "Siyasi partiyalar haqqında" qanuna əsasən Milli Məclisə keçirilmiş son seçkilərin nəticələrindən asılı olaraq siyasi partiyalar Qərbi Avropada olduğu kimi, dövlət büdcəsindən maliyyə vəsaiti almaq hüququ əldə edir. Bu məqsədlə 2013-cü ilin dövlət büdcəsində 2,5 milyon manat vəsait nəzərdə tutulmuşdur.

Yazıda ATƏT DTİHB tərəfindən Azərbaycanın Seçki Məcəlləsinin qərəzli şəkildə tənqid olunduğu bildirilib. Həmçinin 2009-cu ilin martında keçirilmiş referendumun Prezidentə əsl xalq dəstəyi olduğu, dövlət başçısının iki müddətə seçilməsi limitinin ləğvinin əhalinin böyük əksəriyyəti tərəfindən müsbət qarşılandığı diqqətə çatdırılmaqla bu məsələdə də ATƏT-in qərəzli mövqe tutduğu yazılıb. Bundan başqa ESİSC bildirir ki, ATƏT-in hesabatlarında Ermənistana münasibətdə Azərbaycana daim ikili standartlardan yanaşıldığı bildirilir. Belə ki, ATƏT-in missiya nümayəndələrinin hesabatlarında Azərbaycanda yalnız müxalifət təmsilçilərinin, Ermənistanda isə hakimiyyət tərəfdarlarının fikirlərinə yer verilir.

Materialda Azərbaycanın qərəzli tənqid obyektinə çevrilməsinə səbəb kimi ölkəmizin enerji resurslarına sahib olması və nadir geosiyasi mövqedə yerləşməsi göstərilir. Bu amillər Azərbaycanı dünyanın bir sıra dairələrinin diqqət mərkəzinə çevirib. ESİSC-in təhlili bu fikirlərlə tamamlanır: "İnkar etmək olmaz ki, Azərbaycan Cənubi Qafqaz regionunda bir istisnadır, hətta bu bölgə bir sıra ölkələrin və hökumətlərin model kimi istifadə edə biləcəyi düzgün idarəçilik nümunəsidir. Gəlin unutmayaq ki, demokratiyanın və vətəndaş azadlığının bu əsas göstəriciləri ərazisinin əhəmiyyətli hissəsini, o cümlədən Dağlıq Qarabağı Ermənistanın işğalı nəticəsində itirmiş və 1 milyondan artıq vətəndaşı qaçqın və məcburi köçkün olan bir ölkədə mövcuddur. Xarici işğala məruz qalmış digər dövlətləri narahat etdiyi kimi, böyük narahatçılığa baxmayaraq, gənc Azərbaycan Respublikası sosial rifaha, vətəndaş hüquqlarına və demokratiyaya hədəflənmiş siyasi kursunu davam etdirir. Belə bir şücaətə ATƏT-in aşağı dəyər verməsi və son tövsiyələri ilə ölkənin heyrətamiz tərəqqisinin üzərinə kölgə salmaq istəyi insanı yalnız dəhşətə gətirə bilər".

Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan. - 2013.- 13 sentyabr.- S. 9.