Azərbaycanın neft-qaz sənayesi özünün yüksəliş dövrünü yaşayır

20 senytabr Azərbaycan neftçilərinin peşə bayramı günüdür

Qədim neft diyarı olan Azərbaycan tarix boyu dünyanın neft-qaz sənayesinə əvəzsiz töhfələr bəxş etmişdir. Neftin kustar üsulla çıxarıldığı zamanlardan Bakı neftçilərinin fədakar əməyi daim nümunə olmuş, onların neft işinə gətirdiyi mütərəqqi yeniliklər dünya praktikasında geniş tətbiq edilmişdir. Azərbaycana dünya neft sənayesinin beşiyi desək, yanılmarıq. Çünki neft ilk dəfə sənaye üsulu ilə bizim ölkədə çıxarılmış, emal olunmuş, tankerlərlə, dəmir yolu ilə, boru kəmərləri ilə nəql edilmişdir. Daha sonra sahildə, açıq dənizdə, Xəzərin dərinsulu hissələrində neft yataqlarının kəşfiyyatına və istismarına başlanılmışdır. Bu il neftçilərimiz öz peşə bayramlarında Bakıda sənaye üsulu ilə ilk neft quyusunun qazılmasının 165 illiyini də böyük fəxrlə qeyd edirlər.

1994-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və gərgin səyləri ilə ARDNŞ və dünyanın 11 aparıcı neft şirkəti arasında "Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda "Azəri", "Çıraq" yataqlarının və "Günəşli" yatağının dərinsulu hissəsinin birgə işlənilməsi və hasilatın pay bölgüsü haqqında" sazişin imzalanması regionda beynəlxalq enerji əməkdaşlığının bünövrəsini qoydu. "Əsrin müqaviləsi"nin reallaşması təkcə respublikamız üçün deyil, Qərbin bir sıra aparıcı dövlətləri, habelə Cənubi Qafqaz və Orta Asiya regionu ölkələri üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Saziş regionda digər qlobal layihələrin gerçəkləşməsinə yol açmış, Qərb dövlətlərinin Azərbaycanla bütün sahələrdə genişmiqyaslı əməkdaşlığa marağını artırmış, beynəlxalq maliyyə qurumları ilə münasibətlərdə keyfiyyətcə tamamilə yeni bir mərhələnın başlanğıcını qoymuşdur. Təsadüfi deyil ki, bu möhtəşəm müqavilənin imzalandığı gün - 20 sentyabr hər il Azərbaycan neftçilərinin peşə bayramı kimi qeyd olunur.

Yeni neft strategiyası Azərbaycan iqtisadiyyatının, xüsusən sənayenin və neft sektorunun müasirləşməsi üçün təməl olmuşdur. Genişmiqyaslı islahatlar aparılmış, sənayenin şaxələndirilməsi həyata keçirilmişdir. Hazırda ARDNŞ-in təsisçiliyi ilə yaradılmış 36 birgə müəssisə, 6 alyans, xarici ölkələrdə çoxsaylı törəmə şirkətlər və 13 nümayəndəliyin fəaliyyəti neft və qaz sənayesinin, demək olar ki, bütün sahələrini əhatə edir. ARDNŞ 15 ölkənin 25 şirkəti ilə imzalanmış 17 Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişində (HPBS) Azərbaycan dövlətini uğurla təmsil edir. HPBS-lər çərçivəsində 1995-2013-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının neft-qaz sektoruna ümumilikdə təqribən 47 milyard ABŞ dolları məbləğində sərmayə qoyulmuşdur.

Xarici tərəfdaşlarla birgə işlərdə yeni bir mərhələnin başlanğıcını qoymuş "Çıraq Neft Layihəsi"nin əhəmiyyətini xüsusi qeyd etmək lazımdır. "Əsrin müqaviləsi" çərçivəsində maksimum hasilatın uzunmüddətli dövr üçün saxlanması məqsədinə xidmət edən layihəyə dair sanksiya 2010-cu ilin martında verilmişdir. "Azəri-Çıraq-Günəşli" (AÇG) yataqlar blokunun 1997-ci ildən başlanan işlənməsinin davamı olan bu layihə çərçivəsində artıq "Qərbi Çıraq" platformasının üst modullarının inşası tamamlanmış və dənizdə dayaq blokunun üzərində quraşdırılmışdır. Modulların montaj və istismar-sınaq işlərinin cari ilin sonunadək başa çatdırılması nəzərdə tutulur. Tikinti-quraşdırma işlərinə təxminən 4 min nəfər cəlb olunmuşdur ki, bunun da 90 faizə qədərini yerli işçilər təşkil etmişdir. "Qərbi Çıraq" layihəsi AÇG-də neft hasilatını sabitləşdirməyə və layların neft verimini maksimuma çatdırmağa imkan yaradacaqdır.

"Əsrin müqaviləsi" üzrə ilk neftin çıxarıldığı vaxtdan ölkədə neft hasilatında ciddi yüksəliş əldə olunmuşdur. 2012-ci ildə 43389,8 min ton neft hasil olunmuşdur ki, bunun da 8289,8 min tonu ARDNŞ-in payına düşmüşdür. Cari ilin 8 ayı ərzində ölkə üzrə neft hasilatı 29,3 milyon ton təşkil etmiş, bunun 5,5 milyon tonu ARDNŞ-in müəssisələri tərəfindən hasil olunmuşdur. "Azneft" İstehsalat Birliyi üzrə neftçıxarma proqnozu 101,1 faiz yerinə yetirilmişdir. Cari il sentyabrın 1-nə olan məlumata əsasən, qaz hasilatı proqnozuna 103 faiz əməl olunmuşdur.

Qazma işlərini sürətləndirmək, səmərəliliyi artırmaq məqsədilə ARDNŞ yeni nəsil qazma qurğularının tikintisinə qərar verib. Bu ilin iyun ayında "Caspian Drilling Company Ltd." və "Keppel Offshore & Marine Ltd." şirkətləri arasında Xəzər dənizində 6-cı nəsil yarımdalma qazma qurğusunun tikintisi üzrə anlaşma əldə edilmişdir.

Hazırda bütün dünyada təbii qaza tələbatın artdığı bir dövrdə qaz hasilatının yüksəldilməsi ARDNŞ-in qarşısında duran əsas vəzifələrdəndir. 2012-ci ildə ölkə üzrə qaz hasilatı 26908,8 milyon kubmetr olmuşdur. Bu hasilatda ARDNŞ-in payı 6924,6 milyon kubmetr həcmindədir. Neft ölkəsi kimi hələ qədim zamanlardan məşhur olan Azərbaycan 2006-cı ildən etibarən "Şahdəniz" yatağının uğurla işlənilməsi sayəsində artıq alternativ təbii qaz mənbəyi, dünya bazarında etibarlı qaz ixracatçısı kimi tanınır. Dünya miqyasında ən iri dəniz yataqlarından olan "Şahdəniz"in ehtiyatları 1,2 trilyon kubmetr qaz və 240 milyon tondan artıq kondensat həcmində qiymətləndirilir. 2012-ci ildə yataqdan təxminən 7,8 milyard kubmetr qaz və 2 milyon ton kondensat hasil edilib. İstismar dövrünün başlanğıcından 2013-cü il sentyabrın 1-dək yerli və beynəlxalq bazarlara 44,1 milyard kubmetr qaz, eləcə də 11,5 milyon ton kondensat ixrac edilib. Hazırda yataqda orta gündəlik hasilat 27,3 milyon kubmetr qaz və 6,7 ton kondensat həcmindədir.

Artıq işlənilmənin 2-ci mərhələsinə hazırlıq işləri başa çatmaq üzrədir. "Şahdəniz-2" layihəsi çərçivəsində ilkin mərhələdə hasil olunacaq ildə 10 milyard kubmetrədək təbii qaz "Cənub dəhlizi" vasitəsilə Avropa bazarlarına nəql ediləcək. Son illərdə "Abşeron" yatağında "Total" şirkəti ilə birlikdə aparılan uğurlu kəşfiyyat işləri və "Ümid" yatağının açılması, hasilatın başlanılması ilə ARDNŞ-in əldə etdiyi uğur Xəzərin Azərbaycan sektorunda potensialın böyük olduğunu bir daha sübuta yetirmişdir.

Axtarış-kəşfiyyat işləri müvəffəqiyyətlə davam edir. BP ilə imzalanmış HPBS çərçivəsində "Şəfəq-Asiman" yatağında üçölçülü seysmik tədqiqat proqramı başa çatdırılmışdır. Təhlillər bitdikdən sonra yataqda ilk kəşfiyyat quyusunun qazılması planlaşdırılır. Almaniyanın RWE şirkəti ilə "Naxçıvan" perspektiv strukturu üzrə əsas kommersiya prinsipləri razılaşdırılmışdır. Bu ilin aprelində ARDNŞ və "Statoyl" şirkəti arasında "Zəfər-Məşəl" blokunun kəşfiyyatı və işlənməsinə dair Qarşılıqlı Anlaşma Memorandumu imzalanmışdır. Mövcud layihələr üzrə görülən işlər, perspektiv strukturların potensialı nikbin proqnozlar üçün əsas verir. 2015-ci ildə ölkə üzrə qaz hasilatını, laylara vurulan qaz istisna olunmaqla, 20 milyard, 2025-ci ilə qədər isə 40 milyard kubmetrə çatdırmaq üçün real imkanlar var. Adıçəkilən yataqlardan əlavə AÇG-nin dərin hissəsinin, "Babək", "Naxçıvan" və digər strukturların işlənilməsi Azərbaycanda qaz hasilatını kəskin artırmağa imkan yaradacaq.

Neft-qaz hasilatının yüksəldilməsi haqqında dövlət tapşırığına uyğun olaraq, ARDNŞ-in istismar etdiyi yataqlarda tikinti işləri sürətləndirilmişdir. Cari ilin 8 ayında təhvil verilmiş iri obyektlərdən Daşgil-Kənizdağ arası 500 millimetrlik yüksək təzyiqli qaz xəttini, "Darvin bankası" yatağında 740 nömrəli platformanı, "Neft Daşları"nda Mədən-Geofizika Ekspedisiya bazasını və digərlərini göstərmək olar.

Ölkədə hasil olunan neftin və qazın dünya bazarlarına çıxarılması məqsədilə şaxələndirilmiş boru kəmərləri sisteminin yaradılması və müvəffəqiyyətlə istismar olunması Azərbaycan neft sənayesinin şəksiz üstünlüklərindəndir. Bütün Avrasiya regionunun analoji mühəndis qurğuları arasında unikallığı ilə seçilən Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri dünya enerji təhlükəsizliyinin əsas elementlərindən biridir. Bu kəmər Xəzər hövzəsində hasil olunan qeyri-Azərbaycan mənşəli neft həcmlərinin nəqlində də mühüm rol oynayır. Bu vaxtadək kəmər vasitəsilə 8,6 milyon ton Türkmənistan nefti nəql olunub. Son vaxtlar Qazaxıstan və Rusiya şirkətlərinin də BTC-yə marağı artmaqdadır.

Azərbaycan qazının uzunmüddətli sazişlər əsasında Avropa Birliyi ölkələrinə tədarük olunması üçün mühüm addımlar atılmışdır. "Şahdəniz-2" layihəsi çərçivəsində hasil olunacaq qazın Yunanıstan, İtaliya və Cənub-Şərqi Avropadakı istehlakçılara çatdırılması üçün konsorsium tərəfindən Trans-adriatik Boru Kəmərinin (TAP) seçilməsini ilin mühüm hadisələrindən hesab etmək olar. Qeyd etmək lazımdır ki, TAP layihəsi çərçivəsində Avropa bazarlarına ildə 16 milyard kubmetrdən çox Azərbaycan qazı daşınacaq. Artıq ARDNŞ, BP və "Statoyl" bu layihədə 20 faiz, "Total" isə 10 faiz paya sahib olmuş, "TAP AG" şirkətinin digər səhmdarları ilə alqı-satqı müqaviləsi imzalanmışdır.

Azərbaycan və Türkiyə arasında TANAP - Transanadolu Qaz Boru Kəmərinin inşasına dair ikitərəfli sənədlərin imzalanması da bu istiqamətdə atılmış mühüm addımlardandır. Hökumətlərarası saziş artıq hər iki ölkənin parlamenti tərəfindən ratifikasiya olunmuşdur. Kəmərin ilkin ötürücülük qabiliyyəti ildə 16 milyard kubmetr həcmində planlaşdırılır, gələcəkdə isə bu göstəricinin 31 milyard kubmetrə çatdırılması gözlənilir. Belə ki, növbəti mərhələlərdə Azərbaycanın digər yataq və strukturlarından ("Ümid", "Abşeron", "Babək", "Naxçıvan" və s. ) hasil ediləcək qazın da TANAP kəməri vasitəsilə ixracı nəzərdə tutulur. Layihədə ARDNŞ 80, Türkiyənin BOTAŞ və TPAO şirkətləri isə birlikdə 20 faiz paya malikdirlər. "Şahdəniz-2" layihəsi üzrə tərəfdaşlarımız da TANAP-a qoşulmaq niyyətindədirlər. Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin genişləndirilməsi və TANAP layihəsinin həyata keçirilməsi Avropanın enerji təhlükəsizliyində ölkəmizin rolunu yüksəltməyə böyük imkan yaradacaq.

ARDNŞ eyni zamanda Yunanıstanın qaz bazarına da daxil olmaq ərəfəsindədir. Bu ölkənin qaz nəqli sisteminin operatoru olan DESFA şirkətinin səhmlərinin 66 faizinin satın alınması barədə Yunanıstanın Əmlakın İdarə Edilməsi Fondu ilə razılıq əldə edilmişdir. DESFA ilə TAP konsorsiumu arasında imzalanmış əməkdaşlıq haqqında razılaşmaya əsasən kəmərin Yunanıstan ərazisindən keçən hissəsinin istismarı həyata keçiriləcək, texniki xidmət sahələrinə dəstək göstəriləcək. Gələcəkdə Yunanıstan-İtaliya və Yunanıstan-Türkiyə boru kəmərlərinin tikintisi nəzərdə tutulur ki, bu da DESFA qarşısında yeni imkanlar açacaq. Beləliklə, bu şirkətin səhmlərinin əldə olunması Azərbaycan qazının Avropaya çatdırılmasında mühüm rol oynayacaq.

Azərbaycanın təbii qaza olan tələbatının davamlı təminatı və ixrac imkanlarının genişləndirilməsi məqsədilə ARDNŞ yeraltı qaz anbarlarının aktiv tutumunun artırılması vəzifəsini təxirə salınmadan və yüksək keyfiyyətlə yerinə yetirir. Qısa bir müddətdə Qaradağ və Qalmazdakı yeraltı qaz anbarlarının aktiv tutumu genişləndirilmiş və ötən il 3,3 milyard kubmetrə çatdırılmışdır.

"Azəriqaz" İstehsalat Birliyi tərəfindən əhali və digər istehlakçıların qaz təchizatının təmin olunması, yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması və qaz təminatının bərpası, təchizat şəbəkəsinin əsaslı təmiri üzrə qazanılan nailiyyətlər ilbəil artır.

Azərbaycan bu gün dünya bazarında təkcə neft və qazın deyil, həm də neft məhsullarının ixracatçısı kimi tanınır. ARDNŞ-in emal kompleksinə aid neftayırma zavodlarının - bu yaxınlarda 60 illik yubileyini qeyd etdiyimiz Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı Zavodu və "Azərneftyağ" zavodunun əməkçiləri, həmişə olduğu kimi, xam neftdən səmərəli istifadə etməklə, mühərrik yanacaqlarının istehsalının artırılması və keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində uğurla işləyiblər. Zavodlarda emal olunmuş neftin həcmi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 167 min ton artmışdır.

Neftayırma zavodlarında, eləcə də "Azərikimya" İstehsalat Birliyində əldə olunmuş göstəricilərin qorunub saxlanması və məhsulların keyfiyyətinin Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması məqsədilə texnoloji proseslərin yeniləşdirilməsi, təkmilləşdirilməsi və optimallaşdırılması, xüsusilə də ekoloji səmərəliliyinin artırılması istiqamətində mütəmadi olaraq kompleks iş aparılır.

Qarşıda duran əsas məqsədlərdən biri rəqabətədavamlı, müasir standartlara cavab verən məhsullar istehsal edə biləcək yeni Neft-Qaz Emalı və Neft-Kimya Kompleksinin (NQNK) inşa edilib istismara verilməsidir. Bu kompleksdə 3 zavodun - qaz emalı, neft emalı və neft-kimya zavodlarının, enerji blokunun və 40-a yaxın texnoloji qurğunun fəaliyyəti nəzərdə tutulur.

Daha bir mühüm layihə Sumqayıtda yaradılacaq Kimya-Sənaye Parkıdır. Azərbaycan iqtisadiyyatının, xüsusilə sənayenin özəl sektorunun inkişafında mühüm rol oynayacaq bu parkda "Azərikimya" İB-də istehsal olunan məhsullardan müxtəlif çeşidli yekun istehlak mallarının hazırlanması nəzərdə tutulur.

Təməli 2011-ci ilin dekabrında Sumqayıtda qoyulan azot gübrəsi - karbamid istehsalı zavodu layihəsi "2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı"na əsasən həyata keçirilir. Bu ilin martında ARDNŞ və "Samsung Engineering Co. Ltd." şirkəti arasında layihələndirmə, satınalma və tikinti müqaviləsi imzalandı. Müqavilə çərçivəsində "Samsung" şirkəti tikintini və bütün lazımi sınaqları həyata keçirərək "açar təhvili" əsasında zavodu istifadəyə tam hazır şəkildə təhvil verəcəkdir. Şirkətimiz Gürcüstanda da analoji zavodun tikintisinə hazırlaşır.

Ölkədə həyata keçirilən nəhəng layihələrdən biri də Dövlət Neft Şirkəti və onun xarici tərəfdaşları tərəfindən Bakıda Xəzər dənizi hövzəsində analoqu olmayan yeni gəmiqayırma zavodunun inşa edilməsidir. Zavod və burada istehsal olunmuş birinci gəmi istismara tam hazırdır. Regionda ilk belə zavodun istismara verilməsi Xəzər hövzəsində genişmiqyaslı kəşfiyyat, qazma, tikinti və təmir işləri aparmağa qadir, ixtisaslaşmış Xəzər Dəniz Neft Donanmasının gəmi parkının yenilənməsində, Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin, Azərbaycanın digər dövlət qurumlarının, habelə hövzə ölkələrinin müasir tanker və gəmilərlə təmin olunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edəcək.

Güclü, modern, çevik və rəqabətədavamlı beynəlxalq qurum kimi fəaliyyətini durmadan genişləndirən ARDNŞ bu gün böyük enerji və biznes imkanlarına malik beynəlxalq şirkətlər sırasına daxil olaraq dünya enerji sektorunda özünə layiqli yer tutmuşdur. Xarici ölkələrdə həyata keçirilən investisiya layihələri ölkəmizin ümumi strateji inkişafına xidmət edir. Uğurlu marketinq və koordinasiya işinin nəticəsidir ki, ARDNŞ dünyada baş verən qlobal maliyyə-iqtisadi böhranın nəticələrini müvəffəqiyyətlə dəf edərək, xarici ölkələrdə həyata keçirdiyimiz layihələrdə ciddi irəliləyişə nail olmuşdur.

Şirkətimiz bu gün Türkiyə Respublikasının neft-kimya sənayesinin aparıcı qüvvəsi olan "Petkim Petrokimya Holdinq A.Ş."-nin səhmlərinin əhəmiyyətli hissəsinə (70 faiz) nəzarət edir, onun idarəçiliyini uğurla həyata keçirir. Holdinq 2013-cü ilin birinci yarısını müvəffəqiyyətlə başa vurmuşdur. Hazırda "Petkim" kompleksinin tələb olunan xammalla təminatının artırılması məqsədilə Türkiyədə "STAR" Neft Emalı Zavodunun (NEZ) tikintisi həyata keçirilir. Bu il mayın 20-də ARDNŞ və "STAR" NEZ-i inşa edəcək konsorsium arasında saziş imzalandı. Konsorsiuma İspaniyanın "Tecnicas Reunidas", İtaliyanın "Saipem", Cənubi Koreyanın "GS Engineering" və Yaponiyanın "İtochu" şirkətləri daxildir. Yeni, ekoloji cəhətdən ən qabaqcıl texnologiyalar əsasında qurulacaq NEZ illik 10 milyon ton xam neft emal etmək gücünə malik olacaq.

Gürcüstandakı investisiya layihələrimiz də özünü doğrultmuşdur. ARDNŞ-nin neft və neft məhsullarının dünya bazarına çıxarılmasında əhəmiyyətli rola malik Kulevi Qara Dəniz Terminalı 2008-ci ildən uğurla fəaliyyət göstərir. Terminalın işi qısa müddətdə regionun bir çox şirkətlərinin diqqətini cəlb etmişdir, burada hazırda Azərbaycan və Mərkəzi Asiya mənşəli neft məhsullarının Avropaya ixracı təmin edilir. Ötən il Kulevi Terminalında propilenin qəbulu və yüklənməsi üzrə yeni bir kompleks tikilərək istismara verilmişdir.

Bu gün Gürcüstanın enerji bazarının 50 faizindən çoxunu ARDNŞ təmin edir. Neft məhsullarının topdan və pərakəndə satışını həyata keçirən "SOCAR Georgia Petroleum", qonşu ölkənin indiyədək qazlaşdırılmamış bölgələrinə yeni xətlərin çəkilməsində, əhalinin təbii qazla təminatında mühüm rol oynayan "SOCAR Georgia Gas" kimi şirkətlərin fəaliyyəti ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Gürcüstanda hazırda "SOCAR" brendi altında 110 yanacaqdoldurma və qazdoldurma məntəqəsi (YDM) fəaliyyət göstərir. "SOCAR Energy Georgia" şirkəti (holdinqə daxil olan törəmə qurumlarla birgə) 2012-ci ildə Gürcüstan dövlət büdcəsinə təqribən 165 milyon ABŞ dolları məbləğində vergi ödəmişdir.

ARDNŞ Ukrayna və Rumıniyanın pərakəndə yanacaq satışı bazarlarına da inamla daxil olmuşdur. 2009-cu ildən fəaliyyət göstərən "SOCAR Energy Ukraine" MMC-nin əsas fəaliyyəti YDM-lər şəbəkəsini inkişaf etdirmək, benzin və digər neft məhsullarının topdansatışını həyata keçirməkdir. Hazırda Kiyev, Lvov, Odessa və Xarkov şəhərlərində MMC-nin 4 neft bazası və 37 YDM istismardadır. Ən qısa zamanda daha 10 YDM-in istifadəyə verilməsi planlaşdırılır. Sevindirici haldır ki, Şərqi Avropa ərazisində ilk üzən YDM də ARDNŞ tərəfindən Ukraynada gerçəkləşdirilmişdir.

Rumıniya ərazisində neft məhsullarının alqı-satqısının təşkili və beynəlxalq standartlara uyğun, keyfiyyətli təchizat xidmətinin həyata keçirilməsi məqsədilə 2011-ci ildə təsis edilmiş "SOCAR PETROLEUM SA" şirkəti isə ona məxsus olan 2 neft bazası və 16 YDM vasitəsilə əhalini Avropa standartlarına uyğun "Euro Dizel 95", "Super Euro Dizel 98", "Benzin 95" və "Benzin 98" tipli neft məhsulları və qaz yanacaqları ilə təmin edir.

5 ildir Avropanın mərkəzində - İsveçrədə Azərbaycana məxsus neft və neft məhsullarının son istehlakçılara birbaşa satışını təmin edən "SOCAR Trading" şirkəti "Azeri Light" markalı neftin rəqabətqabiliyyətliliyinin yüksəldilməsi kimi olduqca mühüm vəzifənin öhdəsindən layiqincə gəlir. Azərbaycanın tarixində ilk treyder şirkəti olan bu müəssisə böyük beynəlxalq nüfuz qazanmışdır.

Məlum olduğu kimi, ARDNŞ İsveçrədə ABŞ-ın "Exxon Mobil" şirkətinə məxsus ESSO-nun aktivlərini satın almış və bu aktivlərin "SOCAR" ticarət nişanına rebrendinq olunmasını təmin etmişdir. Həmin aktivlərə 170 YDM-in daxil olduğu pərakəndə satış şəbəkəsi, sənaye və topdansatış üçün yanacağın satışı ilə məşğul olan bölmə, qazdoldurma zavodu, Cenevrə və Sürix aeroportlarında təyyarələrin yanacaqla təmin edilməsi ilə məşğul olan birgə müəssisə, terminallar, boru kəmərləri və s. aiddir. Ötən il Sürixdəki texniki xidmət stansiyasının açılması ilə "SOCAR" brendi İsveçrə bazarında öz yerini tutdu. Brendimiz tez bir zamanda mövqeyini genişləndirmişdir. Beləliklə, ARDNŞ son 20 ildə İsveçrənin texniki xidmət sahəsinə daxil olmuş ilk yeni şirkət oldu.

Cəmiyyət qarşısında sosial məsuliyyətini dərindən dərk edən ARDNŞ ölkənin ictimai həyatında da fəal iştirak edir, respublikada həyata keçirilən mühüm sosial-iqtisadi layihələrə layiqli töhfələr verir. Hər il şirkətimizin maliyyə vəsaiti hesabına ölkənin müxtəlif rayon və kəndlərində əhalinin rifahının gücləndirilməsi məqsədilə inşa olunan yeni məktəblər, kitabxanalar, xəstəxana və tibb məntəqələri, idman qurğuları, istirahət obyektləri, körpülər, park və xiyabanlar neftdən əldə olunan gəlirlərin sosial infrastrukturun bərpasına yönəldildiyini təzahür etdirir. Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramları çərçivəsində Lənkəran, Naxçıvan, Şirvan, Qazax, Zaqatala, Qəbələ, Bərdə, Gəncə, Quba, Şamaxı, Cəlilabad və Xızıda tikilərək qabaqcıl tibbi avadanlıqlarla təchiz olunmuş müalicə-diaqnostika mərkəzləri, Balakən Rayon Mərkəzi Xəstəxanası və Füzuli Rayon Tibb Mərkəzi ölkəmizdə səhiyyənin inkişafına yeni təkan vermişdir. Həmin mərkəzlər bu gün Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərir. Biz yeni sosialyönümlü layihələrə imza atmaqda davam edirik. Cari ilin iyulunda Tovuz rayonunda inşa etdiyimiz Hemodializ və Dinaqnostika Mərkəzi açıldı. İrimiqyaslı sosial layihələrdən olan Bakı Olimpiya Stadionunun, Fransız Liseyinin, İstedadlar Təhsil Kompleksinin və Sumqayıt şəhərində 3050 nəfərlik təbii örtüklü stadionun tikinti layihəsi üzrə işlər davam etdirilir.

Neftçilərin sosial-məişət məsələləri daim diqqət mərkəzindədir. Prioritet istiqamətlərdən biri neftçilərin mənzil probleminin həllidir. ARDNŞ üzrə hazırda 5022 nəfər işçi mənzil növbəsindədir ki, onların da 4528 nəfəri Bakı şəhərini əhatə edir. Növbədə olan əməkdaşları qısa müddətdə yaşayış sahəsi ilə təmin etmək üçün 2009-cu ildə "Neftçi" Mənzil Tikinti Kooperativi təsis edilmişdir. 2009-2013-cü illərdə 1017 neftçi ailəsi, o cümlədən ARDNŞ-in Təqaüd Proqramının 69 məzunu mənzillə təmin olunmuşdur. Kooperativ binaların tikintisi davam etdirilir. Hazırda Xətai rayonunda 279 mənzilli yaşayış binasının inşası başa çatmaq üzrədir. Bundan başqa, Qaradağ rayonu Lökbatan qəsəbəsində 312, Sahil qəsəbəsində isə 187 mənzilli yaşayış binalarının tikintisi davam etdirilir. Pirallahı qəsəbəsində 144 mənzilli yeni yaşayış binasının, Bibiheybət ərazisində isə 1200-dən çox ailənin mənzillə təmin olunması üçün yeni yaşayış kompleksinin tikintisi məqsədilə hazırlıq işləri aparılır. Eyni zamanda, ARDNŞ üzrə növbədə olanlara fərdi mənzil tikintisi üçün Hövsan qəsəbəsinin qərb hissəsində 12,51 hektar torpaq sahəsi ayrılmışdır və hazırda bununla bağlı sənədləşdirmə işləri aparılır. İşçilərin bağ sahələri ilə təmin olunmaları üçün də müvafiq işlər görülür.

"ARDNŞ-in müəssisələrində işçilərin sosial rifahının yaxşılaşdırılması məqsədilə 2011-2015-ci illər üçün Sosial İnkişaf Proqramı"nda nəzərdə tutulan tədbirlərin həyata keçirilməsi uğurla davam etdirilir. Ümumiyyətlə, işçilərin sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə 9 sahədə müasir üslubda inzibati bina tikilmiş, 35 sahədə inzibati binalar əsaslı və cari təmir olunmuş, iş otaqları müasir avadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Dəniz özüllərində, estakadalarda və sahildəki istehsalat sahələrində əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün böyük həcmdə iş görülmüşdür.

ARDNŞ-in Sosial İnkişaf İdarəsinin nəzdində fəaliyyət göstərən "Neftçi" İdman Sağlamlıq Mərkəzi ölkəmizdə idmanın inkişafına ilbəil dəyərli töhfələr verir. İşçilərin istirahət və asudə vaxtlarının təşkili də ARDNŞ-in həyata keçirdiyi sosialyönümlü fəaliyyətin əhəmiyyətli hissəsidir. 2012-ci ildə və 2013-cü ilin 6 ayı ərzində Balakəndəki "Qubek Hotel" İstirahət Mərkəzində, Nabrandakı "Geofizik" və "Nabran" istirahət zonalarında, respublikanın digər istirahət guşələrində ümumilikdə 20 min nəfərdən artıq neftçinin və onların ailə üzvlərinin istirahəti təşkil edilmişdir. Müalicəyə ehtiyacı olan 2581 nəfər sanator-kurort müalicə mərkəzlərinə göndərilmişdir.

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində doğma ev-eşiklərindən didərgin düşmüş həmvətənlərimiz də diqqətdən yayınmır. ARDNŞ Ağdam rayonu ərazisində yerləşən "Dördyol 1, 2" və Təzəkənd qəsəbələrində, Tərtər şəhərində, Füzuli rayonunun Əhmədalılar, Mirzənağı və Qazaxlar kəndlərində məskunlaşmış 22 mindən artıq məcburi köçkün və Sumqayıtda məskunlaşmış 1700 nəfər qaçqın və məcburi köçkünü himayəsinə götürmüşdür. Onlara xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşılır. Təkcə 2012-ci il və 2013-cü ilin 6 ayı ərzində bayramlarda qaçqın və məcburi köçkünlərə 2 milyon 4 min 385 manatlıq ərzaq yardımı verilmişdir.

Ətraf mühit və ekoloji tarazlığın qorunması ilə bağlı həyata keçirilən genişmiqyaslı dövlət proqramları çərçivəsində neft-qaz yataqlarının işlənməsi, istismarı və emal zamanı ətraf mühitin qorunması, sağlam ekoloji mühitin yaradılması, təbii sərvətlərdən düzgün istifadə olunması məsələlərini daim diqqət mərkəzində saxlayan ARDNŞ-də məxsusi strateji planlar işlənilib hazırlanmışdır və onlar həyata keçirilir. Neftlə çirklənmiş torpaqların təmizlənməsi, lay sularının idarə olunması, neft şlamı təmizləyici qurğuların və dəniz suyunun şirinləşdirilməsi üçün qurğuların quraşdırılması, səmt qazlarının idarə olunması, Tullantı Mərkəzinin yenidən qurulması, yaşıllaşdırma işlərinin aparılması sahəsində mühüm işlər görülür.

Bu gün ARDNŞ-in müasir tipli bir şirkət olaraq ölkə daxilində və xaricdə həyata keçirdiyi layihələrin uğur qazanması üçün müasir biliklərə yiyələnmiş gənc kadrlara böyük ehtiyac var. Şirkətin kadr potensialının müasir tələblərə uyğunlaşdırılması məqsədilə çoxşaxəli kadr hazırlığı proqramı müvəffəqiyyətlə icra olunur. Gənc nəslin keyfiyyətli, beynəlxalq standartlara uyğun təhsil alması, peşəkar kadrlar hazırlanması istiqamətində təqaüd proqramları həyata keçirilir. 2012-ci ildə şirkətin maliyyə vəsaiti hesabına Böyük Britaniya, Fransa və Almaniyanın nüfuzlu universitetlərində oxuyan 24 məzun təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurmuş və ARDNŞ-in müxtəlif struktur bölmələrinə təyinat almışdır. Şirkətimizdə təqaüdçü tələbə və məzunlara hərtərəfli qayğı göstərilir. Onlar təhsilləri müddətində ödənişli "Yay təcrübəsi"nə və "SOCAR Yay Məktəbi"nə cəlb olunur, ARDNŞ-də işə götürüldükdən sonra sosial imtiyazlar qazanırlar. Mühəndis kadrların hazırlanması sahəsində önəmlı layihələrdən biri olan Bakı Ali Neft Məktəbi dünyanın tanınmış universitetləri ilə sıx əməkdaşlıq edir.

"Maddi dəyərləri, iqtisadi potensialımızı insan kapitalına çevirək" devizini əsas götürən ARDNŞ-in Təlim, Tədris və Sertifikatlaşdırma İdarəsində də neft sənayesi və digər sənaye sahələri üçün yüksək ixtisaslı fəhlə kadrların hazırlanması, peşələr üzrə təlim-tədrisin beynəlxalq standartlar səviyyəsində qurulması istiqamətində mühüm işlər görülür. İdarənin tabeliyində 4 təlim mərkəzi fəaliyyət göstərir. Hər il yüzlərlə gənc həmin mərkəzləri bitirərək işə qəbul olunur. Ötən bir ildə təkcə Kadr Hazırlığının Təşkili Mərkəzində nəzəri, praktiki və istehsalat təlimindən ibarət kurslardan 15 minədək əməkçi keçmiş, 455 gənc isə peşə sınaqlarını uğurla başa çatdıraraq ARDNŞ-də işlə təmin olunmuşdur. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə bu mərkəzə uşaq evlərindən gələn dinləyicilərə ARDNŞ tərəfindən xüsusi qayğı ilə yanaşılır. İndiyədək 50 nəfər kimsəsiz yeniyetmə müvafiq kursları başa çatdırdıqdan sonra iş və birotaqlı mənzillə təmin olunmuşdur.

ARDNŞ elmin inkişafını da diqqətdə saxlayır. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası ilə imzalanmış anlaşma memorandumu əsasında təsis olunan ARDNŞ-in Elm Fondunun fəaliyyəti nəticəsində elmin prioritet istiqamətləri üzrə mühüm layihələrin icrasına başlanılmışdır.

Ölkədə gedən davamlı inkişaf prosesləri, sürətli iqtisadi artım, əhalinin maddi rifahının günbəgün daha da yaxşılaşması bir daha sübut edir ki, xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin inkişaf və tərəqqi konsepsiyası və onun əsasını təşkil edən yeni neft strategiyası durmadan, uğurla həyata keçirilir. Azərbaycanın 165 illik zəngin tarixə və şanlı ənənələrə malik neft-qaz sənayesi əməkçiləri bu gün də, öz sələfləri kimi, xalqımıza ləyaqətlə xidmət edir, ölkənin sosial-iqtisadi, elmi-mədəni yüksəlişinə mühüm töhfələr verirlər. Xalqımızı əmin edirik ki, neftçilər bundan sonra da Azərbaycan cəmiyyətinin avanqard qüvvəsi olaraq vətənimizin tərəqqisi və daha işıqlı gələcəyi naminə əzmlə çalışacaqlar.

Rövnəq ABDULLAYEV,

ARDNŞ-in prezidenti, Milli Məclisin deputatı

Azərbaycan.-2013.- 20 sentyabr.- S.5.