Tovuz töhfələri

Regionların sosial-iqtisadi inkişafi ikinci Dövlət Proqramının icra müddəti başa çatır. Onun yekun mərhələsi əlamətdar bir dövrə, prezident seçkilərinə təsadüf edir. Bu çox önəmli siyasi tədbirə Tovuz rayonu bir-birindən dəyərli işlərlə, layiqli töhfələrlə gedir.

Bolluq çeşmələri

Bu yerlərin adamları işgüzar, torpağı münbit, məhsulu bərəkətlidir. Sahibkarlığa geniş meydan açıldıqca istehsal artır, iqtisadiyyat yüksəlir. Cari ilin birinci yarısında rayon üzrə 24 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da ötən ilin müvafiq dövründəkinə nisbətən xeyli çoxdur. Son bir neçə ildə taxıl, kartof və tərəvəz istehsalı 3-4 dəfə artıb. Qaramalın sayı 46 min başa, qoyun və quzuların miqdarı 235 min başa çatıb. Buna müvafiq olaraq ət, süd, yun və yumurta istehsalı da xeyli çoxalıb. Məhsul artdıqca emal müəssisələrinə, çeşidləmə-saxlama anbarlarına tələbat çoxalır. Dövlət proqramına uyğun olaraq Bozalqanlı kəndində müasir quruluşlu süd emalı zavodu, Aşağı Quşçuda hərəsi 300 tonluq 2 soyuducu kamera istifadəyə verilib. Daha bir neçə yerdə isə çeşidləmə anbarları və qarışıq yem dəyirmanları tikilir. Ən xarakterik cəhət budur ki, bir sıra məhsul növləri üzrə Tovuz rayonu özünü ərzaqla təmin edir.

Yüksəlişin vüsətini bilmək üçün daha bir xarakterik misal. Cari ilin birinci yarısında yerli gəlirlər üzrə büdcəyə 5,8 milyon manat vəsaitin daxil olması gözlənilirdi. Amma həmin müddət ərzində bu rəqəm 6 milyon manatdan çox oldu. Başqa sözlə desək, proqnoz tapşırığına 103 faiz əməl edildi. Deməli, qəsəbələrdə, kəndlərdə, tarlalarda, fermalarda bolluq çeşmələri çağlayır. Və bu çeşmələrin gücü-qüvvəti aybaay, ilbəil artır. Yeri gəlmişkən müqayisə üçün bir faktı da qeyd edək. Carı ilin birinci yarısında ölkə üzrə kənd təsərrüfatında 5 faiz artım olduğu halda Tovuz rayonunda bu rəqəm 8,7 faizə çatdı. Dövlət proqramının icrası üzrə Tovuzun ən əsas töhfələrindən biri məhz budur.

Su, işıq, qaz...

Rayonda sosial məsələlərin həllinə xüsusi diqqət yetirilir. Artıq neçə vaxtdır ki, bu yerlərdə işıq, qaz və su problemləri həll olunub. Ən ucqar yaşayış məntəqələri belə təbii qazla təmin edilir. Təkcə son bir neçə ay ərzində 631 abonentə qaz verilib. Təzəlikcə Əlibəyli, Kirən kəndlərinə, habelə Qovlar şəhərində yeni salınmış yaşayış məntəqələrinə qaz xətləri çəkilib. Böyük Qışlaq zonası üzrə bütün yaşayış sahələrinə də qaz çəkilişi davam edir. Yaxın vaxtlarda rayonun qazlaşdırılmasının azı 90 faizə çatdırılması nəzərdə tutulur.

Ölkənin bir sıra bölgələri üçün xarakterik olan problemlərdən biri də su və kanalizasiya məsələsidir. Bu sahədə Tovuz rayonunda sistemli surətdə tədbirlər görülür. Su təchizatının yenidən qurulması və kanalizasiya sisteminin yaradılması "Akkord Sənaye Tikinti İnvestisiya Korporasiyası" ASC tərəfindən icra olunur. Həmin layihə əsasında rayonun mərkəzi, Abulbəyli, Bozalqanlı, Aşağı Öysüzlü, Düzcırdaxan, Cəlilli və Qazqulu kəndlərinin tələbatı ödəniləcək. Çox böyük və çox gərəkli obyektdir. Artıq 1588 metr uzunluğunda polietilen borulardan magistral xətt, habelə nasos stansiyasından su anbarlarına və şəhər şəbəkəsinə qədər 3434 metr olan ötürücü su xətləri çəkilmiş, suqəbuledici kamera, suya xlorvurma mərkəzi və laboratoriya binaları, habelə yeni su anbarları tikilmişdir.

Bunlardan əlavə, Tovuz çayı məcrası boyunca Qazqulu kəndi zonasında 5 subartezian quyusu qazılmışdır. Hazırda sutəmizləyici qurğular kompleksində tikinti işləri aparılır. Kanalizasiya şəbəkələri sistemi Tovuz şəhərini, Əlimərdanlı, Abulbəyli və Bozalqanlı kəndlərini əhatə edir. Həmçinin Tovuz çayı üzərində böyük həcmli su anbarlarının inşasında qızğın iş gedir. Bu məqsədlə 8 milyon manat vəsait ayrılıb. 6 ay ərzində işlərin yarıdan çoxu görülüb. Eyni zamanda bir sıra kəndlərin su ilə təmin edilməsi üçün üç mərhələdən ibarət layihə hazırlanır. Layihənin son mərhələsində çirkab sutəmizləyici qurğular kompleksi inşa edilir. Həmin layihə üzrə 30 mindən çox əhali içməli su ilə təmin olunacaq.

Hər gün bir yenilik

Tovuz elə əzəldən abad rayon olub. İndi gəlir, qazanc artdıqca abadlıq-quruculuq işləri daha geniş miqyas alır. Torpağın hüsnünə sığal çəkilir. Rayonda bir-birindən gərəkli obyektlər tikilir, parklar, bağlar salınır, küçələr, yollar sahmanlanır. Küçələrə hər iki tərəfdə orijinal dizaynlı dekorativ divarlar çəkilir, səkilər düzəldilir, işıq sistemi təzələnir. Heydər Əliyev seyrəngahında isə abidələr toplusu yaradılıb. Olimpiya İdman Kompleksi bu yerlərə xüsusi yaraşıq verir. Onun yanında karvansara tipli "Qala", "Şəlalə" obyektləri, Bayraq meydanı, "Üç qala" mərkəzi tikilib. Tovuz çayının sahilində 10 hektar sahədə mədəniyyət və istirahət parkı salınıb, idman və əyləncə qurğuları düzəldilib. Yaşıllıqlar qoynunda beşguşəli "Ayan-Plaza" hoteli tikilib. Ən ucqar yaşayış məntəqələrinə belə abad yollar çəkilir. Əsrik dərəsi boyunca Böyük Qışlaq-Qaralar-Vahidli magistral yolu onlarca kəndə rahatlıq gətirdi. Bu yaxınlarda isə Tovuz-Qovlar-Ağbaşlar avtomobil yolunun açılışı oldu. Bu abad yol 40 min nəfərin yaşadığı 35 məntəqəni birləşdirir. Rayonun digər bölgələrində də müasir tələblərə uyğun yollar çəkilir.

Dövlət proqramına uyğun olaraq rayon mərkəzi xəstəxanası üçün müvafiq bina inşa edilir. Bu sahədə tovuzlulara edilən digər bir töhfə xüsusi qeyd olunmalıdır. Əvvəllər hemodializ xəstələr Gəncəyə gedirdilər. Rayonda müasir quruluşlu hemodializ mərkəzinin açılması onların bu əziyyətinə son qoydu. İndi bu müasir tibb ocağında həm diaqnostika, həm müalicə, həm də cərrahiyyə üçün hər cür imkan var.

Abadlıq və quruculuğun miqyası getdikcə genişlənir. Neçə vaxt idi ki, "Sement zavod" qəsəbəsi kimi tanınan ərazinin miskin görkəmi hamını narahat edirdi. İndi həmin sahənin başdan-başa abadlaşmasından söhbət gedir. Qəza vəziyyətindəki evlərin yerində beşmərtəbəli binalar inşa olunur.

Qovlar şəhər oldu, özü də necə şəhər!

İcra hakimiyyətinin başçısı Tofiq Zeynalov deyir ki, rayonun hər guşəsi bizim üçün doğmadır, əzizdir: "Çalışırıq ki, abadlıq, quruculuq işləri hər tərəfi, hər yanı - ən ucqar yaşayış məntəqələrini də əhatə eləsin. Qovlar bu yerlərin iftixarı, gözüdür. Dövlət proqramına uyğun olaraq burada sistemli surətdə tikinti-quruculuq işləri gedir".

Əvvəllər də bu yerlər abad olub. İndi şəhər statusunu alandan sonra daha böyük işlər görülür. Səhiyyə, təhsil, mədəniyyət müəssisələri tikilib. 5 hektar sahədə mədəniyyət və istirahət parkı yaradılıb. Veteranlar üçün istirahət yerləri, körpələr və cavanlar üçün əyləncə sahələri düzəldilib, müharibə iştirakçılarının xatirəsini əbədiləşdirən memorial kompleks inşa olunub. Yanında da bir neçə mərtəbəli fəvvarə çağlayır. İstirahət parkında təzəlikcə Gənclər meydanının inşasına başlanılıb.

Şəhərin bir sıra küçələri, yolları, xüsusən Azadlıq prospekti və "Vağzal" zonası asfalt betonla örtülüb. Yeni müasir işıqlandırma sistemi qurulub. İctimai binaların, ticarət və xidmət obyektlərinin fasadları milli üslubda bəzədilib. Ətrafdakı yaşayış məntəqələrini birləşdirən avtomobil yolu istifadəyə verilib. İşıqlı-yaraşıqlı, güllü-çiçəkli bu yerlərin gündüzü də gözəldir, gecəsi də... Bir sözlə, son vaxtlarda Qovlar şəhər olub, özü də necə şəhər...

Mərd, mübariz nəsil yetişir

Quruculuqla yanaşı, təlim-tərbiyə sahəsində qazanılan uğurlar daha böyük məmnunluq gətirir. Son illər tədrisin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi və təhsilin səviyyəsinin artırılması üçün böyük işlər görülür. Təhsil şöbəsinin müdiri Validə Hüseynova deyir ki, biz hər sahədə işimizi müasir tələblər səviyyəsində qurmağa çalışırıq: "Məktəblərin böyük əksəriyyəti üçün yaraşıqlı binalar tikilib. Hər il bir neçə təzə bina istifadəyə verilir. İndi bu cür məktəblərin sayı 18-ə çatıb. Yeni tədris ilindən daha iki kənddə - Bayramlı və Papaqçılarda şagirdlər təzə binalarda dərs keçəcəklər. Bu yaxınlarda Şamlıq, Çeşməli, Muncuqlu, Qaraboyun kənd məktəbləri üçün yeni binaların inşasına başlanacaq. Dövlətin bu qayğı və diqqətinə pedaqoji kollektivlərimiz əməli işlə cavab verməyə çalışır. Bu mənada cari ilin yekunları fərəh doğurur. Bozalqanlı kənd orta məktəbinin məzunu Nərminə Murğuzova test imtahanlarında 700 bal toplayaraq ölkənin ən nüfuzlu ali məktəblərinin birinə qəbul olunub. Yuxarı Öysüzlü tam orta məktəbinin yetirməsi Klara Axundova isə 690 bal yığıb. Ümumiyyətlə, cari ildə 23 məzunumuz 600-dən çox bal toplayıb. 4 nəfər məzunumuz qızıl, 3 nəfəri isə gümüş medala layiq görülüb. Onların hər biri test imtahanlarında yüksək bilik nümayiş etdirib. Ümumən rayon üzrə ali məktəbə ərizə verən məzunların 49,6 faizi tələbə adını qazanıb.

Bir cəhət xüsusilə fərəhlidir. Cəbhə bölgəsində yerləşən Tovuz rayonunun gəncləri böyük həvəslə hərbi təmayüllü məktəblərə gedirlər. Bu il həmin məktəblərə ərizə verən 111 gəncdən 88 nəfəri tələbə bileti alıb. Son beş ildə isə 412 tovuzlu gənc ali hərbi məktəbə və hərbi liseyə daxil olmuşdur. Müqayisə üçün deyək ki, bu, üst-üstə qərb bölgəsinin bütün rayonlarında olduğundan xeyli çoxdur. Bir sözlə, Tovuzun təhsil sistemində müntəzəm surətdə yüksək bilikli, saf və sədaqətli gənc nəsil, vətənin mərd mübarizləri yetişir.

Gözəllikdən doymur ürək

Tovuzun bütün bu uğurları iqtisadiyyatın artımına, əhalinin güzəranına, bununla yanaşı turizmin inkişafına ünvanlanıb. Yaraşıqlı binalar, geniş küçələr, rahat yollar, səfalı guşələr, güllü-çiçəkli bağçalar, bağlar gəl-gəl deyir. Təkcə bu ilin yaz aylarında 45 hektar sahədə meşə salınıb, külli miqdarda gül kolu əkilib. Hara gedirsən, ürək açılır, hara baxırsan, göz oxşayır. Şair demişkən, uca dağlar, gen dərələr, ürək açan mənzərələr... Koroğlu qalası, Torpaqqala, Yanıqlı məbədi, Qala düzü, Yuxarı Öysüzlü türbələri, 8 min illik tarixi olan Göytəpə yaşayış məskəni - hərəsi tarixin bir dönəmindən xəbər verir. Əsrik dərəsi, Göyəbaxan, Çeşməli, Ağqaya yaylaları, Şamlıq, Qoşabulaq meşələri, Cökəli, Şahzadə, Loğman, Turşsu, Şırşır, Qələmçə bulaqları, neçə-neçə cənnətməkan guşə taleyin bu yerlərə misilsiz töhfələridir.

Əhməd İSAYEV,

Azərbaycan.-2013.- 20 sentyabr.- S. 10.