Nəsillərə nümunə

Elm xadimləri

Bu gün Azərbaycanın ziyalı qızı, görkəmli oftalmoloq, tanınmış ictimai xadim, professor Zəhra xanım Quliyevanın 90 yaşı tamam olur. Şərəfli bir ömür yaşamış Z.Quliyeva respublikada səhiyyənin, tibb elminin inkişafına töhfələr vermiş, qadın hərəkatının liderlərindən olmuşdur.

Azərbaycanda onu tanımayan yox idi. Zəhra xanım Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri, görkəmli oftalmoloq-alim, Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Azərbaycan Oftalmoloqlar Cəmiyyətinin sədri, tanınmış ziyalı, ictimai xadim idi. Ancaq bunların hamısından əvvəl o, doğmaları, ona öz problemləri, ağrıları ilə müraciət edən hər kəs üçün fədakarlığa hazır olan qayğıkeş ana, əsl insan idi.

Gözəl, yumşaq xasiyyəti, müdrikliyi, savadı, tibb elminə verdiyi töhfələri, vətənpərvərliyi, rəvan natiqlik bacarığı, yüksək mədəniyyəti ilə ölkədə böyük nüfuz qazanmışdı. O, ömrünün əsas hissəsini tibb elminin, Azərbaycan səhiyyəsinin inkişafına həsr etmiş, insanların sağlamlığı keşiyində durmuşdur.

Ziyalı ailəsində dünyaya gəlmiş Zəhra Quliyeva bu ziyalılığı irsi bir sərvət kimi ömrü boyu şərəflə daşımışdı. Atası Tahir bəy Moskvada ali təhsil almış dəmir yolu mühəndisi idi. O, professor adına layiq görülən ilk azərbaycanlılardan olmuşdur. Zəhra xanımın belə bir ailədə böyüməsi, sözsüz ki, onun gələcək taleyində izsiz qalmayacaqdı. O, orta təhsilini əla qiymətlərlə başa vurub Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə imtahansız qəbul olunmuşdu. Həmin vaxtdan oftalmologiya bir elm sahəsi kimi gənc mütəxəssisi cəlb etmiş, ömrünü sevimli peşəsinə bağlamışdı. İnstitutu əla qiymətlərlə bitirdiyinə, zəhmətsevərliyinə və çalışqanlığına görə dövlət komissiyasının qərarı ilə Göz xəstəlikləri kafedrasında ordinator vəzifəsində saxlanılmış, tezliklə müsabiqə yolu ilə əvvəlcə assistent, sonra isə dosent vəzifələrinə seçilmişdi. Pedaqoji fəaliyyəti ilə elmi işlərini uğurla birləşdirən Zəhra xanım biri-birinin ardınca namizədlik və doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edərək yüksək elmi dərəcələrə layiq görülmüşdür. Onun elmi tədqiqatları oftalmologiyanın aktual problemləri sayılan bir sıra göz xəstəliklərinin öyrənilməsinə həsr olunmuşdur.

Təcrübəli pedaqoq, istedadlı alim, mahir cərrah Zəhra xanım Quliyeva uzun müddət Tibb İnstitutunun Oftalmologiya kafedrasına rəhbərlik etmiş, yüksək səviyyəli həkim və elmi-pedaqoji kadrların hazırlanmasında əzmlə çalışmış, ölkə üçün gənc tibb kadrlarının hazırlanmasında xüsusi xidmət göstərmişdir. İnstitutun elmi işlər üzrə dekan müavini, kafedra müdiri, tədris hissə üzrə prorektor vəzifələrində çalışdığı zaman qazandığı zəngin təcrübə, idarəetmə məharəti, böyük elmi potensialı, hərtərəfli dünuyagörüşü, gözəl mənəviyyatı bütün həyatı boyu işlədiyi sahələrdə ona yalnız uğurlar gətirmişdir. Zəhra xanım ilk növbədə təlim-tərbiyə prosesinin təkmilləşdirilməsinə, intizamın möhkəmləndirilməsinə diqqət yetirmişdir. Nəticədə instituta tələbə qəbulunun sayı artırılmış, yeni kafedralar, təlim kursları yaradılmışdı. O özünün ictimai fəaliyyəti ilə respublikamızın həyatında mühüm rol oynamışdır. Dəfələrlə SSRİ Ali Sovetinin, rayon və Bakı şəhər sovetlərinin deputatı seçilmiş, müxtəlif beynəlxalq cəmiyyətlətin və şuraların üzvü olmuşdur. Dünyanın bir çox ölkələrində keçirilmiş qadın qurultaylarında, elmi simpoziumlarda, sülh günlərində, yüksək səviyyəli toplantılarda iştirak etmiş, bir çox beynəlxalq tədbirlərdə Azərbaycan qadınlarını təmsil etmişdir. Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvü olmuşdur. O, namizədlik və doktorluq dissertasiyalarının elmi rəhbəri, bir çox monoqrafiya və elmi məqalələrin, Tibb Universitetinin tələbələri və müəllimləri üçün tədris vəsaitlərinin müəllifi olmuş, tibb elminin inkişafına böyük töhfələr vermişdir. Ayrı-ayrı illərdə səhiyyə sahəsindəki xidmətlərinə görə vətənin yüksək mükafatlarına layiq görülmüşdür. İki dəfə "Şərəf nişanı", "Qırmızı Əmək Bayrağı", həmçinin müstəqil respublikamızın "Şöhrət" ordenlərinə layiq görülmüşdür. İctimai fəaliyyəti bir çox medal və fəxri fərmanlarla qiymətləndirilmişdir.

İşinin vurğunu olan Zəhra xanım ən ağır cərrahiyyə əməliyyatlarını uğurla apararaq yüzlərlə xəstənin gözünə nur vermişdir. Hərdən bəzi peşə sahiblərinə, xüsusən həkimlərə öz işlərini yerinə yetirməkdə yüksək vəzifələrin mane olmasından söz düşəndə Zəhra xanım deyərdi ki, bu, hər kəsin şəxsi keyfiyyətlərindən, fərdi xüsusiyyətlərindən daha çox asılıdır: "Doğrudur, həkim vəzifə kürsüsündə itirdiyi vaxtı xəstələrinə həsr etsə, cəmiyyət bundan daha çox faydalanar. Lakin elə insanlar var ki, tutduğu vəzifəni xəstələri üçün ayırdığı zamana xələl gətirmədən yerinə yetirə bilir. Peşəsində də, ictimai işlərdə də eyni uğurla çalışır".

Ümummilli lider Heydər Əliyevin respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrdə onun ali təhsil sistemində, eləcə də Azərbaycan Tibb İnstitutunda yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanması üçün göstərdiyi diqqət və qayğını Zəhra xanım həmişə xüsusi minnətdarlıq hissi ilə xatırlayar, rektor təyin edilməsi ilə ona böyük etimad kimi qiymətləndirər, ulu öndərin rəhbərliyi altında işləməsini özü üçün həmişə böyük xoşbəxtlik hesab edərdi.

1998-ci il yanvarın 14-də ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı fərmanla Azərbaycan Respublikası Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri təyin olunması onun həyatını tamamilə dəyişdi; indi ölkədə qadın məsələlərinin dövlət səviyyəsində həlli və Zəhra xanımın insanlara kömək etməsi, eyni zamanda qadınların öz potensiallarından daha geniş istifadə etmələri üçün yaxşı imkan yaranmışdı. O, müxtəlif problemlərlə komitəyə müraciət edən insanları səbirlə, təmkinlə dinləyərək məsələlərinin həllində imkan daxilində kömək edir, mərhəmətini əsirgəmirdi.

Belə qəbullarda mən özüm də çox iştirak etmişəm. O, insanlara münasibətində olduqca xeyirxah və müdrik idi. Hər hərəkətində, hər sözündə mərhəmət, şəfqət hiss olunurdu. Çünki insanları çox sevir, onların problemlərinə biganə qala bilmirdi.

İşinə son dərəcə bağlı, zəhmətsevər bir insan kimi Azərbaycan qadınlarının problemləri Zəhra xanımı həmişə narahat edirdi. Bölgələrdə, kənd yerlərində qadınların fəallığını, tədbirlərdəki çıxışlarını görəndə sevinc və fərəh hissi keçirirdi. Çox çalışırdı ki, qadınlar öz hüquqlarını başa düşsünlər, daha fəal və təşəbbüskar olsunlar.

Zəhra xanım həmişə özünə, öz əqidəsinə sadiq insan idi. Hansı vəzifədə işləməsindən asılı olmayaraq illər onu heç də dəyişmədi. Tələbələri, həmkarları həmişə deyirlər ki, komitə sədri işləyəndə də xasiyyətcə elə birinci dəfə gördüyümüz sadə, mehriban xanım idi.

Zəhra xanım qadınların problemlərini yaxşı bilirdi. Ümumiyyətlə, o, başqalarının dərdini öz ürəyindən keçirməyi bacarırdı. Yəqin ki, bu, həkimliyindən və daxili dünyasının zənginliyindən irəli gəlirdi.

"Qadın ailədə evin dayağı olduğu kimi, cəmiyyətin də əsas sütunudur. Buna görə də qadınla hesablaşmaq, ona həmişə diqqət göstərmək lazımdır", - bu da Zəhra xanımın sözləridir.

O, qadının hər şeydən əvvəl ana, ocağının çırağı olduğunu hesab etsə də, çox sevinirdi ki, bu gün qadınlarımız təkcə ailə çərçivəsindəki fəaliyyətləri ilə kifayətlənmirlər. Onlar cəmiyyətin həyatında bütövlükdə iştirak edirlər. Qadınlarımız rəhbər vəzifələrdə çalışır, onlara göstərilən etimadı ləyaqətlə doğruldurlar. O, bir tərbiyəçi kimi qadınları milli-mənəvi dəyərlərimizin qoruyucusu və təbliğatçısı olmağa, gənc nəsli bu dəyərlər üzərində böyütməyə səsləyirdi.

Zəhra xanımın hələ gənclik illərindən xalqımızın ziyalı qızı, ümummilli lider Heydər Əliyevin ömür-gün yoldaşı Zərifə xanım Əliyeva ilə tanışlığı, onların mənəvi bağlılığı sonradan yaxın dostluğa çevrildi. Onlar eyni peşəni seçdilər, birlikidə ciddi oftalmologiya məktəbi yaratdılar, mötəbər elmi konfrans və simpoziumlarda iştirak etdilər. Bu dostluq ömürlərinin sonunadək davam edərək sədaqət nümunəsi oldu.

Özümü xoşbəxt hesab edirəm ki, Zəhra xanımın rəhbərliyi altında işləmək mənə də nəsib olmuşdur. Onun bütün fəaliyyəti bizim üçün əsl məktəb idi. Yaşından, vəzifəsindən asılı olmayaraq hər bir əməkdaşla mehriban, səmimi rəftar edirdi. Özünə və başqalarına qarşı ciddi tələbkarlığı, incə qəlbi, duzlu söz-söhbəti onu hamıya sevdirirdi. Özünün idarəçilik təcrübəsini həvəslə gənclərə öyrədir, onların hər addımını dəstəkləyirdi. Hər hərəkəti, hər sözü ilə qazandığı nüfuzu qoruyub saxlayırdı.

Zəhra xanım yorulmaq bilmədən respublikanın bütün rayonlarına gedir, əhali ilə görüşürdü. Hər yerdə onu mehribanlıqla, hərarətlə qarşılayırdılar. İnsanlarla son dərəcə mədəni və səmimi davranışı, müdrik söz-söhbətləri, kübarlığı ilə ətrafındakılarda inam oyatmışdı. Ona ürəkdən inanır, etibar edirdilər. Çünki özünə son dərəcə tələbkar olan Zəhra xanım sözünün üstündə durmağı bacarır, onun məsuliyyətini daşıyırdı. Təsadüfi deyil ki, Zəhra xanım işlədiyi sahələrdə çoxlu sayda davamçılarının yetişdirilməsinə nail olmuşdu.

Zəhra xanım şərəfli və mənalı bir ömür sürdü. Heç kəsi narahat etmədən, daxili nigarançılığını üzə vurmadan hamıya müsbət enerji bəxş edərdi. Onun zahiri sakitliyinin arxasında həssas bir ürək döyünürdü. Zəhra xanım torpaqlarımızın işğalını, ailələrin qaçqın və köçkün həyatı yaşamasını sakit qarşılaya bilmirdi. Xalqının taleyini övladlarının taleyindən ayırmırdı. Bu onun beynəlxalq forumlardakı nitqlərində də öz əksini tapırdı.

Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin Azərbaycanda dövlət qadın siyasətinin həyata keçirilməsində komitə sədri kimi Zəhra xanım çox fəal iş aparırdı. Eyni zamanda Heydər Əliyev Fondunun bu sahədə gördüyü işlər və fondun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərliyi ilə həyata keçirilən layihələrin icrasında öz əməyini əsirgəmirdi.

Həyatımızda çox şeylər dəyişib. Dəyişməyən təkcə itkilərimizin ağrısı və səmimi, saf duyğularımız olub. Təəssüf ki, biz hələ də insanların əsl dəyərini onları itirəndən sonra daha çox dərk edirik. Lakin haqqında söz açdığımız Zəhra xanım Quliyeva hələ sağlığında ikən xalqımız və dövlətimiz tərəfindən layiqli qiymətini almış şəxsiyyətlərdəndir. Onun adı Azərbaycan qadın hərəkatının tarixinə qızıl hərflərlə yazılmışdır. Buna görə də Zəhra xanım Quliyevanın dünyasını dəyişməsini hər bir nəsil öz itkisi kimi yaşayır. Onun yoxluğu yaşından, vəzifəsindən asılı olmayaraq hər kəsi eyni cür ağrıdır. Lakin ən böyük təsəllimiz odur ki, Zəhra xanımın zəngin təcrübəsi, faydalı məsləhətləri bu gün də əlimizdən tutur.

Hicran HÜSEYNOVA,

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri

üzrə Dövlət Komitəsinin sədri,

siyasi elmlər doktoru, professor

Azərbaycan.-2013.- 18 yanvar.- S.6.