Prezident İlham ƏLİYEV: «Azərbaycanda sosial sahədə vəziyyət dünyanın aparıcı ölkələrindən geri qalmamalıdır»

Əhalinin sosial müdafiəsi hər bir dövlət üçün xüsusi önəm daşıyır. Çünki bütün iqtisadi və siyasi islahatların, həyata keçirilən layihələrin son məqsədi əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılmasına hesablanır. Ölkəmizdə də həyata keçirilən tədbirlərin başlıca amalı neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsidir. Son illər sosial problemlərin həllində qazanılan böyük uğurlar bunu sübut edir.

Cari ilin 6 ayında aztəminatlı əhalinin sosial-məişət problemlərinin həlli, onların yaşayış səviyyəsinin qaldırılması və sosial yardımların ünvanlığının təmin edilməsi sahəsində ciddi addımlar atılmışdır. Bu dövrdə ölkə üzrə orta hesabla 128 min ailənin 560 min nəfər üzvünə ünvanlı sosial yardım verilmişdir. Ünvanlı sosial yardımın bir ailəyə düşən orta aylıq məbləği 133 manat olmaqla son bir ildə 10,5 faiz artmışdır. Yardımların maliyyələşdirilməsinə 6 ay ərzində 107 milyon manat və ya ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 12 faiz çox vəsait xərclənmişdir.

İlin birinci yarısında əhalinin, xüsusilə çoxuşaqlı ailələrin və əlillərin sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması istiqamətində də çox iş görülmüşdür. Məsələn, "Sosial müavinətlər haqqında" qanuna edilən dəyişikliyə uyğun olaraq 5-dən çox uşağı olan ailələrin 18 yaşına çatmamış 6340 övladına sosial müavinət təyin edilmişdir.

Ölkəmizdə müharibə əlillərinə xüsusi qayğı göstərilir. Cari ilin birinci yarısında bu kateqoriyadan olan 18262 nəfər müharibə əlilinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə dövlət başçısının sərəncamına əsasən, cari il aprelin 1-də onlara verilən Prezident təqaüdünün məbləği I qrup əlillər üçün 150, II qrup əlillər üçün 130, III qrup əlillər üçün 100 manata çatdırılmışdır. Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına təyin edilən Prezident təqaüdünün məbləği 100 manata qaldırılmışdır.

Cari ilin birinci yarısında sosial müavinətlərin, təqaüd və kompensasiyaların ödənilməsi üçün ümumilikdə dövlət büdcədindən 145,6 milyon manat vəsait xərclənmişdir. Hesabat dövründə 677 nəfər Qarabağ və 323 nəfər Böyük Vətən müharibələri əlillərinə və onlara bərabər tutulan şəxslərə, ümumilikdə 1000 nəfərə minik avtomobili hədiyyə olunmuşdur. Eyni zamanda müharibə veteranlarına, əlillərə və digər imtiyazlı şəxslərin 118-nə mənzil verilmişdir.

Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında əhalinin sosial müdafiəsindən danışarkən demişdir: "Sosial məsələlərin həlli bu 6 ayda da diqqət mərkəzində olmuşdur. Orta əməkhaqqı artıb, indi 440 manat və ya 560 dollar təşkil edir. Əminəm ki, daha da artacaqdır. Sosial infrastruktur layihələri icra edilir. 80-dən çox təhsil müəssisəsi, 40-dan çox səhiyyə ocağı təmir olunur, tikilir. Yəni bu da sosial sahəyə ayrılan vəsaitin, diqqətin hesabına olan məsələlərdir. Eyni zamanda əhalinin sosial müdafiəsi istiqamətində ciddi islahatlar aparılır, şəffaflıq təmin edilir. Bu, əhali tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanır. Əminəm ki, islahatlar daha da dərinləşəcəkdir. İslahatlar şəffaflıq nöqteyi-nəzərindən daha da dərinləşməlidir. Dünyanın aparıcı ölkələrinin bu sahədə böyük təcrübəsi vardır. Biz bu təcrübəni, əlbəttə ki, öyrənirik, tətbiq edirik. Buna nail olmaq üçün, hesab edirəm ki, bütün imkanlarımız vardır".

Dövlət Statistika Komitəsinin cari ilin 7 ayı üzrə açıqladığı rəqəmlərdən də aydın görünür ki, əhalinin sosial vəziyyəti bu dövrdə də artmaqda davam etmişdir. Məsələn, cari ilin 7 ayında əhalinin gəlirləri ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 4,7 faiz artaraq 21 milyard manata çatmışdır. Orta hesabla hər bir nəfərə düşən gəlirlər isə 3,4 faiz artaraq orta hesabla ayda 319,9 manat olmuşdur. Gəlirlərin 70,3 faizi son istehlaka, 9,1 faizi vergilərə, sosial sığorta və könüllü üzvlük haqlarının ödənilməsinə, 18 faizi əmanətlərin və kapitalın artırılmasına sərf edilmişdir.

İyul ayının 1-nə kimi ölkədə pensiyaçıların sayı 1285 min nəfər olmuş və onlar ölkə əhalisinin 13,6 faizini təşkil etmişdir. Təyin edilən aylıq pensiyaların orta məbləği 172,2 manata çataraq orta əməkhaqqının 39,2 faizinə bərabər olmuşdur. Bu dövrdə 332,2 min nəfər sosial müavinət, 60,9 min nəfər birdəfəlik müavinət, 50,2 min nəfər Azərbaycan Respublikası qarşısında xüsusi xidmətlərə görə təqaüd və 126,6 min ailənin 555,2 min nəfər üzvü ünvanlı dövlət sosial yardımı almışdır.

Hesabat dövründə ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq əməkhaqqı isə əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 6,3 faiz artaraq 439,8 manat təşkil etmişdir. Amma sənaye, tikinti, nəqliyyat və s. sahələrdə işləyənlərin əməkhaqqı daha yüksəkdir. Belə ki, sənayedə çalışanların orta aylıq əməkhaqqı 705,6, tikinti sahəsində çalışanların 622,3, nəqliyyat sahəsində fəaliyyət göstərənlərin 539, informasiya və rabitə sektorunda işləyənlərinki 726,4 manatdır. Bununla yanaşı, orta aylıq əməkhaqqı neft sektorunda 1777,6, qeyri-neft sektorunda 406, dövlət bölməsində 354,3, özəl bölmədə 566,5 manat təşkil etmişdir.

Əhalinin banklara qoyduğu əmanətlərin xüsusi sosial-iqtisadi mənası var. Yəni əhali zəruri ehtiyaclarını ödədikdən sonra qalan vəsaitlərini banklara əmanət kimi qoya bilirsə, bu, sosial rifahın yüksəkliyindən xəbər verir. Son 7 ay ərzində əhalinin banklardakı əmanətlərinin məbləği 6,7 milyard manat təşkil edərək əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 13,5 faiz artmışdır. Əhali banklara əmanət şəklində pul qoyarkən milli valyutaya üstünlük verir. Bunun nəticəsidir ki, banklara qoyulan əmanətlərin 62,5 faizini milli valyuta təşkil edir.

Ölkə əhalisinin gəliri artdıqca istehlak bazarında da canlanma müşahidə olunur. Son 7 ay ərzində istehlak bazarında 11,8 milyard manatlıq istehlak malları alınmışdır. Göstərilmiş pullu xidmətlərin müqabilində isə 3532,4 milyon manat ödənmişdir. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə əmtəə dövriyyəsi 9,1, o cümlədən ərzaq məhsullarının satışı 3,5, qeyri-ərzaq mallarının satışı 15, pullu xidmətlərin həcmi 6,6 faiz artmışdır.

Rüstəm KAMAL

Azərbaycan. - 2014.- 20 avqust.- S. 1.