Seyid Yusif ağa ziyarətgahı

Mənəvi dəyərlərimiz

Sovet hakimiyyəti dönəmində islami dəyərlərimizə, xüsusilə də məscidlərimizə, pirlərimizə, ziyarətgahlarımıza etimadsızlıq hökm sürürdü. 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra buna da son qoyuldu. Xüsusilə də ulu öndər Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə respublika rəhbərliyinə gəldikdən sonra. Dini və milli dəyərlərimizə önəm verən ulu öndər Bibiheybət məscidində, Mir Mövsüm ağa ziyarətgahında oldu, digər məscid və müqəddəs yerlərə baş çəkdi, din təəssübkeşləri və sadə insanlarla görüşdü. Az sonra ölkəmizin müxtəlif ərazilərindəki məscidlərdə, pirlərdə, ziyarətgahlarda yenidənqurma və təmir-bərpa işlərinə başlanıldı. Əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş bu missiya Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Dövlət başçısının sərəncamlarına əsasən ölkə ərazisindəki tarixi məscidlərin bərpasına və təmir olunmasına xüsusi diqqət yetirilir. 10 il ərzində ölkədə 80-dən çox məscid təmir edilib. Bibiheybət məscidi isə yenidən qurulub və genişləndirilib. Bu tarixi-dini memarlıq abidəsi Şərq memarlıq üslubunda inşa olunub. Azərbaycanda ən böyük məscid kompleksi olan Təzəpir məscidi də tarixi memarlıq üslubunu saxlamaqla, həmçinin İçərişəhərdə yerləşən Həzrət Məhəmməd məscidi, tarix-mədəniyyət abidələrindən olan Əjdərbəy məscidi təmir edilərək ziyarətçilərin istifadəsinə verilib. Şamaxıda qədim Cümə məscidində, eləcə də Gəncə şəhərindəki qədim İmamzada Kompleksində yüksək səviyyəli əsaslı təmir və yenidənqurma işləri görülüb.

Dövlət başçısının göstərişinə əsasən belə təmir və yenidənqurma işləri Bərdə rayonundakı Seyid Yusif ağa ziyarətgahında da aparılıb. "Azəraqrartikinti" ASC tərəfindən Seyid Yusif ağa türbəsi yerli memarlıq üslubunda yenidən qurulub, uzaq yerlərdən gələn ziyarətçilər üçün istirahət otaqları, ehsan süfrəsi açmaq üçün geniş zallar, namazgah, qurban kəsilməsi üçün xüsusi yer və digər yardımçı otaqlar tikilib. Ziyarətgahın həyətinə dekorativ üzlüklər döşənib, su xətti çəkilib, işıqlandırma sistemi təzələnib, əlavə oturacaqlar qoyulub, yaşıllıqlar salınıb, bir sözlə, buraya gələnlər üçün lazımi şərait yaradılıb.

Seyid Yusif ağa (Hüseynov Yusif Seyid Hüseyn oğlu) 2005-ci ilin avqustunda dünyasını dəyişib. Bundan əvvəl ziyarətçilər onun evinə, indi də bu türbəyə gəlirlər. Səhər saatlarından başlayan ziyarət qaranlıq düşənədək davam edir. İnsanlar ağanın məzarı önündə dualar oxuyur, dilək diləyib arzularına, niyyətlərinə kömək istəyirlər. Kimi də həyata keçmiş arzusunun işığında qurban kəsir, namazgaha keçib namaz qılır, kimi də istəyinə, niyyətinə görə "nəzir qutusu"na yaxınlaşır... Bütün bunlara görə insanlar yaradılan şəraitdən məmnun olduqlarını bildirirlər.

...Yəqin ki, aramızda Seyid Yusif ağanın özünü görməsə də, adını eşitməyən az adam tapılar. Hansı məclisdə nə vaxt ondan söz düşsə, "Allah rəhmət eləsin, ruhu behiştlik olsun, ağır seyidlərdən idi, böyük bir elin-obanın ağsaqqalıydı" deyirlər.

Seyid Yusif ağa həqiqətən də çox xeyirxah insan olub. Sovet hökumətinin kəshakəs vaxtında bir gün axşam mal-qaranın örüşdən dönən vaxtı qonşu kənddən Qafar adlı çənəsi əyilmiş bir kişi ona pənah gətirir. Ağa əlini o kişinin sifətinə çəkib az sonra deyir: "Bağışla ki, səni evimdə qonaq saxlaya bilməyəcəyəm, belə şeylərə görə məni izləyirlər, həbsə alacaqları, sürgün edəcəkləri ilə hədələyirlər. Get, gələn çərşənbə elə bu vaxt gələrsən, ona kimi çənən də düzələcək".

Səhər Seyid Yusif ağanın uşaqları mal-qaranı tövlədən çıxaranda Qafar kişini həyətdəki ot tayasının üstündən sürüşüb yerə düşən görürlər. Kişinin ağzındakı axşamkı əyrilikdən əsər-əlamət yox idi.

Seyid Yusif ağa insanların sağlamlığına, həyatdakı uğurlarına yardımçı olan tövsiyələri ilə yanaşı, kiminsə itkisinin yerinin müəyyən edilməsində də köməyini əsirgəməzdi.

Kəlbəcər rayonunun Ağcakənd kəndindən Məhəmməd adlı bir nəfər 7 il bundan əvvəl (4 noyabr 2007-ci il) Seyid Yusif ağanı ziyarət edərkən ətrafındakılara belə əhvalat söyləyir: "Seyid Yusif ağa atama təsbeh bağışlamışdı. Bu təsbeh onun üçün çox əziz idi. Günlərin bir günü təsbeh itdi, ha axtardıq, təsbeh tapılmadı. Beləcə, iki il girinc olduq, təsbeh tapılmadı ki, tapılmadı.

Bu itki atama çox pis təsir eləmişdi. Bir gün atam gecə yarısı məni təlaşla yuxudan oyadıb dedi: "Məhəmməd, təsbehi tapmışam!"

- Hanı? - deyə soruşdum. Atam həyəcanla: "Ağanı yuxuda gördüm, bikefliyimin səbəbini soruşdu, mən də verdiyi təsbehi itirdiyimi bildirdim. O mənə təsbehin yerini dedi".

Mən təsbehin harada olduğunu soruşdum.

- Təsbeh qonşumuzun yük yerinə yığılan yorğan-döşəyin altındadır, - dedi.

Atama çox yalvardım ki, bir təsbehə görə qonşu ilə münasibətimizi pozma, yaxşı olmaz...

Atam inadından dönmədi. Səhər açıldı, gün qalxan kimi bütün qapı-qonşuları da çağırıb, həmin qonşunun evinə getdi. Yük yerindəki yorğanın arasından təsbehi çıxartdı. Hamı məəttəl qalmışdı.

Atam qonşulara dedi ki, təsbehin yerini gecə yuxuda ona Seyid Yusif ağa bildirib".

Seyid Yusif ağanın belə möcüzəli xeyirxahlığından yüzlərlə misallar, söhbətlər eşitmək olar. Açığını deyim ki, ağanın bu kimi işlərinə şəkk edənlər də olub, amma sonradan... Sonradan haqqında söhbət açacağım molla kimi gəlib əlindən öpüb üzrxahlıq ediblər. Seyid Yusif ağanın oğlu Seyid Hüseyn ağa atasının ömür yolundan bəhs edən "Bura sənin evindir" kitabında yazır ki, bir dəfə həyətimizə bir molla gəldi. O, kimdənsə atamın ərəb əlifbasında təhsil almadığını öyrənibmiş. Atam stulda, biz də kötüklərin üstündə oturmuşduq. Molla: - Ağa, icazə ver, atana bir Quran oxuyum, - dedi.

Atam razılıq verdi. Molla Quranı oxuyub qurtarandan sonra atamdan atasının adını və babasının adını soruşdu ki, Quranı tapşırsın.

Atam yüngülcə bir təbəssümlə:

- Mənim atama elə Quran gərək deyil, - dedi.

Molla :

- Kimə tapşırım? - deyə bir də təkrar soruşanda atam dedi:

- Elə altındakı kötüyə tapşırsan, daha yaxşı olar.

Molla atamdan niyə belə deməsinin səbəbini soruşanda, atam onun böyük bir hissəsini oxumadığını xatırlatdı. Sonra da əli ilə işarə edərək lap yaxınına çağırıb dedi:

- Mən sirr açan deyiləm, amma baxıram, kitabın çox köhnədir, yəqin, vərəqlər başqa yerdə qalıb.

Molla əlindəki kitabı o yana-bu yana səhifələyib vərəqləri tapdı, atama təşəkkür elədi. Atam sonradan onun atasına bütöv bir Yasin surəsi oxudu, özü də əzbərdən. Molla peşman-peşman atamın əlini öpüb ondan ayrıldı.

Elə insanları buraya ziyarətə gətirən də bu inam, bu imandır. Ziyarətə nəinki Bərdənin kəndlərindən və Qarabağın müxtəlif yerlərindən, Azərbaycanın ən ucqar kənd və qəsəbələrindən gələnlər indi də az deyil. Kimliyindən və haradan gəlməsindən asılı olmayaraq, burada hamı ehtiramla qarşılanır, ziyarətçilərə çay, isti yemək təklif olunur.

İnsan ağlı kəsəndən, əli qələm tutandan oxumalı, öyrənməli, yaşa dolduqca xalqının bu kimi milli-mənəvi dəyərlərinə ehtiram göstərməli, alimlərin, aqillərin tövsiyələrindən bəhrələnməli, böyük həyat təcrübəsi olan ağsaqqalların, ağbirçəklərin, ən nəhayət, səni Yaradanın həyati sözlərinə, ağıllı məsləhətlərinə yardımçı olmaqla mənəvi dəyərlərimizin qoruyucusu və bu missiyanın nəsildən-nəslə daşıyıcısı olmalıdır. Ən azından, yaşadığımız dünyanın yarıdan çoxunun tanıdığı, ağır seyidlərdən olan Seyid Yusif ağanın oğlu, el ağsaqqalı Seyid Hüseyn kimi. Seyid Yusif ağanın xeyirxahlığından oğlu Seyid Hüseyn "Bura sənin evindir" kitabında ətraflı söhət açıb. Atası Seyid Yusif ağa haqqında yazdıqlarını Allahın adı ilə bağlayan Hacı Seyid Hüseyn (Abbasov) özü də bir ağsaqqal tövsiyəsi ilə insanlara paxıllıqdan, xəbislikdən, nadanlıqdan, bir sözlə, milli dəyərlərimizə yad olan əməllərdən uzaq olmağı tövsiyə edir, üzünü Allah dərgahına tutaraq deyir: "...Allahım! Bu yazılarımla elə bir körpü tikirəm ki, bu körpüdən hamı keçsin. Aqillər aqildir, nadanlar da aqillərə yaxınlaşsınlar".

Bəlkə də ürəyində Allah-taala istəyi yaşadan oğlunun niyyətinə yaxşı bələd olduğundandır ki, Seyid Yusif ağa sağlığında, həmçinin ömrünün son günlərində vəsiyyətində ailənin, övladlarının ikincisi olan Hüseyni özündən sonra bu nəslə ağsaqqal seçmişdi. Bu barədə Seyid Yusif ağanın xələfi yazır: "Atam özündən sonra bu ağsaqqallıq missiyasını mənə tapşıranda: "Mən ailənin ikinci övladıyam, məndən böyük qardaşım var" dedim, qardaşım da "böyüklüyün böyük dərdi var" deyib ağamın fikrini dəstəklədi, israrla məni məsləhət gördü".

Seyid Yusif ağa bu istəyini təkcə övladlarına yox, illər bundan öncə xeyirdə-şərdə neçə-neçə ağsaqqala da demişdi.

Eşitdiyimə görə, Seyid Hüseyn dünya malında gözü olmayan bir adamdır. Ata yurdundan, ata evindən heç vaxt heç bir umacağı olmayıb. Doqquz ildir ki, Seyid Yusif ağanın oğul yadigarı Seyid Hüseyn atasının xeyirxahlığını davam etdirir. Bərdənin, Ağdamın, Tərtərin, Ağcabədinin faciəli aylar, illər yaşamış insanlarının, xüsusilə kimsəsizlərin, şəhid və əlil ailələrinin xeyrində-şərində yaxından iştirak edir. Şəhid ailələrini, eləcə də torpaqlarımızın ərazi bütövlüyü uğrunda işğalçı ermənilərlə döyüşlərdə sağlamlıqlarını itirmiş əlilləri öz doğması bilir. Günün istənilən vaxtında qapısına gələn insana kömək əli uzadır. Lazım gələrsə, qabağa düşüb dövlət məmurlarının kabinetinə kimi ayaq döyər, yaxud telefon açar.

Seyid Hüseyn ağa bu xeyirxahlıqları ilə, eləcə də "Bura sənin evindir" kitabındakı həyati misallarla insanları paklığa, ucalığa çağırır, cəmiyyəti narahat edən hallara biganə qala bilmir... Bu gün ər evinə gedib bir-iki aydan sonra "xasiyyətimiz tutmur" deyənləri, qayınanasına-qayınatasına qulluq etməyi özünə sığışdırmayanlara, tez-tələsik boşanmağa üstünlük verənlərə, normal geyim qaydalarından uzaqlaşanlara, Avropasayağı yaşamağa meyilli gənclərə, əliuşaqlı "subaylara"... el ağsaqqalı kiçicik bir misalla keçmişimizə baxmağı, millətimizin ismətli, abırlı qızlarına, gəlinlərinə oxşamağı tövsiyə etməklə fikrini həyati bir misalla yekunlaşdırır: "Bərdənin Mehdixanlı kəndində Yəmən adlı bir rəhmətlik yaşayırdı. On yeddi yaşında ailə qurub, ailəsi otuz yeddinci illərin qurbanı olub. Rəhmətlik qənirsiz gözəl olub. Əri yeganə oğul övladının üzünü belə görməyib. Bu gəlin aclığın, yoxsulluğun baş aldığı ağır illərdə tək övladını saxlayıb. Ömrünün sonunda sandığından onun toy paltarları və bir də həyat yoldaşının şəkli çıxıb. Namuslu bir ömür yolu keçib. Bu ismətdə, bu namusda olsun qızlarımız".

Seyid Hüseyn (Abbasov) ADU-nun (indi BDU) filologiya fakültəsini bitirib, sonra digər bir institutda təhsil alıb, kənd müəllimliyindən başlayaraq rayon miqyaslı dövlət vəzifələrində işləyib, qayğıkeş və nümunəvi ailə başçısı, nəvə-nəticə sahibidir. Bundan əvvəl ("Elimizin and yeri", 1998, müştərək) bir kitabı nəşr edilib. Həyat yoldaşı Sədaqət xanım uzun illərdir kənd məktəbində dərs deyir, gənc nəslin təlim-tərbiyəsi ilə məşğuldur.

Ali məktəblərdə aldığı elmi biliklərə, böyük həyat təcrübəsinə və atasından görüb-götürdüklərinə əsaslanan Seyid Hüseyni çağdaş dünyamızda valideynlərin, ağsaqqalların böyüklük missiyası da dərindən narahat edir. Odur ki, ailədaxili münaqişələrin, problemlərin həllində ağsaqqalların məsuliyyətini önə çəkən Seyid Hüseyn yazır ki, "ailə kiçik bir dövlətdir. Onun iqtisadiyyatı öz içində qurulur. Bəzən ailələr arasında mütənasiblik olur. Bu, başa qaxılır. Bəzi hallarda isə ailə daxilində bir ayrılıq olur və s. Bəzi hallarda ailə başçıları tərbiyənin bütün metodlarından qədərincə istifadə etsələr də, nəticəsi olmur. Necə deyərlər, yavaş gedirsən, dam pusur, bərk gedirsən, dam yıxır, deyirlər. Hər kəs öz haqqını bilsə yaxşıdır".

Ailədaxili münaqişələrin ilkin çözümü əvvəl valideynlərin, sonra da el ağsaqqallarının üzərinə düşür. Seyid Hüseyn onu da ciddiliyi ilə böyüklük statusunda olanların diqqətinə çatdırır ki, "ağsaqqalın tərəfi olmamalıdır. O, haqqı nahaqa verməməlidir".

İlahiyyatçılar arasında belə bir deyim var: insanın cismi haradadırsa, ruhu da oradadır. Ziyarətgaha gələnlər inanırlar ki, bu müqəddəs ocağın ab-havası həmişə onların köməyi, gərəyi olacaq. Seyid Yusif ağanın cəddi, ruhu onlara kömək olacaq. İnsanların qəlbində müqəddəslik rəmzinə çevrilən Seyid Yusif ağanın yolunu, xeyirxah əməllərini, elə-obaya və mənsub olduğu nəslə ağsaqqallığını indi xələfi Hacı Seyid Hüseyn ağa davam etdirir. İnsanların ümid yeri, and yeri olan bu ocağa, el-obaya, böyük bir nəslə ağsaqqallıq etmək şərəfli olduğu qədər də məsuliyyətli və ağırdır. Seyid Yusif ağanın türbəsində gecə-gündüz şam şölələnir, işıq yanır. "Bura sənin evindir" deyən Seyid Hüseyn ağa, qoy bu ocağın, bu türbənin müqəddəs şöləsi insanların ömür və ümid yolunu daha işıqlı etsin.

Rəhman SALMANLI,

Azərbaycan.-2014.- 2 fevral.- S.5.