Əlillər, şəhid ailələri və veteranlara dövlət qayğısı davamlı olaraq artır

Mehdi MEHDİYEV: 2567 Qarabağ müharibəsi əlili və 692 şəhid ailəsi evlə təmin edilib, 2482 Qarabağ müharibəsi əlilinə avtomobil verilib

26 ildir müharibə şəraitində yaşayırıq. 1988-ci il fevral ayından başlanan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi işğalçı ölkənin məkrli niyyəti üzündən hələ də həll olunmamış qalır. Atəşkəs elan olunsa da, Azərbaycan torpaqlarının 20 faizini işğal etmiş Ermənistan sülh danışıqlarından hər dəfə yayınır.

Ermənistan silahlı qüvvələrinin ölkəmizə hərbi təcavüzü nəticəsində Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi - Dağlıq Qarabağ, eləcə də ona bitişik olan 7 rayonun (Ağdam, Füzuli, Laçın, Qubadlı, Cəbrayıl, Zəngilan və Kəlbəcər) ərazisi işğal olundu. Bir milyon soydaşımız qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşdü və respublikamızın 62 şəhər və rayonunda, 1600-dən çox yaşayış məkanında müvəqqəti məskunlaşdılar. Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü nəticəsində 20 min nəfər azərbaycanlı həlak olmuş, 4866 nəfər itkin düşmüş, 100 min nəfər yaralanmış, 50 min nəfər müxtəlif dərəcəli xəsarət alaraq əlil olmuşdur.

"Prezident İlham Əliyevin doğum gününü bizlərlə birgə qeyd etməsi hər birimizi sevindirir"

Müharibə şəraiti davam etsə də, Azərbaycan qüdrətli dövlətə çevrilmişdir. Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü məqsədyönlü, qətiyyətli daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan dünyanın inkişaf edən ölkələri sırasına qoşulmuşdur. Hələ müharibə şəraitində yaşaya-yaşaya Azərbaycanın hərbi büdcəsi işğalçı Ermənistanın dövlət büdcəsindən 4 dəfə artıqdır. Təkcə bu fakt hər şeyi deyir və əlavə statistik məlumatların göstərilməsinə ehtiyac yaranmır.

Bu gün müstəqil Azərbaycan mürahibə nəticəsində qaçqın və məcburi köçkünlərə, mürahibədə şəhid və fiziki sağlamlığını itirən şəxslərin ailələrinə xüsusi diqqət ayırır. Azərbaycanda məcburi köçkün ailəsi artıq çadırda yaşamır. Fiziki sağlamlığını itirən müharibə əlilləri üçün hər cür lazımi şərait yaradılır. Hər keçən gün qanunlara edilən mütərəqqi dəyişikliklərlə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün müdafiəsi zamanı döyüşlərdə fiziki sağlamlığını itirmiş vətəndaşlar, həmçinin Böyük Vətən müharibəsi əlilləri, hərbi xidməti vəzifəsini yerinə yetirərkən əlil olmuş şəxslər, 20 Yanvar və Çernobıl əlillərinin mənzil-məişət şəraitləri yaxşılaşdırılır. Şəhid ailələri və əlillərə mütəmadi olaraq yeni mənzillər, avtomobillər verilir. Onların müalicəsi üçün reabilitasiya mərkəzləri açılır və lazım gələndə isə müalicə olunmaq üçün xarici ölkələrə göndərilirlər. Bir sözlə, dövlətin bu təbəqəyə göstərdiyi qayğı göz önündədir.

Bu günlərdə Qarabağ müharibəsi əlillərinin, şəhid ailələrinin, veteranların son durumu ilə maraqlandıq. Azərbaycan Respublikası Qarabağ Müharibəsi Əlilləri, Veteranları, Şəhid Ailələri İctimai Birliyinə baş çəkdik. Birliyin sədri, ehtiyatda olan polkovnik Mehdi Mehdiyev bizimlə söhbətində bildirdi ki, təşkilatları 2001-ci ildən fəaliyyət göstərir. Hazırda ictimai birliyin 60 mindən çox üzvü var. Respublikanın bütün rayon və şəhərlərində yerli şöbələri fəaliyyət göstərir. Bu kontingentin sosial durumlarının və mənzil şəraitlərinin yaxşılaşdırılması üçün mühüm tədbirlər həyata keçirilir: "Bir ictimai qurum olaraq biz öz fəaliyyətimizi qanunvericilik bazasına uyğun olaraq aparırıq. Çünki qanunvericilikdə qəbul olunan hər hansı bir qərar bu təbəqəyə aid insanların həyatına öz müsbət təsirini göstərir. Əsası 1997-ci ildə ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş dövlət qayğısı bu gün yeni formada davam etdirilir. Prezident İlham Əliyev bu təbəqədən olan insanlara, ailələrə xüsusi önəm verir və dövlət başçısının öz doğum gününü bizlərlə birgə qeyd etməsi onun əsl niyyətini dünyaya nümayiş etdirmiş olur. Prezident İlham Əliyev öz doğum günündə şəhid ailələrinə, əlillərə mənzillərin, avtomobillərin açarlarını verir. Bu, bizi daha da fərəhləndirir. Dünyanın heç bir yerində əlillərə, şəhid ailələrinə belə qayğı göstərilmir".

M.Mehdiyev deyir ki, 1997-ci ildən başlayaraq ulu öndər Heydər Əliyevin diqqət və qayğısı sayəsində respublikanın şəhər və rayon mərkəzlərində çoxmərtəbəli yaşayış binaları, kənd yerlərində isə fərdi yaşayış evləri inşa olunaraq mənzil növbəsində dayanan Qarabağ müharibəsi əlilləri, həmçinin 1990-cı il 20 Yanvar hadisələri zamanı əlil olmuş şəxslərin və şəhid ailələrinin istifadəsinə verilir. Qarabağ müharibəsi əlilləri, şəhid ailələri və bu kateqoriyadan olan insanlar daima dövlətin diqqət və qayğısı ilə əhatə olunublar. Onun sözlərinə görə, əlil insanların özlərinin işləyib vəsait toplayaraq belə evlər, maşınlar alması qeyri-mümkündür. Bunu nəzərə alan dövlət bu sahədə böyük işlər görür. Dövlət təmənnasız olaraq bu xidməti öz üzərinə götürərək, şəhid ailələrini mənzillə təmin edir. Bu gün 3200-ə yaxın şəhid ailəsi, müharibə əlili dövlət tərəfindən yeni mənzillə təmin edilib. Onlardan 692-si şəhid ailəsidir. Hazırda isə 2556 şəhid ailəsi mənzil növbəsindədir. Bunun səbəbi isə odur ki, əvvəllər yaşayış evləri yalnız şəhidin həyat yoldaşına verilirdisə, qanunvericiliyə edilən dəyişikliyə əsasən indi şəhidin valideynləri də mənzil növbəsinə dayana bilər.

Mehdi Mehdiyevin məlumatına görə, 2482 nəfər Qarabağ müharibəsi əlili "OKA", "Slavuta" və "LİFAN-NAZ-320" markalı minik avtomobilləri ilə təmin edilib, 665 əlil isə növbədədir. 2567 Qarabağ müharibəsi əlili evlə təmin edilib, 2728 əlil isə növbədədir. Kənd yerlərində yaşayan 480 əlil də fərdi ev növbəsindədir.

Dövlət siyasətinin mərkəzində vətəndaşlar dayanır

Hazırda respublika üzrə Qarabağ müharibəsi əlillərinin sayı 11500, şəhidlərin sayı 13628, şəhid ailəsi üzvlərinin sayı isə 18906 nəfərdir.

2013-cü il oktyabrın 1-də - Beynəlxalq Ahıllar Günündə Prezident İlham Əliyev Bakının Bilgəh qəsəbəsində müharibə və əmək əlilləri üçün pansionatda tikilmiş yeni korpusun açılışında çıxış edərkən dövlətin bu təbəqəyə aid gördüyü işlərdən söz açıb: "Bu pansionatın yenidən qurulması, bax belə müasir səviyyədə işlərin görülməsi Azərbaycan dövlətinin güclü sosial dövlət olduğunu təsdiqləyir. Mən bu barədə dəfələrlə fikirlərimi bölüşmüşəm, bir daha demək istəyirəm ki, dövlətimiz sosial dövlətdir. Sosial dövlət o dövlətdir ki, sosial sahəyə, insanlara böyük diqqət göstərilir və siyasətinin mərkəzində vətəndaş dayanır. Bu gün müstəqil Azərbaycanda sosial dövlət anlayışı tam şəkildə təmin edilir. İldən-ilə artan pensiyalar, maaşlar, ünvanlı sosial yardım, - 120 min ailə sosial yardım alır, - son on il ərzində yoxsulluq təxminən on dəfə aşağı düşmüşdür. Köçkünlərə olan münasibət. Hər il 20 min köçkün yeni evlərə, mənzillərə köçürülür. Yaşlı nəslə olan münasibət Azərbaycanı tam şəkildə sosial dövlət kimi təcəssüm etdirir".

M.Mehdiyev bildirdi ki, Prezident İlham Əliyevin əhalinin sosial problemlərinin həllinə xüsusi diqqət və qayğı göstərməsi digər sosial qruplar kimi, əlillərin də həyat şəraitinin yaxşılaşmasına, onların ictimai hüquqlarının bərpa olunmasına şərait yaradıb. Əlil şəxslərlə bağlı qanunvericilik son illərdə təkmilləşdirilib, bu çərçivədə 10-dək yeni hüquqi-normativ akt qəbul edilib. Belə şəxslərin maddi təminatının gücləndirilməsi dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən birini təşkil edir. Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanan müvafiq fərman və sərəncamlara əsasən, əlillərə ödənilən pensiya və müavinətlərin məbləği hər il artırılır. Dövlət əlil vətəndaşların çoxsaylı sosial proqramlara, o cümlədən reabilitasiya, pulsuz istirahət, texniki-bərpa və nəqliyyat vasitələri ilə təminat proqramlarına cəlb olunmasını həyata keçirir. Dövlətin əlil vətəndaşlara qayğısı çərçivəsində yeni reabilitasiya mərkəzlərinin tikintisi də həyata keçirilir.

Problemlərin həlli və çıxış yolları ilə bağlı təkliflər

Ötən illərdə əlil vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi və onların maddi təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm irəliləyişlərə nail olunub. Buna baxmayaraq, bəzən şəhid ailələri, əlilliyi olan şəxslərlə bağlı problemlər ortaya çıxır. Əlilliyi olan insanlar reabilitasiya kursu keçmək üçün xarici ölkələrə göndərilir. Həmin əlil müalicə kursundan sonra özünü 1 il çox rahat hiss edir. İctimai birlik isə hesab edir ki, müalicə kurslarına göndərilən insanların sayının artırılması və bunun üçün dövlət büdcəsindən əlavə vəsaitin ayrılması məqsədəuyğun olardı.

Mehdi Mehdiyev qeyd edir ki, Qarabağ müharibəsi zamanı əlil olmuş şəxslər artıq yaşlanıblar və yaş keçdikcə onların qayğıları, ağrıları da artır: "Əlil olan şəxslərə və şəhid ailələrinə yardım Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi vasitəsilə həyata keçirilir. Əvvəlki illərdə bəzi səbəblər üzündən yerlərdə mənzil növbələrində problemlər yaranırdı. Səlim Müslümov nazir təyin olunduqdan sonra onun qəbulunda olduq və problemləri göstərdik. Nazir bizi dinlədi və əmin etdi ki, belə halların qarşısını almaq üçün əlindən gələni edəcək. Nazir dövlət başçısının bütün tapşırıqlarının yerinə yetiriləcəyini söylədi. Biz Baş nazirin müavini, Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Əli Həsənovla da görüşmüşük. Həmin görüşdə də mövcud problemləri qaldırdıq. O da bizi diqqətlə dinlədi və hiss olundu ki, dövlət bu problemlərin həllində maraqlıdır. Sadəcə olaraq yeni mexanizmlər tapılmalıdır".

M.Mehdiyevin sözlərinə görə, qaldırılan problemlərin içərisində sosial problemlər də var. Onlardan biri pensiya təminatıdır. Bu gün ölkəmizdə yaşayış minimum 125 manatdır. Amma əmək stajı olan (müharibəyə getmədən öncə işləyən insan) II qrup müharibə əlili 142 manat pensiya alır. Bunun üzərinə də 85 manat Prezident təqaüdü gəlir. Yəni əlil 200 manatdan bir qədər yüksək pensiya alır. Əmək stajı olmayan (orta məktəbi bitirən kimi ordu sıralarına qoşulan) əlil isə 60 manat alır. Üzərinə 85 manat gəldikdə bu, ayda 145 manat edir. Artıq müharibədən 26 il ötür və həmin cavan oğlan indi 40-45 yaşlı ailəli bir insandır: "Biz bunu tam əsaslandıraraq aidiyyəti qurumlara təqdim etmişik və ümid edirik ki, tezliklə bu problem də öz həllini tapacaq".

Şəhid ailələri arasında olan təbəqələşmə, əlillərin tibbi sığortası...

İctimai birliyin sədri onu da vurğuladı ki, şəhid ailələri üçün Prezident təqaüdü təsis olunub. Lakin hazırda şəhid ailələri arasında təbəqələşmə mövcuddur. Çünki Milli Qəhrəman ailəsi, 20 Yanvar şəhid ailəsi və Qarabağ müharibəsi şəhidi ailəsi ayrı-ayrı məvacib alırlar: "Biz çalışırıq ki, bu təbəqələşmə aradan götürülsün. Çünki bu təbəqələşmə şəhid ailələri arasında inciklik yaradır. Nə üçün Qarabağ müharibəsində şəhid olan əsgərin ailəsi 20 Yanvar şəhid ailəsindən qat-qat aşağı məvacib alsın? Bütün bunlar qeyri-obyektiv fikirlərin formalaşmasına gətirib çıxarır. Biz təklif edirik ki, şəhid ailələri arasında fərq qoyulmasın. Fikrimizcə, yalnız Milli Qəhrəman ailəsi fərqlənə bilər".

Hazırda əlillər ölkə daxilində reabilitasiya kursu keçirlər. Ancaq xəstəxanalarda əlillərin müalicəsi üçün lazım olan tibbi ləvazimatlar, dərmanlar azlıq təşkil edir. Vaxtında müalicə olunmamaq isə onun həyatına təhlükə yaratmış olur. Ona görə də birlik ictimai əlillərin tibbi sığorta məsələsinin həll olunması ilə bağlı təkliflərini hazırlayıb Nazirlər Kabinetinə təqdim edib. Qaldırılan digər məsələ isə hepatit xəstəliyinə tutulmuş əlillərin dövlət hesabına müalicə almasıdır. M.Mehdiyevin sözlərinə görə, bu xəstəlik əlillərdə yalnız müharibə zamanı yaranıb. Yoluxma yaralıya həmin zaman yoxlanılmadan köçürülən qanlardan və cərrahiyyə əməliyyatı zamanı istifadə olunan tibbi avadanlıqların natəmizliyi səbəbindən baş verib. Əlil aldığı məvaciblə bu müalicənin bir kursunu belə keçə bilməz. Ona görə də bu sahədə dövlətin qayğısına ciddi ehiyac var.

Təhsil sahəsinə gəldikdə isə, deyə bilərik ki, qaçqın və məcburi köçkün ailələrinin övladları pulsuz təhsil alırdılar. Ancaq adıçəkilən ictimai birliyin aidiyyəti qurumlara müraciətindən sonra bu gün şəhid ailələrinin övladları da ali məktəblərdə təhsil haqqından azad olunublar. Ancaq canını vətən üçün fəda edərək müxtəlif qruplar üzrə əlillik dərəcəsi almış şəxslərin övladları bu hüquqdan yararlana bilmirlər. Vaxtında təhsil haqqı ödənilmədikdə isə ali məktəbdən xaric olunurlar. Bu hal isə əlil olan şəxslərə ciddi təsir göstərir və bəzən də stress, əsəb gərginliyi xoşagəlməz hadisələrə səbəb olur. İctimai birlik bu məsələni də təkliflər siyahısına daxil edib.

Keçmiş döyüşçülər hər an səngərlərə dönməyə hazırdırlar

Söhbətimizin sonunda M.Mehdiyev dedi ki, təşkilatın üzvləri mütəmadi olaraq cəbhə bölgəsinə səfər edib əsgərlərlə görüşlər keçirirlər. Müxtəlif bayramlar, ənənəvi günlər ərəfəsində bu səfərlər daha çox olur. Birliyin planlaşdırdığı növbəti görüşü isə çox maraqlı olmalıdır. Bununla bağlı müdafiə naziri ilə nəzərdə tutulmuş görüşdə də məlumat veriləcək. "İstəyirik ki, bir vaxtlar döyüş tapşırığı yerinə yetirən, qəhrəmancasına döyüşərək yaralanıb əlil olan insanlarla hazırda səngərdə vətən keşiyində duran əsgərlər arasında görüş baş tutsun. Hesab edirəm ki, bunun çox böyük effekti ola bilər" deyən M.Mehdiyev hesab edir ki, bu gün Azərbaycan Ordusu çox güclü bir orduya çevrilib. Bunu bütün səfərlərdə hiss etmək mümkündür. Həm şəxsi heyətin döyüş hazırlığının, təchizatının yaxşılaşması, həm döyüş texnikalarının, silah-sursatın günü-gündən yenilənməsi, həm də Ali Baş Komandanın Silahlı Qüvvələrə ayırdığı diqqət bunu deməyə əsas verir: "Biz müharibə veteranları bunu açıq şəkildə görürük və inanırıq ki, Azərbaycan Ordusu istənilən vaxt işğal altında olan torpaqlarımızı azad etməyə qadirdir. Əgər Ali Baş Komandan döyüşə başlamaq əmri verərsə, biz keçmiş döyüşçülər vahid amal uğrunda o tapşırığı yerinə yetirməyə hər an hazırıq".

Rəşad BAXŞƏLİYEV,

Azərbaycan.-2014.- 16 fevral.- S.6.