Azərbaycan-Fransa iqtisadi əlaqələri inkişaf edir

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra ayrı-ayrı ölkələrlə bütün sahələr üzrə inteqrasiya meyilləri açıq şəkildə hiss olunur. Ümumiyyətlə, xarici iqtisadi əlaqələrin inkişafı müxtəlif ölkələrin milli iqtisadiyyatının beynəlxalq təsərrüfat miqyasında inteqrasiyasının sürətləndirilməsinin əsas şərtidir. Ölkələr iqtisadi inteqrasiya axınlarına qoşularaq bu yolla öz istehsal güclərini, istehsalın səmərəliyini və bütün bunların nəticəsində əhalinin ümumi rifah səviyyəsini artırmağa çalışırlar.

Beynəlxalq əmək bölgüsünün üstünlüklərindən maksimum istifadə edilmədən, xarici iqtisadi əlaqələrin bütün formaları intensiv şəkildə genişləndirilmədən ölkə iqtisadiyyatının inkişafında əsaslı dönüşə nail olmaq mümkün deyil. Dünya ölkələrindən heç biri inkişafını xarici ölkələrdən təcrid olunmuş şəkildə təmin edə bilmədiyinə görə onlar öz aralarında beynəlxalq və regional səviyyədə iqtisadi əlaqələr yaratmağa çalışırlar.

Fransa Respublikasının Prezidenti Fransua Ollandın bu günlərdə ölkəmizə rəsmi səfəri də bu məqsədə xidmət edirdi. İqtisadi baxımdan Azərbaycan Fransanın Cənubi Qafqazdakı birinci ticarət tərəfdaşıdır. Hazırda ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 2 milyard dollara yaxınlaşır. Azərbaycanda həm investorlar, həm də podratçı-kontraktorlar qismində 50-dən çox Fransa şirkəti fəaliyyət göstərir. Hesab olunur ki, növbəti illərdə bu istiqamət üzrə əməkdaşlıq daha da inkişaf edəcək.

İki ölkə arasındakı mövcud əlaqələr əsasən Fransa tərəfinin karbohidrogenlərlə təchizatı ilə əlaqədardır. Azərbaycanla adətən yüksək olan və 2005-ci ildə 494 milyon avro təşkil edən ticarət dövriyyəsi 2005-ci ildə Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, 2006-cı ildə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri və "Azəri-Çıraq-Günəşli" yatağında istehsalın artması nəticəsində iki dəfə yüksəlib və 2008-ci ildə 1,8, 2011-ci ildə isə 3,2 milyard avroya çatıb. Bu yüksəliş Liviya neftinin Azərbaycan nefti ilə əvəz edilməsi nəticəsində mümkün olub. 2012-ci ildə ticarət dövriyyəsi yenidən aşağı düşməklə 1,9 milyard avro təşkil edərək 2008-ci il səviyyəsinə enib. Bu, idxalın 99 faizini təşkil edən karbohidratların alınmasının aşağı düşməsi nəticəsində baş verib. Bütün məhsullar nəzərə alınmaqla 2011-ci ildə Azərbaycanla ticarət əlaqələrində 2-ci yerdə olan Fransa 2012-ci ildə 5-ci yerə düşüb. İdxal 2012-ci ildə 1,76, ondan əvvəlki il isə 3,15 milyard avro təşkil edib. 1,75 milyard avroya neft alışı ilə Fransa Azərbaycanın 3-cü neft alıcısı olub. Azərbaycana ixracat 2008-ci ildə 150 milyon avro təşkil edib, sonrakı illərdə azalma müşahidə edilsə də, 2012-ci ildə yenidən yüksələrək 164,9 milyon avro təşkil edib və Azərbaycana əmtəə ixrac edən ölkələr arasında Fransa 10-cu yerdə qərarlaşıb.

İdxalla müqayisədə Azərbaycana ixrac daha geniş sahələri əhatə edir. Bunlar əsasən təchizat avadanlıqları, informatika və elektronika, sənaye və kənd təsərrüfatı avadanlıqları, digər sənaye məhsullarından, məsələn, kimyəvi, kosmetik, metal məmulatlarından ibarətdir. Neft və neft məhsullarından başqa fransız müəssisələri bank, elektrik enerjisi və ətraf mühitin qorunması və istehlak malları sektorlarında fəaliyyət göstərir. Fransız müəssisələri neft və neft məhsulları sənayesində daha yaxından iştirak edir, həmçinin Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərini idarə edən konsorsiuma daxildirlər. "Total" şirkəti bu konsorsiumun 5 və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin 10 faizinə sahibdir. 2009-cu il fevralın 27-də "Total" şirkəti Xəzərin Azərbaycan sektorunda "Abşeron" strukturunun birgə kəşfiyyatı və işlənilməsinin əsas prinsipləri haqqında PSA tipli müqavilə imzalayıb ("Total"ın iştirak payı 40 faiz) və az sonra müqavilə çox ümidverici olub. Sonralar GDF Suez şirkəti 20 faiz pay iştirakı ilə konsorsiuma qoşulub.

2008-ci il dekabrın 15-də Fransanın CNİM şirkəti Bakıda zibil emalı zavodunun tikintisi və zavodun 20 il ərzində istismarı barədə müqavilə imzalayıb. Bu, fransız müəssisəsinin Qafqazda imzaladığı ən mühüm müqavilədir. Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, 2009-cu ilin mayında SYSTRA şirkəti Bakı metropoliteninin genişləndirilməsi mümkünlüyünü öyrənməyi nəzərdə tutan 5,85 milyon avro dəyərində müqavilə imzalayıb. 2010-cu il noyabrın 5-də "ARİANESPACE" şirkəti Azərbaycanın ilk kosmik peykinin buraxılmasını nəzərdə tutan 93 milyon dollar dəyərində müqavilə imzalayıb və peyk 2013-cü il fevralın 7-də buraxılıb. 2010-cu ilin oktyabrında AXA Azərbaycanın Mbask sığorta şirkətinin səhmlərinin xeyli hissəsini alıb. 2011-ci ilin fevralında "SADE" şirkəti Dünya Bankı tərəfindən maliyyələşdirilən, Şabran və Siyəzən rayonlarının su-kanalizasiya xətlərinin çəkilməsi, nasos stansiyalarının qurulması və çirkli suların təmizlənməsinə dair 40 milyon avro dəyərində olan tenderin qalibi olub.

Keçən il ölkəmizdə üç komponentdən ibarət olan hasilat, nəqliyyat və satışı özündə ehtiva edən "Şahdəniz" layihəsi ilə bağlı XXI əsrin kontraktı imzalanıb. Burada Avropa İttifaqı - Azərbaycan əlaqələrinin əhəmiyyəti ön plandadır. Bu layihə Avropanın ən böyük infrastruktur layihəsi olmaqla oraya qoyulacaq sərmayənin həcmi təqribən 45 milyard dollar təşkil edəcək. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Fransa şirkətlərini bu layihələrdə iştiraka dəvət etməklə bu sahədə əməkdaşlığın həm ölkəmizin müştərək maraqlarını təmin edəcəyinə, həm əlıerişli biznes imkanları yaradacağına və beləliklə, Fransa-Azərbaycan dostluğunun bundan sonra da uğurla inkişaf edəcəyinə əminlik yaratdığını qeyd edib.

F.Ollandın ölkəmizə rəsmi səfəri çərçivəsində əldə edilən razılaşmalar və imzalanan sənədlər nəticəsində Azərbaycan-Fransa arasında əməkdaşlıq əlaqələri daha da genişlənəcək. Mühüm amillərdən biri də yaxın zamanlarda Azərbaycanda Fransanın "Danone" brendi ilə məhsulların istehsalına başlanması üçün ilkin addımların atılmasıdır. Hesab olunur ki, indiki ticarət dövriyyəsinin həcmi yaxşı bir başlanğıcdır və əldə edilən nailiyyətlərlə kifayətlənmək olmaz. Bunu artırmaq üçün isə konkret imkanlar da var, siyasi iradə də...

Əli SƏLİMOV

Azərbaycan.- 2014.- 18 may.- S.4.