Möcüzəli Naftalan «gəl-gəl» deyir

Bir vaxtlar Naftalanda maraqlı bir muzey var idi. Yaxın-uzaq ellərdən qoltuqağacı ilə, yaxud çəliklə gələn insanların bir qismi burada şəfa tapıb çəliksiz, qoltuqağacı olmadan qayıdırdı. Muzeyin eksponatları da belə insanların qoyub getdikləri çəliklərdən və qoltuqağaclarından ibarət idi. Beləcə, möcuzəli Naftalan neçə-neçə insana şəfa verərək böyük şöhrət qazanıb.

Naftalan nefti xalqımızın əvəzsiz sərvəti, misilsiz müalicə vasitəsidir. Mütəxəssislər deyirlər ki, Naftalan neftinin 70-dən çox xəstəliyin, xüsusən hərəkət-istinad, nevroloji, damar, uroloji, ginekoloji və dəri xəstəliklərinin müalicəsində böyük faydası vardır.

Naftalan neftindən hələ qədimlərdə istifadə olunurmuş. Vaxt olub onu tuluqlarda karvan yolu ilə uzaq ellərə, Asiya ölkələrinə, xüsusən Ərəbistana daşıyırdılar. 1892-ci ildə alman mühəndis Y.Egerbu bu yerlərə gələrək ilk dəfə neft çıxarmaq üçün quyular qazdırmışdı. O, hətta bu neftdən maz almaq üçün kiçik zavod da tikdirmişdi. Həmin zavodda naftalan və kojelon adlı dərman preparatları hazırlanır, Yaponiyaya, Amerikaya, İngiltərəyə, Hollandiyaya və başqa ölkələrə satılırdı.

Faktlar göstərir ki, Rus-Yapon müharibəsi zamanı əsir düşən yapon əsgərlərinin təcili yardım çantalarında naftalan mazı ilə dolu bankalar tapılmışdı. Bütün bunlar bəlli olduğuna görə o zaman belə bir zərb-məsəl də yaranmışdı: "Kim naftalana malikdirsə, deməli, onun hər şeyi var".

Ötən əsrin əvvəllərində ölkəmizdə neft sənayesinin inkişafı ilə əlaqədar Naftalan neftinin də qazma üsulu ilə çıxarılmasına başlanılmışdı. 1928-ci ildən etibarən onun müalicəvi əhəmiyyətini öyrənmək üçün tədqiqat işləri aparılırdı. Keçən əsrin otuzuncu illərində artıq Naftalan kurortu fəaliyyət göstərirdi.

Bu dəyərli sərvətdən kütləvi şəkildə istifadənin təşkili ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ötən əsrin yetmişinci illərində ümummilli lider Heydər Əliyevin qayğısı və köməyi ilə Naftalan kurortu sürətlə inkişaf etməyə başladı. 1982-ci il fevralın 19-da ulu öndərin təşəbbüsü ilə Naftalan kurort şəhərini daha da inkişaf etdirmək tədbirləri haqqında geniş qərar qəbul olundu. Məhz həmin qərar nəticəsində "Azərbaycan", "Şirvan", "Çinar", "Goran" sanatoriyaları tikilmiş, Naftalan kurort şəhəri kimi şöhrət qazanmışdı. Ardıcıl surətdə həyata keçirilən çoxsaylı tədbirlər nəticəsində keçən əsrin səksəninci illərində müalicəyə gələnlərin sayı 40 mindən 70 min nəfərə çatmışdı.

Təəssüf ki, ötən əsrin doxsanıncı illərinin burulğanında çox şey sıradan çıxdı. Naftalan kurortunun fəaliyyəti, demək olar, tamamilə dayandı. Xalqın təkidli tələbi ilə ulu öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra hər şey tədricən nizama düşməyə başladı. Sahibkarlıq inkişaf etdikcə "Şəfa vannaları", Naftalan Müalicə Sağlamlıq Mərkəzi, "Möcüzəli Naftalan", "Sehrli naftalan" və s. sağlamlıq-turizm mərkəzləri yaradıldı.

Xüsusən son illərdə ulu öndərin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin imzaladığı regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramlarına uyğun olaraq Naftalan yeni görkəm aldı, ictimai və fərdi binalar tikildi, təbii qaz, su və elektrik enerjisi problemləri həll olundu. Çoxmərtəbəli 15 binanın fasadları və dam örtükləri təzələndi, liftlər təmir olundu. İndi daha 17 binada qızğın iş gedir. Şəhərin ən baxımlı yerində Bayraq meydanı yaradıldı. Naftalan əsl kurort görkəmi aldı. Ən əsası isə budur ki, "Çinar" və "Qaşaltı" kimi müasir sanatoriya kompleksləri istifadəyə verildi. Onlardan hər biri dünya standartlarına cavab verir. Orada həm mehmanxana kimi, həm müalicə ocağı və həm də istirahət mərkəzi kimi bütün şərait var. İndi daha bir dəyərli obyektdə - "Qarabağ" adlı beşmərtəbəli iri kompleksdə inşa işləri başa çatmaq üzrədir. Beş hektar sahədə əsl müalicə sağlamlıq zonası salınır.

Naftalan başdan-başa yenidən qurulur. Bir-birindən yaraşıqlı ictimai binalar, rahat yollar, yamyaşıl bağ-bağat göz oxşayır. Şəhərin mərkəzini bəzəyən dörd hektarlıq Heydər parkında yaşıllıq zonaları, fəvvarələr, istirahət guşələri düzəldilib, ulu öndərin abidəsi ucaldılıb.

Heydər Əliyev Mərkəzinin işıqlı-yaraşıqlı otaqlarında ulu öndərin həyat və fəaliyyətinin müxtəlif məqamlarını əks etdirən fotostendlər diqqəti cəlb edir. Mərkəzdə kütləvi tədbirlərin keçirilməsi üçün 120 nəfərlik konfrans zalı, elektron kitabxana, internet otağı, rəsm qalereyası və s. yaradılmışdır.

Bir sözlə, Naftalan sürətlə inkişaf edir. Aybaay, ilbəil görkəmini dəyişir, yaşıl örpəyə bürünür, tanınmaz olur. Səfalı guşədə yeni istifadəyə verilən uşaq bağşası körpə balalara və valideynlərə layiqli töhfədir.

Dövlətin qayğısı və diqqəti sayəsində şəhərin problemləri sistemli surətdə həll olunur. Ən böyük nigaranlıq su sarıdan idi. Bu yerlərə içməli su Çəkil kəhrizlərindən və subartezian quyularından gəlir, əhaliyə sutkada cəmi 4-5 saat su verilirdi. Bütün bunlar nəzərə alınaraq Azərbaycan hökuməti ilə Yaponiya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Agentliyinin birgə maliyyələşdirdiyi layihə çərçivəsində sistemli işlər görülməyə başlandı. Həmin layihə 2035-ci ilə kimi perspektiv inkişaf nəzərə alınmaqla hesablanmışdır. İndi şəhərə içməli su yeni mənbədən - Ballıqayadan verilir. Bu məqsədlə Ballıqaya-Goranboy kəmərindən səkkiz kilometr uzunluqda magistral su xətti çəkilib, hər birinin həcmi üç min kilometr olan iki anbar tikilib. Bununla yanaşı, 33 kilometr uzunluqda kanalizasiya şəbəkəsi yaradılır. İndiyə kimi həmin şəbəkənin xeyli hissəsində işlər başa çatmış, çirkli suların təmizləyicisi üçün müvafıq qurğular inşa edilmişdir.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramlarının icrası nəticəsində Naftalan şəhərində mühüm infrastruktur layihələri yerinə yetirilmiş, əlillərin bərpa mərkəzi, bir neçə səhiyyə-kurort müəssisəsi inşa edilmiş, yeni avtomobil yolları çəkilmiş, genişmiqyaslı abadlıq-quruculuq işləri görülmüşdür. Bütün bunlar müstəqil dövlətin qayğı və diqqətinin bəhrəsidir. İllər keçdikcə bu qayğı və kömək daha da artır. Təkcə bir gündə - keçən ilin sentyabr ayının 18-də Prezident İlham Əliyev Naftalanın tərəqqisi ilə bağlı üç sərəncam imzalamış, ayrı-ayrı problemlərin həllinə xeyli vəsait ayrılmışdır: Naftalan şəhərinin sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsinə dair əlavə tədbirlər, şəhər mərkəzi xəstəxanasının tikintisi və bir də dörd min nəfər əhalinin yaşadığı iki kəndi birləşdirən Naftalan-Qaşaltı-Qaraqoyunlu avtomobil yolunun çəkilməsi.

Naftalan dünya səviyyəli beynəlxalq kurort şəhərinə çevrilir. Regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramlarının icrasına həsr olunmuş konfransda Prezident İlham Əliyev demişdir: "Biz Naftalanın keçmiş şöhrətini bərpa edirik. Naftalan vaxtilə ümumittifaq turizm mərkəzi idi. Bu gün biz bunu beynəlxalq turizm mərkəzinə çeviririk. Artıq iki gözəl hotel fəaliyyət göstərir, üçüncüsü də tikilir. "Qaşaltı" müalicə mərkəzinin bərpası yekunlaşır. Bu da kurort turizminin inkişafı üçün çox vacib bir obyekt olacaqdır".

Abadlıq-quruculuq işləri çoxaldıqca bu müasir müalicə mərkəzinin əlaqələri də genişlənir. Naftalan Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Natiq Aslanov deyir ki, beynəlxalq səviyyədə turizm və mədəniyyət əlaqələrinin inkişafı məqsədilə Fransanın Legi və İtaliyanın Pozitano şəhərləri ilə əməkdaşlıq edirik. Bu yaxınlarda isə daha bir bölgə ilə - Rusiya Federasiyasının Yessentuki şəhərinin administrasiyası ilə əməkdaşlıq və qardaşlaşma haqqında saziş imzalanmışdır. Bu cür əlaqələrin getdikcə genişlənməsi, yeni-yeni layihələrin icrası, dövlətin tükənməz qayğısı və köməyi ilə sistemli surətdə görülən işlər qəti inam yaradır ki, möcüzəli Naftalan yaxın vaxtlarda öz şöhrətini tamamilə qaytaracaq, sözün tam mənasında əsl dünyamiqyaslı müalicə-sağlamlıq, səyahət və istirahət mərkəzinə çevriləcəkdir.

Naftalan gözəldir, səfalıdır. İstər müalicə və istərsə də istirahət üçün burada hər şərait yaradılıb. Bir sözlə, möcuzəli Naftalan "gəl-gəl" deyir.

Ə.İSAYEV

Azərbaycan.- 2014.- 21 may.- S.10.