A dağlar, qoşa dağlar...

2 oktyabr Xocəvənd rayonunun işğal günüdür

Xocavənd rayonu deyiləndə həmişə yada dağlar düşür. İndi o dağların işğalından 22 il ötür. Bir vaxtlar bu rayon əzəmətli dağları, qayaları ilə Ağdam, Ağcabədi, Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı, Laçın, Şuşa, Xocalı rayonları ilə həmsərhəd idi. 1988-ci ilin fevralından başlayan Qarabağ müharibəsində bu dağlar üçün 145 nəfər şəhid oldu - onların 13 nəfəri qadın, 13 nəfəri uşaq. İşğal nəticəsində rayonun azərbaycanlılar yaşayan 10 kəndində 1723 yaşayış evi talan edildi. 47 sənaye, 144 kənd təsərrüfatı obyekti, 17 təhsil müəssisəsi, 4 məktəbəqədər tərbiyə ocağı, 32 səhiyyə müəssisəsi, 59 mədəniyyət obyekti, 10 tarixi abidə, rayonun infrastrukturuna aid olan 12 rabitə qovşağı, 341 kilometr avtomobil yolu, 32 körpü, 42 su anbarı və 316 kilometr su kəməri xətti dağıdılaraq yararsız hala salındı, 202 hektar meşə sahəsində qiymətli ağac növləri qırılaraq məhv edildi.

10 aprel 1994-cü ildə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin Xocavənd rayonu ərazisindəki cəbhə xəttinə səfəri zamanı döyüşçülərlə görüşü, bir neçə cəsur döyüşçüyə Vətənin yüksək mükafatlarını təqdim etməsi tariximizin uğursuz gedişinə dərhal öz təsirini göstərdi. Belə bir görüşdən sonra hərbçilərimizin böyük şücaət və qəhrəmanlıqları sayəsində elə həmin il Xocavənd rayonunun 14000 hektar ərazisi düşməndən azad edildi. Hazırda həmin ərazilər ordumuzun nəzarəti altındadır və rayon sakinləri orada gündəlik təsərrüfat işləri ilə məşğul olurlar. Döyüşçülərin bu şücaətini yüksək qiymətləndirən Prezident İlham Əliyev 2008-ci il oktyabrın 4-də Xocavənd rayonundan olan məcburi köçkünlər üçün salınmış 500 ailəlik qəsəbənin açılışında deyirdi: "İndi çadır şəhərciklərinin heç biri yoxdur. Biz hamısını ləğv etdik. Onların yerində belə gözəl evlər tikdik. Siz buna layiqsiniz, daha da böyük imkanlara layiqsiniz və gələcəkdə daha böyük işlər görüləcəkdir".

Nərgiztəpədəki abidə

Qarabağ dərdinə dözə bilməyənlərin bir təsəlli yeridir - Nərgiztəpə. Bura həm də Xocavənd rayonunun, keçmiş Dağlıq Qarabağın işğaldan kənarda qalan bir hissəsidir. Onun işğalına, yəqin ki. dözən olmazdı. Nərgiztəpənin tarixi lap qədim dövrlərə gedib çıxır. Mərhum alimimiz Şamil Cəmşidov öz tədqiqatlarında bu əraziyə, buradakı qəbirlərə xüsusi diqqət ayıraraq onun Dədə Qorqud boylarında tez-tez xatırlamaqla yanaşı, bu əzəmətli abidənin qəhrəmanlarından olan Qaraca Çobanın qəbrinin də məhz burada olduğunu qeyd edirdi. Qarabağ dağ silsiləsinin axırında yerləşən Qaraçux dağı da həmin eposda tez-tez yada salınır. "Qaraçuğun aslanı" ifadəsi də həmin dastandadır. Qaraca Çobanın arxac yeri də Qaraçux dağının döşündədir və yüz illər əvvəl olduğu kimi, indi də Qaraca Çobanın narahat ruhu Ağdamdan, Ağcabədidən, Beyləqandan gələn yollara baxmaqdadır.

Yüzillər boyu insanlarımızın ziyarət yerinə çevrilən bu qədim ərazidə xeyli vaxtdır Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyətinin köməyi ilə abadlıq işləri aparılıb, möhtəşəm abidələr ucaldılıb. Azərbaycan tarixinin son illərini əhatə edən şərəfli bir dövr də bu abidələrdə öz əksini tapıb. Bu, həm də şəhidlik abidələridir. Artıq xeyli vaxtdır ziyalılar, millət vəkilləri, ali məktəb tələbələri bu abidənin ziyarətinə gəlir, burada dayanıb doğma torpaqlara lap yaxından baxa bilirlər. Çünki Nərgiztəpədən baxanda Qarabağ da yaxşı görünür, ona aparan yollar da.

Düşmənin beş addımlığında yerləşən bu abidələrin üzərində Azərbaycanın əzəmətli bayrağı dalğalanmaqdadır. Bu bayrağı qarşı tərəf çox yaxşı görür. Artıq o əzəmətli bayrağın zəfər yürüşü başlayıb. Onun Xankəndidə, Şuşada dalğalanacağı günə çox qalmayıb. O günü yaxın edən isə Azərbaycan Ordusu, Azərbaycan əsgəri və bütün Azərbaycan cəmiyyətinin, gəncliyinin iradəsidir. O gəncliyin arzusunu, iradəsini isə ölkə Prezidenti İlham Əliyev belə ifadə edib: "Bakıda, çadır şəhərciyində doğulan, Qarabağdan olan hər bir gənc Qarabağa qayıtmaq arzusu ilə yaşayır. Qarabağ heç vaxt unudula bilməz, heç vaxt!"

Görünən dağa nə bələdçi

Yeni Xocavənd qəsəbəsində təhsil alan məcburi köçkün uşaqlarına bağçada da, məktəbdə də əsl Vətən dərsləri keçilir. Onlar tək yaşadıqları bölgənin, kəndin, obanın deyil, bütün Azərbaycanın, türk dünyasının problemlərindən, faciələrindən danışırlar. Onlar həm də ataların, babaların şanlı-şərəfli döyüş yolundan, qəhrəmanlıq tariximizdən ürəklə, qürurla şeirlər söyləyir, mahnılar oxuyurlar. Ortada böyük bir həqiqət var: bu uşaqlar torpaq uğrunda döyüşməyə, Vətənin xilası üçün canlarından keçməyə hazırdırlar. Peyğəmbərimizin sözləridir: "Uşaqlar valideynlərindən daha çox yaşadıqları dövrə, zəmanəyə oxşayırlar." Xocavəndli uşaqlar daha bir həqiqətdən xəbər verirlər. Onlar öz ata-anaları, bir də vuruşan, hər an vuruşmağa hazır olan qardaş-bacıları ilə fəxr edir, onlara bənzəmək istəyirlər. Çünki onların hər gün salam verdikləri, yollarına baxdıqları dağları var. Bizim dağlar da bizim adamlara bənzəyirlər - gözləməkdən yorulmaz və usanmazlar. Gözləyən yurd yerləri qaldıqca bu əhdi-vəfa, sədaqət, etibar söhbətləri, çətin ki, keçib getsin, unudulsun.

Nərgiztəpədən dayanıb vaxtilə oxuduğum məktəbin, doğulduğum evin xarabalığına baxmaq ağırdır, Qarabağın bir parça torpağında yaşadığın bu hissləri ifadə etmək ondan da çətindir, bəlkə də mümkünsüzdür... Amma Qarabağ həmişə bütün müşkülləri adladığı, çətinlikləri asan etdiyi kimi, bu məşəqqəti də adlayar, inşallah!

Bəxtiyar QARACA,

Azərbaycan.-2014.- 2 oktyabr.- S.7.