Humanitar forum elmi innovasiyalara yeni təkan verir

Son illər formalaşmış uğurlu ənənənin davamı kimi bir neçə gün əvvəl respublikamızda keçirilmiş IV Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu Azərbaycanda qlobal müzakirələr üçün intellektual platformanın formalaşdığını təsdiqləməklə yanaşı, kifayət qədər səmərəli müzakirələr və mühüm bəyanatların qəbulu ilə yadda qalmış, humanitar-elmi planda əməkdaşlığın yeni konturlarını müəyyənləşdirmişdir.

Humanitar əməkdaşlıq məsələlərinin müzakirə edildiyi nüfuzlu bir məkan olan Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunda dünyanın müxtəlif ölkələrindən - tanınmış ictimai-siyasi xadimlər, sabiq dövlət başçıları, Nobel mükafatı laureatları da daxil olmaqla - çoxsaylı nümayəndələr iştirak etmişlər. "Rəqəmsal dövrdə medianın transformasiyası: inkişafın yeni meyilləri", "Multikulturalizmin müqayisəli tədqiqləri: nəzəriyyədən humanist təcrübəyə doğru", "İnnovativ inkişafda fənlərarası inteqrasiyanın rolu", "Davamlı inkişaf və ekoloji sivilizasiya", "Qloballaşmanın çağırışları: ənənə və transformasiya arasında", "Molekulyar biologiya və biotexnologiya XXI əsrdə: nəzəriyyə, təcrübə, perspektivlər", "Texnologiyaların konvergensiyası və gələcəyin konturları: XXI əsrin əsas çağırışları", "Humanizm postmodern dövrün başlıca dəyəri kimi" mövzularında keçirilmiş "dəyirmi masa"larda səmərəli və maraqlı diskussiyalar aparılmışdır.

Son illərdə respublikamızın xarici siyasəti fəallığın, intensivliyin və səmrəliliyin yüksəlməsi ilə səciyyəvidir və bunun nəticəsi kimi Bakıda keçirilən mühüm beynəlxalq tədbirlərin sayı da artır. IV Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu da bunun bariz təcəssümü kimi tarixiləşmişdir. Forumun ənənəvi olaraq Bakıda keçirilməsi, ilk növbədə, respublikamızın sivilizasiyalararsı dialoq prosesində fəal mövqe tutduğunu, zəngin Şərq və Qərb mədəniyyətləri arasında körpü rolunu oynadığını, multikulturalizm məkanına çevrildiyini göstərir.

Bakıda keçirilən beynəlxalq humanitar forumlar istər formasına, istərsə də müzakirə olunan məsələlərin əhəmiyyətinə görə fərqlənir. Bu forumlarda, əsasən multikulturalizmin nailiyyətləri və problemləri, dünyanı dəyişdirən müasir texnologiyalar, elmlərin konvergensiyası, biotexnologiyalar və etikanın problemləri, inkişafın iqtisadi modellərinin humanitar aspektləri, sosial jurnalistika və yüksək texnologiyalar, postmodernist mədəniyyətdə ənənəvi dəyərlər sistemi kimi aktual mövzular müzakirə olunur.

Forumda bəşəriyyətdə maraq doğuran qlobal məsələlərə dair geniş spektrli dialoqlar, fikir mübadilələri və müzakirələr aparmaq məqsədi ilə hər il tanınmış dövlət xadimlərinin, elmin müxtəlif sahələri üzrə Nobel mükafatı sahiblərinin, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların rəhbərlərinin, o cümlədən dünyanın siyasi, elmi və mədəni elitasının görkəmli nümayəndələrinin iştirakı müzakirələrin sanbalını və dəyərini, aktuallığını artırır. Onu da xatırlatmaq yerinə düşər ki, 2010-cu ilin yanvarında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Rusiyanın sabiq prezidenti Dmitri Medvedyev belə bir möhtəşəm tədbirin keçirilməsi təşəbbüsü ilə çıxış etmişlər. Bu təşəbbüs əsasında 2011-ci il oktyabrın 10-11-də keçirilən Birinci Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu da mühüm nəticələrlə yadda qalmış, respublikamızın sivilizasiyalararası dialoq məkanına çevrildiyini nümayiş etdirmişdir.

Forumların keçirilməsində əsas məqsədlərdən biri də insan fəaliyyətinin bütün sahələrində çalışan elm xadimlərini bir araya gətirərək bəşəriyyəti narahat edən aktual məsələlərin həlli yollarını tapmaqdır. Forumun qloballaşma dövründə humanitar problemlərə aid olan və bəşəriyyətin ürək ağrısını özündə əks etdirən mövqeləri isə Bakı Bəyannaməsində işıqlandırılır. "Dəyirmi masa"lar vasitəsilə dialoqun qurulması - ideyalar, nəzəri və praktiki bilik mübadiləsi, konstruktiv debat və müzakirələr üçün platform formalaşdırılması deməyə əsas verir ki, Bakı şəhəri həm də intellektual müzakirələr məkanına çevrilir. Bakıda keçirilən humanitar forumlarla hər ilin yanvar ayında İçveçrənin Davos şəhərində təşkil olunan ənənəvi illik iqtisadi forumlar arasında analogiya aparanlar, bu mənada haqlı görünürlər. Sadəcə olaraq, Davosda iqtisadi, Bakıda humanitar yönümlü müzakirələr, konfranslar, debatlar təşkil edilir.

Sonuncu forumun gedişatı bir daha təsdiqləmişdir ki, mədəniyyətlər, sivilizasiyalar və konfessiyalar arasında zəngin əməkdaşlıq ənənələri olan Azərbaycan bu formatda tədbirlərin keçirilməsi üçün ideal məkandır. Forum iştirakçılarının qənaəti bundan ibarət olmuşdur ki, qloballaşan müasir dünyada dəyər sistemləri yenilənir, sosial və mədəni proseslər sürətlənir, həyatın bütün sahələrində fundamental dəyişikliklər yaradan siyasi və mənəvi irəliləyişlər baş verir, əvvəlki tarixi dövrlərdə cəmiyyətin şüurunda formalaşmış stereotiplər və sosial təsəvvürlər dəyişir. Bu şəraitdə elmin və təhsilin inkişafı, yeni texnologiyaların yaranması, informasiya cəmiyyətinin təşəkkülü vaxtilə sırf nəzəri təsir bağışlayan bir sıra problemləri aktuallaşdırır. Eyni zamanda, texnoloji inkişafın mədəni və tarixi ölçüləri yoxdur və o, cəmiyyət qarşısında yeni çağırışlar müəyyən edir. Müasir dünyada bu çağırışlara cavab vermək, dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün xalqların bir-biri ilə daha yaxın və mehriban münasibətlər yaratması vacibdir.

IV Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu əsasən müasir biliklərin, humanitar elmin və bütövlükdə müasir elmin insan həyatı ilə sıx bağlı olmasına istiqamətlənmişdir. Ümumilikdə, forumun Azərbaycan paytaxtında keçirilməsi əlamətdar hadisə olmaqla yanaşı, dövlətimizin beynəlxalq nüfuzunu daha da artırmışdır. Möhtəşəm tədbirdə geniş məzmunlu nitq söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev demişdir: "Forumun keçirilməsi çox əlamətdar hadisədir. Artıq bu, gözəl ənənəyə çevrilib. Forum dördüncü dəfədir ki, keçirilir. Bu, əslində, onu göstərir ki, belə müzakirələrə böyük ehtiyac var. Dünyada gedən proseslər, bəzi hallarda narahatedici məqamlar tələb edir ki, humanitar sahəyə daha da böyük diqqət göstərilsin. Əminəm ki, forum çərçivəsində aparılacaq diskussiyalar, fikir mübadiləsi humanitar əməkdaşlığın dərinləşməsinə xidmət edəcəkdir. Biz Azərbaycanda bu sahəyə çox böyük diqqət göstəririk. Təsadüfi deyil ki, bu forum da məhz Azərbaycanda keçirilir. Deyə bilərəm ki, hazırda dünyada humanitar məsələlərin müzakirəsi, təhlilin aparılması üçün bu forumun müstəsna rolu vardır. Əlbəttə, buna görədir ki, foruma maraq durmadan artır. Bu, artıq beynəlxalq aləmdə önəmli bir formata çevrilibdir".

Forumda iştirak edən dünyanın nüfuzlu ictimai-siyasi xadimləri bu tədbirin əhəmiyyəti ilə yanaşı, ölkəmizin dinamik inkişaf tempi, xalqımızın tolerantlıq mədəniyyəti barədə xoş fikir və rəylər bildirmişlər. Məsələn, Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko demişdir ki, Rusiya və Azərbaycan prezidentlərinin təşəbbüsü və himayəsi ilə keçirilən Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun nüfuzu ilbəil artır: "Onu qeyri-rəsmi şəkildə intellektual Davos adlandırırlar. Mənim fikrimcə, xüsusən indiki beynəlxalq şəraitdə, humanitar forumun əhəmiyyəti iri və mühüm beynəlxalq iqtisadi forumların əhəmiyyətindən heç də az deyil. Bu, qanunauyğun nəticədir və forumun, həqiqətən, humanist, birləşdirici xarakterini və onun iştirakçılarının elm, təhsil, mədəniyyət və incəsənət sahələrində sıx qarşılıqlı əlaqələri dərinləşdirməyə yekdilliklə cəhd göstərməsini əks etdirir. Qeyd etmək lazımdır ki, hələ antik dövrdə yaranmış humanizm bizim dövrdə də baza dəyəri olaraq qalır. Bu, insan ləyaqətini təsdiqləmək, mənəvi dəyərləri həm gündəlik həyatda, həm də siyasətdə təsbit etmək istəyidir".

BMT-nin İnkişaf Proqramının rəhbəri xanım Helen Klark isə çıxışında son illər Azərbaycanın elmi innovasiyalar sahəsində qazandığı uğurları yüksək dəyərləndirmiş, habelə "ASAN xidmət"i yeni və unikal model kimi səciyyələndirmişdir: "Ötən il Bakı Humanitar Forumunun plenar sessiyasında Türkiyənin sabiq Prezidenti cənab Süleyman Dəmirəl Azərbaycanın "qara qızıl"ının insan kapitalına çevrilməsi təşəbbüsünün digər ölkələrdə tətbiqi üçün yaxşı model olduğunu vurğulamışdı. BMT-nin İnkişaf Proqramı bu fikirlə razıdır və Azərbaycanın öz yenilikləri ilə bölüşmək üçün bir çox digər imkanlarının olduğunun şahididir. Məsələn, BMT-nin İnkişaf Proqramı dövlət xidmətlərinə çıxış üçün vahid pəncərə olan "Asan xidmət" mərkəzlərinin yaradılmasını alqışlayır. Yarandığı gündən etibarən "Asan xidmət" mərkəzləri tərəfindən göstərilən xidmətlər nəticəsində doğum şəhadətnamələri, icazə və ictimai xidmətlər üzrə digər sənədləri əldə etmək istəyən insanlar üçün gözləmə vaxtı və xərclər əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Bunun nəticəsində ictimai xidmətlərin səmərəliliyi artır və korrupsiya üçün imkanlar daralır. Bu yanaşma Azərbaycanda böyük müvəffəqiyyət qazanmışdır və ictimai xidmətləri müasirləşdirməyə çalışan digər ölkələrdə də maraq doğuracaq. BMT-nin İnkişaf Proqramı "Asan xidmət"in uzunmüddətli strategiyasının formalaşdırılmasında bu təsisatla əməkdaşlıq edib".

Ümumilikdə, forumun "dəyirmi masa"larında müzakirə olunan mövzular da aktuallığı və səmərəliliyi ilə xüsusi diqqət çəkmişdir. "Rəqəmsal dövrdə medianın transformasiyası: inkişafın yeni meyilləri" mövzusunda "dəyirmi masa"nın gündəliyindəki "Mədəniyyətlərarası və sivilizasiyalararası dialoqun həyata keçirilməsi şəraitində XXI əsr jurnalistikasının problemləri", "Sosial media bumu: informasiya cəmiyyətlərində jurnalistikanın inkişafının yeni modeli", "Qloballaşma şəraitində müasir elmin humanitar problemlərinin işıqlandırılmasında medianın yeri və rolu" mövzularının hər biri ayrıca paneldə müzakirə olunmuşdur. Birinci paneldə müxtəlif KİV platformalarında dialoqun aktual aspektləri, ikincidə müasir jurnalistikada "sosial media" adlandırılan yeni hadisənin genezisi və onun ənənəvi informasiya sənayesinin obyektiv transformasiya prosesinə təsiri, informasiya cəmiyyətinin bir sıra aktual problemləri, üçüncüdə isə müasir şəraitdə sosial məsuliyyət prinsipini reallaşdıran KİV-lərin yeni dünyada rolu ilə bağlı məsələlər ətrafında müzakirələr aparılmışdır.

Tədbirdə vurğulanmışdır ki, ənənəvi, klassik media yeniliyə qarşı çıxmamalı, əksinə, onunla ayaqlaşmağa çalışmalıdır. Burada medianın transformasiyası şəraitində inkişafın yeni meyillərinin, müasir jurnalistikanın dövrümüz üçün xarakterik olan spesifik problemləri müzakirə edilmiş, eyni zamanda, medianın inkişafının müasir trendləri müəyyənləşdirilmişdir. "Dəyirmi masa"da informasiya təhlükəsizliyinin təminatı zəruriliyi də vurğulanmış, Azərbaycanın bu istiqamətdə gördüyü işlərdən söz açılmışdır.

Forum çərçivəsində təşkil olunmuş "Molekulyar biologiya və biotexnologiyanın nailiyyətləri: nəzəriyyədən təcrübəyə" mövzusunda "dəyirmi masa" da maraqlı müzakirələrdə yaddaqalan olmuşdur. Altı Nobel mükafatı laureatçısının iştirak etdiyi tədbirdə üç panel üzrə molekulyar biologiyanın nailiyyətləri və perspektivləri ilə bağlı məruzələr dinlənilmiş, müzakirələr aparılmışdır. "Müasir mərhələdə molekulyar biologiyanın nəzəri və tətbiqi aspektləri" mövzusunda paneldə biotexnologiyanın yaranma tarixindən, müxtəlif ölkələrdə bu sahədə aparılmış tədqiqatlardan söz açılmışdır. Molekulyar biologiyanın yüksək elm sahəsinə çevrildiyi diqqətə çatdırılmış, biotexnologiyaların artıq həyatın bütün sahələrinə nüfuz etdiyi bildirilmişdir.

Ümumilikdə, IV Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu qloballaşan dünyada qarşılıqlı anlaşmanı və digər xalqlara, dinlərə hörmətlə yanaşmanı əks etdirən multikulturalizmin, mədəni dialoqun, tolerantlığın sülh və sabitlik, iqtisadi tərəqqi baxımından nə qədər vacib və əhəmiyyətli olduğunu göstərmişdir. Eyni zamanda, beynəlxalq tədbir bəşəriyyətin üzləşdiyi qlobal çağırışlara cavab tapılması, mövqelərin yaxınlaşdırılması, mədəni dəyərlərin bölüşdürülməsi, elmi müzakirələrin aparılması baxımından da əhəmiyyətli olmuşdur. Ümumilikdə, forum sülh naminə çalışan insanlara dünyada təhlükəsizliyin təmin olunması və xalqlar arasında dialoqun inkişafı üçün zəmin yaradır.

İradə ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2014.- 14 oktyabr.- S.6.