Üzən dünya

Söhbət rəssamlığın qrafika sənətindən gedir

Bizim əsrin əvvəllərində Bəxtiyar Vahabzadənin "Dar ağacı" faciəsini tamaşaya hazırlamaq üçün teatrdan təklif aldım. Elə o vaxt Bəxtiyar müəllim tamaşaya tərtibat vermək üçün mənimlə rəssamlar barəsində danışdı. Dedi ki, məsləhət bilirəm Şamil Həsənovu çağırasan. Cavab verdim ki, Şamili tanımıram və başqa bir rəssama söz vermişəm.

Aradan bir-iki il keçəndən sonra Almaniyaya getmişdim. Berlində Azərbaycanın Almaniyada olan fövqəladə və səlahiyyətli səfiri H.Sadıxovla görüşdüm. Səfirlik respublikamızda qeyd olunan bayram və əlamətdar günlərin hamısını Berlində də keçirirdi. Bu tədbirlərin birində rus dilini əla bilən Norqus adlı bir xanımla rastlaşdıq. Məlum oldu ki, Norqus xanım vaxtı ilə Almaniya-SSRİ Dostluq Cəmiyyətinin sədri olub və Bakıda S.Bəhlulzadə adına sərgi qalereyasında kitab sərgisi təşkil edib və orada Şamil Həsənov ona bir şəkil bağışlayıb. Norqus xanımın dediyinə görə, şəkildə simvolik-qrafik bir formada inək və at kəllə sümüklərinin birləşməsi, XVII əsrə aid bir oturacağın arxa hissəsi, xalça, çərçivə və s. təsvir edilirdi. Şəkil Norqusun çox xoşuna gəlmişdi.

Doğrusu, Şamilin adını xaricdə eşidəndə onu tanımıram deməyə üzüm gəlmədi. Bir müddət keçəndən sonra Bakıda təzə binaya köçdüm. Həyətimizdə kiçik, lakin çox rahat bir bağça var. Qonşularımız, xüsusilə kişilər istirahət günlərində ora yığışırlar. Qonşularım partiya işçisindən, neftçidən, müəllimdən, balıqçıdan, inşaatçıdan ibarət insanlardır. Bu dəstəyə hərdən bir arıq, gümüşü saçları sağdan, soldan və arxadan sallanan bir kişi də qoşulurdu. Son dərəcə təvazökar, mədəni və hamıya xeyirxah nəzərlərlə baxırdı. Qonşular onunla çox səmimi söhbət edirdilər. Bu danışıqlardan mənə məlum oldu ki, həmin adam rəssam-qrafik Ş.Həsənovdur. Onu görməyimə çox sevindim, söhbət etdik. Doğrudan da, Bəxtiyar Vahabzadənin onun yaradıcılığına böyük qiymət verdiyini və xanım Norqusa öz əsərini bağışladığını söylədi. Onu da qeyd etdi ki, beş-altı il kitab nəşriyyatında işləyib. Ə.Vəliyevin, Ə.Cəfərzadənin, A.Babayevin kitablarına və "Azərbaycan xalq nağıllarına" nəfis tərtibatlar verib.

Məndə Ş.Həsənovun yaradıcılığına böyük maraq oyandı. O, məni Rəssamlar İttifaqının emalatxanaları olan öz iş yerinə dəvət etdi. İki otaqdan ibarət emalatxanada gözümə birinci dəyən portretlər oldu. Burada Prezident İlham Əliyevin hələ gənclik illərindəki portreti, yazıçılardan İ.Əfəndiyevin, Anarın, N.Həsənzadənin, bəstəkar Xəyyam Mirzəzadənin şəkilləri var idi.

Emalatxanada tam işlənməmiş, hələ eskiz şəklində, rəngli karandaşla işlənən, akvarellə çəkilən çoxlu portretlər var idi. Əksəriyyəti interyer şəkilləri idi. Lakin "Adəm və Həvva", "Qarabağ haqqında düşüncələr", "Kəndirlənmiş atlı", "Balıq yuxusu", "Ömür ağacı", "Xəyal", "Əldən düşmək" kimi tablolar bitkinliyi və emosional təsirliliyi ilə məni heyran etdi. Soruşdum, Şamil, sən hansı rəssamların yaradıcılığından qaynaqlanmısan? O, Qobustan qaya rəsmlərindən, Ə.Əzimzadənin qrafikasından, alman rəssamı Albert Dyuerdən faydalandığını, Q.Xalıqov, İ.Axundov, K.Kazımzadənin yaradıcılığına çox böyük hörmətlə yanaşdığını söylədi. Hiss etdim ki, Şamil öz yaradıcılığına heyranlıqla baxmır. Şamil deyir ki, mən yeni bir şey yaratmamışam. Bizdən qabaqkı dahilərin ardınca gəlmişəm və öz yaradıcılığımla onların işini kiçik miqyasda da olsa, davam etdirməyə çalışmışam. Yenə soruşdum: "İşləyəndə necə olursan, mövzu əvvəldən səni narahat edir, yoxsa mövzu barəsində müəyyən eskizlər çəkirsən?" Gülərək dedi ki, mən heç vaxt eskiz eləməmişəm. Peronu və karandaşı götürüb kağız üzərində işləməyə başlayıram. Elə bil barmaqlarımı kimsə idarə edir və nəticədə əgər bir şey alınırsa, sevinirəm.

Rəssam Şamil Həsənovun əsərləri Amerika, Almaniya, Fransa, İngiltərə, Çexiya, bir sözlə, dünyanın 28 ölkəsində şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. Bu yaxınlarda Rəssamlar İttifaqının sərgi salonunda XVI-XIX əsr yapon qrafikasının sərgisi açılmışdı. Baxmaq üçün getmişdim və iş elə gətirdi ki, ittifaqın sədri xalq rəssamı Fərhad Xəlilovla görüşdüm. Maraqlandım ki, Ş.Həsənov yaşı 70-dən keçməsinə baxmayaraq, bir dəfə də olsun fərdi sərgi təşkil etməmişdir. Dedi ki, mən Şamillə bir vaxtda Rəssamlar İttifaqının üzvlüyünə daxil olmuşam. Bizim bu sərgi salonu onun üzünə daim açıqdır. İstədiyi vaxt gəlsin, sərgisini təşkil etsin və layiqli qiymətini alsın.

Həyətimizdəki bağçada Şamillə növbəti görüşümüzdə bu barədə söhbət açdım. Dedi ki, inşallah, 75 illiyimdə sədrimizin dediyi o salonda geniş sərgi açacağam. Gördüm ki, onun üzən dünyasında - şəkillərində, həyata və insanlara baxan xeyirxah gözlərində bir ümid və sevinc var.

Ağakişi KAZIMOV,

xalq artisti, professor

Azərbaycan.-2014.- 21 oktyabr.- S.11.