Bərəkətli diyar, abad Cəlilabad

Ələt-Astara magistral şosesi ilə Cəlilabad rayonu ərazisinə daxil olarkən ilk olaraq qarşılaşdığın bu qədim diyarın adını, şimal istiqamətindən başlanğıcını bildirən göstərici olur. Yüksəliş, sürət və inkişafı özündə əks etdirən göstərici eyni zamanda daş abidə təsirini bağışlayır. O sanki əzəmət, vüqar simvoluna çevrilərək bütünlükdə Cəlilabadı özündə cəmləşdirir, ehtiva edir.

İrəlilədikcə qərb tərəfdən İran İslam Respublikası ilə sərhəddə bir hissəsi çılpaq, bir hissəsi meşə örtüklü dağlar görünür. Şose yolunun hər iki tərəfində isə ucsuz-bucaqsız əkin sahələri uzanıb gedir. Taxıl, kartof sahələri şumlanmış, üzümü dərilən tənəklərin əlçim yarpaqları payızın gəlişini, havaların soyumasını bildirən qırmızı, sarımtıl rəngə boyanmışdır. Çiyələk sahələrində məhsul nisbətən azalsa da, bitkilər yenə yamyaşıldır, yığım davam edir. Torpaq mülkiyyətçilərinin bəziləri yetişdirdikləri kartof, üzüm, soğan, qarğıdalı, balqabaq, kələm, noxud, lobya və digər kənd təsərrüfatı məhsullarını yolun kənarına çıxarıblar. Az-az adam tapılar ki, maşını saxlamadan buradan ötüb keçsin, bərəkətli Cəlilabad torpağının yetişdirdiyi bu nemətlərdən almasın.

Keçmişə qısa nəzər

Bunları gördükcə Cəlilabad haqqında eşitdiklərin, oxuduqların bir daha yada düşür. İkinci Dünya müharibəsi zamanında burada yetişdirilən taxıl respublika əhalisinin, xüsusilə qonşu rayonların sakinlərinin çörəyə olan ehtiyacının ödənilməsində mühüm rol oynayıb, onları aclığın, səfalətin pəncəsindən xilas edib. Müharibə qurtarandan sonra taxılçılıq daha sürətlə inkişaf etdirilib, yüksək məhsul əldə edilib. Buna görə də rayonun şan-şöhrəti artıb, əmək qabaqcılları keçmiş SSRİ-nin ən yüksək mükafatlarına, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına, orden və medallarına layiq görülüblər, Cəlilabadı "Azərbaycanın Ukraynası" adlandırıblar.

Ulu öndər Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçildikdən sonra rayon daha sürətlə inkişaf etməyə başlayıb. Torpaq, iqlim şəraiti, ehtiyat işçi qüvvəsi nəzərə alınaraq üzümçülüyün inkişafı üçün dövlət tərəfindən tədbirlər görülüb, üzüm bağları salınıb, şərab emalı zavodları tikilib. Qısa zaman ərzində böyük uğurlar əldə olunub. Cəlilabadın şəninə şairlər şeirlər qoşub, bəstəkarlar mahnılar bəstələyiblər. Bu torpağın yetirməsi, respublikanın xalq artisti Teymur Mustafayevin ifa etdiyi "Cəlilabadım" mahnısı məclisləri bəzəyib, dildə-ağızda gəzib. Bu inkişaf ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlı idi. Dövlət rəhbəri tez-tez rayona gələr, kənd zəhmətkeşləri ilə bilavasitə iş üstündə görüşüb maraqlı, səmimi söhbətlər aparar, məsləhət və göstərişlərini verər, yeri gələndə onlarla duzlu zarafatlar da edərmiş. Bütün bunlar o günlərin canlı şahidi olan yaşlı nəslin yaddaşında ən şirin xatirə kimi bu gün də yaşayır.

Həmin görüşlərin birində, daha dəqiq desək, 1981-ci il sentyabrın 11-də ulu öndər rayona növbəti səfəri zamanı zəhmətkeşlərlə görüşündə belə demişdir: "Bilirsiniz, mən Cəlilabada gələndə Ermənistan KP MK-nın birinci katibi Karen Dəmirçiyan mənə zəng vurub dedi: "Heydər Əliyeviç, mən Azərbaycanı sosializm yarışına dəvət edirəm. Ermənistan bu yarışda 250 min ton üzüm yığıb təhvil verməyi öhdəsinə götürüb. Əgər Azərbaycan bu qədər üzüm yığıb təhvil verə bilərsə, bizimlə yarışa bilərsə, gəlin yarışaq." Siz bilirsiniz, mən ona nə cavab verdim? Mən gülə-gülə ona dedim: "Karen, sosializm yarışına girmək çox yaxşı ideyadır, mən bunu alqışlayıram. Amma sən Azərbaycanla yarışa girməzdən əvvəl bizdə Cəlilabad rayonu var, gəl həmin rayonla yarışa gir. Sən deyirsən ki, Ermənistan 250 min ton üzüm yığmağı öhdəlik götürüb, amma təkcə Cəlilabad rayonu bu il 300 min ton üzüm yığıb dövlətə təhvil verəcək".

Həmin dövrdə rayonda quruculuq sahəsində də misilsiz işlər görülüb. Yeni-yeni istehsal müəssisələri yaradılıb, yaşayış evləri, ictimai binalar, məktəblər, digər sosialyönümlü obyektlər istifadəyə verilib, küçələr abadlaşdırılıb, əhali üçün istirahət yerləri yaradılıb. Onların bəzisi bu gün də qalır. Yaxşı təşkilatçı, təşəbbüskar rayon rəhbəri olan rəhmətlik İbrahim Qurbanovun fəaliyyəti cəlilabadlılar tərəfindən həmişə ehtiramla anılır.

Yaman günün ömrü az oldu

M.Qorbaçov SSRİ rəhbəri seçilən kimi "yenidənqurma" oyununu ortaya atdı. Bu məkrli siyasətin adı altında dövlətin ən bacarıqlı, işgüzar rəhbərlərini, o cümlədən Heydər Əliyevi müxtəlif bəhanələrlə vəzifədən uzaqlaşdırdı. Bundan sonra öz çirkin niyyətlərini həyata keçirməyə başladı. Özünü rusların gələcəyini, sağlamlığını düşünən kimi göstərərək alkoqolizmlə mübarizə adı altında dağıdıcı qərar qəbul etdi. Nəticədə bütün üzümlüklər, o cümlədən Cəlilabad rayonunda olan üzüm sahələri, şərab zavodları yerlə-yeksan edildi. Millətinin xarakterini, psixologiyasını bilməyən bu adam anlamırdı ki, alkoqola meyil göstərənlər onu hansı yolla da olursa-olsun əldə edəcəklər.

Müstəqilliyin bərpasından sonrakı ilk illərdə Azərbaycanda bəzi separatçı qüvvələr baş qaldırdılar. 90-cı illərin əvvəllərində cərəyan edən hadisələr Cəlilabaddan da yan keçmədi. Onilliklər boyu tikilən, qurulan nə vardısa, insafsızcasına dağıdıldı, viran edildi. Yaranan başıpozuqluqdan, hərc-mərclikdən, hakimiyyətsizlikdən istifadə edən bəzi daxili və xarici qüvvələr ölkəni parçalamaq, məhv etmək üçün əhalini itaətsizliyə, cinayətkarlığa sürükləyirdilər. Sərhədlərin açılmasından istifadə edən bəzi adamlar kolxoz və sovxozların mal-qarasını, texnikasını Arazın o tayına aparıb dəyər-dəyməzə satır və ya digər lazımsız əşyalarla dəyişirdilər. Hakimiyyətə gələn AXC-Müsavat cütlüyü dünəndən nə qalmışdısa hamısına düşmən münasibəti bəsləyirdi. Dövlət strukturlarında çalışan adamları vəzifədən qovmaq, təhqir etmək adi hal almışdı.

"Yaman günün ömrü az olar" deyiblər. Yaxşını-pisdən, ağı-qaradan yaxşı seçən, dövlətə, dövlətçiliyə sadiq olan xalqımız o zaman ölkə üçün yaranan təhlükəni görərək yeganə çıxış yolunu həyatın bütün sınaqlarından mətanətlə çıxan, milləti, ölkəsi üçün canından keçməyə hazır olan Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə qayıtmasında görürdülər. Ulu öndərin gəlişi ilə qaynar qazanı xatırladan Azərbaycanda sabitlik yarandı, cəbhədə atəşkəs əldə edildi, neft müqaviləsi imzalandı, islahatlar həyata keçirildi, torpaqlar kəndlilərə verildi, ölkə azad investisiya məkanına çevrildi. Tədricən hər şey öz məcrasına düşdü, iqtisadiyyat inkişaf etməyə başladı. Ümummilli liderin siyasi kursunu çox böyük uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra, 2004-cü il fevral ayının 11-də regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair 1-ci Dövlət Proqramını imzaladı. Bu siyasi-iqtisadi sənəd mahiyyət etibarilə regionların tarixində dönüş nöqtəsi oldu.

Yeni yüksəliş dövrü

El arasında belə bir söz var: "Su gələn arxa bir də gələr". Azərbaycanın hər yerində, o cümlədən Cəlilabadda bu gün böyük quruculuq işləri həyata keçirilir. RİH-in başçısı Əziz Əzizov Prezidentin verdiyi tapşırıq və göstərişləri gündəlik fəaliyyətində başlıca istiqamət kimi götürür. Cəlilabadın keçmiş şöhrətinin özünə qaytarılması, onun abad bir diyara çevrilməsi, insanların daha yaxşı və firavan yaşaması üçün əlindən gələni əsirgəmir, rayon ağsaqqalları, ziyalıları ilə mütəmadi görüşlər keçirir, onların fikrini öyrənir. Bəzi məsələlərin, tikinti işlərinin həllində Bakıdan rayona mütəxəssislər dəvət edir. Beləcə, Cəlilabadın inkişafı daha da sürətlənir. Bir-birinin ardınca binalar tikilir, köhnələri əsaslı təmir edilir, parklar, xiyabanlar salınır, küçələr asfaltlaşdırılır, yollar çəkilir, elektrik enerjisi və təbii qaz təchizatında olan problemlər operativ aradan qaldırılır. Bütün bunlar ilk növbədə ölkə başçısının rayona göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir.

Qeyd etmək lazımdır ki, son 10 ildə rayonda 100-ə yaxın müxtəlif təyinatlı obyekt tikilib təhvil verilmişdir. Ötən dövr ərzində Prezident 6 dəfə Cəlilabada səfər etmiş, həmin tikintilərin çoxunun açılışında, təməlqoyma mərasimində iştirak etmişdir. Dünya standartlarına cavab verən 1100 şagirdlik 4 mərtəbəli 7 saylı şəhər tam orta məktəbin yeni binası, Heydər Əliyev seyrəngahı, Heydər Əliyev Mərkəzi, xalçaçılıq, tikiş, nişasta və çörək sexləri, Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Şahmat məktəbi, yenidən qurulan avtovağzal binası, Qarazəncir kəndində inşa edilən şərab zavodu, Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün tikilən 4 mərtəbəli yaşayış binası, Olimpiya İdman Kompleksi, Müalicə Diaqnostika Mərkəzi bu sıradandır. 2013-cü il sentyabırın 4-də Cəlilabada növbəti səfəri çərçivəsində Prezident Qarazəncir-Qarakazımlı-Bayxanlı avtomobil yolunun, 120 yerlik müasir tipli körpələr evi-uşaq bağçasının, eləcə də mərkəzi xəstəxananın açılışını etdi, burada aparılan abadlıq, quruculuq işləri ilə tanış oldu. Xəstəxana kollektivi və rayon ictimaiyyəti nümayəndələri qarşısında çıxış edən İlham Əliyev dedi: "Mən sizi ürəkdən təbrik edirəm. Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının açılışı çox gözəl hadisədir, böyük hadisədir. Bu xəstəxananın qısa müddət ərzində tikilməsi də Azərbaycan dövlətinin gücünü göstərir. Mən xatırlayıram, keçən il Cəlilabadda olarkən burada rayon mərkəzi xəstəxanasının tikintisi ilə bağlı göstəriş verdim. Bu xəstəxana bir il ərzində tikilib və ən yüksək standartlara cavab verir. Dünyada hansı yüksək standart varsa, Cəlilabad Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında da o standart vardır: həm keyfiyyət, həm memarlıq, həm gözəllik, təmizlik. Eyni zamanda burada ən müasir avadanlıq quraşdırılıbdır, bütün şöbələr-cərrahiyyə, terapiya, oftalmologiya, doğum şöbələri fəaliyyət göstərir. Yəni bu xəstəxana dünya səviyyəsində tikilmiş xəstəxanadır."

Cəlilabadda yaxın illərdə tikilən mərkəzi xəstəxana, Müalicə Diaqnostika Mərkəzi, habelə ayrı-ayrı qəsəbə və kəndlərdə inşa olunan, əsaslı təmir edilən həkim, feldşer-mama məntəqələri tibbi xidmətin səviyyəsini yüksəltmişdir. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq əhali müayinə və müalicə olunmaq üçün daha başqa yerlərə az-az gedir. Yaxın gələcəkdə isə belə hallar, demək olar ki, olmayacaq. Çünki indi bacarıqlı, istedadlı həkim mütəxəssislərimiz yetişir. Onlar Azərbaycanın, habelə xarici ölkələrin ali məktəblərində həkimlik peşəsinin sirlərinə dərindən yiyələnib fəaliyyətə başlayırlar. Son illər ölkədə açıq ürək, qaraciyərin köçürülməsi və digər mürəkkəb əməliyyatların yerli mütəxəssislər tərəfindən aparılması böyük nailiyyətdir. Bunlar deməyə əsas verir ki, yaxın gələcəkdə səhiyyənin bütün sahələri üzrə belə həkimlərimiz olacaq. Onlar nəinki Bakıda, eyni zamanda ayrı-ayrı rayonlarımızda tikilən və hər cür müasir tibbi avadanlıqlarla təchiz edilən müalicə diaqnostika mərkəzlərində, xəstəxanalarda çalışacaqlar. Bax budur dövlətin prioritet istiqamətlərindən biri. Sağlam adamın ideyası, məfkurəsi də təmiz olur, hər bir məsələyə düzgün, obyektiv qiymət verməyi bacarır, vətəndaşlıq borcunu dərindən başa düşür, xalqı, ölkəsi üçün yararlı bir insan olmağa çalışır.

Hər bir sahənin inkişafı bacarıqlı, elmli kadrlardan asılıdır. Bu günün şagirdi sabahın tələbəsi, mütəxəssisidir. Bunları dərindən bilən ulu öndər "Təhsil millətin gələcəyidir" demişdir. XII əsrdə yaşamış dahi şairimiz Nizami Gəncəvi isə bu fikri belə nəzmə çəkmişdir:

Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs

Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz.

Kompüter, kosmos, elektrotexnika əsrində elm, təhsil birinci sırada dayanır. Elə buna görə də ölkəmizdə neft kapitalını insan kapitalına çevirmək istiqamətində əhəmiyyətli tədbirlər görülür. Yeni məktəblərin tikilməsi, köhnələrin əsaslı təmir olunması, onların maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi sahəsində görülən işlər göz qabağındadır. Belə böyük layihənin həyata keçirilməsində dövlətlə yanaşı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın da xidməti böyükdür.

Cəlilabadda 74 tam orta, 39 ümumi orta, 13 ibtidai məktəb var. Həmin məktəblərdə 27 min 500 şagird təhsil alır və onların təlim-tərbiyəsi ilə 2 min 438 müəllim məşğul olur. Son 10 ildə Cəlilabadda 25 yeni məktəb tikilmiş, 2 məktəb əsaslı təmir edilmişdir. 9 müəllim fəxri ada layiq görülmüşdür. Bu il 317 məzun Azərbaycanın, habelə xarici ölkələrin ali məktəblərinə qəbul olunmuşdur.

Hazırda 220 şagirdlik Məmmədrzalı və 180 şagirdlik Cəfərli kənd məktəblərində son tamamlama işləri görülür. İncilli kəndində 180 şagirdlik məktəbdə isə tikinti işləri davam edir. Bu günlərdə 360 şagirdlik Kövüzbulaq kənd məktəbinin tikintisinə başlanılacaq.

Son 3 ildə Prezident Cəlilabadın sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı 9 sərəncam imzalamışdır. Bu, Cəlilabada, onun əhalisinə göstərilən diqqət və qayğının təzahürüdür. Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş tədbirlər sərəncamlarda ayrılmış vəsaitlər hesabına öz həllini tapır. Aparılan tikinti-quruculuq, abadlıq işləri nəticəsində rayon mərkəzinin, Göytəpə şəhərinin, qəsəbə və kəndlərin siması dəyişmiş, daha abad və füsunkar olmuşdur.

Cəlilabadın elə dağ kəndləri var ki, heç vaxt oraya rahat avtomobil yolu olmayıb. Əhali yayda toz-torpaqlı, qışda palçıqlı olan bu yollarla rayon mərkəzinə gəlib-getmək üçün çətinlik çəkib. Doğrusu, yolların haçansa asfaltlaşacağına, indiki şəklə salınacağına da ümid bəsləməyiblər. Söz düşəndə deyiblər ki, sovet hökuməti vaxtında düzəlməyən bir məsələ çətin nə vaxtsa düzələ.

Belə düşünənlər, təbii ki, yanlışlığa yol veriblər. Son illər avtomobil yolu infrastrukturu sahəsində görülən işlərə nəzər salaq. Bakıda, onun ətrafında nə qədər yollar çəkilib, körpülər salınıb. Paytaxtdan şimal, qərb istiqamətinə gedən yollar dünya standartları səviyyəsində yenidən qurulub. Ələt-Astara şose yolunun bir hissəsi istifadəyə verilib, qalanında iş gedir. Ucqar dağ rayonları olan Yardımlıya, Lerikə, Qubanın Xınalıq kəndinə, habelə digər yaşayış məntəqələrinə gedən yollar yenidən qurulub və 3-cü regional inkişaf Dövlət Proqramı çərçivəsində bu iş davam etdirilir. Son 3 ildə Cəlilabadın sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı imzalanan 9 sərəncamın 6-sı buradakı kənd yollarının yenidən qurulması ilə əlaqədardır. Həmin sərəncamlara əsasən rayonun 14 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Cəlilabad-Hamarqışlaq-Sadatlı, 33 min nəfər əhalinin yaşadığı 21 kəndi birləşdirən 34 kilometrlik Qarazəncir-Qarakazımlı-Bayxanlı, 23 yaşayış məntəqəsini birləşdirən Cəlilabad-Astanlı-Cəngan-Soltankənd, 23 min nəfər əhalinin yaşadığı 6 kəndi birləşdirən Alar-Təzəkənd-Üçtəpə, Əliqasımlı-Cəfərxanlı (bu yol haqqında iki sərəncam olub), ümumi uzunluğu 74 kilometr olan və 45 kəndi əhatə edən Cəlilabad-Ləkin-Yardımlı avtomobil yolunun çəkilməsi layihələşdirilmişdir. Bunlardan ikisində - Cəlilabad-Hamarmeşə-Sadatlı və Qarazəncir-Qarakazımlı-Bayxanlı yolunda işlər başa çatdırılmışdır. Ən uzun avtomobil yolu olan Cəlilabad-Ləkin-Yardımlı yolunun 35 kilometri asfaltlanmış, 39 kilometrinə çınqıl döşənərək bərkitmə işləri aparılmış, suötürücü keçidlər quraşdırılmışdır. Burada və digər yollarda işlər davam edir.

Cəlilabad bu gün tikinti meydançasını xatırladır. Rayonun ikinci şəhəri olan Göytəpədə ulu öndərin adını daşıyacaq park salınır. Burada xalqımızın böyük oğlunun heykəli ucaldılacaq. Rayon mərkəzindəki məscid əsaslı təmir olunur. Kənd təsərrüfatı məhsullarının saxlanması üçün Muğan kəndində 2 min tonluq soyuducu kamera tikilir. Daxili imkanlar hesabına Ələt-Astara avtomobil yolunun Göytəpə şəhəri, Alar və Qarazəncir kəndlərinin ərazisindən keçən hissəsində uzunluğu 15 kilometr yolda ağ layla üzlənən hasarlar çəkilir. Həmin yaşayış məntəqələrində, habelə Cəlilabad şəhərinin Heydər Əliyev prospektində yaşayan vətəndaşlara məxsus 500-dən artıq həyətin darvazası yaraşıqlı darvazalarla əvəz edilir. Rayondakı Tibb Kollecinin binasında da əsaslı təmir işlərinə yekun vurulmuşdur. Daxili imkanlar hesabına rayon mərkəzində ərazisi 7 min kvadratmetr olan Heydər Əliyev Mərkəzi, eyni zamanda Avropa standartlarına uyğun hər biri 100 yerlik 3 uşaq bağçası-körpələr evi inşa edilir.

Bunlarla yanaşı, Cəlilabad və Göytəpə şəhərlərinin yeni yaşayış massivlərində, Üçtəpə, Cəfərxanlı, Maşlıq, Muğan, Söyüdlü, Hasıllı, Seyidbazar, Hacıismayıllı, Abdullu, Astanlı, Fərzili, Ocaqlı və Sabirabad kəndlərində təbii qaz çəkilişi aparılır. Cəlilabad şəhərində su və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması da davam edir və hazırda 4 istiqamətdə iş gedir.

Cəlilabad həm də idman rayonudur

Ölkənin hər yerində olduğu kimi, Cəlilabada da idmanın inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Məhz bunun nəticəsidir ki, idman burada kütləvi hal almışdır. İndi rayonda idmanın ayrı-ayrı növləri üzrə istedadlı gənclər, məşqçilər, hakimlər çoxdur. Onlar Azərbaycanda, Avropada, habelə dünya üzrə keçirilən yarışlarda, olimpiadalarda və digər tədbirlərdə fəal iştirak edir, doğulub boya-başa çatdıqları el-obaya mükafatlarla qayıdırlar. Bu gün Cəlilabadda 1100-dən çox gənc idmanla məşğul olur. Onlardan 18 nəfəri boks, sərbəst güləş, yunan-Roma güləşi, ağır atletika üzrə respublika, 2 nəfər (İbrahim Nurullayev və Etiqad Atakişiyev) dünya, 2 nəfər (Coşqun Ağazadə və İbrahim Nurullayev) Avropa çempionlarıdır. Hazırda rayonda idmanın müxtəlif növü üzrə 67 məşqçi, 6 respublika, 2 beynəlxalq və 1 olimpiya kateqoriyası üzrə hakim, habelə 1 nəfər əməkdar idman ustası, 3 nəfər idman ustası vardır. Mövcud olan 171 idman qurğusu və 3 idman məktəbi, habelə 2012-ci ildə istifadəyə verilən Olimpiya İdman Kompleksi idmanın inkişafında, gənclərin asudə vaxtının səmərəli təşkilində mühüm rol oynayır. Rayon mərkəzindəki yeni tikilən Şahmat məktəbinin böyüməkdə olan yeniyetmələrin və gənc nəslin zehni inkişafında əhəmiyyəti ölçüyəgəlməzdir.

Ataların yolu oğulların yoludur

Doğru-dürüst düşüncəli, boylu-buxunlu, pəhləvan cüssəli gənclər yetişir indi. Onların əksəriyyəti pis vərdişlərdən uzaqdır, özlərinin, ailələrinin, vətənlərinin gələcəyini düşünürlər. Milli-mənəvi, dini dəyərlərimizi ləyaqətlə yaşadır, davam etdirirlər onlar. Cəlilabadlılar ölkəmizdə, cəmiyyətimizdə gedən ictimai-siyasi proseslərdə həmişə öndə olmuşlar. İstər keçmişdə olsun, istərsə də bu gün. Böyük Vətən müharibəsi zamanı 6,3 min nəfər müharibəyə getmiş, onlardan 3 mindən çoxu geri qayıtmamışdır. 111 nəfər Əfqanıstan müharibəsində, 113 nəfər isə Çernobıl qəzasının aradan qaldırılmasında iştirak etmişdir. Qarabağ uğrunda gedən döyüşlər zamanı 550 nəfərdən çox cəlilabadlı gənc torpaqlarımızın müdafiəsinə qalxmış, onlardan 130-u şəhid, 59-u əlil olmuş, 39-u itkin düşmüşdür. 1990-cı ilin Qanlı Yanvar hadisələrində 10 cəlilabadlı yaralanaraq sağlamlığını itirmişdir. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları Səfa Axundov, Eldar Həsənov, Vüqar Mürsəlov, Arif Qubadov və Faiq Cəfərov doğulduqları yurda hörmət, şöhrət qazandırmışlar. General-mayorlar Mustafa Nuriyev, Namiq Bağırov və Fəxrəddin Manafov bu torpağın yetirmələridir. Vaxtilə alın təri ilə torpağı becərib bol məhsul götürən, ölkənin iqtisadi qüdrətinin yüksəldilməsində böyük zəhməti olan 22 cəlilabadlı Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür.

Göründüyü kimi, gənclərin kimdən nəyi və necə öyrənməsi üçün burada yaxşı məktəb mövcuddur. Bu məktəbin müdavimləri arasında ölümləri ilə ölümsüzlük qazanan şəhidlər də vardır. Cəlilabad şəhərində doğulub boya-başa çatan, orta təhsilini burada alan Fərid Əhmədov və Əhməd Abdullayev belələrindəndir. Onlar 4 il əvvəl torpaqlarımızın keşiyində dayanarkən düşmən gülləsinə tuş gələrək şəhid oldular.

Yaxşı işləmək yaxşı yaşamaq deməkdir

Cəlilabadın torpağı bərəkətli, insanları zəhmətkeşdir. Deyirlər ki, o vaxtlar rayonun rəhbərlərindən biri Cəlilabad torpağının gübrəyə bərabər olduğunu söyləyib. Düzdür, sovet dövlətinin iflasından sonra, habelə müstəqilliyimizin ilk illərində müəyyən çətinliklər oldu. Bu da torpağı becərmək üçün maliyyə çətinliyi idi. Sonrakı illərdə dövlətin kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına subsidiyaların, güzəştli qaydada mineral gübrələrin verilməsi haqdakı və digər qərarı kəndlilərin əlindən tutdu, qamətini düzəltdi, sabaha inamını artırdı. Elə o vaxtdan da aqrar sahədə əsaslı dönüş yarandı. Torpağın hər hektarından səmərəli istifadə etməklə daha çox məhsul yetişdirmək üçün torpaq mülkiyyətçisi, fermer çalışdı, təşəbbüs göstərdi. Beləliklə, il-ildən uğurlu gəldi. Məhsul bol olduqca kəndlinin də kefi duruldu, yaşayışı yaxşılaşdı. Ev tikdi, maşın aldı, oğul evləndirdi, qız köçürdü, uşaq oxutdu.

Üzümçülük sahəsində keçmiş şöhrəti geri qaytarmaq üçün ardıcıl tədbirlər həyata keçirildi. Fransadan müxtəlif növ üzüm sortları gətirildi. Qarazəncir kəndində şərab emalı zavodu inşa edildi. "Aqrolizinq" ASC-nin filialı üçün yeni binalar tikdilər. Burada kənd təsərrüfatı maşınlarının da sayı çoxaldı. Taxıl məhsulunun saxlanılması, emalı üçün xüsusi anbarlar, dəyirman tikildi. Faraş kartof yetişdirmək torpaq mülkiyyətçisinin başlıca gəlir mənbəyinə çevrildi. Son 3-4 ildə rayonda çiyələk yetişdirilməsi də genişləndi. Çoxillik bitki kimi o, gəlirli sahəyə çevrildi. "Cəlilabad Broyler" ASC yenidən qurulduqdan sonra fəaliyyətə başladı. Bütün bunlar yeni iş yerlərinin yaradılması üçün real imkanlar idi. Təkcə 2013-cü ildə 1136, 2014-cü ilin 9 ayında isə 700 yeni iş yeri açılmışdır.

Bu il rayon üzrə 134 min 124 ton taxıl, 7 min 250 ton üzüm, 67 min 700 ton kartof, 1228 ton tərəvəz, 368 ton bostan, 15 min ton ət, 90 min ton süd, 318 ton yun və 26 milyon ədəd yumurta istehsal edilmişdir ki, bu da əvvəlki illərdən xeyli çoxdur. Bununla da cəlilabadlılar ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin yaradılmasına öz töhfələrini verirlər.

Cəlilabadın kənd adamları gələn ilin bol məhsulunun əsasını qoyurlar. Sahələr şumlanır, üzümlüklərdə lazımi aqrotexniki tədbirlər görülür. Bu yaxınlarda Moskva merinin respublikamızda olması, kənd təsərrüfatı məhsullarının Rusiyaya ixracı haqqında imzaladığı sənədlər rayon əməkçilərini sevindirmişdir. Deməli, onların yetişdirdikləri məhsulun satışında heç bir problem olmayacaq.

Bax, belə, bu ruhda yaşayır Cəlilabad rayonunun əhalisi. İlin bu fəslində - payız çiçəklərinin hər tərəfi bəzədiyi bir vaxtda bu bərəkətli diyar daha füsunkardır.

Seyran CAVADOV,

Azərbaycan.-2014.- 24 oktyabr.- S.5.