Cari ildə də ölkə iqtisadiyyatına kapital qoyuluşu yüksək səviyyədə qalacaq

Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında demişdir: "İl ərzində ölkə iqtisadiyyatına 28 milyard dollar investisiya qoyulmuşdur. Bu, rekord göstəricidir. Heç vaxt il ərzində bu qədər investisiya qoyulmamışdır. Son bir neçə il ərzində orta hesabla 20-21-22 milyard dollar investisiya qoyulurdu, artıq 28 milyard dollar investisiya qoyulur. Onun 17,5 milyard dolları daxili sərmayədir. Bu da artıq neçə ildir ki, davam edən tendensiyadır. Daxili sərmayə xarici sərmayəni üstələyir. Bu, hesab edirəm ki, müsbət haldır. Əlbəttə ki, daxili sərmayənin içində əsas sərmayə dövlət sərmayəsidir. Ancaq özəl sektor da Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük yatırımlar edir".

Azərbaycanda olan münbit investisiya mühiti həmişə sərmayəçilər üçün cəlbedici olub. Bunun nəticəsidir ki, ölkə iqtisadiyyatına kapital qoyuluşu ildən-ilə dinamik şəkildə artmaqda davam edir. Təsadüfi deyil ki, ölkədə aparılan düzgün investisiya siyasəti nəticəsində son 10 ildə ölkə iqtisadiyyatına 150 milyard dollar sərmayə qoyulub. Bu, Azərbaycan kimi kiçik bir ölkə üçün müstəsna əhəmiyyət daşıyan faktdır. Qlobal iqtisadi böhranın səngimədiyi şəraitdə heç bir ölkə buna nail ola bilməyib.

Məlumdur ki, ötən əsrin axırlarında Azərbaycana xarici sərmayənin qoyulmasında "Əsrin müqaviləsi" mühüm rol oynamışdır. Ənənə XXI əsrdə də uğurla davam edir. Bu mənada 2013-cü il dekabrın 17-də Bakıda "Şahdəniz-2" üzrə yekun investisiya qərarının imzalanmasını ötən əsrdə qazanılan uğurların davamı kimi qəbul etmək olar. Belə ki, "Şahdəniz-2", TANAP və TAP dünyanın ən iri enerji layihələrindəndir və ona 45 milyard dollar məbləğində sərmayə cəlb edilməsi gözlənilir. Bundan əlavə, marşrut boyu yerləşən ölkələrdə 30 mindən çox yeni iş yerləri yaradılacaq. Layihə çərçivəsində təkcə ölkəmizdə 10 min nəfərin işə cəlb edilməsi nəzərdə tutulur. Bir sözlə, həmin layihə yüz minlərlə Azərbaycan vətəndaşının sosial rifahının daha da yaxşılaşmasına təkan verəcək.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən il ölkəmizin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 17872,1 milyon manat vəsait yönəldilmiş və bunun 66,3 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin yerinə yetirilməsinə sərf edilmişdir. 2012-ci illə müqayisədə əsas kapitala yönəldilən vəsaitin həcmi 15,1, tikinti-quraşdırma işlərinə sərf edilmiş vəsaitin həcmi 25 faiz artmışdır. Dövlət mülkiyyətində olan müəssisə və təşkilatlar əsas kapitala 10326,3 milyon, qeyri-dövlət müəssisələri isə 7545,8 milyon manat vəsait sərf etmişlər. Yatırılan sərmayədən məhsul istehsalı obyektlərinin inşasında 8635,7 milyon, xidmət sahələri üzrə obyektlərin tikintisində 9236,4 milyon manat vəsait sərf olunmuşdur.

Qeyd etdiyimiz kimi, ölkəmiz xarici kapital üçün də cəlbedici olaraq qalır. Bunun nəticəsidir ki, ötən il xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən iqtisadiyyatımıza 3632,2 milyon manat sərmayə qoyulmuşdur. Onun 87,2 faizi Böyük Britaniya, ABŞ, Norveç, Yaponiya, Çexiya, Türkiyə və Fransa sərmayədarlarına məxsus olmuşdur.

Bununla belə, ötən il daxili mənbələrdən əsas kapitala yönəldilən vəsaitin həcmi 2012-ci illə müqayisədə 11,9 faiz artaraq ümumi sərmayənin 76,7 faizini təşkil etmişdir. Onun 70,7 faizi dövlət, 29,3 faizi isə qeyri-dövlət bölməsinin payına düşmüşdür. Əsas kapitala yönəldilən sərmayənin ümumi həcmində müəssisə və təşkilatların vəsaitləri ümumi vəsaitin 44,8, bank kreditləri 4,8, büdcə vəsaitləri 43,8, büdcədənkənar fondların vəsaitləri 3,2, əhalinin şəxsi vəsaitləri 2,6, digər vəsaitlər 0,8 faiz təşkil etmişdir. Ötən il əsas kapitala yatırılan ümumi vəsait ən çox sənaye sahələrinin inkişafına, nəqliyyat və anbar təsərrüfatına, daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlara, tikintiyə, dövlət idarəetməsinə sərf olunmuşdur.

Azərbaycanda sənayenin qeyri-neft bölməsinin inkişafına xüsusi əhəmiyyət verilir. Biz bunu dövlət tərəfindən bu sahəyə kapital qoyuluşunu əks etdirən rəqəmlərdən də aydın görürük. Belə ki, qeyri-neft bölməsinin inkişafına sərf olunan vəsaitin həcmi 2012-ci ilə nisbətən 12,1 faiz artaraq ümumi sərmayənin 70 faizini təşkil etmişdir. Qeyri-neft bölməsinə yönəldilən vəsaitin 71,8 faizi dövlət, 28,2 faizi qeyri-dövlət mülkiyyətli müəssisə və təşkilatların payına düşmüşdür.

Bütün bunların nəticəsidir ki, ötən il ölkəmizdə çox sayda sənaye, emal, aqrar, infrastruktur və sosial müəssisələr tikilərək istifadəyə verilmişdir. Həmin müəssisələrin çox hissəsi regionlarda fəaliyyətə başlamış və ölkənin paytaxtı kimi bölgələrdə də yeni iş yerləri yaradılmışdır. Belə hal region əhalisinin sosial rifahını yaxşılaşdırmaqla yanaşı, onların paytaxta miqrasiya etməsinin də qarşısını xeyli almışdır.

Kapital qoyuluşunun artması və tikinti sektorunda olan dinamik inkişaf bu sahədə çalışanların sayının və onların əməkhaqlarının da artmasına təkan vermişdir. Konkret rəqəmlərə müraciət edək: 2013-cü ilin yanvar-noyabr aylarında inşaat bölməsində çalışan işçilərin orta aylıq siyahı sayı 2012-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 8,4 faiz artaraq 100,6 min nəfərə çatmışdır. Eyni zamanda tikintidə çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 5,3 faiz artaraq 616,8 manat təşkil etmişdir. Hesabat dövründə mülki təyinatlı inşaat işlərində çalışan işçilərin əməkhaqları 24,2, ixtisaslaşdırılmış tikintidə işləyənlərinki 4,9, binaların tikintisində çalışanlarınkı isə 0,6 faiz artmışdır.

Cari ildə də iqtisadiyyatımıza böyük həcmdə kapital qoyuluşu nəzərdə tutulub. Bu barədə Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında demişdir: "İnvestisiya proqramı kifayət qədər böyük olacaqdır. İnvestisiya proqramında əsas infrastruktur layihələri öz əksini tapıb. Hələ infrastruktur layihələrin icrasına böyük ehtiyac var. Düzdür, son illərdə böyük işlər görülmüşdür, ancaq hələ ki, görüləsi işlər də çoxdur. İstisna edilmir ki, Azərbaycana 2014-cü ildə qoyulacaq investisiyalar keçən ildə qoyulan investisiyaların səviyyəsində olacaqdır. Belə olan halda, əlbəttə ki, makroiqtisadi vəziyyətin sabitliyi əsas şərtdir. Azərbaycanda iqtisadi islahatların aparılmasında böyük təcrübə toplanmışdır. Hətta maaşların qaldırılması, əmanətlərin verilməsi və milyardlarla dollar həcmində qoyulan sərmayə makroiqtisadi sabitliyə mənfi təsir göstərmir. Keçən il inflyasiyanın cəmi 2,4 faiz səviyyəsində olması bunu göstərir. Bu, çox müsbət göstəricidir".

Rüstəm KAMAL,

Azərbaycan.-2014.- 30 yanvar.- S.1.