Azərbaycan Prezidenti
İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin
2015-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi
inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə
həsr olunan iclası keçirilib
Prezident İlham Əliyevin yekun nitqi
- Qeyd etdiyim kimi, ilin birinci rübünün göstəriciləri bizi çox sevindirir. Çalışmalıyıq ki, ilin sonuna qədər bu templəri saxlayaq və ölkə iqtisadiyyatının inkişafını təmin edək.
Giriş sözümdə qeyd etdiyim kimi, qeyri-neft sektoru prioritet olaraq qalır, bütün lazımi tədbirlər görülür. Hesab edirəm ki, bu il qeyri-neft sektorumuz daha da arta bilər. Birinci aylarda yeddi faiz artım əlbəttə ki, gözəl göstəricidir. Çalışmalıyıq ki, ümumiyyətlə, qeyri-neft sektorumuz ümumi daxili məhsulun çox böyük hissəsini təşkil etsin. Ancaq o da həqiqətdir ki, bir neçə ildən sonra “Cənub” qaz dəhlizi işə düşəndən sonra bizim qaz ixracımız kəskin şəkildə artacaq. Beləliklə, neft-qaz sektorumuz daha da böyüyəcək. Belə olan halda qeyri-neft sektorunun daim neft sektorunu üstələməsi üçün biz əlavə tədbirlər görməliyik. Bu tədbirləri görürük. Onların içərisində, əlbəttə ki, infrastruktur layihələri bölgələrdə iqtisadi inkişafa şərait yaradır. Eyni zamanda, dövlətin sahibkarlara olan münasibəti, diqqəti və dəstəyidir.
Mən sahibkarlarla il ərzində dəfələrlə görüşürəm. Hər il biz regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramını müzakirə edərkən bu görüşlər olur. Ondan sonra mənim bütün bölgələrə, rayonlara səfərlərimdə bölgələrdə hansısa sənaye obyektinin açılışı nəzərdə tutulur. Beləliklə, sahibkarlara göstərilən siyasi dəstək kifayət qədər yüksəkdir. Eyni zamanda, dövlət sahibkarlığın inkişafı üçün digər tədbirlər də görür. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən güzəştli şərtlərlə kreditlər verilir. Bu kreditlər real iqtisadiyyatın inkişafını təmin edir, iş yerlərinin yaradılmasına şərait yaradır. Bu il də kifayət qədər böyük məbləğdə kreditlər ayrılıb. Bu kreditlərin demək olar ki, tam həcmi sonra qaytarılır və yenidən resurs baza kimi sahibkarlara verilir. Həm dövlət büdcəsində sahibkarlığın inkişafı üçün vəsait nəzərdə tutulur, eyni zamanda, əvvəlki illərdə verilmiş və qaytarılmış kreditlər yenidən sahibkarlara verilir. Yəni, o kreditlərin qaytarılması yenə də sahibkarlığın inkişafına şərait yaradır.
Azərbaycanda, deyə bilərəm ki, hazırda çox böyük sahibkarlıq sinfi yaradılmışdır. Ölkəmizin ümumi inkişafı bundan sonra daha çox sahibkarlığın inkişafından asılı olacaq. Əlbəttə, dövlət inhisarında olan strateji sahələr dövlətin əlində qalmalıdır. Bu, strateji nəqliyyat infrastrukturu, neft-qaz sektoru, strateji enerji infrastrukturudur. Çünki bu sahələr dövlət tərəfindən idarə edilməlidir ki, işlər məqsədyönlü şəkildə aparılsın. Əlbəttə ki, əsas infrastruktur qurumları dövlət monopoliyasında olanda tariflərə də dövlət nəzarət edir və imkan vermir ki, tariflər artsın yaxud da insanların yaşayış səviyyəsinə mənfi təsir göstərsin.
Digər sahələr isə artıq sahibkarlıq hesabına formalaşır. Ümumi daxili məhsulumuzun haradasa 80 faizdən yuxarı hissəsi özəl sektorda formalaşır. Keçən il “Sənaye ili” elan edilmişdir və qeyd etdiyim kimi, bu sahəyə böyük diqqət göstərilir. Biz özümüzü bütün tikinti materialları ilə tam şəkildə təmin etməliyik. Artıq biz buna yaxınlaşırıq. Bu rəqəmləri mən artıq müşavirələrdə səsləndirmişdim. İndi biz bir çox pozisiyalar üzrə tikinti materiallarımızı özümüz istehsal edirik və eyni zamanda, ixrac edirik. İxrac üçün də bizə yeni bazarlar lazımdır.
Bazarlara çıxmaq o qədər asan deyil, gərək məhsul rəqabətqabiliyyətli və qiyməti ucuz olsun. Dövlət öz tərəfindən sahibkarlara bu dəstəyi də göstərir. Çünki Azərbaycanda yanacaq kifayət qədər ucuzdur. Özəl sektora və ümumiyyətlə, əhaliyə satılan qazın qiyməti çox aşağıdır, cəmi yüz manatdır. Halbuki dünyada qiymət ondan bir neçə dəfə artıqdır. Elektrik enerjisinin qiyməti kifayət qədər aşağıdır. Yəni, bütün bunlar sahibkarlığın inkişafı üçün dövlət tərəfindən verilən böyük güzəştlərdir. Azərbaycanda istehsal olunan məhsulların rəqabətqabiliyyətliliyi üçün bu, əlavə bir güzəştdir, üstünlükdür. Sahibkarlar da bundan səmərəli şəkildə istifadə etməlidir. İlk növbədə, daxildə satılan malların qiyməti süni şəkildə qalxmamalıdır. Dövlət bu sahəyə nəzarət edir. Eyni zamanda, xarici bazarlara girmək üçün də əlbəttə ki, qiymət də münasib olmalıdır. Yəni, əgər Azərbaycanda yanacağa qoyulan tariflər bu qədər aşağı səviyyədə olmasaydı, bu, sahibkarlar üçün də böyük problem yaradardı. Sahibkarlar bunu bilməlidir ki, dövlət tərəfindən bu, çox böyük dəstəkdir. Kreditlər də, eyni zamanda, siyasi dəstək və hətta İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi tərəfindən metodik tövsiyələr də sahibkarlara təqdim edilir. Onların qoyduqları investisiyaların həcminə görə müxtəlif tövsiyələr paketi də verilir.
Regionlarda
da sənaye inkişafı sürətlə gedir. Artıq biz
bir neçə sənaye mərkəzi müəyyən
etmişik. İndi növbə gəlib ki, hər bir rayonda sənaye
zonası yaradılsın. Birinci zona Neftçalada
yaradılır. Mənə verilən məlumata görə,
yerli sahibkarlar tərəfindən çox böyük həvəslə,
böyük maraqla qarşılanır. Hətta
görürük ki, o sənaye zonasında fəaliyyət
göstərən sahibkarların sayı nəzərdə
tutduğumuzdan daha da çoxdur. Bu, çox sevindirici
haldır, bu, birinci pilot layihəsidir. Hesab edirəm ki, biz indi
başqa rayonlarda da buna oxşar zonalar yaratmalıyıq. Bu barədə
mən bir neçə ay bundan öncə öz fikirlərimi
bildirmişdim ki, hər bir rayonda xüsusi yer olmalıdır.
Orada infrastruktur, nəqliyyat yolları - bütün lazımi
təminat olmalıdır ki, sənaye potensialımız bir
yerdə inkişaf etsin.
Bu il “Kənd
təsərrüfatı” ili elan edilmişdir. Bu da bu sahəyə
göstərilən diqqətin təzahürüdür. Sənaye,
kənd təsərrüfatı hər bir ölkənin
uğurlu iqtisadi inkişafını təmin edən sahələrdir.
Xüsusilə Azərbaycan kimi ölkənin - bizim əhalimizin
təxminən yarısı bölgələrdə, kəndlərdə
yaşayır. Ərzaq təhlükəsizliyi bizim
üçün prioritetdir. Çünki biz hələ tam
şəkildə ərzaq təhlükəsizliyimizi təmin
edə bilməmişik. Ancaq bu istiqamətdə böyük
yol keçmişik. Çünki bu gün Azərbaycan
özünü əsas ərzaq məhsulları ilə təmin
edir. Düzdür, bəzi hallarda bu məhsulların komponentləri
idxal edilir. Bu, əlbəttə, birinci mərhələ
üçün hesab edirəm ki, məqbul variantdır. Ancaq
çalışmalıyıq ki, Azərbaycanda istehsal olunan
bütün ərzaq məhsullarının bütün
komponentləri Azərbaycanda istehsal olunsun, toxumdan tutmuş ta
hazır məhsullara qədər. Ona görə bütün
bu zənciri biz yaradırıq, yaradacağıq. İlk
növbədə, əlbəttə ki, biz sənaye, yəni,
emal müəssisələrini yaradırdıq. Bəzi
hallarda o müəssisələrdə istehsal olunan mallar xaricdən
xammal kimi gətirilirdi, burada paketlənirdi, ya
süzülürdü. Bu, birinci mərhələ idi. Biz indi
əsas mərhələyə keçirik, lokalizasiya 100 faiz
olmalıdır. Çünki ərzaq təhlükəsızliyi
bundan sonra dünya üçün ən böyük məsələ
olacaq, o ölkələr ki, ərzaq təhlükəsizliyini
təmin etməyib, onlar böyük problemlərlə üzləşəcəklər.
Əlbəttə
ki, bazar iqtisadiyyatı prinsipləri bizim üçün əsasdır.
Biz idxal da, ixrac da edirik. Ancaq görürük, bəzi hallarda
əgər biz hansısa mənbədən
asılıyıqsa, onda müəyyən problemlər
yaranır, o cümlədən qiymətlə bağlı olan
problemlər. Bizim son illər ərzində
gördüyümüz işlər imkan verdi ki, indi inflyasiya
çox aşağı səviyyədə olsun. Nəyə
görə? Çünki biz xarici bazarlardan, xarici ərzaq
bazarlarından o qədər də asılı deyilik.
Çünki yerli istehsal artıq kifayət qədər
güclüdür. Yerli istehsal əgər yüz faiz yerli
xammal üzərində qurulacaqsa, o zaman, ümumiyyətlə,
xaricdə gedən proseslər, böhranlı vəziyyət,
yaxud da ki, neftin qiymətinin ucuzlaşması bizə təsir
etməyəcək.
Ona
görə ərzaq təhlükəsizliyi birinci məsələdir.
Yerli istehsalın artırılması prosesi gedir. Müxtəlif
yerlərdə emal müəssisələri yaradılır və
ixrac imkanlarımız da genişlənir. Biz indi ixrac
nomenklaturamızı da genişləndirməliyik. Azərbaycandan
ənənəvi olaraq meyvə-tərəvəz ixrac edilirdi.
İndi isə daha çox hazır məhsul və digər, yəni,
süd məhsulları ixrac edilməlidir. Gələcəkdə
ət məhsulları və digər məhsullar ixrac edilməlidir.
Kənd təsərrüfatının
inkişafı üçün çox ciddi tədbirlər
görülür, islahatlar aparılır. Torpaqların
elektron uçotu, qeydiyyatı indiki mərhələ
üçün çox önəmli məsələdir. Biz
buna nail ola bilsək, onda həm şəffaflıq olar, həm
də biz dəqiq biləcəyik ki, nəyimiz var.
Çünki bəzi hallarda tərtib olunan xəritələr
həqiqətlə uzlaşmır. İndi bu məsələ
aydınlaşdırılır, təftiş edilir. Verilən
pay torpaqları, ayrılan sahələr bunlar həqiqəti əks
etdirmir. Peykdən əldə edilən görüntülər
xəritədə göstərilən görüntülərlə
üst-üstə düşmür. Bu, çox ciddi məsələdir.
Vaxtilə bu sahədə böyük səhvlər
buraxılmışdır. Ona görə biz indi hər
şeyi yenidən tənzimləməliyik. Elektron uçot ona
görə lazımdır ki, sahibkarlar hansı torpağın
sahibi olduqlarını bilsinlər. Eyni zamanda, dövlət də
bilməlidir ki, kimin hansı torpağı var, o torpaqlarda nə
yetişdirilir və ya yetişdirilmir. Bəzi hallarda torpaqlar
götürülür, ondan sonra təyinatı dəyişdirilir.
Yaxud da ki, hasarlanır, sadəcə olaraq mülkiyyət kimi
saxlanılır. Buna yol vermək olmaz. Burada vəziyyəti
tam şəffaflaşdırmaq üçün torpaqların
elektron uçotu məsələsi öz həllini
tapmalıdır. Bu, sadəcə olaraq statistika deyil. Bu, məhsuldarlıqdır,
bu, aqrar siyasətimizdir. Həmçinin biz tövsiyə də
edə bilərik, əlavə güzəştlər də
verə bilərik ki, sən bu torpaqda bu məhsulu
yetişdirirsən, gəl bu məhsulu yetişdir. Dövlət
sənə daha da çox subsidiya verəcək, kömək
edəcək. Çünki dövlətə, ölkəyə
bu lazımdır. Ona görə bu, çox ciddi məsələdir.
Mən bilirəm, indi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi
bu işlərlə çox ciddi məşğuldur. Gərək
bütün aidiyyəti qurumlar da buna qoşulsunlar ki, biz
torpaqların elektron uçotunu tərtib edək. Burada
uyğunsuzluq aradan götürülməlidir.
Biz son illər
suvarmaya, meliorasiyaya çox böyük diqqət göstərdik.
Biz bu sahəyə böyük maliyyə resursları
ayırdıq. Hesab edirəm ki, bu, tamamilə düzgün bir
siyasət idi. İndi Taxtakörpü və Şəmkirçay
su anbarları artıq fəaliyyət göstərir. Bu
anbarlar bizə bundan sonra daim xidmət edəcək.
Suvarılan torpaqların sahəsi böyük dərəcədə
artacaq, artır və meliorasiya tədbirləri bundan sonra da
aparılacaqdır. Biz indi daha çox kanalların tikintisi ilə
məşğul olmalıyıq. Çünki anbarlar
yaradılıb. O anbarlarda elektrik stansiyaları da qurulub,
kanallar da var. Amma kanalların şaxələndirilməsi də
önəmlidir. Çünki biz nəzərdə tutulan
torpaqları maksimum su ilə təmin etməliyik. O rəqəmlər
dəfələrlə səsləndirilmişdir. Yüz min
hektardan çox yeni əkin sahələri dövriyyəyə
veriləcək və mövcud olan torpaqlarda suvarma
yaxşılaşdırılacaqdır. Bu işlər əlbəttə
ki, böyük əhəmiyyət daşıyır. Mən
daim bu sahəni diqqət mərkəzində saxlayıram.
Keçən
il Xızı rayonunda olarkən orada boş, yəni,
yararsız torpaqlarla tanış oldum. İndi o yerlərə
su veriləcək. Bu ilin sonuna qədər Xızı rayonunda
üç min hektardan çox torpağa artıq su verilməlidir.
Bu, daim diqqət mərkəzindədir. Ümumiyyətlə,
Taxtakörpü su anbarının fəaliyyəti nəticəsində
on minlərlə hektar torpaq suvarılacaq. Orada hansı məhsul
yetişdiriləcək? Bunu Kənd Təsərrüfatı,
İqtisadiyyat və Sənaye nazirlikləri müəyyən
etməlidir. Sahibkarlara kömək göstəriləcək,
kreditlər veriləcək. Ondan sonra sahibkarlara deyiləcək
ki, sən burada nəyi əkməlisən. Burada
özbaşınalıq, hərc-mərclik ola bilməz.
Dövlət bu siyasəti aparır və tövsiyə edir,
yaxud da ki, göstəriş verir. Çünki biz bilməliyik
hansı məhsullar yetişdirilməlidir, hansı məhsullar
üçün bazar var. Yoxsa biz burada da müəyyən
problemlərlə üzləşə bilərik. Gəlirli,
çox gəlir gətirən məhsul var, az gəlir gətirən
məhsul var. Vəsaiti tez qaytaran məhsul var, gec qaytaran məhsul
var. İndi biz bunun hamısını yaxşı bilirik -
dövlət üçün, daxili tələbatı təmin
etmək üçün nə lazımdır və biz
bunları hansı bazarlara ixrac edəcəyik.
Biz indi
yeni bazarlar axtarırıq, tapırıq. İndi ənənəvi
bazarlar var. Ənənəvi bazarımız Rusiya
bazarıdır və bizim kənd təsərrüfatı məhsullarımızın
böyük əksəriyyəti bu bazara ixrac edilir. İndi
Qazaxıstanın Aktau şəhərində böyük
logistika bazası yaradılır və orada on min ton məhsulu
saxlamaq mümkün olacaqdır. O bazar da bizim üçün
çox maraqlıdır. Hesab edirəm ki, bu ilin sonuna qədər
bu sahədə də artıq biz real nəticəni görəcəyik.
Dövriyyəyə buraxılacaq yeni torpaqlarda bazarların tələbatına
uyğun məhsul yetişdirilməlidir. Ona görə burada
yüz faiz dövlət nəzarəti və dövlətin rəhbərliyi
olmalıdır. Biz yüz minlərlə hektar torpağı
dövriyyəyə qatırıq, suvarmanı təmin edirik.
Buna milyardlarla vəsait xərclənibdir. Taxtakörpü və
Şəmkirçay su anbarlarının tikintisinə qoyulan vəsait
təqribən 1,5-2 milyard manata yaxındır. Hələ
kanalların şaxələndirilməsi, ondan sonra digər tədbirlər
var. Nəyə görə? Ona görə ki, imkan yaradaq
insanlar daha da yaxşı yaşasınlar, kəndli məhsul
yetişdirsin, pul qazansın, biz bu məhsullardan düzgün
istifadə edək. Daxili bazarları təmin edək ki, qiymətlər
qalxmasın. Xaricə sataq ki, həm sahibkara, həm də
dövlətə daha çox pul gəlsin. Ona görə
burada mən bir daha demək istəyirəm ki, dövriyyəyə
buraxılacaq yeni torpaqlarda heç bir
özbaşınalıq ola bilməz. Ancaq bu torpaqlardan
dövlətin göstərişi ilə istifadə
olunmalıdır. Mən iki nazirliyə göstəriş
vermişəm, orada kənar müdaxilə ola bilməz.
Aqroparklar
da artıq Azərbaycanda yaradılır. Bu da çox gözəl
təşəbbüsdür. Birinci aqroparkın təməli
artıq qoyuldu. İri fermer təsərrüfatlarının,
taxılçılıqla məşğul olan təsərrüfatların
fəaliyyəti genişləndirilir. Pilot layihəsi
özünü doğrultdu. Pilot layihəsində məhsuldarlıq
55 sentner idi, - halbuki ölkə üzrə bu rəqəm
haradasa 24, bəzi yerlərdə 25-26 sentnerdir, - yəni, iki dəfədən
çoxdur. Ona görə də biz bu pilot layihələrini,
bu təcrübəni bütün başqa sahələrə
də yaymalıyıq ki, məhsuldarlıq artsın. Əgər
biz buna nail olsaq, onda mövcud torpaqlarla taxıla, buğdaya
olan tələbatımızı özümüz təmin edəcəyik.
Ümumiyyətlə,
ixrac - kənd təsərrüfatının ixracı və sənaye
məhsullarının ixracı gələcəkdə
iqtisadiyyatımızın əsas hərəkətverici
qüvvəsi olacaqdır. Çünki ixrac ölkəyə
valyuta resurslarını gətirir. Bizim valyuta
resurslarının mənbəyi neft-qazdır. Elə etməliyik
ki, ərzaq məhsulları, sənaye, tikinti materialları,
hazır məhsullar istehsal edək, ixrac edək və biz bu
yolla gedəcəyik.
Makroiqtisadi
sabitlik daim diqqət mərkəzindədir. İnflyasiya
çox aşağı səviyyədədir. Mən
keçən il demişdim ki, bu il də inflyasiya birrəqəmli
olacaq və birinci rübdə cəmi 2,8 faiz artıb. Bu,
çox gözəl göstəricidir. Baxmayaraq ki, fevral
ayında manatın məzənnəsində dəyişiklik
edilmişdir və bu da istər-istəməz idxal olunan
malların qiymətinə təsir edə bilərdi. Ancaq
görülən tədbirlər nəticəsində istehlak
bazarında vəziyyət tam sabitdir. Biz qiymətlərin
qalxmasına imkan vermədik. Qiymətlər sabitdir, sabit də
qalmalıdır.
Ümumiyyətlə,
manatın məzənnəsinin dəyişdirilməsi, - mən
bu barədə artıq bir dəfə öz fikirlərimi
bildirmişəm, bir daha demək istəyirəm, - bu,
qaçılmaz bir hal idi. Çünki biz 2005-ci ildə pul
islahatını apararkən bir manatı bir dollara bərabərləşdirdik.
O vaxta qədər bir dollar beş min manat idi. Bu balans
saxlanılmalı idi. Əslində biz imkan verməməli
idik ki, manat çox bahalaşsın. Çünki
iqtisadçılar yaxşı bilir, bu, yerli
istehsalçılara da mənfi təsir göstərir, bizim
ixrac imkanlarımıza da əngəllər törədir.
Ancaq ölkə iqtisadiyyatının çox sürətli
inkişafı və neft gəlirlərinin kütləvi şəkildə
xəzinəyə daxil olması əlbəttə ki,
manatı çox gücləndirdi. 2005-ci ildə biz pul
islahatını apardıq, 2006-cı ildə Bakı-Tbilisi-Ceyhan
neft kəməri işə düşdü və
böyük gəlirlər gəlməyə başladı. Nəticə
etibarilə biz gördük ki, bir manat artıq 1,3 dollar səviyyəsində
idi. Ondan sonra gördük ki, hətta bir manat bir avrodan da qiymətli
və bahalıdır. Yəni, bu, tamamilə qeyri-təbii bir
məzənnə idi. Buna son qoyulmalı idi və bu gün
bütün mötəbər beynəlxalq maliyyə
qurumları bizim addımımızı dəstəkləyir,
alqışlayır, eyni zamanda, əhali də görür ki,
məzənnənin dəyişdirilməsinin gündəlik həyata
təsiri olmamışdır. Ona görə ki, ilk növbədə,
vaxtilə görülən işlər nəticəsində
gündəlik tələbat məhsullarının
böyük hissəsini özümüz istehsal edirik. Digər
tərəfdən, istehlak bazarına nəzarət gücləndirilmişdir
və möhtəkirlərə qarşı çox ciddi
mübarizə aparılmışdır.
Bilirsiniz
ki, biz istəyirdik məzənnəni tədricən,
yavaş-yavaş dəyişdirək. Amma ondan sonra ajiotaj
yarandı. Hər gün 500 milyon dollar vəsait bazarlardan
yığışdırılırdı, alınırdı
və belə getsə idi, bizim Mərkəzi Bankın valyuta
ehtiyatları kəskin şəkildə aşağı
düşə bilərdi.
Ona
görə görülən tədbirlər,
iqtisadiyyatımızın şaxələndirilməsi, sosial
siyasətimiz nəticəsində və biz imkan vermədik ki,
natəmiz insanlar bu vəziyyətdən istifadə etsin. Bax,
bütün bu məsələlər vəziyyətin sabit
saxlanmasına xidmət göstərmişdir.
Mənim
narahatçılığım, eyni zamanda, dərman
preparatlarının qiymətləri ilə bağlı idi. Mən
xüsusi göstəriş vermişdim ki, bütün apteklərdə
ciddi nəzarət təşkil edilsin və qiymətlərin
qalxmasına imkan verilməsin. Eyni zamanda, onu da qeyd etməliyəm
ki, dərman preparatlarının bazarı əfsuslar olsun ki,
Azərbaycanda müəyyən dərəcədə nəzarətdən
kənarda qalmışdır. Bu, əslində dözülməz
bir hal idi. Bu hadisə deyə bilərəm ki, bizim diqqətimizi
bu sahəyə daha da ciddi şəkildə yönəltdi və
gördük ki, bu sahədə çox böyük pozuntular,
uyğunsuzluqlar var. Bəzi hallarda dərmanların qiyməti
bir neçə dəfə, bəzi hallarda on dəfə
şişirdilir. Yəni, burada tamamilə
özbaşınalıq və anarxiya hökm
sürürdü. Kim dərmanı hansı qiymətə istəyirdi,
o qiymətə də satırdı. İnsanlar da məcbur
olub o dərmanları alırdılar, böyük vəsait xərcləyirdilər,
xüsusilə pensiyaçılar ki, onlara daha çox dərman
lazımdır.
Eyni
zamanda, bəzi hallarda ölkəyə o qədər də
böyük keyfiyyətə malik olmayan dərmanlar da gətirilir.
Ona görə mən Səhiyyə Nazirliyinə,
İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinə göstəriş
vermişəm ki, bu sahədə vəziyyət tamamilə nəzarətə
götürülsün. Eyni zamanda, hökumətə
tapşırmışam ki, ciddi nəzarət olmalıdır
və indi yeni mexanizm işlənilir. Ümid edirəm ki, bir
neçə aydan sonra biz bu mexanizmi tətbiq etməyə
başlayacağıq və insanlar bunu gündəlik həyatda
görməlidirlər. Qiymətlər qalxmamalıdır. Mən
hesab edirəm ki, bəzi dərmanların qiymətlərində
kəskin azalma da olacaqdır.
Bu
mövzu ilə bağlı bir məsələni də qeyd
etmək istəyirəm. Bu vəziyyət onu bir də göstərdi
ki, yerli istehsalın ölkə iqtisadiyyatı
üçün nə qədər böyük əhəmiyyəti
var. Ona görə İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinə
tapşırıram ki, yerli istehsalın
stimullaşdırılması üçün əlavə tədbirlər
hazırlasın, təklif versin və biz lazımi qərarlar,
sərəncamlar verəcəyik.
Onu da qeyd
etməliyəm ki, Azərbaycan yeganə ölkə deyildi ki,
milli valyuta devalvasiyaya uğramışdır. Mənə
verilən arayışda bəzi rəqəmlər var. İstəyirəm,
sadəcə olaraq Azərbaycan ictimaiyyəti son vaxtlar bizim
qonşuluğumuzda hansı hadisələrin baş verdiyini
bilsin. Yəni, son vaxtlar bölgədə vəziyyət bundan
ibarətdir: Qazaxıstanda milli valyuta 20 faizdən çox
aşağı düşdü, Türkmənistanda 20 faizdən
çox devalvasiyaya uğradı. Gürcüstanda milli valyuta
30 faizdən çox qiymətdən düşdü.
Türkiyədə 2013-2015-ci illərdə türk lirəsi
qiymətini 40 faiz itirdi. İranda milli valyuta 2013-2015-ci illərdə
113 faiz aşağı düşdü. Rusiyada son vaxtlar Rusiya
rublu 80 faiz aşağı düşdü. Dünyanın
aparıcı valyutalarından biri, yəni iki, ya üç
aparıcı valyutasından biri avro qiymətini 25 faiz itirdi.
Norveç milli valyutası qiymətini 34 faiz itirdi. Yəni,
sadəcə olaraq mən bu rəqəmləri müqayisə
üçün səsləndirirəm.
Bir daha
qeyd etmək istəyirəm ki, Azərbaycanda bu məzənnənin
dəyişdirilməsi əslində məzənnənin bərpası
deməkdir. Biz 2005-ci ildə müəyyən etdiyimiz məzənnəni
bərpa etdik. O vaxt bir manat bir dollar idisə, bu gün də
bir manat bir dollardır. Hesab edirəm ki, bundan sonra belə də
olmalıdır.
Eyni
zamanda, biz inhisarçılığa qarşı mübarizəni
daha da gücləndirməliyik, əlavə tədbirlər
görülməlidir. Yerli istehsalın
stimullaşdırılması ilə bərabər, bu sahəyə
də diqqət yetirilməlidir, əgər ya qanunvericilikdə,
ya hansısa tənzimləyici qərarlarda hansı əlavə
tədbirlər lazımdırsa, biz bunu edəcəyik. Biz
azad, ədalətli rəqabəti təmin etməliyik.
Bu il
sosial infrastruktur layihələrinin icrasi - məktəblərin,
xəstəxanaların, uşaq bağçalarının,
peşə məktəblərinin tikintisi davam etdiriləcəkdir.
İndi buna böyük ehtiyac var. Bu il əlavə
üç “ASAN xidmət” mərkəzi
açılmalıdır. “ASAN xidmət” mərkəzlərinin
sayı səkkizə çatıbdır - dördü
Bakıda, dördü rayonlarda. Üç mərkəz
tikilir. Hazırda Bakıda dörd mərkəz fəaliyyət
göstərir. Gəncə, Sumqayıt, Sabirabad, Bərdə
şəhərlərində “ASAN xidmət” mərkəzləri
artıq açılıbdır. Hazırda Bakıda daha bir mərkəz
tikilir. Qəbələdə və Masallıda da “ASAN xidmət”
mərkəzləri tikilir.
Biz ilin
birinci rübündə elektroenergetika sahəsində ciddi
islahatlar apardıq. “Azərişıq” qurumu
yaradılmışdır. “Azərişıq”
“Bakıelektrikşəbəkə” Səhmdar Cəmiyyətinin
əsasında qurulubdur və əsas məqsəd rayonlarda
elektrik enerjisi ilə təchizatı Bakının səviyyəsinə
qaldırmaqdır. Bax, bu idi əsas məqsəd.
Çünki son illər ərzində Bakı şəhərində
“Bakıelektrikşəbəkə” təşkilatı
çox uğurla fəaliyyət göstərirdi. Artıq
“Barmek”in dövrü çoxlarının yadından
çıxıb. “Barmek” Azərbaycanı nə günə
salmışdı?! “Bakıelektirkşəbəkə” o təsərrüfatı
öz üzərinə götürənə qədər
“Barmek”in təsərrüfatı nə gündə idi?! O
günlər çox yaxşı ki, hamının yadından
çıxıb. Amma o qaranlıq gecələr
hamımızın yadındadır. Yəni, gənc nəsil
yəqin ki, bunu xatırlamır, heç xatırlamasa
yaxşıdır.
Rayonlarda
isə hələ ki, görüləsi işlər
çoxdur. Bilirsiniz ki, mən bölgələrdə tez-tez
oluram, demək olar ki, hər ay. Elə rayonlar, şəhərlər
var ki, orada 10 dəfədən çox olmuşam. Hər halda
Azərbaycanda elə bir yer yoxdur ki, mən orada ən azı
iki dəfə olmayım. Hər dəfə olanda həm
maraqlanıram, həm başqa məlumat mənbələrim
var ki, qaz, içməli su, elektrik enerjisi ilə təchizatla
bağlı vəziyyət necədir. Bəzi hallarda mənə
yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərləri
çox müsbət mənzərə təqdim etməyə
çalışırlar. Ancaq reallıq ondan ibarətdir ki,
bölgələrdə elektrik enerjisi ilə bağlı vəziyyət
istədiyimiz səviyyədə deyil. Düzdür, biz indi
böyük enerji gücləri, elektrik stansiyaları
yaratdıq. Son illər ərzində
yaratdığımız enerji potensialı bütün sovet
dövründə yaradılan potensialdan böyükdür,
ondan çoxdur. Nə qədər elektrik stansiyaları
yaradıldı. Onlar olmasaydı, indi bizim iqtisadi, sənaye
inkişafımız mümkün olmazdı. Yəni, biz diqqəti
bu sahəyə yönəltdik ki, generasiya güclərini
yaradaq. Azərbaycanda həm alternativ su elektrik stansiyaları və
əsas qaz elektrik stansiyaları tikilmişdir. Amma
ötürücü xətlərdə hələ ki, vəziyyət
o qədər də yaxşı deyil. Xüsusilə,
rayonlarda, kənd yerlərində bir balaca külək əsən
kimi dirəklər aşır, işıq verilməsi
dayandırılır. Buna dözmək olmaz. Mən dəfələrlə
məsələ qaldırmışdım, demişdim,
göstəriş vermişdim ki, gedin bu sahəni düzəldin.
Bölgələrdə insanlarla görüşlər əsnasında
mən onların xahişlərini, problemlərini eşidirdim.
Deyirdilər ki, tez-tez işıqlar sönür, tez-tez
işıqsız qalırıq. Azərbaycan kimi ölkədə
belə vəziyyət dözülməzdir. Ona görə
görəndə ki, bu inzibati tədbirlər səmərə
vermir, biz struktur islahatlarına keçdik. Əminəm ki, “Azərişıq”
yaxın zamanlarda bütün şəhər və rayonlarımızda
elektrik enerjisi ilə təminatı Bakının səviyyəsinə
qaldıracaqdır. Bu, çox ağır, çətin
işdir. İndi böyük səylər göstərilməlidir.
Ancaq qarşıya vəzifə qoyulub və mən birinci
rübdə bu struktur islahatını xüsusilə
vurğulamaq istəyirəm.
Azərbaycanda, o cümlədən
Bakıda ekoloji tədbirlər daim aparılır, göllər
təmizlənir, ağaclar əkilir, parklar salınır.
Bakı indi parklar, bağçalar şəhəridir. Eyni
zamanda, bölgələrdə insanları içməli su ilə
təmin etmək üçün təmizləyici qurğular
yaradılır. Biz içməli su problemini həll etmək
üçün üç istiqamətdən istifadə
edirik. İlk növbədə, “Azərsu” tərəfindən
icra edilən layihələr. Burada da bir neçə şəhərdə
artıq içməli su layihəsi başa
çatıbdır və bu proses gedir, əhali tərəfindən
də çox gözəl qarşılanır. Eyni zamanda,
“Meliorasiya və Su Təsərrüfatı” Səhmdar Cəmiyyəti
bu işləri görür. Həmçinin, Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyi çaylar boyu yerləşən kəndlərdə
təmizləyici qurğular quraşdırır. Bu günə
qədər çaylar boyu, xüsusilə Kür, Araz
çayları boyu yerləşən kəndlərdə 480
min əhali artıq təmiz içməli su ilə təmin
edilmişdir. 292 kənddə müasir təmizləyici
qurğular quraşdırılmışdır. Bu vaxta qədər
onlar suyu çaydan götürürdülər, duruldurdular,
yaxud da ki, kanallardan su içirdilər. Bu, insanların
sağlamlığına mənfi təsir göstərirdi.
Hazırda 28 kənddə işlər gedir, təmizləyici
qurğular quraşdırılır. Bu kəndlərdə 51
min insan yaşayır. Hesab edirəm ki, bu işlər bu ilin
sonuna qədər tamamlanmalıdır. Beləliklə, 530 min
insan ancaq bu təmizləyici qurğular hesabına içməli
su ilə təmin ediləcəkdir.
Avropa
Oyunlarının keçirilməsinə az vaxt qalır. Biz
Nazirlər Kabinetinin növbəti toplantısını ilin
altı ayının yekunlarına həsr edəcəyik. Ona
görə Avropa Oyunlarına qalan müddət ərzində
bütün müvafiq qurumlar daha da fəal işləməlidir.
Əslində, biz bütün hazırlıq işlərini
artıq başa çatdırırıq. Nəqliyyat,
infrastruktur, təhlükəsizlik, texniki-təşkilati məsələlər
öz həllini tapır. Təşkilat Komitəsi çox fəal
və səmərəli işləyir. Beynəlxalq Əməliyyat
Komitəsi də fəal işləyir. İdman obyektlərimiz
demək olar ki, hazırdır. Keçən ay biz Bakı
Olimpiya Stadionunun və Bakı Atıcılıq Mərkəzinin
açılışını qeyd etdik. Su İdmanı
Sarayında son tamamlama işləri gedir. Heydər Əliyev
adına İdman-Konsert Kompleksində təmir işləri
başa çatır. Bulvarda yerləşən idman
sarayında da işlər yekunlaşır. Bildiyiniz kimi, həm
yeni idman obyektləri yaradılır, həm əvvəlki illərdə
yaradılan obyektlər əsaslı şəkildə təmir
olunur, əslində yenidən qurulur.
Avropa
Oyunları Parkı yaradılır. Bu, əslində müvəqqəti
idman qurğuları kimi nəzərdə tutulurdu. Ancaq nəzərə
alsaq ki, 2017-ci ildə İslam Həmrəyliyi Oyunları
Bakıda keçiriləcəkdir, hesab edirəm, Avropa
Oyunlarından sonra Avropa Oyunları Parkı qalmalıdır.
Ola bilər İslam Həmrəyliyi Oyunlarından sonra da
qalsın. Çünki indi Bakıda yeni gözəl bir
istirahət zonası yaradılır. Bayraq Meydanından ta
Bibiheybətə qədər gözəl bir park və istirahət
zonası, idman zonası yaxın zamanlarda ictimaiyyətin istifadəsinə
veriləcəkdir. Biz tədricən bulvarı genişləndiririk.
Yadınızdadır, Bayraq Meydanı yaradılandan bir qədər
sonra insanların sərəncamına verildi. İndi Bayraq
Meydanından Bibiheybətə tərəf olan hissədə
böyük tikinti, abadlıq işləri görülür.
Beləliklə, “Ağ Şəhər” bulvarı ilə
birlikdə bulvarın uzunluğu 16 kilometrə
çatacaqdır.
Tofiq Bəhramov adına Stadionda təmir-bərpa işləri artıq başa çatmışdır. İndi orada da müvafiq qurğular tikilir. “Crystall Hall”da bir neçə idman növü üzrə yarışlar keçiriləcəkdir. Orada da işlər hazırdır. Mingəçevirdəki “Kür” avarçəkmə bazasında müvəqqəti qurğular, tribunalar yaradılır. Atletlər Kəndi demək olar ki, hazırdır, Media Kəndi yaradılıbdır. Media Kəndi - deyə bilərəm ki, ümumiyyətlə, ilk dəfə belə bir yer olacaq. Çünki Yay Olimpiya və Qış Olimpiya oyunlarında heç vaxt Media Kəndi olmamışdı, jurnalistlər hərəsi bir yerdə qalırdı. Biz isə jurnalistlərə də diqqət göstərərək onlar üçün də gözəl yaşayış yerlərini müəyyən etdik, düz Atletlər Kəndinin yanında yerləşir.
Oyunlara dünyada çox böyük maraq var. Altmışa yaxın telekanal artıq müqavilə bağlayıb ki, bu Oyunları yayımlasın və beləliklə, “Bakı-2015” birinci Avropa Oyunları dünya ictimaiyyəti tərəfindən də izlənəcək. Yəni, son mərhələdəyik, ona görə şadam ki, çox qısa bir müddətdə - iki il yarım ərzində biz bu işin öhdəsindən gəldik. Əslində mən şübhə etmirdim, çünki bizim başladığımız bütün işlər uğurla yekunlaşır. Əminəm ki, Avropa Oyunları da böyük idman və dostluq bayramına çevriləcəkdir.
Bir sözlə, vəzifələr aydındır. Biz ilin sonuna qədər fəal işləməliyik ki, bütün vəzifələri uğurla icra edək, ölkəmizi daha da gücləndirək. Sağ olun.
AZƏRTAC
Azərbaycan.-2015.- 11 aprel.- S.3-4.